Podstawy finansów
04.05.2011r.
Temat: Wartość pieniądza w czasie.
Rachunek dyskontowy - instrument pozwalający ustalić ile warta jest dziś jednostka kapitału na która będziemy czekać lat 5,10,15…przy danej stopie procentowe
Odwrotność rachunku kapitalizacyjnego, gdzie przy danej stopie procentowej ustalamy ile warta będzie jednostka za 5,10,15… lat
Temat: Analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa - podstawy.
Analiza finansowa jest metoda pozwalająca oceniać sytuacje finansowa przedsiębiorstwa/podmiotu gospodarczego.
Analiza sytuacji finansowej to metoda badania sytuacji finansowej(nie ocena).
Metoda ta polega na rozłożeniu danego zjawiska finansowego na części składowe, a badaniu tychże i szukaniu związków zachodzących miedzy nimi.
Znacznie i cele analizy finansowej:
- wybór najkorzystniejszych alternatyw do podejmowania decyzji związanych ze źródłami finansowania działalności przedsiębiorstwa
Z wyników oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa korzystają zarządzający przedsiębiorstwem, banki, firmy ubezpieczeniowe, władze skarbowe(chodzi o możliwość płacenia podatków), akcjonariusze, konkurenci, kooperatorzy.
Prowadząc ocenę sytuacji finansowej mamy problem związany z inflacją. Radzimy sobie z nią.
Uwzględnienie wpływu inflacji w ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa:
Wyszczególnienie |
Lata |
|
||
|
1 |
2 |
3 |
|
Zysk wg cen bierzacych |
80000 |
94400 |
100000 |
|
Współczynnik inflacji |
1 |
1,15 |
1,09 |
|
Zysk wg cen porównywalnych z rok 1 |
80000 |
94400/1,15=82087 |
100000/1,15/1,09=79777 |
|
Zysk wg cen porównywalnych z roku 3 |
80000*1,15*1,09=100280 |
94400*1,09=102896 |
100000 |
|
Kategoria finansowa, tutaj zysk nie ma znaczenia(nie ma znaczenia jaka kategorie wybierzemy)
Współczynnik inflacji = (stopa inflacji + 100)/100
Po uwzględnieniu inflacji rok 3 jest najgorszy a nie najgorszy.
Temat: Sprawozdania finansowe podstawą analizy.
Najwazniejszymi sprawozdaniami wykorzystywanymi w analizie do oceny syt fin SA bilans i rachunek zyskow i strat
Bilans - zestawienie na określony czas stanu majatku firmy(aktywow) i źródeł jego finansowania(pasywow)
Bilans |
||
Majątek trwały |
|
|
|
|
Zobowiązania dlugoterm |
Należności |
|
Zobowiązania bierzace |
Gotówka |
|
Zysk(+)Strata(-) |
Aktywa=pasywa |
Majatek trwaly winien mieć pokrycie w kapitale stałym
Uszeregowanie w bilansie aktywow i pasywow:
Aktywa uszeregowane sa w kolejności wskazującej na rosnący stopien ich płynności(łatwości z jaka mogą być zamienione na gotowke/regulowania zobowiązań tymi aktywami)
Pasywa wg stopnia pilności ich zwrotu.
Rachunek wynikow - sprawozdanie zawierające przychody oraz zrodla kosztow; przychody na poszczególnych … oraz towarzyszace im koszty uzyskania tych przychodow.
Zamyka się zyskiem bądź stratą. Zysk lub strata powinna odpowiadac tej zamieszczanej w bilansie.
Sposób liczenia WF przedsiębiorstwa:
W przedsiębiorstwie mamy dzialalnosc operacyjna i finansowa oraz zyski i straty nadzwyczajne.
Roznica miedzy przychodami a kosztami = zysk operacyjny
Zysk operacyjny - odsetki = zysk brutto
Zysk brutto - podstawa naliczania podatku CIT(przedsiebiorstwo osoby fizycznej PIT)
Zysk brutto - podatek = zysk netto
Zysk netto - kategoria wynikowa dzielaca się na dywidende(wyplate udziałowcom) i na wzrost kapitalu(kapital wlasny wewnetrzny)
Zysk netto + amortyzacja = nadwyzka finansowa(Cash flow)
Cash flow jest realnym rzeczywistym wynikiem finansowym(skupia ona zysk netto i odpis amortyzacyjny)!
