UNIWERSYTET MEDYCZNY FIZJOTERAPIA

PROJEKT PRZEBIEGU ZAJĘC W PRACOWNI UMIEJĘTNOŚCI

ZAWODOWYCH

TEMAT: Nauka hartowania kikuta u pacjentów po amputacji

kończyny dolnej na poziomie goleni.

Opracowanie:

Lidia Nowicka,Urszula Czerwonogrodzka, Agnieszka Bąk

studia niestacjonarne II stopnia, I rok fizjoterapia

PROJEKT PRZEBIEGU ZAJĘĆ W PRACOWNI UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWEJ

I. Metryczka zajęć edukacyjnych.

Opracowanie: Lidia Nowicka. Urszula Czerwonogrodzka, Agnieszka Bak, studia niestacjonarne II stopnia, I rok fizjoterapia.

Data zajęć: 05.01.2011r.

Przedmiot: kinezyterapia

Miejsce zajęć: pracownia umiejętności zawodowych

Uczestnicy: studenci fizjoterapii I rok, studia magisterskie, UM w Lublinie

Czas zajęć: 90 min.

Liczba studentów: 14

II. Założenia dydaktyczno-wychowawcze

Temat zajęć poprzednich:

Temat zajęć następnych:

Cel kształcenia - ogólny w wersji operacyjnej:

Student wykona samodzielnie hartowanie kikuta w pracowni umiejętności zawodowych po pokazie i dwukrotnym przećwiczeniu pod kierunkiem nauczyciela posługując się fantomem oraz sprzętem i materiałem przestrzegając cyklu organizacyjnego pracy, reguł działania, z zachowaniem struktury czynności oraz utrzymując stały kontakt z pacjentem w czasie ok. 20 min.

Poziom warunkujący:

• Student zna poprawność odczytywania zleceń lekarskich.

• Student posiada znajomość anatomii i biomechaniki kończyny dolnej.

• Posiada wiedze na temat amputacji kończyny dolnej .

• Posiada wiedzę na temat etapów usprawniania po amputacjach

• Potrafi zastosować odpowiednie pozycje ułożeniowepo amputacji kończyny dolnej.

• student wie jakie są wskazania i przeciwwskazania do zaprotezowania kikuta

Cele szczegółowe:

I sfera poznawcza (omówienie treści teoretycznych)

• Student wyjaśni pojęcie amputacji

• Student dokona podziału amputacji na podstawie przyjętej klasyfikacji

• Student wyjaśni istotę postępowania fizjoterapeutycznego w usprawnianiu chorego po amputacji.

• Student określi cel wykonywania hartowania kikuta.

• Student wyjaśni wpływ hartowania kikuta na późniejsze zaprotezowanie.

• Student skonstruuje zasady i etapy postępowania praktycznego

• Student zna bieżący stan zdrowia pacjenta

• Student zaprezentuje sprzęt do wykonania zabiegów.

• Student wyjaśni sytuację, w której należy przerwać zabieg.

• Student odczyta i zinterpretuje zlecenie lekarskie.

• Student określi strukturę postępowania fizjoterapeutycznego

II sfera psychoruchowa

• Student potrafi umiejętnie dobrać sprzęt oraz materiały potrzebne do zrealizowania zabiegu.

• Umiejętność oceny przez studenta wykonywanego zabiegu przez przyjęte kryteria.

• Umiejętność dostosowania przez studenta odpowiedniej pozycji wyjściowej do wykonywanego zabiegu.

• Wykonanie przez studenta odpowiednich działań związanych z zabiegiem wg przyjętych procedur.

• Umiejętność wykonania instruktażu dla pacjenta związana z odczuciami w trakcie jak i po zabiegu, oraz właściwym zachowaniem się przez pacjenta.

• Uporządkowanie stanowiska pracy wg regulaminu

III sfera afektywna

• Student dba o komfort psychiczny pacjenta

• Przejawianie przez studenta empatii do pacjenta i jego problemów.

• Umiejętność dostosowania się na zmiany nastroju pacjenta

• Umiejętność odpowiedniego doboru słownictwa aby było zrozumiałe i nie wprowadzało w zakłopotanie(bądź zawstydzało)

• Umiejętność obserwacji pacjenta , w trakcie jak i po zabiegu.

• Umiejętność wspierania oraz motywowania pacjenta do dalszych działań w trakcie rehabilitacji.

