Psychologia wychowawcza. Cz. I
Podstawy wychowania.
Wychowanie - planowa i świadoma działalność ukierunkowana na kształcenie osobowości człowieka według określonego wzoru obcującego wartości: poznawcze, moralne, estetyczne i organizuję społeczną. Jest ono realizowane przez rodziców, instytucje oświatowe, środki masowego przekazu oraz samą jednostkę. Naczelnym celem (podstawą wychowania?) jest ukształtowanie osobowości wolnej, która kierując się własną wolą dokonywać będzie wyborów zgodnych z zasadami społecznymi i moralnymi oraz funkcjonować w środowisku naturalnym i instytucjonalnym.
Kształtowanie świadomości jednostki
Kształtowanie wolnej woli
Kształtowanie systemu wartości
Kształtowanie umiejętności funkcjonowania w rolach osobistych, rodzinnych i zawodowych.
Rodzaje środowisk wychowawczych
Środowisko wychowawcze - krąg osób, rzeczy i stosunków otaczających człowieka w jego życiu indywidualnym i zbiorowym. Nie wszystkie składniki środowiska wychowawczego oddziałują na siebie w takim samym stopniu. Siła składnika zależy od tego czy, kontakty z nim są trwałe czy przelotne, czy są bliskie czy pośrednie.
Środowisko obejmuje konteksty
- społeczny
-fizyczny
- kulturowy
Rodzaje środowiska wychowawczego:
- naturalne - obejmuje składniki geograficzne i biogeograficzne, przyrodnicze, faunę i florę, zasoby mineralne, wodę, klimat itp. środowisko naturalne jest modyfikowane przez ludzi, ale podlega także ochronie z ich strony. Racjonalna ingerencja w świat przyrody, zabezpieczanie jej są nośnikami wartości wychowawczych - rozwijanie wrażliwości na piękno przyrody, zwracanie uwagi na problem dewastacji, budzenie miłości do kraju
- społeczne - złożony układ osób i grup ludzi, pełnionych przez jednostkę grup społecznych i stosunków interpersonalnych. Ta warstwa środowiska wychowawczego oddziałuje zarówno przez tradycję, jak i współczesną strukturę. Do istotnych składników środowiska społecznego należą: gęstość zaludnienia, rozmieszczenie ludności, zróżnicowanie grup pod względem wieku, struktura zawodowa, poziom wykształcenia. Ważną rolę odgrywa także stopień integracji społecznej środowiska, w którym żyje wychowanek, dynamika zmian w gospodarce, formy organizacyjne społeczności.
- kulturowe - obejmuje oddziałujące na jednostkę składniki historycznego dorobku społeczności i narodu: dobra kultury duchowej i materialnej. Wytwory działalności ludzkiej składające się na cywilizację oraz dobra kultury duchowej, tworzące sztukę, prawo, naukę i obyczaje. Techniczne środki upowszechnienia kultury, które są zarazem komponentem środowiska mają duże znaczenie w procesie nauczania i wychowanie.
(dopisałam z książki )
Wybrane definicje wychowania
Wychowanie to całokształt wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka
Wychowanie to proces przygotowujący ludzi do zadań związanych z rozwojem świata i koniecznością panowania nad nim
Wychowanie u Durkheima i Małuszyńskiego
Wychowanie to ciągły wysiłek narzucania dziecku sposób myślenia, odczuwania i działania, do których nie doszłoby ono spontanicznie >> Durnkhaim
Wychowanie to szczególny rodzaj oddziaływań człowieka, które polega na zamierzonym wywołaniu określonych zmian w otoczeniu człowieka.>> Małuszyński
Wychowanie jako funkcja społeczna . Koncepcja J. Dewey'a.
Wychowanie jest funkcją społeczną zapewniającą kierowanie rozwojem istot racjonalnych przez wdrążenie ich do uczestnictwa w życiu grupy, do której należą.
Elementy:
Materiał
Operacje
Reguły
>> „teoria dziedziczenia społecznego, w której myśl której socjalizacja to proces włączania się dziecka w społeczeństwo, do czego jest niezbędne przyswojenie przez nie sposobów komunikowania się z innymi ludźmi. Społeczeństwo przekazuje reguły życiowe, system norm, zasad i wartości, które są dziecko przejmuje od innych ludzi” (I tu pasuje wszystko funkcji socjalizacyjnej)
Wychowanie jako proces społeczny
Wychowanie to rodzaj działalności społecznej charakteryzującej się niezwykle złożoną i różnorodnością działania, obejmując:
Rodzaj interakcji
Rodzaj cech wychowania
Osobę wychowawcy i jego kompetencje
Czas trwania procesu
Rodzaj podejmowanych działań
Klasyfikacja działalności wychowawczej w perspektywie społecznej dokonywać się może poprzez wyłączenie określonych sfer rzeczywistości, które stanowią ramy dla procesów wychowawczych:
Wychowanie poprzez grupę
Wychowanie poprzez naukę
Wychowanie poprzez pracę
Wychowanie przez sport i wypoczynek
Wychowanie przez sztukę
Wychowanie jako proces prowadzący do określonych efektów.
>> poprzez realizację określonych celów wychowania
Wychowanie umysłowe
Wychowanie politechniczne (zaradność życiowa)
Wychowanie moralno-społeczne (by dziecko wybrało samo i było szczęśliwe)
Wychowanie fizyczne (promocja zdrowia)
Wychowanie estetyczne
Wychowanie jako całokształt wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój człowieka. Podaje przykłady obrazujące słuszność tego poglądu.
- Rzeczywistość wychowawcza jest złożona i wielowymiarowa. Trudno jest ją ująć jedynie w kryterium oddziaływań wychowawczych, aby ująć holistycznie rozwój człowieka.
- Sądzi się, że aby określić zakres wychowania w stosunku do innych obszarów wywierania wpływów na człowieka, nie wystarczy przyjęcie jednego kryterium, lecz trzeba uwzględnić kilka << jako całość. Najważniejsze to celowość i ukierunkowanie oraz względna trwałość skutków wychowania, biorąc pod uwagę działania wychowawcze i pozawychowcze.
- Problem z odpowiedzią na to pytanie wiąże się z jaką spośród wielu teorii osobowości uznamy za najbardziej użyteczną w tej kwestii ze względu na zadania psychologii wychowawczej oraz ramy tej dyscypliny.
- Moje skojarzenie: Bandura, Teoria społecznego uczenia się: ciągle ktoś nas modeluje, ciągle ktoś na nas wpływa: pośrednio i bezpośrednio (jeśli jest to wychowanie spełniające kryterium wychowania), działania zachodzą mniej lub bardziej ścisłej interakcji, nie jesteśmy bez wpływu środowisk wychowawczych.
Personalizm czyli wychowanie jako wspieranie jednostki w rozwoju.
Personalizm kształtuje człowieka jako osobę, której niezwykła godność i możliwości rozwoju nie mają żadnego odpowiednika.
Celem pedagogiki personalistycznej jest formownie osoby zdolnej do integracji całego swego bogactwa wokół projektu życia, przyjętego w sposób świadomy i odpowiedzialny. Wychowanie w tej perspektywie to pomaganie, by coraz lepiej rozumiał oraz dojrzalej kochał innych.