Amortyzajca jest kosztem ale nie jest wydatkiem
Amortyzacja jako koszt sluzy do powiekszenia kosztow tym samym sprzyja mniejszym obciazeniom podatkowym.
Wydatki ktore nie SA kosztami:
Takie wydatki których niemozemy uwzględnić do kwoty z ktorej wyliczane jest obciążenie podatkowe
Wykres u Moniki
PODSTAWY FINANSÓW
18.05.2011r. W
Temat: Analiza wskaźnikowa.
Analiza wsk jest waznym El analiy finansowej, bo poprzez poszcegolne rodzaje wskaźników można precyzyjnie o na wprostocenic co się dzieje w przedsiębiorstwie:
W ramach a. w są 4 grupy wskaźników:
- wskaźniki rentowności(zyskowności):
wskaźnik zyskowności sprezdazy: zysk netto/sprzedaz netto . inaczej okreslany mianem marży sprzedazy, która może być 0,02(np. bułka) a mozeby być nawet 30%(np. samochód). Wysokość marzy zalezy od rodzaju towarów, w zw. Z tym wskaźnik ten nie jest dobry do oceny roznych rodzajow produktow sprzedawany w roznych przedsiębiorstwach - porównywania .
wpływa na niego częstotliwość przeprowadzonej TRANSAKCJI. Wielkość marzy należy przedstawic z cyklem obrotu, ilością itp.
w. zyskowności majatku = zysk netto / majatek ogółem(aktywa)
w. zyskowności kapitałów wasnych = zysk netto / kapitały własne
te 2 wskazniki SA parametrami wykorzystywanymi do ustalania dźwigni kapitałowej(finansowej). Zjawisko dź. k. jeżeli wystepuje to swadczy ze przedsiębiorstwo efektywnie wykorzystuje kapitaly obce. Wskaźnik zyskowności kapitałów wlasnych jest wtedy wyższy od w. zyskowności majatku.
Dzwignia finansowa to roznica pomiedzy wskaźnikiem zyskowności kapitałów wlasnych a wskaźnikiem zyskowności majatku
Bardziej precyzyjnie możemy sformułować zjawisko dź.f. : jeżeli korzystamy z kapitałów obcych to wiaze się to z zaplata odsetek ale przy formule obliczania wf to wiaze się z zaplata niższego podatku
Warto wiec prowadzic tzw skorygowana zyskowność majatku = (zysk netto + odsetki - podatek)/aktywa
Dź.f. = zyskownosc kapitałów wlasnych - skorygowana zyskowność majatku
wskaźniki bieżącej płynności finansowej - pozwalaja nam dokonac oceny zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań Bierzycach(krotkoterminowych):
w. bieżącej płynności = aktywa obrotowe/zobowiązania biezace
optymalna wartość tego wskaźnika powinna być 1,5-2.
Jeżeli jes <1,5 - przedsiębiorstwo będzie mieć klopoty ze splata bieżących
Zobowiązań.
>2 - Przedsiębiorstwo nie korzysta z kredytow na taka skale jaka by moglo
wskaźnik płynności szybkiej = plynne srodki obrotowe(srodki(aktywa) obrotowe ogółem-zapasy) / zobowiązania biezace
plynne srodki obrotowe możemy tez zapisac jako należności, gotowka lub papiery wartościowe
optymalna wartość tego wskaźnika to 1-1,2
wskaźniki zdolności do obsługi zadłużenia - zdolność do terminowego splacania zobowiązań nie tylko bieżących ale i dlugoterminowych
w. obciążenia majatku zobowiązaniami = zobowiązania ogółem/majatek ogółem(aktywa)
np. 57,6% - duza zależność finansowa firmy od kapitałów obcych
im nizszy wskaźnik tym wieksza niezależność finansowa firmy od obcych kapitałów
w. pokrycia majatku kapitalami wlasnymi = kapital wlasny/majatek ogółem(aktywa)
Jeśli mamy te 2 wskazniki to ich suma powinna wynosic 100%.
