stosowana psychologia wychowawcza dembo


STOSOWANA PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA - M.H. DEMBO

CZĘŚĆ 4 - ROZWÓJ I RÓŻNICE INDYWIDUALNE

rozdział 8 - inteligencja i rozwój poznawczy

  1. perspektywa psychometryczna

- podejście psychometryczne - badanie inteligencji przy użyciu procedur statystycznych zmierzające do wykrycia czynników czy struktur umysłowych odpowiedzialnych za indywidualne zróżnicowanie wyników testu;

- struktura inteligencji:

- inteligencja zależna od jednego czynnika - Spearman - intelekt to czynnik ogólny g leżący u podłoża wszystkich funkcji umysłowych i wiele czynników specyficznych s związanych z określonymi zadaniami;

- inteligencja zależna od wielu czynników - Thorndike - intelekt to suma zdolności specyficznych: abstrakcyjnych, mechanicznych i społecznych;

- wieloczynnikowa teoria wyróżniająca 180 zdolności;

- intelekt jako system zdolności: w zależności od treści (wzrokowe, słuchowe, symboliczne, semantyczne i behawioralne), w zależności od operacji wykonywanych na treściach (myślenie konwergencyjne - jedna odpowiedź na specyficzne pytanie, dywergencyjne - wiele rozwiązań jednego problemu, ocena, utrzymywanie w pamięci, rejestrowanie w pamięci, poznawanie), w zależności od form przetwarzania informacji (jednostki, klasy, relacje, systemy)

- indywidualne testy inteligencji:

- zastosowanie testów inteligencji:

- niektóre nieporozumienia dotyczące testów inteligencji

- stronniczość i sprawiedliwość testów inteligencji

- oddziaływania wychowawcze zmierzające do zwiększenia inteligencji i osiągnięć szkolnych:

  1. perspektywa piagetowska

- podejście piagetowskie - koncentrowanie się na zmianach rozwojowych w myśleniu dziecka i szukanie różnic w myśleniu między dziećmi a dorosłymi; koncentrowanie się na rozwoju procesów intelektualnych wspólnych wszystkim dzieciom aniżeli na różnicach indywidualnych;

- proces rozwoju poznawczego:

- asymilacja - proces nadawania znaczeń doświadczeniom i spostrzeżeniom przez włączanie ich do wcześniej ukształtowanych struktur poznawczych;

- akomodacja - modyfikacja czy reorganizacja istniejących struktur poznawczych w odpowiedzi na wymagania środowiskowe - jest rezultatem zakłócenia równowago, gdy jednostka nie może zaadaptować się do środowiska w procesie asymilacji

- struktura - zmienia się w trakcie rozwoju

- treść - zmienia się w trakcie rozwoju

- funkcje - pozostają niezmienne w procesie rozwoju; organizacja i adapttacja

- piagetowskie stadia rozwojowe:

- dojrzewanie - rozwój fizyczny wpływa na poznawczy

- doświadczenie fizyczne - interakcje z otoczeniem

- przekaz społeczny - język, kształcenie, czytanie, interakcje z osobami

- równoważenie - samoregulacja

1. okres sensoryczno-motoryczny - 0-2 lata - zaczyna naśladować, pamiętać, myśleć; zaczyna rozumieć, że schowane przedmioty nie przestają istnieć (rozwija się pojęcie trwałości przedmiotu); przechodzi od pojedynczych reakcji odruchowych do celowej aktywności

2. okres przedoperacyjny - 2-7 lat - stopniowy rozwój języka i zdolności myślenia symbolicznego (konkretność); zdolność do myślenia za pomocą operacji logicznych wykonywanych tylko w jednym kierunku (nieodwracalność); brak pojęcia stałości; centracja (koncentrowanie się na jednym wymiarze, aspekcie); myślenie i język mają charakter egocentryczny (trudność z przyjmowaniem punktu widzenia innej osoby); koncentrowanie się na stanach a nie przekształceniach; rozumowanie transdukcyjne (od szczegółu do szczegółu bez dochodzenia do ogółu)

