ZAGADNIENIE ANALIZY EKONOMICZNO-FINANSOWEJ I JEJ ROLA W PROCESIE DECYZYJNYM PRZEDSIĘBIORSTWA

Analiza polega na poznawaniu struktury i zależności badanego zjawiska, powiązań przyczynowo-skutkowych oraz wykrywaniu mechanizmów funkcjonowania tych zjawisk. Przeniesiona na obszar funkcjonowania tych zjawisk. Przeniesiona na obszar funkcjonowania przedsiębiorstwa pozwala na rozpoznanie stanu, przebiegu i rezultatów procesów gospodarczych oraz aspektów finansowych zachodzących w przedsiębiorstwie, a procedura ta określana jest jako analiza EKONOMICZNO-FINANSOWA

Z punktu widzenia klasycznego podziału obejmuje ona dwa główne rodzaje analiz: analizę ekonomiczną oraz analizę finansową

ANALIZA EKONOMICZNA obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze występujące w obrębie samego przedsiębiorstwa i w jego otoczeniu oraz koncentruje się na ocenie rzeczowych i osobowych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Jej celem jest:

• sporządzenie charakterystyki liczbowej ilustrującej działalność przedsiębiorstwa pozwalającej na ocenę uzyskiwanych wyników

• wykrycie i ustalenie czynników mających wpływ na realizację podjętych przedsięwzięć gospodarczych

• określenie przewidywanych wyników ekonomicznych na podstawie informacji o stanie czynników wytwórczych jakimi dysponuje przedsiębiorstwo

• podejmowanie decyzji zarządczych służących podnoszeniu efektywności działania przedsiębiorstwa i jego rozwoju

Ponadto analizie poddaje się ilość, jakość i strukturę działalności wytwórczej, stopień nowoczesności wytwarzania, wyposażenie w majątek trwały, procesy zaopatrzenia w surowce i materiały , magazynowanie, gospodarowanie zatrudnieniem, itp.

ANALIZA FINANSOWA dotyczy całokształtu finansowych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa tj. określenie stanu finansowego, weryfikacja decyzji rozwojowych, poszukiwanie rezerw efektywnościowych. Do podstawowych zagadnień należących do analizy finansowej można zaliczyć: wstępną i rozwiniętą analizę sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku wyników, rachunku przepływów pieniężnych), analizę wskaźnikową, wynik finansowy i czynnik go kształtujące, koszty działalności, dochody ze sprzedaży, rentowność, płynność, kapitał obrotowy, ocenę procesów inwestycyjnych, źródeł finansowania.

Rys. zakres analizy ekonomiczno - finansowej w przedsiębiorstwie

Reasumując ANALIZA EKONOMICZNO-FINANSOWA jest w procesie decyzyjnym przedsiębiorstwa instrumentem umożliwiającym postawienie diagnozy jego stanu oraz ułatwiającym jego samoocenę.

Ponadto ułatwia ona reakcję na zmiany otoczenia, z drugiej zaś pozwala podejmować określone decyzje, dotyczące przyszłości jego funkcjonowania

Wyniki analizy EKONOMICZNO-FINANSOWEJ stanowią podstawę do weryfikacji decyzji podjętych w przeszłości oraz pozwalają określić bieżące i przyszłe kierunki działania, przyczyniające się do wzrostu efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Z tego tez powodu wydaje się być bardzo użytecznym narzędziem sterowania firmą.

RODZAJE ANALIZ EKONOMICZNO-FINANSOWYCH

Analizy ekonomiczno-finansowe w przedsiębiorstwie możemy podzielić według różnorodnych kryteriów tzn.:

1. przeznaczenia analizy

2. szczegółowości i zakresu prowadzonych badań

3. okresu, którego dotyczy analiza

KRYTERIUM RODZAJE ANALIZ

Rys. podstawowe rodzaje analiz ekonomiczno-finansowych

W zależności od przeznaczenia wyróżnia się analizy zewnętrzne i wewnętrzne.