Metody kształcenia:

Wykład, pogadanka, dyskusja, pokaz, ćwiczenia praktyczne, praca z wykorzystaniem przepisu algorytmicznego.

Środki dydaktyczne:

• Prezentacje multimedialne przedstawiające kolejne czynności zabiegowe hartowania kikuta

• Narzędzia i przyrządy potrzebne do wykonania hartowania kikuta (woda o zróżnicowanej temperaturze, powierzchnie o różnym stopniu twardości,[ręczniki, gąbki,wałki,kliny] szczoteczki, preparaty do masażu, bandaże)

• Kserokopie z przepisem algorytmicznym.

• Plansze anatomiczne z budową anatomiczną i czynnościową kończyny dolnej, plansze z poziomami amputacji kończyny dolnej, plansze ukazujące techniki bandażowania.

• Film instruktażowy z nauką masażu kończyny dolnej.

Przewidywane formy pracy studentów na zajęciach:

• Praca w grupach- zapoznanie się z planszami anatomicznymi, prezentacją multimedialną

• Praca w parach- odstawienie roli pacjent-fizjoterapeuta.

• Praca indywidualna - praca z fantomem

Literatura do przedmiotu:

W. Dega ”Ortopedia i Rehabilitacja”, Milanowska Kazimiera: `Kinezyterapia”, Żuk Tomasz, Dziak Artur, Gusta Andrzej:” Podstawy ortopedii'

III. Inne założenia metodyczno-organizacyjne zajęć:

• Wersja pokazu: jednorazowy z wykorzystaniem foliogramów, podręczników oraz prezentacji multimedialnych.

• Sposób utrwalenia: odtworzenie czynności, przez studenta z wykorzystaniem kserokopii przepisu algorytmicznego.

• Czas zajęć: 90 min.

• Grupa: 14 studentów.

• Liczba stanowisk pracy: 7

• Średni czas na wykonanie czynności: 20 min.

IV. Opracowanie merytoryczne tematu.

Umiejętność:

Rehabilitacja kikuta po amputacji kończyny dolnej na poziomie podudzia u pacjenta przytomnego za pomocą masażu, ćwiczeń indywidualnych i zabiegów fizjoterapeutycznych.

Treści kształcenia:

1. Pojęcie hartowania kikuta.

2. Cel wykonania zabiegów hartowania kikuta.

3. Mechanizm działania zabiegów fizjoterapeutycznych na kończynę amputowaną.

4. Zasady praktycznego postępowania i konsekwencje wynikające z ich nieprzestrzegania.

5. Wskazania do bezwzględnego przerwania zabiegu.

6. .przepis algorytmiczny

7. Struktura czynności.

8. Kryteria do oceny jakości działania

1. Pojęcie hartowania kikuta:

Po amputacji istnieje wrażliwość kikuta, zwłaszcza na bodźce mechaniczne. Wrażliwość kikuta na ucisk może być powodem odrzucenia protezy. Aby tego uniknąć, należy stopniowo przyzwyczaić kikut do ucisku. Stosuje się wiec opieranie kikuta początkowo o przedmioty miękkie jak materac , worek z piaskiem, a później o przedmioty twarde jak deska z jednoczesnym stopniowym zwiększaniem ucisku. W początkowym okresie hartowania kikuta można stosować masaże wirowe, kąpiele z jednoczesnym masażem kikuta przy użyciu gąbki, rękawicy frotowej lub szczoteczki, lub też kąpiele w ciepłej i zimnej wodzie. Można też stosować pobijanie kikuta gumowym młotkiem, lub też specjalnie przygotowaną maczugą owiniętą bandażem z podkładem waty.

2. Cel wykonania zabiegu hartowania kikuta:

Hartowania kikuta ma na celu zmniejszenie wrażliwości skóry i tkanek kikuta na dotyk tarcie i ucisk leja protezowego. Polega na stopniowej zmianie bodźców i zwiększaniu siły ich stosowania. Aby osiągnąć ten efekt można stosować naprzemienne prysznice zimne i ciepłe, tarcie ręcznikiem a następnie stopniowo coraz bardziej szorstkimi tkaninami, opieranie kikuta o coraz twardsze podłoże kończąc na nierównych twardych powierzchniach np. woreczku z grochem. Należy pamiętać, że siła z jaką opieramy kikut o podłoże nie może powodować bólu i wpływać negatywnie na ranę pooperacyjną. Bardzo ważnym efektem tych czynności jest przywrócenie ,,czucia głębokiego'' które pozwoli lepiej sterować protezą.

