Znieczulenie ogólne
Znieczulenie-definicja
Jest to odwracalne zniesienie czucia bólu w całym ciele bądź w określonej jego części przy użyciu metod farmakologicznych i fizycznych
Znieczulenie -podział
Ogólne-wpływowi anestetyku poddane zostają wszystkie narządy i tkanki;odwracalnie zniesiona czynność OUN
Dożylne
Wziewne(proste lub złożone)
Mieszane
Miejscowe(przewodowe)-wpływowi anestetyku poddana jest tylko część narządów i tkanek;odwracalne zniesienie czynności na obwodzie lub na poziomie rdzenia
Elementy składowe znieczulenia ogólnego
Hypnosis-sen
Analgesio-zniesienie bólu
Areflexio-zniesienie odruchów
Relaxatio musculorum-zwiotczenie mięśni poprzecznie prążkowanych
Etapy znieczulenia ogólnego
Wprowadzenie do znieczulenia(indukcja)
Podtrzymanie znieczulenia
Wyprowadzenie ze znieczulenia(budzenie)
Środki znieczulenia ogólnego
Anestetyki wziewne
-gazy
-ciecze lotne
Anestetyki dożylne
Barbiturany
Niebarbituranowe
Środki przeciwbólowe
głównie opioidy
NLPZ,paracetamol
Środki zwiotczające
Depolaryzujące
niedepolaryzujace
Inne leki wspomagające
-benzodiazepiny
-neuroleptyki
-atropina
-inhibitory AchE
Anestetyki wziewne
Podział anestetyków wziewnych
Gazy:
N2O
Ksenon
Pary:
Halotan
Enfluran
Izofluran
Sewofluran
Desfluran
Mechanizm działania anestetyków
Nie jest do końca wyjaśniony
Znieczulenie ogólne jest powodowane przez odpowiednie stężenie(ciśnienie cząsteczkowe,prężność)danego środka w mózgu a jego głębokość jest wprost proporcjonalna do tego parametru
Powstałe zmiany w OUN są specyficzne i odwracalne
Farmakologiczna reakcja na anestetyki wziewne zależy od dawki.Stężenie środka we krwi decyduje o jego ciśnieniu cząsteczkowym w mózgu,a oba te stężenia zależą od:
Wielkości wentylacji
Perfuzji płuc przez krew
Rozpuszczalności we krwi,płynach ustrojowych,tkankach
Anestetyki mają wysokie powinowactwo do tłuszczowców co daje im możliwość rozpuszczania sie w błonie komórkowej każdego neuronu(szczególne powinowactwo do układu siatkowatego pnia mózgu)
Istnieją różne teorie mechanizmu działania:
Teoria kanałów jonowych
Teoria hydratów
Teoria biochemiczna
MAC-minimal alveolar concentration
Jest to minimalne stężenie pęcherzykowe w warunkach normalnego ciśnienia przy którym u 50% populacji brak jest reakcji obronnej na bodziec bólowy(nacięcie skóry lub drażnienie eprądem elektrycznym)
Koreluje liniowo z lipofilnością
Im niższe MAC dla danego anestetyku tym większa jest siła jego działania
Rozpuszczalność we krwi
Jest definiowana jako stosunek stężenia anestetyku w 2 fazach które znajdują się w równowadze-współczynnik rozpuszczalności krew/gaz opisuje jak rozdzielił sie lek pomiędzy te dwie fazy po osiągnięciu stanu równowagi.W stanie równowagi ciśnienia cząstkowe anestetyku są sobie równe,ale stężenia różne.