Problem: szczęśliwych wuefista czy nieszczęśliwy prawnik?
Cele wychowania. Wymień i podaj konkretne przykłady odnoszące się do dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym, w wieku dorastania.
Wychowanie przekazuje jednostce dziedzictwo kulturowe, wzory zachowań, normy społeczne, utrzymuje ciągłość kulturową społeczeństw, przygotowuje do uczestnictwa i przekształcania rzeczywistości społecznej. Cele:
Kreatywne (rozwijanie zainteresowań, wywoływanie pożądanych reakcji)
Optymalizujące (wykonywanie zasobów jednostki)
Minimalizujące (likwidowanie niepożądanych zachowań)
Korekcyjne (przekształcanie, korekcja niektórych zachowań, przekonań, postaw)
Z przykładami nie mam pojęcia. Ja bym dała wszystko co podchodzi pod rozwojówkę;P
Zadania procesu wychowania. Rodzaje wychowania.
- Przygotowanie dzieci i młodzieży do życia w społeczeństwie
- Przysposobienie do podjęcia roli zawodowej
- Przygotowanie do uczestnictwa kulturowego
- Zapewnienie wszechstronnego rozwoju osobowości
- Projekty zmian, które mają nastąpić w życiu człowieka
Rodzaje wychowania: estetyczne, fizyczne, intelektualne, internacjonalistyczne, laickie, moralne, muzyczne, obronne, obywatelskie, patriotyczne, plastyczne, religijne, seksualne, środowiskowe, świeckie, umysłowe, zdrowotne, zespołowe.
Rodzaje wypływów wychowawczych.
Podział ze względu na:
Intencjonalność: zamierzone - niezamierzone
Oddziaływanie wychowawcze są zamierzone, nadawca kieruje się zamiarem wywołania zmian w psychice wychowanka. Kryterium niewystarczające - pomija wszystkie sytuacje wychowawcze, które powstały w sposób żywiołowy, spontaniczny, które mieszczą się obszarze wychowania masowego i naturalnego. Istnieje wiele działań intencjonalnych, które nie mają `charakteru oddziaływań wychowawczych: upokorzenie, wywieranie presji itp.
Świadomość: świadome - nieświadome
Im bardziej świadoma dana osoba lub zespół wychowawców podejmujących zabiegi wychowawcze, tym większe może być skuteczność, wielkość, zasięg i trwałość zmian.
Jednak, kryterium jest mało precyzyjne: świadome mogą być oddziaływania „antychowawcze” i pozawychowawcze, wieloznaczność treści, bark ustalonego zakresu pojęcia w określeniu do zjawisk wychowawczych.
Organizowanie i planowanie: zaplanowane - niezaplanowane
Ograniczony zasięg, odnosi się głównie do wychowania instytucjalnego. W wychowaniu naturalnym cechy te są słabiej zaznaczone albo nie odgrywają większej roli, a nawet w niektórych przypadkach są przeszkodą w osiąganiu zamierzonych celów. Np. w wychowaniu w rodzinie można zaplanować i zorganizować tylko część sytuacji wychowawczych, inne zaś nasuwa bieg zdarzeń i rozmaite nie dające się przewidzieć okoliczności.
Celowość: celowe - przypadkowe
To kryterium podkreśla swoistość celów wychowania w porównaniu z celami innych rodzajów wpływów wywieranych na człowieka (liczy aspekt treściowy)
Ukierunkowanie zmian
Ma charakter aksjologiczny. Uwypukla to, że zmiany dokonują się w pożądanym kierunku, dostosowanych wartości i celów wychowawczych Zakładamy, że kierunek tych zmian ma charakter progresywny, tzn. że pozwalają one jednostce rozszerzać pole swojej aktywności i ulepszać jej działania. Oddziaływania wychowawcze przyczyniają się zatem do doskonalenia, wzbogacenia i rozwijania osobowości człowieka, do poszerzania horyzontów umysłowych i zainteresowań, do kształtowania właściwej samooceny, potrzeb i postaw, do rozwoju uczuć wyższych, ustalenia takiej hierarchii wartości, która pozwala jednostce na samorealizację w zgodzie z interesami całego społeczeństwa.
Trwałość zmian psychicznych: trwałe - nietrwałe
Miarą skuteczności działania wychowawczego jest zmiana zachowania się wychowanka, głębiej sięgające przekształcenie określonej sfery osobowości, wyrażające się w aktywności zmienionej zgodnie z celami wychowania. Kryterium wymaga bardzo precyzyjnych metod pomiaru wyników wychowania . Ocena stopnia trwałości zmian w psychice i aktywności ludzkiej bywa tylko przybliżona, gdyż nie jesteśmy w stanie przewidzieć zdarzeń, jakie ewentualnie zakłócą, to co jednostko uzyskała dzięki wychowaniu.
Kiedy nie można mówić o wychowaniu?
- kiedy nie ma wzajemnego oddziaływania
- kiedy nie myślimy o wywołaniu określonych zmian
- kiedy określona sytuacja nie jest sytuacją symboliczną (kiedy nie ma symbolicznej, emocjonalnej i społecznej zależności)
Odwołując się do wiedzy z zakresu psychologii wychowawczej dokonaj interpretacji słów Rusty Berkus'a:
Zdarza się w życiu taka magiczna chwila, gdy ktoś niepodziewanie dostrzega kim jesteśmy i kim być możemy i wprawa w ruch zaklęty krąg naszych możliwości.
Moja skojarzenia: nauczenie Y ; Fromm << akceptacja człowieka „ktoś dostrzega kim jesteśmy” ; „wprawienie w ruch zaklęty krąg możliwości” ; Rogres rozwój człowieka itp.
Swojej interpretacji nie pisze, może masz inne skojarzenia i wolę ich nie niszczyć
Odwołując się do wiedzy z zakresu psychologii wychowawczej dokonaj interpretacji słów J.Bradshaw,'a:
To w rodzinie dowiadujemy się kim jesteśmy, budujemy swoją tożsamość.
(ogólne wskazówki do interpretacji)
- Rodzina to podstawowe środowisko wychowawcze, ono w większości stymuluje rozwój osobowości jednostki (rodzina to podstawowa grupa społeczna, elementarna grupa społeczna)
-Rodzina oddziałuje najdłużej na jednostkę, jej wpływ jest najsilniejszy we wczesnych stadiach rozwoju jednostki
-Rodziny się nie wybiera - dziecko przychodzi na świat w określonej rodzinie i ulega jej wpływom od początku istnienia
- Rodzina zaspokaja potrzeby i stymuluje rozwój, dopiero później inne środowiska wychowawcze zaczynają oddziaływać na jednostkę.
- Funkcje rodziny:
a) Rodzina zaspokaja podstawowe biologiczne i psychologiczne potrzeby dziecka: bezpieczeństwa, miłości, zależności. Kształtuje nowe potrzeby poznawcze, emocjonalne, społeczne: potrzebę życzliwości, uznania, ciekawości, samourzeczywistnienia.
b) Rodzina pokazuje dziecku dorobek kulturowy społeczeństwa, pośredniczy w nadawaniu przez dziecko znaczenia przedmiotom i zjawiskom z otoczenia oraz większości bodźców zewnętrznych.
c) Rodzice i inni członkowie rodziny przekazują dzieciom określony system wartości i norm społecznych
d) Rodzina stanowi teren socjalizacji dziecka: przyjmowania przez nie zadań i obowiązków wykraczających poza jego osobiste potrzeby i interesy, współdziałania w grupie, pełnienia ról społecznych
e) Rodzina jest dla dziecka polem doświadczalnym, na którym wypróbowuje one swe siły i możliwości, znajdując oparcie i wzorce w rodzinie.