3. Mechanizm działania zabiegów hartowania na amputowaną kończynę:

Zabiegi fizjoterapeutyczne stosowane w celu hartowania kikuta maja wywrzeć odpowiednie reakcje ze strony naczyń krwionośnych, układu nerwowego oraz mięsni. Mechanizm działania dotyczy: zabezpieczenia przed wadliwym ustawieniem się kikuta i przykurczami , utrzymania pełnej ruchomości w stawach , ustabilizowania objętości kikuta , wzmocnienia jego siły mięśniowej , wyrobienia czucia głębokiego i powierzchniowego , zahartowania kikuta i jego higieny. W tym okresie masażem staramy się likwidować obrzęk, blizny i przykurcze. Po zagojeniu mamy do czynienia z blizną z głębokimi zrostami, które staramy się likwidować stosując środki natłuszczające. Stosujemy:

-wałkowanie kikuta

-uwalniamy zakończenia nerwowe wciągnięte przez bliznę

-dokładnie opracowujemy blizny

-likwidujemy zrosty co zmniejsza a nawet likwiduje ból zwłaszcza bóle fantomowe

1. Zasady praktycznego postępowania i konsekwencje z ich nieprzestrzegania:

• Terapeuta musi pamiętać o przyjęciu przez siebie ergonomicznej pozycji pracy.

• Fizjoterapeuta powinien zwrócić uwagę na ułożenie pacjenta we właściwej pozycji podczas wykonywania zabiegów.

• Fizjoterapeuta pomaga pacjentowi w przyjęciu pozycji jak i wróceniu do pozycji początkowej, zapobiegając upadkom w razie utraty równowagi przez pacjenta.

• Podczas hartownia termicznego należy dobrać odpowiednią temperaturę wody zimnej i ciepłej, aby zapobiec szokowi termicznemu. W początkowy okresie hartowania amplituda temperatur powinna być mniejsza i zwiększać się stopniowo.

• Wszelkie potrzebne do wykonania zabiegu narzędzia powinny znajdować się w zasięgu ręki fizjoterapeuty, ułożone w kolejności ich wykorzystania.

5. Wskazania do bezwzględnego przerwania zabiegu:

• Utrata przytomności przez pacjenta.

• Złe samopoczucie pacjenta.

• Krwawienie z rany.

• Odczyn alergiczny.

• Znaczny wzrost temperatury ciała.

Kryteria do oceny jakości działania:

• Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

• Poprawne wykonania czynności wszystkich zabiegów

• Umiejętność porozumiewania się z pacjentem.

• Studenci potrafią odpowiedzieć na zadane pytania.

7. STRUKTURA CZYNNOŚCI ZABIEGU

Czynności przygotowawcze

• Sprawdzenie zlecenia.

• Przygotowanie terapeuty

• Przygotowanie miejsca pracy.

• Przygotowanie sprzętu (szczoteczki do masażu, naczynie do polewań z ciepłą i zimną woda, podkładów do obciążania kikuta, bandaż).

• Poinformowanie pacjenta o planowanym zabiegu.

• Ułożenie pacjenta w pozycji bezpiecznej i wygodnej z dostępem do pola zabiegowego.

• Zapewnienie intymności dla pacjenta podczas zabiegu.

Czynności właściwe

- Nawiązanie kontaktu z pacjentem

- Przygotowanie fizyczne pacjenta ułożenie w odpowiedniej pozycji udostępnienie pola

zabiegowego.

- przygotowanie oliwki do masażu masaż kikuta (głaskanie, rozcieranie, oklepywanie, szczypanie, szczotkowanie, głaskanie).

- mobilizacja blizny (rozcieranie, ugniatanie, siedem kierunków mobilizacji blizny).

- przygotowanie kąpieli wodnej , hartowanie termiczne (polewanie ciepłą i zimną wodą).

- Przygotowanie średniej grubości materaca

Obciążanie osiowe

- Delikatny, krótkotrwały masaż.

- Bandażowanie.

- Ułożenie pacjenta w pozycji początkowej.

Czynności końcowe

• Podanie wskazówek pacjentowi co do dalszego postępowania fizjoterapeutycznego

• Przygotowanie sali, uprzątnięcie sprzętu.

• Umycie rąk.

• Uzupełnienie dokumentacji medycznej.