ANALIZY ZEWNĘTRZNE - opracowywane są dla osób i instytucji spoza przedsiębiorstwa. Mogą być one przeznaczone dla banku i w związku z ubieganiem się o kredyt, dla udziałowców, akcjonariuszy i inwestorów w procesie prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego i innych odbiorców z jego otoczenia. Są one na ogół kompleksowe, obejmujące całokształt działalności firmy, bardziej ogólnie, zwykle sporządzane w układzie rocznym

ANALIZA WEWNĘTRZNA jest przygotowywana na potrzeby własne przedsiębiorstwa i słuzy do rozwiązywania pojawiających się problemów decyzyjnych kierownictwa, oceny efektywności gospodarowania w różnych przekrojach, jest punktem wyjścia procesów restrukturyzacyjnych. Z punktu widzenia przedsiębiorstwa jest to najważniejszy przekrój analityczny, tu bowiem znajduje swoje potwierdzenie lub nie sprawność i efektywność gospodarowania oraz możliwości rozwojowe przedsiębiorstwa.

Według kryterium szczegółowości i zakresu prowadzonych badań wyróżnia się analizy ogólno- całościowe oraz odcinkowo-szczegółowe.

ANALIZA OGÓLNO-CAŁOŚCIOWA - wykorzystuje syntetyczne, ogólne wielkości i wskaźniki. Analiza jest wtedy szeroka, ale płytka.

Jeżeli przedmiot zainteresowania stanowi wybrany, wąski odcinek działalności przedsiębiorstwa, może stać się on przedmiotem wnikliwego, szczegółowego badania (analiza wąska, ale pogłębiona).

Ważnym kryterium podziału analiz jest okres, którego one dotyczą. Według tego kryterium wyróżnia się analizy RETROSPEKTYWNE I PROSPEKTYWNE.

ANALIZA RETROSPEKTYWNA (EX POST) - dotyczy zjawisk i procesów, które działy się w okresie minionym, w przeszłości. Jest to podstawowy wymiar analityczny, a celem badań powadzonych w tym przekroju jest ocena racjonalności minionych działań gospodarczych i weryfikacja słuszności podjętych wcześniej decyzji. Wnioski wynikające z takiej oceny stanowią punkt wyjścia do koordynowania działań bieżących i decydowania o przyszłości. Analiza przeszłości służy konstruowaniu lepszej przyszłości.

ANALIZA PROSPEKTYWNA (EX ANTE) - skierowana jest na przyszłość. Podstawowym narzędziem tej analizy jest rachunek ekonomiczny traktowany jako sposób wyboru najlepszych rozwiązań ze zbioru możliwych działań w tym zakresie. Dlatego tez często analiza prospektywna utożsamiana jest z rachunkiem ekonomicznym. Punktem wyjścia każdego rachunku jest zbiór informacji, ocen i analiz dotyczący sytuacji bieżącej lub okresów minionych. Na podstawie tego zbioru formułowane są możliwe warianty działań, odnoszące się do przyszłości.

SCHEMAT ANALIZY EKONOMICZNO-FINANSOWEJ

Podstawowa struktura analizy ekonomiczno-finansowej obejmuje główne obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa i przedstawia:

1. CHARAKTERYSTYKĘ PRZEDSIĘBIOSTWA

Obejmuje informacje ogólne o przedsiębiorstwie: adres, telefon i faksy, powstanie, ewolucja przedmiotu działania, lokalizacji, kapitału, formę własności, właścicieli, usytuowanie organizacyjne w gałęzi, branży. Ta część analizy dostarcza informacji o przedmiocie i zakresie działania przedsiębiorstwa, jego produkcie, technologii i ogólnej efektywności działania.

2. CZYNNIKI WYTWÓRCZE

W tej części analizy przedmiotem zainteresowania są podstawowe czynniki wytwórcze: majątek trwały i zatrudnienie oraz potrzeby inwestycyjne. Czynniki te w znaczącym stopniu określają potencjał przedsiębiorstwa, jakość jego działania, możliwości przekształceń własnościowych, restrukturyzacji finansom organizacyjnej, technologicznej.

3. SPRZEDAŻY PRODUKTÓW

Podstawowe składniki tej części analizy powinny dotyczyć:

• wartość i struktury sprzedaży w ujęciu dynamicznym

• wielkości i struktury sprzedaży w ujęciu ilościowym

• sprzedaży wg głównych grup odbiorców, produktów, w podziale na kraj i eksport lub tez wg innych kryteriów specyficznych dla danej działalności

• podstawowych elementów działalności marketingowej, tj. jej organizacji, sieci dystrybucji, działania promocyjne, polityki cenowej