(wydaje mi się, że można z tego kombinować)
Działania zorganizowane + działania spontaniczne = proces wychowania. Wyjaśnij istotę działań zorganizowanych i spontanicznych.
(jak znajdę książkę lud oddasz Strelau to uzupełnię, ogólne i może bardziej szczegółowe informacje)
-Funkcja powszechna wychowania: dokonywanie zmian, przekształcenie wpływów
- Działanie - proces ukierunkowany, zmierzający do celu, działania regulują stosunki jednostki ze środowiskiem obejmując relacje człowiek- świat.
- Działalność wychowawcza - obszerna sfera aktywności człowieka, utożsamiana z pracą wychowawczą nauczyciela, cel >> wywieranie wpływu wychowawczego na odbiorców
- Działania zorganizowane: wartość w odniesieniu do wychowania instytucjalnego, nacisk na planowanie i zorganizowanie aktywności, na cel,
- Działania spontaniczne: charakter ludyczny, improwizatorski, znajdowanie przyjemności w oddziaływaniach wychowawczych, podejmowania działań dla wypełnienia wolnego czasu i osobistej satysfakcji.
- Pomiędzy działaniami powinna zostać zachowana równowaga
Podstawowe założenia pedagogiki serca.
- Dla rozwoju człowieka najważniejsze jest pierwsze 7 lat życia, do tego momentu dziecko nawiązuje pierwotne i najtrwalsze relacje personalne, najważniejszy komponent w tych relacjach to komponent emocjonalny.
- Dziecko ma swoją niepowtarzalną wartość, autonomiczną i jedyną w sobie.
- Dziecko ma prawo do szczęścia tu i teraz, ma prawo do tego co mu daje szczęście, a nie do tego co dorośli uważają za źródło szczęścia.
- Podstawą rozwoju człowieka jest doświadczenie miłości: bezwarunkowej, wszechobecnej, wszechmogącej.
- Istotne znaczenie mają wzorce osobowe rodziców i nauczycieli.
- Celem wychowanie jest to jakim człowiek jest, a nie to co umie.
- Skuteczne wychowanie charakteryzuje się ciągłością, dynamicznością i długotrwałością.
Interakcje ulegają zmianie pod wpływem: cech osobowości wychowawcy, cech osobowościowych i temperamentalnych dziecka, wieku dziecka, ról i zadań wychowawczych w jakich ta interakcja ma miejsce.
- Celem pedagogiki serca jest wychowanie człowieka, który urzeczywistnia miłość.
- Długotrwałość interakcji wiąże się ze zjawiskiem ciągłości międzypokoleniowej.
Podstawowe założenia międzykulturowej
- Celem pedagogiki międzykulturowej jest stworzenie równoprawnych warunków życia dla różnych kulturowo i etnicznie grup żyjących w tym samym społeczeństwie. Jest to możliwe jeśli przyjmie się założenia, że :
Świat będzie dążył do zacierania granic terytorialnych, przestrzennych i czasowych
Pojawi się brak symetrii między interakcjami społecznymi w środowisku najbliższym a relacjami społecznymi w makro - i mikrosystemach
Nastąpi rozwój generalnie komunikacji społecznej
Zostanie położony nacisk na relacja poznawcze, intelektualne.
- Rolą pedagogiki międzykulturowej jest umożliwienie ludziom nabycia umiejętności i gotowości do wolnych bez uprzedzeń spotkań między osobami o różnej narodowości, rasy, pochodzących z różnych subkultur. (tożsamość narodowa wolna od uprzedzeń)
- Poziomu wychowania międzykulturowego:
Płaszczyzna polityczna - tolerancja, wzajemne zrozumienie międzykulturami
Wspólnota kultur - stworzenie solidarności międzykulturowej >> akceptacja moralna
- Reakcje społeczne na różnie międzykulturowe
a) ucieczka - doznawanie lęku przed obcością
b) dominacja - próba podporządkowania obcej kultury i obcego kulturowo partnera interakcji
c) adaptacja - przystosowanie się obcej i nowej kultury
d) integracja - efekt między kulturowego procesu uczenia się
Podstawowe założenia pedagogiki międzykulturowej:
CEL: stworzenie równoprawnych warunków życia dla różnych kulturowo i etnicznie grup żyjących w tym samym społeczeństwie.
Realizacja celu możliwa, gdy:
Świat będzie dążył do zacierania granic terytorialnych, przestrzennych i czasowych globalizacja
Brak asymetrii między interakcjami społecznymi w środowisku najbliższym (np. rodzina) a relacjami społecznymi w makro- i mikroprzestrzeniach w mikrosystemach nie spotykamy się z różnorodnością kultur, którą mamy do czynienia w większej skali.
Rozwój komunikacji generalnie społecznej:
POZIOM: - intrapsychiczny [najmniej]
- interpersonalny
- grupowy
- instytucjonalny
- masowy [najwięcej] ta pedagogika
Kładzie nacisk na relacje poznawcze, intelektualne (mentalność, moralność). Emocje są najważniejsze.
ROLA: umożliwienie ludziom nabycie umiejętności i gotowości do wolnych od uprzedzeń spotkań między osobami różnych narodowości, z różnych subkultur by tożsamość narodowa była wolna od uprzedzeń.
Poziomy wychowania międzykulturowego:
Płaszczyzna polityczna - celem wychowania jest tolerancja, wzajemne zrozumienie między kulturami.
Wspólnota kultur - celem wychowania powinna być wspólnota różnych kultur, aby na płaszczyźnie działań tworzyć świadomość międzyludzką akceptacja moralna.
Reakcje społeczne na różnice międzykulturowe (typy interakcji społecznych):
Ucieczka (ksenofobia) - doznawanie lęku, strachu przed obcością.
Dominacja - próba podporządkowania obcej kultury i obcego kulturowo partnera interakcji.
Adaptacja - przystosowanie się do obcej i nowej dla nas kultury.
Integracja - najważniejszy efekt procesu międzykulturowego uczenia.
Podstawowe założenia koncepcji pedagogiki Gestalt:
Opiera się na filozofii egzystencjalnej, psychologii humanistycznej i fenomenologii (nauka o fenomenach, czymś niepowtarzalnym, np. osobowość człowieka, system wartości).
CEL WYCHOWANIA: kształtowanie pełni osobowości człowieka.
W procesie wychowawczym i kształcenia zakłada się łączenie emocji, postaw, wartości oraz docieranie poprzez te procesy do coraz głębszych sfer istnienia, do człowieczeństwa.
Istota wychowania: zaangażowanie osobowości wychowanków i uczniów (wychowanie, nauczanie i przeżywanie).
Cel interakcji wychowawczej: osiągnięcie równowagi między komponentami wychowania:
Treściami i tematem zajęć/ oddziaływań wychowawczych.
Indywiduum z jego własną biografią, potrzebami fizycznymi, duchowymi, moralnymi i z umiejętnościami.