3. okres operacji konkretnych - 7-11 lat - zdolność do logicznego rozwiązywania problemów konkretnych (związanych z doświadczeniem własnym; addytywność A+B=AB; łączność; tożsamość 10+0=10, 10-10=0); rozumienie zasad stałości (opanowanie pojęcia stałości); zdolność do klasyfikowania i seriacji (szeregowania); opanowanie odwracalności; język nabiera charakteru socjocentrycznego

4. okres operacji formalnych - 11-15 lat - zdolność do logicznego rozwiązywania problemów abstrakcyjnych; myślenie nabiera naukowego charakteru; rozwiązywanie złożonych problemów werbalnych i weryfikowanie hipotez; egocentryzm dorastających (złudzenie widowni, mit o własnej osobie)

- krytyka teorii Piageta:

- zastosowanie teorii Piageta do nauczania:

- konfrontowanie dziecka z nielogicznością jego punktu widzenia - wywoływanie stanu zakłócenia równowagi w celu doprowadzenia do akomodacji; formy: pytania, demonstracje, manipulowanie otaczającą rzeczywistością;

- nauczyciel jako katalizator samodzielnego uczenia się dziecka

  1. podejście związane z teorią przetwarzania informacji

- podejście informacyjne - badanie specyficznych procesów myślenia leżących u podłoża inteligentnego zachowania czy poznania

- neopiagetyści:

- przetwarzanie informacji a zdolności ludzkie:

- aspekty inteligencji: komponentowy (operacje umysłowe związane z myśleniem analitycznym: planowanie, organizowanie, pamiętanie, wykorzystywanie wiedzy w nowych sytuacjach), doświadczeniowy (radzenie sobie w nowych sytuacjach wymagających intuicji, wglądu, twórczości), kontekstowy (związany ze środowiskiem: inteligencja społeczna);

- testy inteligencji mierzą tylko aspekt komponentowy

- uwzględnianie aspektu indywidualnego i społecznego

- poszczególne miary inteligencji są od siebie niezależne

- siedem typów inteligencji: logiczno-matematyczna, językowa, muzyczna, przestrzenna, cielesno-kinestetyczna, interpersonalna, intrapersonalna

  1. perspektywa społeczno-kulturowa

- podejście społeczno-kulturowe - wyłoniło się z antropologii, socjologii, psychologii; koncentrowanie się na roli doświadczeń społecznych w rozwoju zdolności umysłowych; uczenie się jako aktywność społeczna która może być zrozumiana na tle kulturowym

- społeczno-kulturowe podejście Wygotskiego

- nauczanie wzajemne - dialog między nauczycielem a uczniami w którym wymieniają się oni rolami

- budowanie rusztowania - proces indywidualnej opieki, dostarczanie wsparcia w uczeniu się i rozwiązywaniu problemów;

rozdział 9 - poznanie, kultura i język

  1. zmieniające się oblicze ameryki

  2. zadania szkoły

  3. kultura a inteligencja

- perspektywa psychometryczna - minimalne poświęcanie uwagi różnicom kulturowym - stosowanie testów opartych na badaniu jednej populacji do wyjaśniania różnic występujących w innej;

- perspektywa piagetowska - uznanie istnienia uniwersalnych procesów rozwoju poznawczego niezależnych od kultury, a upatrywanie różnic w tempie przechodzenia przez kolejne stadia rozwojowe - nie potwierdzone badaniami

- podejście związane z teorią przetwarzania informacji - wcześniej nie kładła nacisku na różnice kulturowe jako podstawowy czynniki wpływający na myślenie, ale ostatnio akcentuje rolę tych różnic w myśleniu (uwzględnianie aspektu kontekstowego inteligencji, wiążącego świat jednostki ze środowiskiem)

- perspektywa społeczno-kulturowa - kładzie główny nacisk na rolę społeczeństwa i kultury w uczeniu się; inteligencja różna w różnych kulturach, zależna od różnych rodzajów problemów stawianych przez nie jednostkom;

  1. zróżnicowanie osiągnięć szkolnych uczniów z mniejszościowych grup etnicznych

- wyjaśnienia wskazujące na deficyty

- wyjaśnienia wskazujące na różnice

- wyjaśnienia odwołujące się do rozróżnienia między mniejszościami dobrowolnymi a przymusowymi

- wyjaśnienia wskazujące na interakcję czynników środowiskowych

  1. nauczanie w klasach odmiennych kulturowo

- dwa punkty widzenia:

- realizowane w klasie zasady zgodności kulturowej

- budowanie na kapitale wiedzy wyniesionej z rodziny

- obalenie poglądu że mniejszości mają niewiele użytecznych umiejętności

- ukazanie że wiedza posiadana przez społeczność może stać się centralnym obiektem zainteresowania w pracy szkolnej

- poprawienie uczenia się i zwiększenie motywacji uczniów przez powiązanie nauki z doświadczeniem

- zwiększenie zaangażowania rodziców w sprawy szkolne

  1. kwestie związane z językiem

- nauczanie dwujęzyczne:

- opanowywanie języka - metoda naturalna - Krashen

rozdział 10 - rozwój osobowości i rozwój społeczny

  1. teoria Eriksona:

- stadia rozwoju osobowości:

    1. podstawowa ufność lub nieufność - niemowlęctwo - rozwój ogólnego poczucia bezpieczeństwa, optymizmu, zaufania do innych (przez: zaspokojenie podstawowych potrzeb, opiekę, komfort, minimalną dawkę leku od rodziców)

    2. autonomia lub wstyd i zwątpienie - okres poniemowlęcy - rozwój autonomii i ufnej samodzielności, pokonywanie przeszkód (przez: zachęcanie i określanie ograniczeń, bez odrzucenia i obarczania winą, ciepło, akceptację rodziców)

    3. inicjatywa lub poczucie winy - wczesne dzieciństwo - rozwój inicjatywy związanej z poznawaniem i manipulacją środowiskiem (przez: tolerancję, zachęcenia i wzmacnianie rodziców)

    4. przedsiębiorczość lub poczucie niższości - środkowe dzieciństwo - radość i opanowanie rozwojowych zadań dzieciństwa, w szkole i poza szkołą, poczucia kompetencji, akceptowanie ograniczeń (na podstawie spójnych doświadczeń, sukcesów i uznania dla postępów)

    5. tożsamość lub zagubienie tożsamości - dorastanie - osiągnięcie stabilnego i satysfakcjonującego poczucia tożsamości i celu (na podstawie spójnych doświadczeń sukcesu osobistego i satysfakcji związanych ze społeczną akceptacją i uznaniem)

    6. intymność lub izolacja - wczesna dorosłość - rozwój zdolności do utrzymywania intymnych, osobistych związków (na podstawie otwartości i zaufania wspieranych spójnymi i nagradzającymi doświadczeniami w intymnych związkach z innymi)

    7. produktywność lub stagnacja - dorosłość - zaspokojenie potrzeb osobistych i rodzinnych, uzupełnione rozwojem zainteresowania dobrostanem innych i świata w ogóle (na podstawie osiągnięcia bezpiecznego i nagradzającego życia osobistego, wolnego od nacisków ograniczających jednostkę do zajmowania się tylko sobą)

    8. integralność lub rozpacz - starzenie się - rozpoznawanie i przystosowanie się do procesu starzenia się i perspektywy śmierci wraz z poczuciem zadowolenia z własnej przeszłości i gotowością na spotkanie przyszłości (na podstawie spójnych sukcesów w poprzednich stadiach, które tworzą realną podstawę do satysfakcji z pełnego i dobrego życia i akceptacji śmierci bez chorobliwych lęków i poczucia przegranej)

- tożsamość a różnice związane z płcią:

- cztery stadia poczucia tożsamości - Marcia:

- wnioski wynikające z teorii Eriksona dla wychowania:

  1. różnice związane z płcią:

- rozwój stereotypów związanych z płcią - różnice w socjalizacji płci od wczesnego dzieciństwa

- androgynia:

- różnice międzypłciowe w zdolnościach poznawczych - niewielkie różnice w zdolnościach poznawczych kobiet i mężczyzn

- zróżnicowanie psychospołeczne związane z płcią:

- reakcja szkoły na zróżnicowanie związane z płcią:

- uświadamianie uczniom stereotypów związanych z płcią, czynników wpływających na postawy, sposób myślenia i zachowanie

- zmiana zwyczajów szkolnych

- pomoc w zrozumieniu jak definicje ról płciowych zmieniają się z czasem i w różnych kulturach