Im większa rozpuszczalność tym większy współczynnik rozdziału krew/gaz a im mniejsza rozpuszczalność tym wsp.mniejszy
Odwrotnie proporcjonalna zależność pomiędzy rozpuszczalnością a szybkością indukcji/wyprowdzania
Cechy idealnego anestetyku wziewnego
Przyjemny, nie drażniący dróg oddechowych zapach
Szybka, łagodna indukcja
Niski współczynnik rozpuszczalności krew/gaz (szybka indukcja i szybkie wybudzenie)
Środek stabilny, łatwy w przechowywaniu, nie wchodzący w reakcje chemiczne z elementami układu
Niepalny i niewybuchowy
Zapewnienie podstawowych komponentów znieczulenia
Nie podlegający przemianom metabolicznym, całkowita eliminacja przez płuca
Brak depresyjnego wpływu na układ krążenia i oddychania
Podtlenek azotu
Dobry analgetyk, słaby anestetyk
MAC około 105%
Podczas znieczulenia stosowany w mieszaninie z tlenem max. 70%
Nie zapewnia sam odpowiedniego poziomu anestezji (trzeba dodac dodatkowo anestetyk lub opioid)
Przenika do gazowych przestrzeni zamkniętych
Przy wyprowadzaniu ze znieczulenia hipoksja dyfuzyjna
Przeciwwskazania: odma, niedrożność jelit, zator powietrzny
Halotan
Współczynnik rozpuszczalności krew/gaz 2,5
Zwiększa istotnie przepływ mózgowy krwi
Zmniejsza narządowe przepływy krwi
Nie drażni dróg oddechowych, nie nasila wydzielania w drzewie tchawiczo-oskrzelowym
Rozluźnia mięśnie gładkie oskrzeli
Depresyjny wpływ na mięsień sercowy, zwalnia AS, bo hamuje układ bodźcoprzewodzący
Poprawia perfuzję podwsierdziową
Działa synergistycznie z beta-blokerami
Może w stężeniu pow 1 MAC dać zwiotczenie mięśnia macicy
Nasila działanie niedepolaryzujących środków zwiotczających
Hepatotoksyczność
Enfluran
Współczynnik rozdziału krew/gaz 1,9
Jego metabolit toksyczny dla cewek nerkowych
Mało drażni drogi oddechowe i nie zwiększa wydzielania w drzewie tchawiczo-oskrzelowym
Zmniejsza kurczliwość i rzut serca
Zmniejsza systemowy opór obwodowy i ciśnienie tętnicze
W mniejszym stopniu niż halotan blokuje odruch z baroreceptorów
Słabo aktywuje układ bodźcoprzewodzący w sercu - mniej arytmii w obecności katecholamin
Słabiej zwiększa przepływ mózgowy, słabsze działanie tokolityczne
Hepatotoksyczność
Izofluran
Drażniący zapach
Współczynnik rozdziału krew/gaz 1,4
Metabolit może być nefrotoksyczny
Zmniejsza kurczliwość mięśnia sercowego (mniej od w/w)
Nie wpływa na przepływ mózgowy
Na macicę wpływa nieznacznie
Wzmaga działanie środków zwiotczających
Sewofluran
Przyjemny zapach
Współczynnik rozdziału krew/gaz 0,65
Nie drażni dróg oddechowych
Anestetyk z wyboru do zabiegów ambulatoryjnych
W obecności wapnia powstaje między innymi toksyczny czynnik A dla cewek nerkowych, hepatocyta, a nawet neurocyta
Zmniejsza rzut serca i ciśnienie tętnicze
Nie wpływa istotnie na układ bodźcoprzewodzący, ale zaburza odpowiedź z baroreceptorów na hipotensję
Poniżej 1,5 MAC nie zwiększa przepływu mózgowego
Desfluran
MAC 6,0
Niski współczynnik rozdziału krew/gaz
Nieprzyjemny zapach
Daje ślinotok, kaszel, zatrzymanie oddechu, kurcz głośni
Nie ulega biotransformacji w ustroju
Powoduje spadek systemowego oporu obwodowego i wzrost akcji serca
Wzrost OCR i ciśnienia w tętnicy płucnej
Nie daje zaburzeń rytmu serca
Zwiększa przepływ mózgowy krwi i zaburza jego autoregulację
Nie działa tokolitycznie
Anestetyki dożylne
Tiopental