Komunikowanie się z samym sobą i z otoczeniem (JA).
Komunikowanie się między grupą a osobą (MY).
Wychowanie prawidłowe - jego rezultat to prawidłowa osobowość wychowanków; opiera się na symetrycznych relacjach.
Wychowanie nieprawidłowe - oparte na relacjach asymetrycznych.
Relacja symetryczna - nie opiera się na żadnej formie przemocy, tylko równowaga pomiędzy komponentami daje możliwość ukształtowania prawidłowej osobowości.
Reguły pedagogiki Gestalt:
Edukacja przez stapianie się - w procesie uczenia ważne są przeżycia psychiczne jak i doświadczenia poznawcze; nauka odróżniania co dobre a co złe zrozumienie przez rodzica, co czuje dziecko.
Program: praca z wychowankami musi być ściśle wyznaczona określonym programem rodzic ma liczyć się z uczuciami itp.
Reguła integracji - człowiek to istota składająca się z 3 sfer: ciało + dusza + psychika nauczyciel/ wychowawca jest wzorem dla wychowanka.
Cele wychowania:
Samospełnienie, samorealizacja
Odszukanie życiowej drogi
Rozwój osobowy
Poczucie szczęścia
Wychowujący ma obowiązek akceptacji poczynań wychowanka, ma się on również starać, by się nie pojawiły konflikty ani sytuacje stresujące, a jeśli się pojawią, to powinny wywoływać jak najmniejszy wpływ.
Wychowawca = partner wskazujący wychowankowi drogę, ale nie wykorzystujący do tego rozkazów czy autorytarności.
Proces wychowawczy opiera się na współpracy w atmosferze akceptacji i na dyskusji, która w sytuacjach trudnych umożliwia dojście do obustronnej ugody: „Akceptuję Ciebie, ale nie popieram tego, co robisz.”
Zasada pierwszeństwa (bliskości) relacji uczeń - nauczyciel: każdy z nas ma być dla kogoś ważny.
Zasada stworzenia najbardziej prostych warunków nauczania i uczenia się: metoda prób i błędów, uczenie przez przeżywanie.
Zasada nauki przy wykorzystywaniu empirycznych doznań, autopsji: dziecka się nie karze za zepsucie zabawki, tylko każe mu się bawić zepsuta zabawką lub ją naprawić.
Zasada wysunięcia na pierwszy plan w nauczaniu tematów absorbujących uczniów.
Koncepcja radykalnego humanizmu według E. Fromma:
Człowiek nie jest dobry ani zły; zmienia się pod wpływem społeczeństwa i wychowania.
Proces wychowawczy i kształcenia zmierza do wytworzenia zdolności obronnych przeciw zagrożeniom życia, wspiera indywidualność i godność jednostki.
Jest to zmiana związana z dążeniem do samorealizacji i samorozwoju, nie jest to zmiana reaktywna.
Cel wychowania: wytworzenie mechanizmów mających uchronić przed zagrożeniem życia.
Idea wychowania funkcjonalnego, antyautorytarnego i personalistycznego:
Cel wychowania: zapewnienie szczęścia jednostce.
Życie ludzkie jako wartość nadrzędna.
Antyautorytaryzm - jego podstawa jest przeżycie jako nadrzędny element interakcji.
Pedagogika Fromma opiera się na miłości, a nie na zachowaniach typu kontrola, ocenianie, dyscyplinowanie itp.
W relacjach pionowych ( opartych na podporządkowaniu) autorytet:
Powstaje u osoby odbierającej daną rolę, a nie nadającej daną rolę.
Autorytet wychowawcy (nauczyciela) potrzebny jest wychowankowi (uczniowi), a nie nauczycielowi.
Podejście personalistyczne - najważniejszym determinantem i rezultatem wychowania są cechy osobowe, a jakość interakcji wychowawca - wychowanek zależy od ich osobowości.
Zadaniem wychowawcy jest wspieranie rozwoju dziecka (szczęśliwe, optymistyczne, bez dążenia do zawładnięcia procesem rozwoju wychowanków):
Poszanowanie autonomii dziecka, bez sterowania i narzucania woli.
Podstawowy warunek wsparcia dziecka w rozwoju to miłość macierzyńska i ojcowska.
Cechy miłości macierzyńskiej:
Wszechobecna (kocha zawsze, w każdej sytuacji)
Wszechogarniająca (kocha dziecko takie, jakim ono jest)
Bezwarunkowa (nie ma warunku, który by miłość wzbudził lub przerwał)
Cechy miłości ojcowskiej:
Nie jest wszechobecna
Nie jest bezwarunkowa
Nie jest wszechogarniająca
Wsparcie, a nie sterowanie czy narzucanieRadykalny humanizm wierzy, że człowiek może pokonać każdą przeszkodę.
Każdy człowiek posiada określone zdolności i potencjały rozwojowe, celem wychowania jest ich diagnoza i wspieranie.
Tożsamość jednostki kształtuje się na bazie zadatków wrodzonych poprzez własną aktywność i zamierzone /niezamierzone wpływy wychowawcze podstawa kształtowania się tożsamości jednostki jest doświadczanie miłości.
Podstawowe komponenty dojrzałej miłości wg Fromma:
Troska o drugą osobę.
Szacunek dla drugiej osoby, dla jej odmienności, potrzeb, indywidualności.
Odpowiedzialność za wspólną interakcję.
Poznanie - znajomość drugiego człowieka, pełna świadomość tego, kim jest.
Podstawowe założenia wychowania niedyrektywnego według C. Rogersa.
C. Rogers - twórca pedagogiki humanistycznej, nurtu będącego odpowiedzią na radykalny behawioryzm.
Holizm - postrzeganie człowieka jako niepodzielnej, zintegrowanej całości zł. z jego ciała, ducha i psychiki osobowość człowieka jest rezultatem wpływu czynników biologicznych, aktywności własnej, wychowania, socjalizacji zamierzonej i niezamierzonej - nigdy nie mamy wpływu na całość człowieka.
Wychowanie bazuje na terapeutycznej pomocy dziecku w zrozumieniu siebie i doświadczeniu samoakceptacji.
Rozumienie siebie ułatwia następujący model postępowania wychowawczego: dwa pytania na temat wychowanka:
Dlaczego…? (kradniesz, palisz papierosy, chcesz rzucić szkołę etc.) [MOTYWACJA]
Po co…? (palisz -||- ) [FUNKCJA]
Każde zachowanie ma jakąś motywację i pełni jakąś funkcję.
Samourzeczywistnienie jest stałą tendencją do rozwoju każdego człowieka.
Podstawowym zadaniem wychowawcy jest pomóc dziecku w orientacji na cel i sens własnego życia.
Każdy człowiek jest zdolny do autoodpowiedzialności adekwatnej do poziomu sprawstwa i własnych możliwości rozwojowych.
Cel wychowania: kształtowanie odpowiedzialności.
Zadanie wychowawcy: ułatwienie dzieciom i młodzieży procesu samodzielnego stawania się jednostką suwerenną, samo stanowiącą, samosterowną, w pełni funkcjonalną.
Twórcy nurtu proponują porzucenie pedagogiki dyrektywnej na rzecz tego, by proces wychowywania i uczenia się dzieci i dorosłych opierał się na wzajemnej niezależności i braku kierowania.