• najważniejszych elementów otoczenia rynkowego przedsiębiorstwa: ogólnej sytuacji na rynku związanej z przedmiotem działania firmy, charakterystyki zjawisk kształtujących zapotrzebowanie, charakterystyka grup odbiorców - podstawy segmentacji, rozpoznanie głównych konkurentów oraz przesłanki ich rynkowej pozycji, szacunkowe określenie udziału, pozycji przedsiębiorstwa na swoim rynku

4. KOSZTY DZIAŁALNOŚCI

W tej części rozpoznawane są główne źródła ponoszonych w przedsiębiorstwie nakładów

5. WYNIKI FINANSOWE

Jest to najważniejszy fragment całego opracowania analitycznego, gdyż skupiają się tu efekty wcześniejszych analiz. Wyniki finansowy jest równocześnie miernikiem oceny przedsiębiorstwa, efektywności jego działania. Ponadto odzwierciedla poziom realizacji celów przedsiębiorstwa. Dlatego tez analiza na tym obszarze jest wielopłaszczyznowa i dotyczyć może następujących zagadnień: wyników finansowych netto, czynników kształtujących wynik finansowy, płynność, analizy wskaźnikowej

6. PROGNOZA WYNIKU

Podstawą prognozy wyniku jest analiza relacji między podstawowymi wielkościami ekonomicznymi , głównie sprzedażą a kosztami, tendencji jakie w tym zakresie są obserwowane oraz przewidywane uwarunkowania funkcjonowania przedsiębiorstwa.

2.3 ŹRÓDŁA INFORMACJI DO ANALIZ EKONOMICZNYCH

Sposób i zakres wykorzystania informacji zależy od potrzeb decyzyjnych , przyjętego celu, przedmiotu i stopnia szczegółowości podejmowanej analizy. Większość informacji na podstawie, których sporządzana jest analiza, winna dotyczyć kilku takich samych okresów tj. lat, kwartałów lub miesięcy po to, aby zachowany był warunek porównywalności badanych zjawisk i istniała możliwość określenia tendencji ich rozwoju.

RYS. Klasyfikacja podstawowych informacji wykorzystywanych w analizie ekonomiczno-finansowej

SPRAWOZDAWCZOŚĆ FINANSOWA, BILANS JAKO ŹRÓDŁO ANALIZY FINANSOWEJ

1. Pojecie i przeznaczenie sprawozdawczości finansowej

BILANS jest jednym z podstawowych źródeł sprawozdawczości finansowej podmiotów gospodarczych, która stanowi usystematyzowany zbiór wybranych danych liczbowych obrazujących kondycję finansową firmy.

SPRAWOZDANIA FINANSOWE są sporządzane w formie standardowej, ujednoliconej. Dostarczają bieżących informacji o firmie i jej operacjach finansowych dla: akcjonariuszy, udziałowców, dostawców, odbiorców, banków, załóg, dyrekcji.

ROCZNE SPRAWOZDANIA Z DZIAŁALNOŚCI są prezentacją liczbową, opisową i graficzna stanu i wyników działalności spółki. Obejmuje:

• opis sytuacji gospodarczej i finansowej

• przewidywane kierunki rozwoju

• przewidywane zmiany w stanie wyposażenia w składniki majątkowe

• wielkość i strukturę kapitałów i udziałów

• strukturę kadrową

1.2 POJĘCIE BILANSU, RODZAJE, ZASADY BUDOWY

BILANS to syntetyczne zestawienie w ujęciu wartościowym majątku podmiotu gospodarczego i źródeł jego finansowania na określony dzień.

Rodzaje bilansów:

1. BILANS POCZĄTKOWY to bilans rozpoczęcia działalności firmy, jest początkiem otwarcia rachunkowych ksiąg. Stanowi obraz wniesionych do firmy składników majątkowych.

2. BILANS OTWARCIA to moment otwarcia ksiąg rachunkowych umożliwiający rejestrowanie zdarzeń gospodarczych zachodzących w firmie

3. BILANS ZAMKNIĘCIA sporządzany na koniec okresu obrachunkowego, obejmuje składniki majątkowe i kapitały oraz powstałe w trakcie działalności zobowiązania i należności oraz wynik finansowy. Służy jako: podstawa podziału zysku i określenia sposobów pokrycia strat, podstawa oceny kierownictwa firmy.