- zachęcanie do wspólnej pracy, zabawy, doświadczania różnych ról w grupie

  1. obraz Ja

- obraz ja - poglądy lub spostrzeżenia dotyczące własnej osoby, wpływające na zachowanie;

- właściwości obrazu Ja:

- obraz Ja a osiągnięcia:

- czynniki szczególnie wpływające na obraz Ja uczniów:

- silny związek między obrazem siebie i obrazem własnego ciała

- społeczny wzorzec ciała i stopień w jakim mu odpowiada jednostka wpływa na jej obraz samej siebie

- tempo rozwoju - pojawienie się zmian biologicznych związanych z dojrzewaniem płciowym ma istotne znaczenie społeczne i psychologiczne; preferowane jest wcześniejsze dojrzewanie u chłopców

- nauczyciele - tworzenie środowiska nauki, komunikowanie się z uczniami, dobór celów nauczania

- organizacja szkoły

- wpływ pracy na rozwój młodzieży:

  1. socjalizacja a rodzina:

- style rodzicielskie:

- autorytarny - metoda wychowywania dzieci polegająca na kontrolowaniu zachowań i postaw dziecka tak, aby odpowiadały one surowym zasadom dotyczącym wychowania; wartość - posłuszeństwo; metoda wychowawcza - kara; dzieci - niezadowolone, wycofujące się, nieufne;

- permisywny - metoda wychowywania dzieci polegająca n stawianiu dziecku niewielu wymagań; dzieci - nieufne we własne siły, nieeksplorujące, niekontrolujące się

- autorytatywny- metoda wychowywania dzieci polegająca na kierowaniu aktywnością dziecka poprzez ustalenie stałych reguł i standardów, przy jednoczesnej skłonności do dyskutowania z dzieckiem na temat ich uzasadnień; dzieci - ufne we własne siły, samokontrolujące się, eksplorujące, zadowolone;

- wykorzystywanie i zaniedbywanie dzieci:

- trudne dziecko lub uważane za trudne

- skłonność rodziców do wykorzystywania

- stresujące wydarzenie

- odchylenia od normy rozwojowej dziecka, niepełnosprawność

- kłopoty rodzinne i problemy osobowościowe rodziców

- stres, izolacja, niedostatek informacji o wychowaniu, nierealistyczne oczekiwania co do rozwoju dziecka, poważne problemy małżeńskie, bezrobocie,

- widoczne, powtarzające się zranienia

- nowe rany pojawiające się zanim zagoiły się poprzednie

- częste skarżenie się na bóle brzucha

- widoczne siniaki

- siniaki i blizny z różnych okresów

- podkrążone oczy

- blizny oparzeniowe

- blizny spowodowane środkami żrącymi

- odmrożenia

- oparzenia papierosami

- ubrania niedostosowane do pogody

- podarte, stare, brudne ubrania

- brak higieny skóry

- silny, brzydki zapach

- brak dbałości o potrzeby typu: okulary, leczenie dentystyczne, aparat słuchowy

- stałe zmęczenie lub senność

- bardzo wczesne przychodzenie do szkoły

- częste nieobecności lub spóźnianie się

- stres uczniów:

- typ A - tendencja do bycia ambitnym i agresywnym, poczucie że nie ma czasu do stracenia w dążeniu do osiągnięć

- typ B - również ambitne i agresywne ale spokojniejsze i bardziej zrelaksowane w dążeniu do doskonałości

- samobójstwa:

- grożenie samobójstwem

- wcześniejsze próby samobójcze

- depresja

- znaczące zmiany zachowania dotyczące wzorców jedzenia i spania, nieadekwatne reakcje, ryzykowne zachowania

- kończenie swoich spraw, żegnanie się z osobami, przedmiotami

- praca zawodowa matek:

- rozwód:

- wiek dziecka

- osobowość dziecka

- rozmiar konfliktu między rodzicami

- sytuacja ekonomiczna rodzica, z którym dziecko mieszka

- jakość relacji między dzieckiem a rodzicem z którym mieszka

- 3-4 lata - tendencja do cofania się w rozwoju w dziedzinie , którą ostatnio dziecko opanowało (trening czystości, ubieranie się, chodzenie do przedszkola); obawa przy rutynowych rozstaniach; kłopoty ze spaniem; obawa przed porzuceniem; wzrost podrażnienia i wymagań;