Rezygnacja z oddziaływania na dziecko przez wzory osobowe, autorytety do naśladowania czy identyfikacji na rzecz samodzielnego odkrywania i asymilowania przez dziecko wartości, obdarzania go zaufaniem i współodpowiedzialnością.
Brak represji i mechanizmów kontroli zachowania na rzecz samostanowienia, samookreślenia, samokontroli i samooceny zachowań indywidualnych każdej osoby.
Wychowanie to samorealizacja (dowiadywanie się, co umiem), samopoznanie (znam swoje wady i zalety) i samoakceptacja; model behawioralny zakładał, ze wychowanie to kontrola (robisz dobrze, robisz źle), ocenianie i porównywanie pytanie: czy potrafię rzeczywiście sam się poznać, czy dopiero wtedy, gdy ktoś mnie oceni?
Wychowawca = facylitator - osoba ułatwiająca dziecku uwalnianie się i działanie jego indywidualnych sił.
Podstawową metodą wychowania jest wychowywanie przez zadania i role, jakie proponuje wychowawca.
Wychowanie jako pomoc i wsparcie jest nienaruszalnym prawem drugiej osoby do rozumienia i tworzenia przez nie świata na własny sposób poprzez ułatwianie jej poszukiwań i ciągłego dochodzenia do tego.
Dzięki niekierowanym interakcjom wychowankowie odnajdują ważne normy i kryteria działania, interioryzują wartości, doszukując się w nich jednostkowego i społecznego sensu.
Wychowawca pomagając wychowankowi w jego rozwoju w sposób pomocny komunikuje mu w ten sposób, że nie ma on moralnego prawa do sterowania nim czy ograniczania jego podmiotowości.
Celem wychowawczych interakcji jest umożliwienie wychowankowi, by rozwijał dojrzałą osobowość: spontaniczność, autentyczność, aktywność, akceptacja siebie, optymizm, poczucie realizmu, odpowiedzialność, poczucie humoru, otwartość, uspołecznienie, emocjonalność.
Brammer: interakcja (kontakt pomocny) = osobowość wychowawcy + umiejętności wychowawcy (metodyka wychowania) warunki rozwojowe wyniki rozwoju
Koncepcja roli społecznej: jakość interakcji niekierowanej zależy od relacji pomiędzy rolami społecznymi w tej interakcji:
Rola nadawana - rola wychowawcy; to co wychowawca ujawnia w osobowości i umiejętności.
Rola odbierana - dot. wychowawcy, ale jest ona odbierana przez wychowanka.
Rola grana - np. matka ucząca własną córkę w szkole jest dla niej w szkole tylko nauczycielką (w behawioryzmie.)
Metody wychowania według pedagogiki emancypacyjnej:
Baza - teoria krytyczna Adorno; podkreśla idee wolności w wychowaniu, nawiązuje do psychoanalizy.
Adorno: akcentuje istotę zaspokojenia potrzeb zależnościowych u człowieka.
Emancypacja - walka o samostanowienie, równouprawnienie, współdecydowanie, demokrację, samorządność, mądrość, racjonalizm; główne założenie, rozumie się ją jako proces osiągania stanu autonomii i dorosłości, uzyskanie wewnętrznej niezależności od autorytetów.
Emancypacja w historii:
Zniesienie niewolnictwa
Zniesienie dominacji rasowej (jeszcze 70 lat temu, podczas II wojny światowej istniała)
Zniesienie dominacji płci
Upodmiotowienie dzieci (u Kochanowskiego 1szy raz)
Wyzwolenie się od despotyzmu, przymusu i przemocy, irracjonalizmu w celu osiągnięcia stanu autonomii i dojrzałości osobowej.
Pułapka tej idei: wolność = konflikt, bo w grupie społecznej, gdzie każdy ma prawo do wolności, walka o to, kto ma pierwszy do niej prawo prowadzi do konfliktu.
2 aspekty emancypacji wg Frere'a:
SUBIEKTYWNY - opanowanie umiejętności uczenia się przez dialog z nauczycielem, który zrozumiałby potrzeby i aspiracje wychowanka i podjąłby z nim współdziałanie.
OBIEKTYWNY - podjęcie walki przeciw formom zbytniej dominacji, przeciwstawienie się tradycyjnej pedagogice, która zniewala ludzi zamiast przygotowywać ich do niezależności.
Podstawą wszelkich form wychowania emancypacyjnego jest postawa autentycznej miłości wobec ludzi, a nie wobec siebie samego.
Pożądana zasada życia to zasada pokojowe współistnienia oparta na egalitarności ról i interakcji.
Metody wychowawcze:
Wychowanie od czegoś: negocjacje, dyskusje, kompromisy; pozbawione represji; wychowanie bez autorytetów, bez lęku, wychowanie swobodne.
Wychowanie ku czemuś: wychowanie do zaspokojenia własnych potrzeb, ale tak by nie ograniczać potrzeb drugiej osoby; w metodyce duże znaczenie ma nauka asertywności.
Wychowanie antyautorytatywne : wprowadzenie w doświadczanie samego siebie, wspieranie samoregulacji, uczenie się z siły własnego ja.
Wychowanie antyautorytarne według Benjamin'a Spock'a:
Idea szczęśliwego rodzicielstwa, pełnego zaufania, samodzielności, optymizmu, bez surowości.
Bliskość, rodzinność, łączenie rodzicielstwa z opieką, troską o dzieci, ich potrzeby i życie.
Każde dziecko jest indywidualnością, powinno posiadać niezależność, odrębność, powinno być kochane, wzmacniane.
Podstawa miłości rodzicielskiej: bezwarunkowa akceptacja
Cel pedagogiki: dziecko jako niepowtarzalny, oryginalny człowiek. Jego rozwój to nie tylko edukacja, ale też postawa harmonii w stosunku do dorosłych (dobro, szczęście, wolność).
Cel wychowania: wspieranie naturalnego rozwoju poprzez zaciekawienie, rozwijanie zainteresowań, wskazywanie możliwości.
Pedagogika ta głosi wzorzec rodziny partnerskiej, opartej na zaufaniu, na duchowych fundamentach, na miłości, dobroci, godności, na podziale obowiązków, umiejętności współdziałania ze sobą jako rodziny.
Wolność niszczy wrogość i nienawiść, pomaga być samodzielnym, spełnia marzenia dzieci, pomaga im realizować swoje możliwości i umiejętności, daje bezpieczeństwo przez liczenie się z nim.
Rodzice antyautorytarni słuchają swoich dzieci, ich racji, starają się zrozumieć, poznać dziecko i jego postawy.
Wychowanie bez manipulowania i narzucania wychowankowi wizji dorosłych.
Środki wychowawcze: szkoły montessoriańskie, steinerowskie, freiretowskie.
Podstawowe założenia antypedagogiki.
Wszystkie koncepcje wychowania, nawet jeśli zewnętrznie bardzo się różnią, mają jedną wspólną cechę - roszczenie wychowawcze, przekonanie, że się wie lepiej niż osoba wychowywana, co jest dla niej dobre.
Założenia antypedagogiki: każdy sam wie najlepiej, co jest dla niego dobre.
Odrzucenie relacji pionowych między dziećmi a rodzicami.