ZASADA CIĄGŁOŚCI SPORZĄDZANIA SPRAWOZDAŃ polega na tym, że moment zamknięcia bilansu za okres ubiegły jest warunkiem sporządzenia bilansu otwarcia w okresie następnym

4. BILANS OKRESOWY to bilans sporządzany na koniec okresów sprawozdawczych: miesięcy, kwartałów.

5. BILANS LIKFIDACYJNY to bilans sporządzany w momencie ogłoszenia upadłości firmy lub otwarcia postępowania likwidacyjnego

6. BILANS PUBLIKACYJNY to bilans sporządzany dla potrzeby udziałowców/akcjonariuszy, gdy kapitały są przedmiotem obrotu rynkowego.

ZASADY BUDOWY BILANSU:

1. Zasada ciągłości

2. Zasada równości aktywów i pasywów

3. Zasada podwójnej ewidencji (zmiana po jednej stronie powoduje zmianę po drugiej i odwrotnie)

1.3 STRUKTURA BILANSU

Kryterium podziału na AKTYWA I PASYWA są:

1. AKTYWA - zasada wzrastającej płynności

2. PASYWA - zasada źródeł finansowania

RACHUNEK WYNIKÓW (ZYSKÓW I STRAT) - to dokument przedstawiający wynik finansowy podmiotu gospodarczego za badany okres czasu.

gotówkowa

na kredyt odsetki otrzymane

Wydatki

Gotówkowe odsetki zapłacone

Płatność

refundacja

zaciągnięcie

Zakup towarów

Amortyz. spłata

Sprzedaż

Aktywów dywidendy i wykup akcji

Zakupy gotówkowe

Zakupy sprzedaż akcji

na kredyt

Zobowiązania

Przyszłych okresów

RYS. przepływy pieniężne

ANALIZA EKONOMICZNO-FINANSOWA

ANALIZA FINANSOWA

ANALIZA EKONOMICZNA

Wstępna i rozwinięta analiza sprawozdań finansowych (bilans, rachunek wyników, rachunek przepływów pieniężnych); analiza wskaźnikowa; wynik finansowy i czynniki go kształtujące; koszty działalności; dochody ze sprzedaży; rentowność; płynność; kapitał obrotowy; ocenę procesów inwestycyjnych; źródła finansowania

Analiza produkcji; analiza zatrudnienia , plac i wydajności; analiza wyposażenia przedsiębiorstwa w środki trwałe; analiza gospodarki materiałowej; analiza postępu technicznego i nowych uruchomień;

PRZEZNACZENIE ANALIZY

SZCZEGÓŁOWOŚĆ I ZAKRES PROWADZONYCH BADAŃ

OKRES, KTÓREGO DOTYCZY ANALIZA

ANALIZA ZEWNĘTRZNA

ANALIZA WEWNĘTRZNA

ANALIZY OGÓLNO--CAŁOŚCIOWE

ANALIZY ODCINKOWO-SZCZEGÓŁOWE

ANALIZA RETROSPEKTYWNA

ANALIZA PROSPEKTYWNA - RACHUNEK EKONOMICZNY

ŹRÓDŁA INFORMACJI DO ANALIZ

Informacje z przedsiębiorstw

Informacje zewnętrzne

Podstawowa sprawozdawczość finansowa

Pozostała sprawozdawczość

Pozostałe pierwotne źródła informacji

Bilans

Rachunek zysków i strat

Rachunek przepływów pieniężnych

Miesięczne sprawozdanie finansowe

GUS

PRASA

RYNEK

BILANS

SUMA SUMA

BILANSOWA = BILANSOWA

AKTYWÓW PASYWÓW

SKŁADNIKI MAJĄTKU

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA MAJTKU

BILANS

AKTYWA = PASYWA

Majątek

trwały

zapasy

należności

gotówka

Zysk (+)

Strata (-)

Kapitał kupiecki

Zobowiąza- nia długotermi-nowe

Kapitały własne

PRZYCHODY ze SPRZEDAŻY

minus

plus

minus

minus

KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW

ZYSK NA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

ZYSKI NADZWYCZAJNE

ZYSK BRUTTO

OBCIĄŻENIA OBOWIĄZKOWAE (PODATKI)

ZYSK NETTO

Wyroby gotowe

Koszty sprzedaży

sprzedaż

Należności na rachunkach

odsetki

Podatki wymagane

gotówka

Koszty operacyjne, administracyjne i płace

Środki trwałe netto

Produkcja w toku

surowce

praca

Zobowiązania na rachunkach

Narosłe zobowiązania z tytułu pracy

Inwestycje i fundusz rezerwowy

Kapitał akcyjny

dług

Podatki

---