Dawka 4-6mg/kg powoduje utratę przytomności w 30s i jej powrót po 7-10 minutach
Obniża ciśnienie krwi, bo spadek kurczliwości mięśnia serca i spadek powrotu żylnego - rozszerza naczynia pojemnościowe
Nie wskazany w niewydolności serca i w hipowolemii
Depresja ośrodka oddechowego
Uwalnia histaminę (kurcz oskrzeli!, czasem rumień skurny, zapaść sercowo-naczyniowa)
Działanie protekcyjne na OUN (stosowane w neurochirurgii w formie stałej infuzji)
Metohexital
Powoduje częściową aktywację OUN (przeciwwskazany w padaczce)
Daje mniejszy niż tiopental spadek ciśnienia tętniczego i kurczliwości mięśnia sercowego
Daje hipowentylację z krótkimi okresami bezdechu
Dawka 1-1,5mg/kg iv
W małym stopniu wywołuje reakcje alergiczne
Ketamina
Jedyny dożylny dobry analgetyk wśród anestetyków
Służy do indukcji, ale może też być anestetykiem podstawowym w niewielkich operacjach powierzchownych
Daje anestezję zdysocjowaną (jedne struktury w OUN hamuje, a inne pobudza)
Utrata przytomności po 30-40s i powrót po ok. 15 minutach
Zwiększa przepływ mózgowy krwi i zapotrzebowanie mózgu na tlen
Podnosi ciśnienie wewnątrzczaszkowe
Wzrost akcji serca, wzrost ciśnienia systemowego krwi i wzrost ciśnienia w tętnicy płucnej bo wzrost wydzielania noradrenaliny i zniesienie hamującego odruchu z baroreceptorów
Kardiodepresyjny w głębokiej hipowolemii lub przy blokadzie współczulnej
Dawka 1-2mg/kg iv, 5-10mg/kg im
Działania uboczne: wzrost wydzielania gruczołów ślinowych, pobudzenie psychoruchowe, wzmożone napięcie mięśniowe, ruchy gałek ocznych
Etomidat
Działa szybko i krótko
Działa na OUN przez kompleks GABA
Nie ma właściwości analgetycznych
Obniża zapotrzebowanie mózgu na tlen i obniża mózgowy przepływ krwi
Nieznacznie działa depresyjnie na układ sercowo-naczyniowy (polecany u chorych z dużym ryzykiem sercowym)
W małym stopniu znosi rekację współczulną na rękoczyny jak intubacja i laryngoskopia
Dawka 0,3mg/kg iv
Mogą być mioklonie aż do drgawek
Wzrasta częstość pooperacyjnych nudności i wymiotów
Przy wstrzykiwaniu ból żyły
Propofol
Stosowany do indukcji i podtrz
ymywania znieczulenia
Utrata przytomności po 40s
Metabolizowany w wątrobie
Nie ma właściwości przeciwbólowych
Obniża mózgowy metabolizm i przepływ krwi
Mechanizm działania - powinowactwo do kompleksów receptorów GABA
Działa kardiodepresyjnie, szczególnie obniża ciśnienie krwi
Obniża częstość oddechów i pojemność oddechową aż po bezdech
Dawki:
Indukcja 2-2,5mg/kg
Podtrzymanie 0,1-0,2mg/kg*min
Nie powinien być podawany chorym uczulonym na białko jaja kurzego, względnie w hiperlipidemii i zapaleniu trzustki
Ból przy podawaniu
Szybka redystrybucja i brak kumulacji
Leki przeciwbólowe
Opioidy
Należą tu fentanyl, alfentanyl, sufentanyl, trefentanyl, ramifentanyl
Indukują i podtrzymują znieczulenie
Działanie przeciwbólowe
Dają senność, niekiedy euforię
W dużych dawkach utrata przytomności i niepamięć
Obniżają metabolizm i przepływ mózgowy krwi
Niewielkie zmiany w kurczliwości mięśnia sercowego
Niewielki spadek systemowego oporu obwodowego (do stosowania u chorych z ryzykiem sercowym)
Inne działania opioidów
Depresja oddechowa
Po dużych dawkach sztywność mięśni klatki piersiowej i brzucha
Pooperacyjne nudności i wymioty
Spadek motoryki jelit, wzrost napięcia ściany jelita, wzrost ciśnienia w przewodzie żółciowym wspólnym