Wychowanie polega na wzajemnym oddziaływaniu, na współistnieniu, wspólnym życiu ludzi dorosłych i dzieci, gdzie dorośli stwarzają dzieciom dogodne warunki do rozwoju.
Wychowanie to przyjaźń, wzajemne uczenie się.
Każdy sam jest odpowiedzialny za siebie, może decydować o tym, co jest dla niego dobre, starać się realizować te decyzje, ponosić ich konsekwencje.
Człowiek staje się prospołeczny nie dlatego, że go do tego zmuszono, ale dlatego, że wzrasta w przyjaznej atmosferze, przekonując się, że ludziom można i warto ufać, że warto być godnym zaufania.
Można spekulować, czy człowiek jest z natury dobry, czy nie, ale łatwo się przekonać, że człowiek kształtuje się stosownie do warunków, w jakich się rozwija.
Człowiek z natury dąży do bycia dobrym, jeśli się znajdzie w przyjaznym środowisku, atmosferze, wzajemnego szacunku i możliwości wyrażenia siebie.
ANTYPEDAGOGIKA |
WYCHOWANIE TRADYCYJNE |
|
|
Behawioryzm jako nauka o interakcji jednostka-środowisko. Podstawowe założenia. Metody wychowawcze w ujęciu koncepcji behawioralnych i poznawczych. Rola nagród i kar w wychowaniu:
Podstawowe kryterium wychowania: zachowanie.
Analizuje obserwowalne przejawy zachowań człowieka, a nie procesy wewnętrzne.
Wskazuje zmiany postaw wychowanka poprzez wskaźniki empiryczne.
Bada związki między bodźcem a reakcją: S R, gdzie S (stimulus) = bodziec;
S O R, gdzie O = osobowość jako zmienna pośrednicząca; w neobehawioryzmie to głównie temperament.
Zachowanie człowieka i jego osiągnięcia zależne są głównie od wyposażenia biologicznego i wpływów środowiska fizycznego i społecznego.
Środowisko zewnętrzne (naturalne, instytucjonalne) kieruje zachowaniem.
Na wychowanka mają wpływ różne środowiska wychowawcze: grupa rówieśnicza, dom rodzinny, środki masowej komunikacji, dom rodzinny, środki komunikacji masowej (największy wpływ !!!), szkoła, przedszkole.
Środowisko to złożony układ bodźców o różnej jakości; z założenia w behawioryzmie - środowisko aktywne.
O ile środowisko jest układem aktywnym, to człowiek jest jedynie tworem reaktywnym.
Zachowanie człowieka to rezultat społecznego uczenia się.
Skoro zachowanie zależy jedynie os społecznego środowiska, to dzięki odpowiednim metodom manipulacji można dowolnie manipulować ludzkimi reakcjami.
Sterowanie jest możliwe dzięki wzmocnieniom - pozytywnym (szeroko rozumiana nagroda) i negatywnym (układ bodźców, który ma ograniczać lub eliminować niepożądane zachowania - szeroko rozumiana kara).
Zachowanie człowieka wyznaczone jest przez system nagród i kar.
Behawioryzm = teoria uczenia się.
Zmiany zachowania człowieka stanowią wynik uczenia się nowych reakcji (brak znaczenia instynktów i cech wrodzonych, dlatego teoria uczenia się).
Uczenie się ma charakter uniwersalny, pozwalający na wyjaśnienie złożonych procesów emocjonalnych, fizjologicznych, intelektualnych(ale: zmiany rozwojowe ≠ uczenie się !!! ).
Uczenie się to proces trwały, to przyswajanie nowych zachowań.
Na te same bodźce ludzie różnie reagują.
Ta sama reakcja pojawia się pod wpływem różnych bodźców, co ułatwia manipulowanie człowiekiem ( ekwipotencjalność, ekwifinalizm).
Teoria uczenia się społecznego - BANDURA:
Uczenie się następuje, kiedy obserwator świadomie przygląda się jakiemuś zachowaniu, a następnie umieszcza efekt swojej obserwacji w pamięci długotrwałej.
Uczenie się następuje poprzez naśladownictwo (kopiowanie zachowań modela, do 2-3 r.ż.), identyfikację z modelem (przyjmowanie zachowań i utożsamianie się z modelem poprzez emocje ), modelowanie społeczne (przyjmowanie pewnych tendencji modela przez system własnych wartości, osobowość i potrzeby; ok. 3 r.ż z powodu rozwoju pamięci długotrwałej).
Wg Bandury uczenie się poprzez obserwowanie to proces czteroetapowy:
Uczeń musi skierować uwagę na kluczowe elementy tego, czego się ma nauczyć.
Uczeń musi zapamiętać dane zachowanie.
Uczeń musi umieć powtórzyć dane zachowanie, wykonać je.
Uczeń mieć motywację i chcieć powtórzyć dane zachowanie.
Dziś podkreśla się uczenie przez przezywanie, czyli uczestnictwo.
Wychowanie w ujęciu koncepcji behawioralnej:
Człowiek może być kiy przez niego.
Wychowanie ma charakter permanentny i instrumentalny.
Wychowanie to planowe czynności prowadzone przez [psychologów, opiekunów, wychowawców, nauczycieli.
Rola rodziców jest dynamiczna.
Cel wychowania: kształtowanie umiejętności przydatnych do życia i działania w społeczeństwie.
Istota wychowania: wyrabianie odpowiedzialnych sposobów zachowania, a nie kształtowanie osobowości czy światopoglądu.
Metody oddziaływań wychowawczych wg behawioryzmu:
Nagrody i kary
Presja autorytetu - osoba/grupa ludzi, mająca określoną wiedzę, władzę, umiejętności, od której się uczy.
Presja grupy
Presja zadania - rzeczy ważne, ciekawe do zrobienia np.
Konflikt behawioralny - pokolenie wychowujące formułuje zasady wobec pokolenia wychowanego, a w zamian oczekuje ono określonego zachowania od wychowujących.
Metody wychowawcze:
Metoda nagradzania - polega na tworzeniu atrakcyjnych dla jednostki zdarzeń (nagród) w następstwie określonych czynności.
Metoda karania - polega na tworzeniu awersyjnych dla wychowanka zdarzeń pozostających w czasowym związku z jego określonym zachowaniem.
Zasady stosowania nagród i kar:
Procedura stałych odstępów czasowych - zachowanie regularnie nagradzane po upływie określonego czasu.
Procedura stałych proporcji - człowiek otrzymuje nagrodę/karę po wykonaniu konkretnego zadania.
Procedura zmiennych odstępów czasowych - nie ma określonego czasu na podanie wzmocnienia.
Procedura zmiennych proporcji - liczba reakcji, po których następuje wzmocnienie, jest zmienna, pojawia się element hazardu.
Nagrody mają większą wartość informacyjną niż kary.
Wzmocnienie negatywne (kary ) powodują unikanie przez karanego źródła kary - osób, instytucji, które karę wymierzają.
Nagrody powinny następować możliwie szybko po działaniu, które chcemy utrwalić.
Kara jest skuteczna, gdy w miejscu zachowania karanego pojawi się nowe, konkurencyjne zachowanie pożądane społecznie, które można utrwalić nagrodą.
Wychowanie jako oddziaływanie grupy. Podstawowe założenia.