W. pokrycia zobowiązań nadwyzka finansowa = nadwyzka finansowa(zysk netto + amortyzacja) / zobowiazania
Wskaźniki rynku kapitałowego:
Wskaźnik zysku na jedną akcję = zysk netto /liczba wyemitowanych akcji
Wskaźnik ten sluzy do porównań w poszczególnych latach tego samego przedsiębiorstwa, bo l. wyemitowanych akcji przedsiębiorstw jest rozna.
W. ceny do zysku na jedną akcję = cena rynkowa jednej akcji / zysk na 1 akcję
Wskaznik ten informuje nas w pewnym sensie o efektywności lokowania kapitałów w akcje danej spolki w porównaniu z tymi lokatami w akcje innej spolki.
Wzrost tego wskaźnika w jakims przedziale czasu to znaczy ze inwestorzy decyduja się placic wiecej niż poprzednio za dane akcje. Będzie to mialo miejsce gdy rynek da sygnal o firmie ze wykazuje ona rozwoj a za tym rozwojem rosna zyski -> wskaźnik rosnie -> akcje drożeją
Stopa dywidendy - miara inwestowania w akcje roznych firm
Stopa dywidendy = dywidenda na jedną akcję /cena rynkowa 1 akcji
Im wyższy ten wskaznik tym wyzsza skala inkasowanych korzyści akcjonariuszy
Na nastepnych zajeciach : Stopa zyskowności kapitałów wlasnych i prog zysku
PODSTAWY FINANSÓW
W 25.05.2011r.
Temat: Stopa zyskowności kapitałów własnych i próg zysku.
W polityce finansowej przedsiębiorstwa powinno się dążyć do dużej stopy zyskowności kapitałów własnych. Stopa ta ma się kształtować pozytywnie, a zależy to od:
- wielkości zysku
- wielkości kapitałów własnych
Jeśli mamy do czynienia z współwłaścicielami, akcjonariuszami to oni będą uzależniać dalsze inwestowanie w zależności od tej zyskowności.
Ważny jest poziom zyskowności kapitałów własnych ale i dynamika wzrostu. Przy ocenie stopy zyskowności kapitałów wlasnych oraz ich dynamiki należy pamiętać że przedsiębiorstwo działa w warunkach zmiennych cen: inflacji bądź deflacji. Jeśli chcemy odebrać ten sygnał w sposób merytorycznie poprawny stopę kapitałów własnych powinniśmy oczyścić o wpływ inflacji.
Możemy mówić o:
Nominalnej stopie zyskowności kapitałów własnych = zysk netto/wartość kapitałów własnych
Np. Zysk w wartościach nominalnych
|
Kapitał własny |
Zysk netto 1 rok |
Zysk netto 2 rok |
∆ zysk |
Zysk wg cen roku 2 |
∆ zysk wg cen porównywalnych |
A |
5400 |
350 |
378 |
+8% |
381,5 |
-3,5 |
B |
9000 |
300 |
450 |
+50% |
327 |
+123 |
C |
3400 |
500 |
510 |
+2% |
545 |
-35 |
D |
3000 |
900 |
720 |
-20% |
981 |
-261 |
Współczynnik inflacji miedzy pierwszym a drugim rokiem: 1,09
Aby zabezpieczyć się przed błędnymi wnioskami trzeba stwierdzić czy zysk który zrealizowały nasze spółki umożliwia pokrycie deprecjacji kapitałów własnych, które z powodu inflacji temu procesowi podlegają.
Realnej stopie zyskowności kapitałów własnych Dr = (dn - di)/(100+di)
Dr - realna stopa zyskowności
Dn - nominalna stopa zyskowności
Di - stopa inflacji
Np.
|
Kap. wł. |
Nominalne stopy zysku kapitałów własnych w 2 roku (zysk/wartość kap.wł.)*100% |
Realne stopy zysku kapitałów własnych w 2 roku |
Poziom deprecjacji kapitałów własnych |
Wynik po uwzględnieniu deprecjacji |
A |
5400 |
7% |
=(7-9stopa inflacji)-100:1,09=-0,02% |
=5400*0,09=486 |
=378-486=-108 |
B |
9000 |
5% |
-3,7% |
810 |
-360 |
C |
3400 |
15% |
+5,5% |
306 |
+204 |
D |
3000 |
24% |
+13,8% |
270 |
+450 |
Jedynie spółka C i D wypracowały zysk który można przeznaczyć na wypłaty dywidend lub na realne zwiększenie kapitałów własnych. Wypracowany przez spółkę A i B zysk nie pozwala zrekompensować deprecjacji.
