POLSKIE REFORMY OŚWIATOWE

REFORMA Z 1862r.

USTAWA O WYCHOWANIU PUBLICZNYM W KRÓLESTWIE POLSKIM Z 1862 ROKU:

• Margrabia Wielkopolski z wielkim uporem walczył o zatwierdzenie projektu nowej organizacji szkolnictwa. Miał on przeciwko dwór carski

• Władze petersburskie przyspieszyły swoją decyzję i tak 20 maja 1862 roku car zatwierdził Ustawę o wychowaniu publicznym w Królestwie Polskim, za sprawą nastrojów rewolucyjnych w Królestwie

ZAŁOŻENIA USTAWY:

• ustawa zakładała rozbudowę szkół elementarnych jedno- i dwu- klasowych finansowanych ze środków publicznych

• podstawa programu szkół jednoklasowych: czytanie po polsku (...) pisanie po polsku (...) cztery pierwsze działania arytmetyczne, tak na tablicy jak szczególniej pamięciowo z wymienieniem miar, wagi, pieniędzy w kraju używanych...

• szkoły dwuklasowe miały być podzielone na rolnicze i techniczne. Główne zadania tych szkół to nauka religii, moralności, czytania, pisania i rachunków

PROGRAM SZKÓŁ ROLNICZYCH OBEJMOWAŁ:

• wiadomości o gospodarstwie i ogrodnictwie

• rysunek figur prostych i machin gospodarskich

• najprostsze wzory regestratury gospodarczej

• początki geografii z oznaczeniem gleby i stopnia gospodarstwa w okręgach

PONADTO PROGRAM SZKÓŁ TECHNICZNYCH OBEJMOWAŁ DODATKOWO:

• pierwsze zasady geometrii i mechaniki

• najprostsze wiadomości o różnego rodzaju przemyśle

• pierwsze początki buchalterii i wzory książek rachunkowych

• początki geografii Królestwa z wyszczególnieniem miejsc, gdzie i jak przemysł kwitnie oraz gdzie wyroby fabryczne najlepiej się zbywają

Ustawa dopuszczała tworzenie prywatnych szkółek początkowych. Ich organizatorami mogli być duchowni, właściciele dóbr czy urzędy małych miast.

Program: katechizm, śpiew pieśni kościelnych, czytanie i pisanie po polsku, rachunki, znajomości miar i wag.
Dla dziewcząt przewidywano roboty igłą, a w szkołach dwuklasowych w klasie II nauka gospodarstwa domowego i ogrodnictwa

Ustawa nie przewidywała obowiązku szkolnego:

Szkół elementarnych powinno z czasem być tyle, ile jest gmin, tak aby w każdej gminie urządzona była przynajmniej jedna szkoła, do której by wszystkie dzieci bez wyjątku uczęszczać mogły

Ustawa przewidywała dalsze funkcjonowanie w miastach szkół rzemieślniczo - niedzielnych, szkół handlowych
oraz ustanowiła szkołę majstrów murarskich i ciesielskich

ZAŁOŻENIA USTAWY ODNOŚNIE SZKÓŁ ŚREDNICH:

• pomiędzy miejską szkołą elementarną a średnią wprowadzono pomost, czyli tzw. klasę przygotowawczą

• szkoły średnie dzieliły się na dwa rodzaje:

• 5-letnie szkoły powiatowe i

• 7-letnie gimnazja

• gimnazjum prowadziło do matury, natomiast średnie szkoły powiatowe przygotowywały pedagogicznie kandydatów
  na nauczycieli bądź specjalnie do zawodów handlowo - technicznych

• absolwenci szkół powiatowych mogli kontynuować naukę w gimnazjach

• w programie gimnazjów przeważały treści filologiczne, co wyrażało się m. in. w nauczaniu 5 języków: rosyjskiego, niemieckiego, francuskiego, łaciny, greki

• utworzono 7-letni Instytut Wychowania Panien z końcową klasą pedagogiczną oraz Wyższą Szkołę Rządową Żeńską
  w Warszawie

ZAŁOŻENIA USTAWY ODNOŚNIE SZKÓŁ WYŻSZYCH:

Ustanowiono dwie wyższe szkoły:

• Szkołę Główną (Uniwersytet) w Warszawie oraz

• Instytut Politechniczny i Rolniczo - Leśny w Puławach

Szkoła Główna miała cztery wydziały: 1. lekarski 2. matematyczno - fizyczny 3. prawa i administracji 4. filologiczno - historyczny

Instytut w Puławach miał cztery wydziały: 1. mechaniczny 2. inżynierii cywilnej 3. chemiczno - górniczy 4. leśny

W ustawie widnieje zapowiedź utworzenia szkoły sztuk pięknych w Warszawie

REFORMA Z 1932r.