Nie mam pojęcia, co tu można napisać, nie mam nica nic o tym w wykładach, w żadnej z książek też, w necie nic ciekawego nie znalazłam. Może chodzi o wpływ grupy rówieśniczej…?
WYCHOWANIE W RODZINIE: Fazy związku w ujęciu dynamicznym (relacyjnym) D.Freeman:
Fazy związku w podejściu dynamicznym:
Etap zakochania (gry, flirtu) - trwa krótko, bo jest wyczerpujący dla organizmu i przestaje wystarczać zakochanym.
Praca nad problemami wynikającymi z odmienności (odkrywania odmienności) - „odkrywamy, że posąg ma rysy”.
Faza kompromisu - najtrudniejsza, bo „jak coś przegapisz, to nie ma odwrotu ” - określamy, z czego możemy zrezygnować, a czego na pewno nie zmienimy w sobie, bo stanowi to istotę naszego życia nie każda para przechodzi tą fazę.
Faza wyodrębniania się - `Ja idę na mecz, Ty do opery i jest OK' to nie stanowi ataku na moją osobę, nie jest zdrada czy nielojalnością.
Faza intymności (związku satysfakcjonującego) - poczucie bezpieczeństwa czerpiemy z siebie, a nie z osoby partnera nie można `za życia kłaść się z kimś do grobu', dlatego punkt bezpieczeństwa trzeba mieć w sobie; najlepiej, by dzieci rodziły się w tej fazie.
Czy związek dwojga ludzi jest umiejętnością wrodzoną człowieka, czy też wymaga pracy? Jeżeli tak, to jakiej?
Wymień możliwości związków konfliktowych, które wynikają ze specyficznego układu stylów transakcyjnych (Ja-Ty) ludzi, tworzących związek.
Analiza transakcyjna - wymiana komunikatów.
2 skrypty:
Skrypt loosera - budowany przy pomocy komunikatów typu „eee tam…tylko 4, czemu nie 5?”, `udało ci się przeypadkiem' etc.
Skrypt winnera - skrypt zwycięski, budowany komunikatami typu: `Jesteś super, postarałeś się' etc.
4 style:
Ja - OK , Ty - nie OK: osoba, która obwinia innych, stosuje projekcję, problemy zrzuca na inne osoby, ocenia innych; przy skrajnym nasileniu postawy - zabójstwo.
Ja - nie OK , Ty - OK: jedna osoba bardzo wyraźnie uzależniona od drugiej, w imię bycia w związku jest w stanie przyjąć na siebie odpowiedzialność za wszystko, co robi partner, aby tylko w tym związku pozostać; skrajne nasilenie - samobójstwa najczęściej osób starszych i udane.
Ja - nie OK , Ty - nie OK: zerwanie kontaktu z samym sobą jak i z rzeczywistością, częste u schizofreników; sytuacja bardzo niewygodna, nie ma pozytywów.
Ja - OK , Ty - OK: jedyna wskazująca na prawidłową relację postawa i styl transakcyjny; dobrze rozkłada się poczucie winy - wina zawsze po stronie sprawcy, równowaga w związku.
Spotkany partner może mieć inny styk transakcyjny niż my, co w komunikacji może objawiać się tak:
Unikanie - unikanie (Ja - nie OK, Ty - nie OK oraz Ja - nie OK, Ty - nie OK): sygnalizują je znudzenie, znudzenie seksem, angażowanie się w działania zastępcze(pracoholizm, działania zastępcze), w związki poza związkiem.
Atak - unikanie(Ja - OK , Ty - nie OK oraz Ja - nie OK , Ty - OK): jedna osoba zrzuca winę na drugą, a ta druga ją przyjmuje; najczęściej to mężczyzna jest OK; wyodrębniają się role mąciciela (odwraca uwagę od problemu innym problemem, np. dziecko złymi stopniami w szkole), zjednywacza (rozładowuje napięcie przez przyjęcie na siebie winy) i obwiniacza.
Atak - atak: (Ja - OK , Ty - nie OK oraz Ja - OK , Ty - nie OK): związek działa na zasadzie symetryczności, pozwala to na wczesne ujawnienie się przemocy, ludzie tkwiący w tego typu związkach najczęściej już po ok. 3 latach bycia ze sobą zgłaszają się na terapię.
Układ finalny (Ja - OK , Ty - OK. oraz Ja - OK , Ty - OK): równowaga akceptująca. Równowaga dotyczy zarówno siebie jak i drugiej osoby.
Co to są wzorce "nadodpowiedzialności-nieodpowiedzialności" w związku, z czego wynikają i do czego mogą doprowadzić?
W obu wykładach i w Internecie znalazłam informacje, że nadodpowiedzialna matka to matka nadopiekuńcza, która w efekcie wychowa dzieci lękliwe, nieprzystosowane społecznie i niezaradne, a poza tym pozwala drugiej stronie związku na pozostawanie nieodpowiedzialną osobą, co się ujawnia np. w tendencjach do wchodzenia w związki z alkoholikami. Ponadto często pierworodne dziewczynki wykształcają wzorce nadodpowiedzialności wskutek opiekowania się młodszym rodzeństwem a w dorosłości wchodzą w związki z nieodpowiedzialnymi mężczyznami (alkoholicy).
Wymień i scharakteryzuj cztery typy kłótników.:
Dopasowany/dopasowana:
Ustępowanie dla świętego spokoju
Nie lubi się kłócić.
Kocha spokój, trudno z nim zadrzeć.
Zawsze chce zadowolić innych.
Zachowuje się tak, by nikt mu niczego zarzucić nie mógł.
Zwraca wciąż uwagę na swoje zachowanie i przestrzega narzuconych mu reguł.
Gdy się zwróci mu uwagę, wielokrotnie przeprasza za swój błąd, często przesadnie.
Dąży do stworzenia pokojowej atmosfery.
Trudno mu znieść dystans i napięcie zw. z konfliktem.
Uzależniony od stanu harmonii wokół siebie.
W sporze powściągliwy, przytakujący mimo różnicy zdań.
W otwartej kłótni szybko ustępuje.
W niepowodzeniach podczas sporów najczęściej najpierw obwinia sam siebie, innych rzadko w sposób otwarty - zazwyczaj w ukryciu oddaje pięknym za nadobne.
Zaangażowany pomocnik - pozostaje pomocny innym i myśli inaczej niż by należało.
Rzadko miewa poczucie winy i wyrzuty sumienia - zawsze `ma dobre zamiary'.
Stabilizuje w ten sposób swoje kompleksy niższości, utwierdza w swej postawie, nadaje przeciwnikowi wewnętrznie cechy normalności, panuje nad negatywnymi emocjami.
Boi się napięć, ale nie umie nazwać lęków, jest nadwrażliwy, skarży się żałośnie, szuka współczucia - bywa Depresyjnym.
Niekłócący się:
Unika kłótni i rozwiązywania konfliktów.
Uważa kłótnie za stratę czasu.
Przekonany, ze każdy problem można rzeczowo rozwiązać.
Koncentruje się na skutecznym rozwiązaniu konfliktu.
Całkowicie niewzruszony emocjonalnie.
Uczucia traktuje jak luksus - `czy to konieczne?'
Nie okazuje emocji i trudno go wyprowadzić z równowagi.
Zarozumiały.