Wystąpienie w firmie ujemnej realnej stopy zysku kapitałów własnych, nawet w warunkach wzrostu zysku nominalnego w stosunku do poprzedniego okresu, wymaga działań naprawczych.
Ujemna stopa zyskowności świadczę o inflacyjnym charakterze zysku. Ujemny zysk nie starcza na wyrównanie deprecjacji kapitałów własnych.
Jeżeli realna stopa zyskowności kapitałów własnych jest ujemna to brak jest podstaw do wypłaty dywidendy. Jeżeli byśmy się na nią zdecydowali to kosztem kapitałów własnych.
W przypadku gdy realna stopa zyskowności jest dodatnia to ewentualna wyplata dywidendy nie powinna przekraczać tej kwoty.
PODSTAWY FINANSÓW
W 01.06.2011r.
Temat: Ekonomiczna efektywność inwestycji.
W celu stwarzania warunków dla rozwoju przedsiębiorstwa niezbędne jest inwestowanie kapitału w środki trwale. Aby nie popełniać błędów przy wyborze inwestycji musza być one poprzedzone kalkulacją opłacalności alternatywnych rozwiązań. By ją przeprowadzić należy przewidywać nakłady i spodziewane efekty. Jeśli chodzi o spodziewane efekty będą one występować w postaci nadwyżki finansowej tworzonej przez zysk netto i amortyzacje.
Formuła na efektywność: Ef = N/E(NF) (nakład/efekt)
Efektywność rozpatrywana w inny sposób: Ef = N/Ok (nakład/obniżka kosztów)
Może temu towarzyszyć wzrost podatków czyli: Ef = N/Ok + wzrost podatków
Problem efektywności inwestycji może być mierzony:
Okresem zwrotu z inwestycji(nakładów inwestycyjnych)
Tz = J/Nf(r) (nakłady inwestycyjne/roczne nadwyżki finansowej)
Jest to metoda uproszczona
Np. Przedsiębiorstwo zamierza podjąć inwestycje by zwiększyć zysk. Rozważane są dwa warianty.
Wymaga poniesienia 48tyś zł nakładów inwestycyjnych.
Okres użytkowania inwestycji: 5lat
Wymaga poniesienia 60tys zł nakładów inwestycyjnych.
Okres użytkowania inwestycji: 6lat
W obydwu wariantach w poszczególnych latach eksploatacji tej inwestycji będzie się realizować rożnej wielkości nadwyżki finansowe:
Stałe nadwyżki
Różne nadwyżki
Koniec roku |
Wariant 1 |
Wariant 2 |
|||
|
Nadwyzka roczna |
Nakłady skompensowane nadwyzka |
Nadwyzka roczna |
Nakłady skompensowane nadwyzka |
|
0 |
- |
-48000 |
- |
-60000 |
|
1 |
15900 |
-32100 |
14200 |
-45800 |
|
2 |
15900 |
-16200 |
16300 |
-29500 |
|
3 |
15900 |
-300 |
20500 |
-9000 |
|
4 |
15900 |
+15600 |
22950 |
+13950 |
|
5 |
15900 |
+31500 |
21900 |
+35850 |
|
6 |
- |
- |
19100 |
+54950 |
|
razem |
79500 |
+31500 |
114950 |
+54950 |
Tz1=79500/15900=3lata
Tz2=3lata+9000/22950=3lata i 5miesięcy
Wybieramy do realizacji ten wariant który gwarantuje nam krótszy okres zwrotu nakładów inwestycyjnych. Czasami jednak wadą tej metody jest nieuwzględnianie wartości pieniądza w czasie, ponieważ nakłady i nadwyżki są realizowane w rożnym czasie. Ta metoda nie daje odpowiedzi na pytanie czy inwestycja jest zyskowna oraz czy można by tą zyskowność odnieść do zyskowności lokat w banku.
Pytanie: czy nie warto dłużej poczekać na zwrot z inwestycji?
O tym możemy się dowiedzieć wykorzystując drugą z metod.