8. Przepis algorytmiczny:

Wykonanie zabiegu hartowania kikuta po amputacji na poziomie podudzia.

1.Sprawdź zlecenie lekarskie (część wstępna)

1.2.Poinformuj pacjenta o planowanym zabiegu

1.3.zapoznaj się z historią choroby i obecnym stanem pacjenta

↓

2.Przeprowadź wywiad z pacjentem

2.1 Przedstaw się

2.2 Poinformuj pacjenta o planowanych czynnościach i zabiegach, jakie przeprowadzisz

2.3 Uzasadnij celowość wykonywanych czynności

2.4 Zorientuj się w obecnej sytuacji zdrowotnej i psychicznej pacjenta, zapytaj o odczucia bólowe,

obserwuj reakcję i nastawienie do leczenia

2.5 Umyj ręce

↓

3.Przygotowanie miejsca pracy

3.1Przygotuj leżankę (rozłóż papierowe prześcieradło)

3.2 Przygotuj sprzęt i materiały potrzebne do zabiegów

3.3.Przygotowanie sprzętu w zasiegu reki.,ułóż go w kolejności wykonywanych działań

↓

4.Przygotowanie do zabiegu-masażu-hartowania

4.1Poinformuj pacjenta o przygotowaniu do zabiegu oraz podaj informację o odpowiedniej pozycji oraz

o zachowaniu w trakcie trwania zabiegów hartowania kikuta

4.2 Odsłoń pole zabiegowe - zdejmij bandaż z kikuta.

4.3 Pomóż pacjentowi przybrać odpowiednią pozycję

4.3 Oczyszczenie miejsca zabiegowego- jeżeli jest taka potrzeba

4.4 Nałóżenie na kikut preparatu do masażu(może być ,lub nie)

↓

5.Wykonanie masażu-hartowania kikuta.

5.1.masaż mięśni przykurczonych wykonuj delikatnie wywołując rozluźnienie, mięśnie rozciągnięte

masuj zdecydowanie z użyciem większej siły wywołując napięcie w tych mięśniach. Wykonuj

kolejno techniki - głaskanie, rozcieranie, oklepywanie, szczypanie, szczotkowanie i na

zakończenie jeszcze raz głaskanie.

5.2.wykonaj mobilizację blizny zgodnie z zasadami (siedem kierunków mobilizacji blizny)

5.3.wykonaj hartowanie kikuta. Rozpocznij od polewania ciepłą wodą, a następnie zimną. Czynność

powtórz kilkakrotnie po trzydzieści sekund.

5.4.oklepywanie kikuta w celu poprawy krążenia.

↓

6.Właściwe hartowanie kikuta

6.1.wykonaj rozcieranie kikuta.

6.2 wykonaj szczotkowanie kikuta.

↓

7.Utrzymuj stały kontakt z pacjentem i poinformuj go o następnych działaniach oraz konieczności zmiany pozycji

↓

8.Pomóż pacjentowi zmienić pozycję

↓

9.Przeprowadź pacjenta do miejsca obciążania wykonywania obciążania osiowego

9.1 poproś pacjenta żeby wstał

9.2 poleć obciążanie o miękkie podłoże, stopniowo zmieniając jego twardość

9.3 wykorzystaj do tego krzesło, na którym ułożone jest, np. koc, ręcznik, na końcu obciążaj kikut na twardym krześle

10.Podaj pacjentowi kulę łokciową

↓

11.Poinstruuj go o czynności jaką będzie wykonywał

↓

12.Ustaw się po jego zdrowej stronie dal asekuracji

↓

13.Daj sygnał do rozpoczęcia

↓

14.Czynność powtórz kilkakrotnie

↓

15.Stale obserwuj zachowanie pacjenta

↓

16.Bandażowanie kikuta:

16.1 Zmyj substancję do masażu(jeżeli jest to konieczne) i osusz kikut

16.2.Zabandażuj kikut

↓

17. Poinformuj pacjenta o zakończeniu sesji

↓

18. Pomóż pacjentowi wstać oraz ubrać się

↓

19. Zdejmij prześcieradło i wyrzuć do kosza

↓

10 . Umyj ręce

↓

11.Uzupełnij dokumentację medyczną pacjenta

↓

12.Uporządkuj stanowisko pracy zgodnie z zasadami obowiązującymi w danej placówce