Po długotrwałej infuzji kumulacja, co stanowi zagrożenie pooperacyjne - wyjątek remifentanyl i trefentanyl: mają krótki czas działania i brak kumulacji
Dawki do indukcji: fentanyl 2-8ug/kg, sufentanyl 0,2-0,8ug/kg, alfentanyl 10-75ug/kg
Benzodiazepiny
Stosujemy tutaj:
Diazepam
Lorazepam
Midazolam
Wspomagają anestezję, wiążą sie z receptorem GABA w OUN
Metabolizowane w wątrobie
Midazolam: t1/2 2-4h, daje niepamięć, sen, działanie przeciwdrgawkowe, obniża niapięcie mięśni, uspokojenie, zniesienie lęku, zmniejsza metabolizm i przepływ mózgowy, szczyt działania po 2-3 minutach, daje umiarkowany spadek ciśnienia krwi (niewielkie obniżenie rzutu serca i spadek systemowego oporu obwodowego, AS constans), dawka do indukcji 0,15-0,35mg/kg
Środki zwiotczające
Podział ze względu na mechanizm działania
1.niedepolaryzujące-łączą sie z rec.cholinergicznym w błonie synaptycznej komórki mięśniowej i są tam fałszywymi przekaźnikami (nie wyzwalają potencjału czynnościowego a blokują dostęp ach do rec.)Działanie to trwa kilkanaście-kilkadziesiąt minut
2.depolaryzujące-podobnie do Ach łaczą sie z rec powodując najpierw uogólnioną depolaryzację ale nie rozkłaada ich AchE=>przewlekły stan depolaryzacji uniemożlwiający powstanie kolejnych skurczów.Działanie to trwa kilka min.
Środki niedepolaryzujące
Są to:
-d-tubokuraryna
-alkuronium
-pankuronium
-piperkuronium
-werkuronium
-atrakurium
-cisatrakurium
-miwakurium
-rokuronium
Środki niedepolaryzujące
Ich działanie może być odwrócone przez leki antycholinesterazowe, które powodują wzrost acetylocholiny w sąsiedztwie i wyparcie leku z receptora (neostygmina, pirydostygmina, edrofonium). Przed ich podaniem stosujemy atropinę by zapobiec nadmiernej aktywacji układu przywspółczulnego (bradykardia, skurcze mięśni gładkich, wzrost perystaltyki, ślinotok, wzrost wydzielania gruczołów oskrzelowych, skurcz pęcherza moczowego, rzadziej skurcz oskrzeli)
D-tubokuraryna
Pełne zwiotczenie w dawce 0,5/kg iv,blok po 3 min trwa 35-60 min
Powoduje blokade współczulną zwojów nerwowych (hipotensja)
Łączy sie z albuminami osocza
Uwalnia histaminę
Obecnie stosowana niechętnie
Alkuronium
Działanie szybsze i krótsze niż po kurarze
Niewielki spadek ciśnienia
Łączy sie z albuminami osocza
Dawka:0,15-0,3mg/kg
Uwalnia histamine w niewielkim stopniu
Pankuronium
Dawka:0,05-0,1mg/kg działa 30 min
W 30% wydalany przez nerki
Nie uwalnia histaminy
Daje wzrost AS i RR przez działanie antycholnegiczne i adrenergiczne
Stosowny chętnie u chorych z astmą,w kardiochirurgi
Piperkuronium
Dawka:0,08-0,1mg/kg działa do 35 min
Nie wpływa na uklad sercowo-naczyniowy
Nie uwalnia histaminy
Stosowany podczas rozleglych zabiegów,w IT celem ułatwienia sztucznej wentylacji
Wekuronium
Dawka 0,05-0,1mg/kg daje efekt po 2 min na ok.15-25 min
Nie kukuluje sie
Nie wpływa istotnie na układ sercowo-naczyniowy
Nie uwalnia histaminy
Metabolizowany w wątrobie
Atrakurium
Dawka:0,3-0,5mg/kg,działa ok 20 min
Nie potrzeba do eliminacji leku nerek,wątroby bo ulega on hydrolozie nieenzymatycznej
Uwalnia histaminę
Ma depresyjny wpływ na układ krążenia
Metabolit ma właściwości drgawkotwórcze(nie stosować w neurochirurgii,w padaczce
Cisatrakurium
Izomer w/w,
Nie uwalnia histaminy
Dawka:0,1-0,2mg/kg,działa 60 min
Miwakurium
Dawka 0,08mg/kg działa 12-20 min