Aktualną wartością nadwyżki finansowej inaczej NPV (net prezent value)
Jej istotą jest to że porównujemy wartość zaangażowanego kapitału z dyskontowanymi nadwyżkami finansowymi, co oznacza że nadwyżki które w wyniku inwestycji będziemy otrzymywać za ileś lat sprowadzamy do aktualnej wartości. Oceniamy wiec ile warta jest dziś jednostka nadwyżki którą otrzymamy za kilka lat przy danej stopie procentowej.
V=∑ni=1 NF(r) /(1+d/100)n - I
Różnica miedzy zdyskontowanymi nadwyżkami finansowymi netto a nakładami inwestycyjnymi.
Np. Współczynnik dyskonta przy stopie procentowej = 20%
Sposób czytania współczynnika dyskonta:
np. Jeżeli na złotówkę czekamy rok to jest ona warta 0,83zł
Koniec roku |
Współczynnik dyskonta przy stopie 20% |
Wariant 1 |
Wariant 2 |
|||
|
|
Zdyskontow. |
Nomin. |
zdyskont. |
Nomin. |
|
1 |
0,8333 |
13250 |
- |
11833 |
14200 |
|
2 |
0,69444 |
11042 |
15900 |
11319 |
16300 |
|
3 |
0,57870 |
9201 |
|
11863 |
20500 |
|
4 |
0,48225 |
7668 |
|
11068 |
22950 |
|
5 |
0,40188 |
6390 |
|
8801 |
21900 |
|
6 |
0,33490 |
- |
- |
6397 |
15100 |
|
razem |
|
47551 48000 |
79500 |
61281 60000 |
114950 |
Różnica -449 x +1281 x
Wariant pierwszy który poprzednio okazał się bardziej efektywny jest wariantem gorszym niż drugi po uwzględnieniu stopy.
Stopą zyskowności inwestycji
Zi=Y/I
Zi - współczynnik zyskowności kapitału
Y - suma zdyskontowanych rocznych nadwyżek finansowych
I - nakłady inwestycyjne)
Np.
Z1 = 47551/48000=0,99
Z2 = 61281/60000=1,02
Jeżeli stopa zyskowności inwestycji jest poniżej jedności, dany wariant należy odrzucić bo nie zapewniamy sobie zwrotu z inwestycji. Jeśli jest wyższa to zapewnia nam zwrot poniesionych nakładów.
Wewnętrzną stopą zwrotu nakładów inwestycyjnych
Jest to metoda zbliżona do NPV, ale w tej metodzie chodzi o ustalenie stopy oprocentowania zainwestowanego kapitału, przy której suma zdyskontowanych nakładów finansowych będzie równa nakładom inwestycyjnym.
∑ni=1 NF(r) /(1+d/100)n - I = 0
Np.
Przy pierwszym wariancie:
Koniec roku |
Nadwyżka nominalna |
Przy stopie 19% |
Przy stopie 20% |
|||
|
|
Współczynnik |
Suma |
Współczynnik |
Suma |
|
1 |
15900 |
0,89034 |
13361 |
0,8323 |
13250 |
|
2 |
15900 |
0,70616 |
11228 |
0,69444 |
11042 |
|
3 |
15900 |
0,59342 |
9435 |
0,57870 |
9201 |
|
4 |
15900 |
0,49867 |
7029 |
0,48225 |
7668 |
|
5 |
15900 |
0,41905 |
6663 |
0,40188 |
6390 |
|
razem |
79500 48000 |
x x |
48616 48000 |
x x |
47551 48000 |
Różnica +31500 x +616 x -449
Zrówna się miedzy 19% a 20%.
Współczynnik odchylenia dodatniej nadwyżki finansowej = 616/(616+4,49)=0,58
d(stopa dyskonta) = 19,58
Przy drugim wariancie:
Zrówna się miedzy 20% a 22%.
Współczynnik odchylenia dodatniej nadwyżki finansowej = 1281/(1281+1864)=0,41
d=20+0,41*2=20,82%
Ta metoda pozwala nam porównać naszą efektywność inwestycji np. z lokatą bankową.
STOPY BIERZEMY Z TABLIC.
PODSTAWY FINANSÓW
W 15.06.2011r.
Temat: Próg zysku.