V. PLANOWY PRZEBIEG ZAJĘĆ W UKŁADZIE ZADONIOWYM

Liczba studentów: 14

Liczba stanowisk: 7

Ogniwa zajęć	Czas	Czynności nauczyciela	Czynności studenta	Sposób realizacji	Uwagi
Przygotowanie zajęć	5 min	- podaje temat zajęć - określa cel operacyjny zajęć i zadania dydaktyczne - przedstawia studentom plan zajęć	- notuje temat zajęc	pogadanka
Sprawdzenie stopnia gotowości do zajęć	5 min	- sprawdza czy studenci przygotowali się do zajęć - zadaje po 3 pytania sprawdzające wiedzę	- odpowiada na pytania - jest odpowiednio przebrany do zajęć	dyskusja	- dyskusja ma na celu przypomnienie wiedzy
Opracowanie merytoryczne bieżącego tematu	10 min	- poda definicję i podział amputacji - wskazania i przeciwwskazania do amputacji - rehabilitacja po amputacji - etapy hartowania kikuta - prezentacja odpowiedniego sprzętu - opisanie czynności przygotowawczych - przygotowanie pacjenta do zabiegu	- słuchają i odpowiadają na pytania nauczyciela	wykład	-przygotowanie prezentacji multimedialnej
Pokaz całościowy czynności	7 min	- pokaz czynności na 1 stanowisku - instruktaż całościowy jednorazowy w zwolnionym tempie,	- obserwują jak poprawnie wykonuje się czynność - zapisują uwagi nauczyciela	pokaz	- w trakcie pokazu nauczyciel opisuje wykonywane czynność
Pozyskanie informacji zwrotnej	3 min	- uzyskuje informację zwrotną jak odebrano dany pokaz - zadaje pytania: Czy coś wyjaśnić? Czy coś powtórzyć? Czy są jakieś pytania?	- wyrażają swoje zrozumienia tematu i zadają pytania	dyskusja	- nauczyciel obserwuje zachowanie studentów
Przerwa	5 min
Pokaz poszczególnych etapów hartowania	5 x 3 min	- pokaz czynności na 1 stanowisku - instruktarz poszczególnych etapów w zwolnionym tempie z uwzględnieniem danych technik, w trakcie pokazu dokładnie opisuje wykonywaną czynność	- obserwują jak poprawnie wykonuje się czynność, - zapisują uwagi nauczyciela	pokaz	- każda czynność pokazana jest osobno - pokaz poszczególnych etapów hartowania przeplata się z odtwarzaniem czynności w parach
Odtworzenie czynności w parach	5 x 3 min	- tworzy 7 zespołów dwuosobowych i przyporządkowuje do stanowiska pracy - obserwuje studentów - koryguje błędy - odpowiada na pytania studentów	- jedna z osób w parze wciela się w rolę pacjenta, druga terapeuty - każda osoba kolejno wykonuje czynność, zmieniając się z partnerem w parze	ćwiczenia praktyczne
Ćwiczenia utrwalające	15 min	- obserwuje i udziela instruktażu, - nadzoruje poprawność wykonywanych ćwiczeń	- wykonuje czynność 2 razy zamieniając się z współćwiczącym	ćwiczenia praktyczne	- student łączy wszystkie etapy hartowania w całość
Samoocena i ocena wewnętrzna przez grupy obserwacyjne	5 min	- pyta o samoocenę pracy na zajęciach i stopień zrozumienia tematu	- odpowiadają na pytania - oceniają się	dyskusja
Podsumowanie zajęć	5 min	- ocenia pracę poszczególnych studentów oraz wyróżnia najlepszych - omawia najczęściej popełniane błędy - poleca uporządkowanie stanowisk pracy	- słuchają i odpowiadają na pytania - porządkują stanowisko pracy	dyskusja

VI. Alternatywne zadania dydaktyczne i rozwiązania metodyczne w przypadku uzasadnionej zmiany toku zajęć.

• W przypadku gdy nie uda się przeprowadzić zajęć do końca studenci mają doszkolić się we własnym zakresie na podstawie podanej literatury. Na następnych zajęciach zostaną im zadane 3 pytania kontrolne i powtórzenie części praktycznej.

• W przypadku awarii któregoś ze sprzętów nauczyciel będzie korzystał z wydrukowanego konspektu.

VII. Adnotacje-do projektu przygotowano materiały pomocnicze takie jak:

• Foliogramy.

• Przepis algorytmiczny.

VIII. Autorefleksja.

---