• Janusz Jędrzejewicz był rzecznikiem koncepcji wychowania państwowego w obozie Józefa Piłsudzkiego

• Objął stanowisko ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego

• Ustawę o ustroju szkolnictwa wniesioną przez ministra Janusza Jędrzejewicza uchwalono dnia 11 marca 1932 roku

USTAWA TA DOKONYWAŁA POWAŻNEJ PRZEBUDOWY SZKOLNICTWA: program szkół rozbito na trzy szczeble, którym odpowiadały trzy stopnie organizacyjne szkół

ELEMENTARNY ZAKRES KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO:

• rozszerzone oraz pogłębione wykształcenie ogólne

• przysposobienie do życia społeczno - obywatelskiego i gospodarczego

ZAŁOŻENIA USTAWY:

• organizacja przedszkoli dla dzieci po ukończeniu 3 r. ż.

• 7-letni obowiązek szkolny, po którego ukończeniu młodzież nieuczęszczająca do szkół wyższego stopnia podlega obowiązkowemu dokształcaniu do końca 18 r. ż.

• ogólnokształcąca 6-letnia szkoła średnia, składająca się z 4-letniego gimnazjum
  i 2-letniego zróżnicowanego liceum

• wyodrębnienie trzech typy szkół zawodowych:

• dokształcające

• typu zasadniczego, które dzieliły się na niższe, gimnazjalne i licealne

• przysposobienia zawodowego

SZKOŁA SREDNIA - DWA OGNIWA:

• niższe - gimnazjum

• wyższe - liceum prowadzące do wyższych studiów

USTANOWIONO TRZY TYPY LICEUM:

• klasyczne

• humanistyczne

• matematyczno - przyrodnicze

USTALENIA DOTYCZĄCE SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO:

• ustanowienie gimnazjów i liceów zawodowych

• zwiększenie rangi szkół zawodowych związane z planami rozwoju gospodarczego kraju oraz z budową Centralnego Okręgu Przemysłowego

USTAWA DOKONAŁA PRZEBUDOWY SYSTEMU KSZTAŁCENIA NAUCZYCIELI:

• likwidacji uległy seminaria nauczycielskie

• powołano 3-letnie licea pedagogiczne oparte na podbudowie szkoły średniej

Ustawa Jędrzejewiczowska spotkała się z ostrą krytyką lewicy nauczycielskiej odnośnie ustaleń dotyczących szkoły podstawowej, gdyż jej struktura organizacyjna i program dalekie były od postulatów Ksawerego Praussa z 1918 roku
oraz Sejmu Nauczycielskiego z 1919 roku.

SZKOŁA PODSTAWOWA:

• podstawą ustroju szkolnego była 7-letnia szkoła powszechna

• podzielona była ona na trzy stopnie:

• 4-klasową szkołę I stopnia

• 6-klasową szkołę II stopnia

• 7-klasową szkołę III stopnia

• w szkole III stopnia klasa VII była określana mianem tzw. czapki dla młodzieży kończącej naukę na poziomie szkoły powszechnej

• przejście do szkoły średniej następowało po ukończeniu VI klasy szkoły podstawowej

USTAWA UTRWALAŁA KRZYWDĘ DZIECKA CHŁOPSKIEGO:

• na wsiach przeważały szkoły I stopnia z najwyższą klasą IV

• według Rocznika Statystycznego z roku 1937 (kiedy już obowiązywał nowy ustrój szkolny) na ogólną liczbę 25 070 szkół wiejskich - szkół I stopnia było 18 296, czyli 77%

REFORMA Z 1944r.