- 5-8 lat - częsty płacz, silne poczucie odrzucenia; chłopcy odczuwają brak ojca, wyrażają złość na matkę; obniżenie osiągnięć szkolnych;

- 9-12 - wściekłość; tendencja do sprzymierzania się z jednym z rodziców przeciwko drugiemu; rozpacz, niepokój; czasem kłopoty w szkole;

- młodzież - niepokój, obawa o przyszłość; lęk przed własnymi, możliwymi niepowodzeniami małżeńskimi; tendencja do odrywania się od rodziny, poszukiwanie wsparcia u rówieśników lub innych znaczących dorosłych

- dzieci z „kluczem na szyi”:

  1. telewizja jako czynnik socjalizacyjny

- pozytywny wpływ: nauka umiejętności szkolnych i poznawczych, zachowań społecznych

- negatywny wpływ: traktowanie dzieci jako odbiorców reklam zabawek, odżywek, słodyczy; przekaz stereotypów

- rady dla rodziców:

rozdział 11 - nietypowe dzieci

  1. nietypowe dzieci - ogólne spojrzenie

- etykietowanie - za:

- etykietowanie - przeciw:

  1. kategorie dzieci wymagających specjalnego nauczania:

- upośledzenie umysłowe:

- podzielenie uczenia się na małe kroki, ułożenie we właściwej kolejności, uczenie jednorazowo jednej umiejętności

- stosowanie ćwiczeń i powtórzeń

- polecenie powtarzani słownego

- różne strategie motywujące

- spójny system wzmocnień

- stała ocena postępów, by można było dokonywać zmian celów i metod

- stałe natychmiastowe informacje zwrotne

- zaburzenia uczenia się:

- rozbieżność między możliwościami a osiągnięciami dziecka

- kryterium wyłączności

- potrzeba specjalnej pomocy w kształceniu

- nadpobudliwość

- zaburzenia percepcyjno-motoryczne

- labilność emocjonalna

- deficyty w koordynacji ogólnej

- zaburzenia uwagi

- impulsywność

- zaburzenia pamięci i myślenia

- specyficzne kłopoty szkolne

- zaburzenia mowy i słuchu

- niejasne symptomy neurologiczne

- mikrouszkodzenia mózgu

- brak równowagi biochemicznej

- czynniki środowiskowe - jakość nauczania, tan emocjonalny i motywacja ucznia

- wyznaczanie rozsądnych celów

- udzielanie jasnych instrukcji

- organizowanie środowiska fizycznego (ustawienie ławki, ilość materiałów)

- przygotowanie na emocjonalne wybuchy uczniów

- zaburzenia zachowania:

- przejawianie niezdolności uczenia się niemożliwej do wyjaśnienia czynnikami intelektualnymi, sensorycznymi ani zdrowotnymi

- przejawianie niezdolności do nawiązania lub utrzymania zadowalającego kontaktu z rówieśnikami

- niewłaściwe typy zachowań przejawiane w normalnych warunkach

- ogólne poczucie nieszczęścia lub depresja

- tendencja do ujawniania symptomów fizycznych lub lęku w związku z trudnościami osobistymi lub szkolnymi

- biologia - płodowy zespół alkoholowy

- szkoła - niewłaściwe środowisko

- społeczeństwo - ubóstwo, rozpad rodziny, przemoc

- rodzina - niewłaściwe interakcje

- zwrócenie się o poradę do nauczyciela nauczania specjalnego

- uświadomienie uczniom oczekiwania utrzymania rozsądnych standardów zachowania

- przekaz oczekiwań w jasny i stanowczy sposób

- ustalenie spójnych i odpowiednich konsekwencji dla określonych zachowań;

- sformułowanie realistycznych oczekiwań dotyczących celów

- empatia wobec uczniów

- uszkodzenie słuchu:

- niesłyszący - defekt wyklucza skuteczne odbieranie informacji językowych za pomocą słuchu przy użyciu aparatu i bez niego

- słabosłyszący - defekt pozwala na skuteczne odbieranie informacji językowych z pomocą słuchu najczęściej przy pomocy aparatu

- różyczka

- zapalenia opon mózgowych

- wcześniactwo

- komplikacje okresu ciąży

- dziedziczenie

- zezwolenie na dowolną zmianę miejsca siedzenia w klasie

- ograniczanie czynników zakłócających

- optymalizowanie czytania z ust - odległość, w kierunku twarzy, w sposób naturalny