Brak kumulacjji
Uwalnia histaminę
Do rozkładu potrzebna jest esteraza osoczowa
Rokuronium
Dawka:0,9-1,2mg/kg
Działa szybko
Nie wpływa na uklad sercowo-naczynowy
Nie uwalnia histaminy
Środki depolaryzujące
Jest to suksametonium (chlorsukcynylocholina)
jest rozkładana przez hydrolize przez pseudocholinesterazę w osoczu gdzie dyfunduje z rejonu płytki motorycznej
Wskazania:
-intubacja dotchawicza szczególnie u pajentów z niedrożnością jelit i pełnym żołądkiem
-nastawianie złamań kości
-krótkie zabiegi endoskopowe
-kurcz krtani
-wstrząs elektryczny
Diałania uboczne i przeciwwskazania
Działania uboczne:
-HIPERKALIEMIA
-pobudzenie zwojów układu autonomicznego i muskarynowych
-Podwyższone ciś.śródgałkowe
-bóle mięśniowe
-mioglobinuria
Przeciwwskazania:
Nietypowa esteraza cholinowa
Hiperkaliemia
Liczne urazy,długotrwałe unieruchomienie
Choroba poarzeniowa
Złośliwa hipertermia
Miotonie,dystrofie mięśniowe
Dawka sukcynylocholiny do intubacji
1-1,5mg/kg iv
Aparat do znieczulenia ogólnego-skład
1.źródło gazów(butla lub zasilanie centralne)
2.przepływomierz(rotamer,l/min)
3.parowniki(dla cieczy anestetycznych)
4.układ oddechowy
-worki oddechowe
-rury doprowadzajace i odprowadzające do worka
-zastawki jednokierunkowe
-pochłaniacz CO2
-nawilżacz
Aparat do znieczulenia ogólnego-podział układów
całkowicie
tak
zamknięty
częściowo
tak
półzamknięty
nie
tak
półotwarty
nie
nie
otwarty
Oddech zwrotny
Worek oddechowy
Układ anestetyczny
Układ otwarty
Gaz jest doprowadzany do dróg oddechowych wraz z powietrzem atmosferycznym
Stały kontakt układu z powietrzem atmosferycznym(worek oddechowy nie jest potrzebny,oddech zwrotny niemożliwy,nie można korygować wielkości oporów przepływu i eliminacji CO2)
Obecnie nie stosowany
Przykłady:
Maska Schimmelbuscha
Łopatka Boyle'a-Daviesa
Układ półotwarty
Nośnikiem anestetyku jest świeży gaz
Wdychany gaz i powietrze wydechowe są od siebie ściśle oddzielone(zastawka jednokierunkowa),oddech zwrotny nie występuje a całe powietrze wydechowe płynie do atmosfery lub urządzenia odssysającego,pochłaniacz CO2 nie potrzebny
Zastosownie wyłącznie w pediatrii
Układ półzamknięty
Najpopularniejszy
Umożliwia znieczulenie z użyciem małych przepływów gazów
Po eliminacji CO2 następuje oddech zwrotny wydychanych gazów
Zalety:
Skuteczne nawilżenie i ogrzanie gazów
Nie narażanie personelu i środowiska
Niskie zużycie anestetyku bo nastawiony przepływ gazów jest większy niż podaż gazów do płuc
Wady:
Niebezpieczeństwo nieszczelności układu i niedoboru świeżych gazów,dyfuzji par i gazów przez układ rur i absorbentów,niedokładności przepływomierzy i parowników
Układ zamknięty
Wydychane powietrze nie dostaje się do atmosfery,lecz po usunięciu CO2 jest ponownie wdychane
Do układu dostarczany jest O2 w ilości zaspokajającej zapotrzebowanie metaboliczne oraz anestetyk w ilości zużytej przez chorego
stale kontrolować Trzeba stęzenie O2 w mieszaninie wdechowj
obowiązkowo pochłaniacz CO2 i kapnograf w układzie
Monitorownie podczas znieczulenia ogólnego
Kliniczny nadzór
Czynność układu krążenia
Czynność układu oddechowego
Temperatura ciała
Wydalanie moczu
Zwiotczenie mięśni
Powikłania znieczulenia ogólnego
Oddechowe
Krążeniowe
Zaburzenia diurezy
Zaburzenia neurologiczne
Nudności i wymioty
Zaburzenia regulacji temperatury