Nową Polskę jako państwo demokracji proklamował Manifest do Narodu Polskiego

Został on ogłoszony 22 lipca 1944 r. przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego

Manifest deklarował, że: jednym z najpilniejszych zadań będzie odbudowa szkolnictwa i zapewnienie bezpłatnego nauczania na wszystkich szczeblach. Przymus powszechnego nauczania będzie ściśle przestrzegany. Polska inteligencja, zdziesiątkowana przez Niemców, a zwłaszcza ludzie nauki i sztuki zostaną otoczeni specjalną opieką

W pierwszych latach powojennych rozpowszechnione było przekonanie, że zarysowują się możliwości tworzenia demokratycznego państwa prawa

Na takiej płaszczyźnie odbywały się ożywione dyskusje i debaty na temat kształtu demokratycznego ideału wychowawczego oraz roli inteligencji, a szczególnie nauczycielstwa, w kształtowaniu oblicza ideowego powszechnej edukacji narodu
 

REFORMA Z 1948r.

SYTUACJA POLSKI PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ:

• śmierć poniosło 20 tysięcy nauczycieli szkół podstawowych, średnich i wyższych

• niszczeniu uległo 30% budynków szkolnych, bibliotek i pomocy dydaktycznych

• na ziemiach okupowanych zamknięto szkoły, co spowodowało wzrost liczby młodocianych analfabetów

• do szkół, które zostały szybko uruchomione zostali zatrudnieni nauczyciele bez należytego lub jakiegokolwiek przygotowania pedagogicznego

BIURO POLITYCZNE KC PPR UCHWALIŁO W KWIETNIA 1947 ROKU REZOLUCJĘ

Zalecała ona: podjąć ofensywę ideologiczną wśród nauczycielstwa przeciw wrogiej ideologii, jego izolacji i negacji, wciągnąć
do ofensywy ideologicznej wszystkich członków partii bloku i uczciwych demokratów bezpartyjnych przez stałą współpracę w komisjach porozumiewawczych

Misję demokratyzacji szkolnictwa powierzono tworzenia nowego rządu została powierzona Józefowi Cyrankiewiczowi

OFENSYWA W SZKOLNICTWIE ZAKŁADAŁA:

• wyrobienie wśród młodzieży nawyku działania w służbie demokracji ludowej

• szerzenie kultu pracy zmieniającej życie

• kształtowanie postaw patriotycznych

• współpracę nauczycieli z kołami rodzicielskimi i organizacjami młodzieżowymi

PRZYKŁADY DZIAŁAJĄCYCH ORGANIZACJI MŁODZIEŻOWYCH:

Związek Walki Młodych:

• celem było wychowywanie ludzi ideowych, nieugiętych, gotowych do najwyższych ofiar w imię wolności, sprawiedliwości społecznej, obywateli świadomych przemian, obywateli dzielnych, prawych i uczciwych
  i dbających o dobro społeczne

Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego:

• głosiła wolność myśli, pracę nad własną wolą, zachęcała do wytrwałej pracy, dbałość kulturę i przyrodę

Związek Młodzieży Wiejskiej RP Wici:

• prowadził swą działalność wśród młodzieży wiejskiej i dbał o to, by nie zginęła tradycyjna polska wieś

W ROKU 1947/1948 WPROWADZONO NOWE TREŚCI NAUCZANIA:

• wprowadzone nowe plany godzin, a także przejściowe programy nauczania w szkołach powszechnych liczących 8 klas. Liczba godzin, w porównaniu z rokiem poprzednim, uległa rozszerzeniu do 230 godzin

• ukazały się programy nauki dla 8-klasowej szkoły podstawowej. Miały one postać broszur oddzielnych dla każdego przedmiotu. Zawierały materiały i wyniki nauczania, a także uwagi wstępne, poznawcze i wychowawcze cele nauczania, uwagi metodyczne do danych przedmiotów oraz uwagi do całości programu

UKSZTAŁTOWAŁ SIĘ NOWY ZAKŁAD KSZTAŁCENIA NAUCZYCIELI SZKÓŁ:

Powstał on drogą połączenia 2-letniej podbudowy z 2-letnim liceum pedagogicznym. Instrukcja dotycząca organizacji tegoż roku szkolnego utworzyła 4-letnie liceum pedagogiczne

Obok liceów polecono utworzyć po jednym na okręg 5-miesięcznym państwowym kursie nauczycielskim
dla absolwentów liceów ogólnokształcących oraz 2-letnim liceum pedagogicznym

ROZBUDOWIE ULEGŁO SZKOLNICTWO ZAWODOWE:

Utworzono dwa typy szkół:

• zasadnicze:

• 3-letnie gimnazja przemysłowe (dające tytuł czeladnika)

• 2-letnie licea przemysłowe (dające tytuł mechanika)