- budowanie zaufania uczniów do siebie

- świadomość technik radzenia sobie uczniów

- zachęcanie do zadawania pytań

- używanie pomocy wizualnych

- osłabienie wzroku:

- niewidomi - prawie zupełne pozbawieni wzroku

- słabowidzący - wzrok pozwala zobaczyć druk

- wadliwa refrakcja - niewłaściwa budowa oka

- nadmierne ciśnienie w oku (jaskra)

- zmętnienie soczewki (zaćma)

- czynniki genetyczne

- wymaganie samodzielności w dbaniu o własne rzeczy

- wyznaczenie uczniów-przewodników

- stawianie tych samych wymagań

- zachęcanie do kontaktów osobistych

- zachęcanie do uczestniczenia w wielu zajęciach

- dawanie tych samych zadań specjalnych i obowiązków

- zaburzenia w porozumiewaniu się:

- zaburzenia mowy - problemy związane z wytwarzaniem ustnych symboli językowych

- zaburzenia języka - trudności związane z kodem lingwistycznym lub zasadami i zwyczajami związanymi z łączeniem symboli i ich sekwencji

- czynniki biologiczne - uszkodzenie mózgu, nerwów odpowiedzialnych za artykulację, anomalie w budowie narządu mowy

- warunki środowiskowe

- zaburzenia emocjonalne

- utrata słuchu

- akceptacja

- zachęcanie do opowiadania

- prawidłowa wymowa

- nie przerywanie, nie wywieranie nacisku, nie kończenie

- pytania otwarte

- słuchanie uważne, okazywanie zainteresowania

- problemy zdrowotne i wady fizyczne:

- sprawdzenie dokumentacji uczniów na początku roku, zrozumienie problemu, zmiana środowiska klasowego, konsultacja z poprzednim nauczycielem;

- traktowanie jako dzieci wartościowe, kompetentni uczniowie; ustalenie rozsądnych wymagań i oczekiwanie ich wypełniania

- kształtowanie właściwych postaw wobec kalectwa

- ograniczenia czasowe, sugerowanie rodzicom pomocy w nauce

- zapewnienie przyjaznej atmosfery

- dzieci uzdolnione i utalentowane:

- przeglądanie charakterystyk uczniów

- analizowanie programu nauczania z punktu widzenia uzdolnionych uczniów

- używanie metod nauczania zachęcających do twórczości i badania własnego środowiska

- bycie modelem

  1. prawa nietypowych dzieci i ich rodziców

- prawa powszechne:

- indywidualne programy nauczania:

  1. rodzice nietypowych dzieci:

- włączenie rodziców w kształcenie dzieci daje wymierne efekty

  1. wnioski dla nauczania:

- zidentyfikowanie uczniów zagrożonych ryzykiem niepowodzenia

- stosowanie formalnych i nieformalnych metod oceny

- podejmowanie decyzji dotyczących skierowań do specjalistów

- wnoszenie wkładu w rozważania zespołu oceniającego na temat rodzaju nauczania

- wprowadzanie programu w życie

11

http://members.lycos.co.uk/nonameuwb



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dembo Stosowana psychologia wychowawcza s 482 493
Dembo, Stosowana psychologia wychowawcza, 102 138
Dembo M Stosowana psychologia wychowawcza rozd 2,3 (str 50 136)
prezentacja z wychowawczej DEMBO, studia pedagogiczne, Psychologia wychowawcza
Psycholgia wychowawcza W2
Psychologia wychowawcza
PSYCHOLOGIA WYCHOWANIA
Psychologia wychowawcza?łość
Psychologia wychowania wykład 1
Psychologia wychowania, metody aktywizujące itepe
1  Psychologia Wychowawcza (2)
Psychologia wychowawcza opracowanie
Psychologia wychowawcza WY
Wykład 1 Metody?dań stosowane w psychologii; wywiad i obserwacja jako metody poznania pacjentax
psychologia wychowawcza, Wypalenie zawodowe (H
Pytania egzaminacyjne z psychologii wychowawczej, Pytania egzaminacyjne z psychologii wychowawczej

więcej podobnych podstron