Koszty stałe - koszty nieulegające zmianie w pewnych przedziałach rozmiarów produkcji, np. amortyzacja, koszty zarządu. Koszty stałe w przeliczeniu na jednostkę produkcji w miarę jej wzrostu będą miały tendencję malejącą
Koszty zmienne - zwiększają się wraz ze wzrostem działalności produkcyjnej, czy usługowe, np. koszty robocizny, zużycia materiałów. Koszty zmienne w przeliczeniu na jednostkę produkcji zmieniają się proporcjonalnie w miarę zwiększania działalności produkcyjnej.
W działalności przedsiębiorstwa istotne znaczenie ma osiągniecie takiego poziomu produkcji i sprzedaży, zapewniające pokrycie kosztów całkowitych i prowadzące do maksymalizacji zysku.
Należy wcześniej określić wielkość produkcji i sprzedaży po osiągnięciu której nastąpi przekroczenie progu zysku:
Q=F/(C-Zj)
Q - ilość produkcji i sprzedaży przy której zysk = 0.
F - suma kosztów stałych
C - cena jednostkowa sprzedaży
Zi - koszty zmienne przypadające na jednostkę produkcji
Q - ilość wyprodukowanych i sprzedanych produktów czy usług pozwalająca pokryć koszty stale..
Koszty stale są pokrywane różnica miedzy cena sprzedaży a kosztami zmiennymi.
Np. Przedsiębiorstwo przewiduje uruchomienie produkcji nowego wyrobu. Będzie to wymagało poniesienia kosztów stałych w wysokości 400tys zł. Dzięki temu powstanie możliwość wytworzenia rocznie maksymalnie 80tys szt. nowych wyrobów. Zgodnie z przewidywaniami koszty zmienne na jednostkę wyrobów będą wynosić 7zł, a cena jednostkowa sprzedaży 15zł.
Q=400tys/(15-7)=50tys
Odp: Po przekroczeniu tej liczby przedsiębiorstwo będzie osiągać zysk będący relacją
80000-50000*(15-7)
EGZAMIN:
test wielokrotnego wyboru/niewyboru
15 pytań - 8 zalicza
Zakres obowiązujący na zaliczeniu:
Finanse w ujęciu publicznym(makro):
Ustawa z 27.08.2009:
Co należy do sektora finansów publicznych
Jak ustawa traktuje zakres tego sektora
Jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych: jednostki budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe, prowadzenie gospodarki fin w jednostkach budżetowych zakładach budżetowych; metoda brutto
Zakłady budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe rozliczają się metoda netto
Progi ostrożnościowe i sanacyjne dzialania(przekroczenie długu w stosunku do pkb-3 progi)
Jakie ustawa przewiduje możliwości po przekroczeniu progu
Budżet i procedura jego uchwalania
Struktura liczbowa samorządu terytorialnego: ile jest gmin, województw, powiatów
Gospodarka finansowa w gminach oraz jej zadania
Dochody własne gmin
Mechanizm wyrównywania gmin: cześć równoważąca i wyrównawcza w subwencjach dla gmin; algorytmy i naliczanie poszczególnych elementów tej subwencji
Wskaźnik [Dżi] - dochody rzeczywiste i te które mogą być stosowane ale nie są
Trochę makrofinansowych rzeczy - dochody państwa, ich struktura, oraz wydatki, zadłużenia, wydatki inwestycyjne, dochody na 1 mieszkańca w gminach
Wpłaty gmin bogatszych na rzecz części wyrównawczej
Bez powiatów
Pieniądz
Wartość pieniądza, funkcje, wartość pieniądza w czasie
Rachunek odsetek prostych, rachunek kapitalizacyjny, dyskontowy
Pojęcia rewaluacji, dewaluacji, aprecjacji, deprecjacji
Dyskonto, inkaso, zamiana jednego na drugie
Sytuacja finansowa przedsiębiorstwa:
Zasady ustalania WF
Dźwignia finansowa,
Sprawozdania finansowe
Aktywa, pasywa
Złota reguła bilansowa aktywa = pasywa
Analiza wskaźnikowa
Grupa wskaźników(4: zyskowności, płynności, zadłużenia...)
Wskaźniki ekonomiczności
Próg zysku
Kapitały stałe
Srodki obrotowe