• dokształcające

• 3-letnie szkoły przemysłowe oparte na VI i VII klasie szkoły powszechnej

• 3-semestralne szkoły typu technikum, z co najmniej 5-letnią praktyką

• roczne szkoły mistrzów z wieloletnią praktyką zawodową

• oddzielną grupę stanowiły placówki przysposobienia przemysłowego

RADA WYŻSZYCH SZKÓŁ:

Zarządzanie szkołami wyższymi cechowała kolegialność: rektor kierował uczelnią przy pomocy senatu, zaś dziekan był wykonawcą uchwał rady wydziału

WPROWADZONO DWUSTOPNIOWOŚĆ SZKÓŁ:

• studia trzyletnie (I stopnia) dawały uprawnienia zawodowe

• studia dwuletnie (II stopnia) - zakończone magisterium - dawały przygotowanie teoretyczne

JEDENASTOLATKA:

1 marca 1948 roku powołano 11-letnią szkołę ogólnokształcącą, która złożyła się z 7-letniej szkoły podstawowej
i 4-letniego liceum ogólnokształcącego

POSTAWIONO JEJ NASTĘPUJĄCE ZADANIA:

• budowa szkoły ogólnokształcącej szczebla podstawowego i licealnego

• ustalenie racjonalnej sieci szkół 11-letnich

• stworzenie warunków do pełnej realizacji obowiązku szkolnego (likwidacja punktów bezszkolnych, zagęszczenie sieci szkół zbiorczych, rozładowanie nadmiernie obciążonych klas)

OSTATECZNIE POWSTAŁY TRZY TYPY SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH:

• szkoła ogólnokształcąca stopnia podstawowego i licealnego (jedenastolatka, o klasach I-XI)

• szkoła ogólnokształcąca stopnia podstawowego:

• o 1 nauczycielu realizującym program klas I-IV

• o 2 nauczycielach realizujących program klas I-VI

• o 3 i więcej nauczycielach realizujących program klas I-VII

• szkoła ogólnokształcąca stopnia licealnego o klasach VIII-XI

REFORMA Z 1961r.

• obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do nauki

• rozwój systemu oświaty i wychowania zapewnia każdemu obywatelowi zdobycie wykształcenia podstawowego
  oraz dostępność wszystkich szczebli i kierunków kształcenia w zależności od zainteresowań i uzdolnień

• system kształcenia i wychowania ma na celu:

• przygotowanie kwalifikowanych pracowników gospodarki i kultury narodowej, świadomych budowniczych socjalizmu

• wszechstronny rozwój

• wychowanie na świadomych i twórczych obywateli PRL

POSTANOWIENIA OGÓLNE:

• całokształt nauczania i wychowania ma charakter świecki

• nauka w szkołach jest bezpłatna

• państwo udziela młodzieży uczącej się pomocy materialnej, organizuje internaty i bursy oraz ustanawia stypendia

• wiedza o:

• prawach przyrody i życia społecznego

• dziejach i kulturze narodu i ludzkości

• wychowanie w duchu:

• socjalistycznej moralności

• zasad współżycia społecznego

• umiłowania Ojczyzny

• pokoju, wolności, sprawiedliwości społecznej

• zamiłowania i szacunku do pracy

• przygotowanie do czynnego rozwoju kraju, gospodarki i kultury

WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE:

Przyjmowano dzieci od ukończenia 3 lat życia do rozpoczęcia nauki szkolnej

Cel wszechstronny rozwój dzieci i przygotowanie ich do nauki w szkole

pomoc pracującym rodzicom w zapewnieniu dzieciom opieki

SZKOŁA PODSTAWOWA:

Obowiązkowa 8-klasowa szkoła podstawowa

Cel przygotowanie uczniów do dalszego kształcenia się

Harmonijny rozwój umysłowy, moralny i fizyczny

Jednolite dla wszystkich wykształcenie obejmuje:

• podstawy wiedzy o przyrodzie i społeczeństwie

• zaznajomienie z techniką

• przysposobienie do pracy i udziału w życiu społecznym i kulturalnym

ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE:

• dla absolwentów szkół podstawowych

• kształcenie kwalifikowanych robotników, pracowników i rolników

• praktyka zawodowa w zakładach pracy

• nauka trwa 2-3 lata zależnie od specjalności

SZKOŁY ŚREDNIE:

• dla absolwentów szkół podstawowych

• licea ogólnokształcące - wykształcenie ogólne i politechniczne niezbędne do podjęcia studiów wyższych oraz do pracy zawodowej. Nauka trwa 4 lata

• technika zawodowe i licea zawodowe - dla absolwentów szkół podstawowych (nauka trwa 4 lub 5 lat zależnie od specjalności) oraz absolwentów zasadniczych szkół zawodowych i szkół przysposobienia rolniczego (nauka trwa 2 lub 3 lata zależnie od specjalności).