Niezadowolony:
Z determinacją broni swojej sprawy, bo wierzy, że zawsze ma rację, ale wciąż buntuje się przeciw niesprawiedliwości.
Łatwo można się wdać z nim w kłótnię.
Obrażalski.
Dąży do wyrażenia swego zdania, a nie rozwiązania konfliktu.
Nie umie słuchać partnera.
Czuje się wszystkowiedzący.
Nieustannie usprawiedliwia swoje zachowanie i przypisuje winę przeciwnikowi.
Stosuje aktywnie werbalny atak, fałszywe stwierdzanie i obraźliwe określenia.
Nie jest skłonny do przepraszania.
Mistrz wypierania się, bo wierzy w swoją niewinność.
Jest jaki jest, bo nie umie konstruktywnie wyładowywać agresji.
Żywo gestykuluje.
Rzadko odczuwa strach, umie go skutecznie tłumić.
Autorytatywny.
Najłatwiej go skłonić do znalezienia rozwiązania problemu, gdy to on sam z taka propozycją wystąpi.
Raniący:
Bezwzględnie dąży do wytyczonych sobie celów, idąc po przysłowiowych trupach.
Udaje, że podczas konfliktu ma dobre samopoczucie.
Nie rozpoznaje uczucia urazy u innych osób.
Znajduje się w stanie emocjonalnej niewinności.
Nie umie współczuć.
W sytuacji napięcia przeżywa czasem bezradność lub uczucie bycia zapędzonym w kozi róg, co się przeradza w niszczycielską nienawiść.
Nie przejawia poczucia winy i wyrzutów sumienia.
Stanowi uosobienie agresywnego stawiania na swoim i żądzy władzy.
Bezwzględnie dostrzega słabości przeciwnika.
Nie jest zdolny do konsensusu.
Mówi jasno, celnie.
Neguje autorytety.
Kłótnie z raniącym mają poważne konsekwencje, nawet fizyczne.
Raniący fizycznie i raniący psychicznie.
Stosowanie przemocy.
Trudno osiągnąć z nim bliskość i zażyłość.
Uzależniony od napięcia i władzy.
Wymień i scharakteryzuj najważniejsze grupy przyczyn, zmieniających wzorce dzietności w dzisiejszym społeczeństwie (na rzecz zmniejszania ilości dzieci w rodzinie)
- obniżanie się tzw. wskaźnika dzietności, co powoduje szybkie zmniejszanie się liczebności wielu narodowości.
- przesunięcie tzw. szczytu urodzeń (czyli największej ich liczby dla danego pokolenia kobiet) z wieku 20-24 na 25-29 lat.
- Przekonania sprzyjające obniżaniu się wskaźnika dzietności:
Wpierw trzeba dorobić się mieszkania i innych podstawowych warunków bytowych aby
móc myśleć o dziecku.
Jedno dziecko wystarczy aby doświadczyć macierzyństwa i ojcostwa.
Małżeństwa nie decydują się na posiadanie drugiego i trzeciego dziecka, gdyż nie
pozwalają na to warunki finansowe.
Lepiej jest zapewnić dobre warunki bytowania jednemu dziecku aniżeli mizerne
perspektywy dla całej gromady.
Większość małżeństw wzoruje się na wzorcu rodziny 2 + 1 , jaki przejęto z bogatych
krajów zachodnich.
Aby znaleźć pracę trzeba zdobyć wykształcenie. Konieczność kształcenia się powoduje
odwlekanie macierzyństwa.
Ważniejszy jest rozwój osobisty i kariera aniżeli wychowywanie dzieci.
Coraz częściej się zdarza, że potencjalni pracodawcy zastrzegają sobie przyjęcie
do pracy i/lub grożą zwolnieniem na wypadek zajścia w ciążę.
Współcześnie jeśli ktoś ma dziecko, zwłaszcza drugie lub trzecie to dlatego iż
'była to wpadka'.
Obecnie proces wychowywania dziecka jest bardzo długi, trwa dwadzieścia kilka lat
pochłania wiele energii, trzeba się mu całkowicie poświęcić.
Na jedno dziecko starcza sił, energii i pieniędzy na dwoje już gorzej.
Wszystkiemu winne są łatwo dostępne środki antykoncepcyjne.
Coraz więcej ludzi jest bezpłodnych.
Dziecko przeszkadza w tym, aby się zajmować się swoimi sprawami, stale powoduje
dekoncentracje uwagi, wymaga aby poświęcać mu czas.
Współcześnie ludzie nie chcą mieć dzieci, gdyż niepokoi ich przyszłość świata, 'mają w
sobie lęk '.
Ludzie mają coraz to gorsze poczucie sensu istnienia, rzadko czują się tak naprawdę
szczęśliwi, jedno z autentycznych sformułowań brzmiało : " po co mam rodzic żywe
trupy".
Posiadanie i wychowywanie dziecka, liczne lęki i stres gdyż dziecko jest narażone na rozmaite, nasilające się niebezpieczeństwa, takie jak: narkomania, molestowanie, mobbing, uprowadzenia, wypadki, choroby.
Proces adopcji dzieci jest bardzo uciążliwy.
Na omawiane zjawisko wpływa także lęk przed zarażeniem się AIDS i innymi chorobami wenerycznymi.
Ludzie stali się egoistami.
- Ludzie zaczęli poważniej oraz sceptyczniej podchodzić do macierzyństwa, przykładają dużą rangę do warunków wychowania potomstwa, dążą do wyższego standardu życia, wszystko spowodowane jest małymi zarobkami a zarazem dużymi kosztami życia w Polsce.
Głównym problemem jest praca i pieniądze, ludzie uczą się bardzo długo odwlekając ślub bądź założenie pełnej rodziny z powodu własnej kariery.
Poprawa życia warunków życia w Polsce w dużym stopniu poprawiłaby dzietność gdyż łatwiejsze byłoby utrzymanie rodziny, niestety na razie ludzie decydują się na zakładanie rodzin 2+1 gdyż jest tylko jeden potomek do wychowania co wymaga dużo mniejszych nakładów finansowych niż w przypadku dwójki lub większej ilości dzieci.
Przyczyny:
opóźnianie wieku zawierania małżeństwa przez fakt, iż młode pokolenie oczekuje wyższego wykształcenia i stabilizacji ekonomicznej zarówno po stronie męskiej, jak i żeńskiej.
Następuje zdecydowany spadek częstości zawierania małżeństw w większości grup wieku w Polsce. Przesuwa się maksymalny wiek z grupy wieku 20-24 do 25-29.
Rośnie rola tzw. związków kohabitacyjnych, które są coraz bardziej akceptowalne. Rośnie również liczba rodzin z jednym rodzicem. To prowadzi do wyraźnego spadku dzietności.
szerokie rozpowszechnianie się znajomości metod i dostępności różnych środków antykoncepcyjnych, stosowanych dla świadomego powoływania dzieci w czasie i liczbie, w jakiej tego sobie życzą rodzice.
Zmiany zachowań związanych z prokreacją
spadek dzietności
zmniejszenie się pożądanej liczby dzieci
znacząco później podejmowane decyzje o urodzeniu pierwszego dziecka
zwiększanie się liczba urodzeń pozamałżeńskich
zmiana wzorca płodności
wzrost akceptacji bezdzietności