Przygotowują do wykonywania funkcji technika lub równorzędnych oraz wykształcenie ogólne niezbędne do podjęcia studiów wyższych.

SZKOŁY I ZAKŁADY SPECJALNE:

• kształcenie i wychowywanie dzieci i młodocianych:

• przewlekle chorych

• opóźnionych w rozwoju umysłowym

• upośledzonych fizycznie lub umysłowo

• przedszkola specjalne, szkoły i oddziały przy szkołach podstawowych lub ośrodkach szkolno - wychowawczych zapewniające:

• opiekę wychowawczą

• wiedzę w dostępnym dla nich zakresie

• przygotowanie do odpowiedniego zawodu

OPIEKA WYCHOWAWCZA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ:

• szkoły prowadzą wychowanie pozalekcyjne

• wychowanie pozaszkolne w:

• młodzieżowych domach kultury

• domach kultury dzieci i młodzieży

• ośrodkach i szkolnych klubach sportowych

• świetlicach dziecięcych i młodzieżowych

• ogrodach jordanowskich

Cel: rozwijanie zainteresowań i uzdolnień młodzieży

zbliżenie do spraw techniki

stwarzanie sprzyjających warunków dla społecznej działalności

organizowanie kulturalnego wypoczynku i rozrywki

Dzieci i młodociani pozbawieni opieki rodzicielskiej są wychowywani w:

ośrodkach szkolno - wychowawczych

domach dziecka

internatach;

rodzinach zastępczych

KSZTAŁCENIE I DOKSZTAŁCANIE PRACUJĄCYCH:

Cel podstawowe pracowników nie posiadających wykształcenia

przyuczenie do zawodu osób podejmujących pracę

pracujących w zakresie kwalifikacji robotnika i mistrza w zawodzie

kształcenie pracujących w zakresie szkół średnich w szkołach

pracowników w związku z postępem

doskonalenie zawodowe w zespołach przysposobienia rolniczego

• wieczorowe i korespondencyjne (zaoczne) wydziały przy szkołach

• osobne szkoły oraz uniwersytety robotnicze, ludowe i powszechne

• kursy zawodowe zakończone egzaminem eksternistycznym

KSZTAŁCENIE NAUCZYCIELI I WYCHOWAWCÓW:

Cel przygotowanie do obowiązków nauczyciela i wychowawcy

wpajanie zamiłowania do pracy

wdrożenie do samokształcenia

przygotowanie do działalności społecznej i kulturalnej

• licea pedagogiczne - dla absolwentów szkół podstawowych

• studia nauczycielskie - dla absolwentów szkół średnich

• szkoły wyższe

ZARZĄDZANIE SZKOŁAMI I PLACOWKAMI OŚWIATOWO - WYCHOWAWCZYMI:

• Minister Oświaty - sprawy kształcenia i wychowania, ustala programy nauczania, zatwierdza podręczniki i pomoce naukowe, określa zasady funkcjonowania szkół i placówek oświatowo-wychowawczych

• Minister Kultury i Sztuki - szkoły i placówki kształcenia artystycznego

• Rada Ministrów - zasady organizacji kształcenia i wychowania w szkołach i placówkach kształcenia artystycznego

• Rady Narodowe - zakładają i kierują działalnością podporządkowanych im szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, zapewniają warunki mieszkaniowe i świadczenia nauczycielom i innym pracownikom szkół

REFORMA Z 1973r.

W dwusetną rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej Sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej - nawiązując do światłych postępowych tradycji narodu oraz dążąc do zapewnienia wszechstronnego rozwoju dorastającego pokolenia - podejmuje uchwałę w sprawie dalszego rozwoju systemu oświatowego w naszym kraju.

Wychowanie obywatela było główną troską Komisji Edukacji Narodowej.

Powołana do życia wysiłkiem patriotycznie myślących sił społeczeństwa Komisja Edukacji Narodowej, stała się pierwszym
w Europie i świecie organem państwowym kierującym całym systemem szkolnictwa - od elementarnych szkół wiejskich
do uniwersytetów.

W przekonaniu, że o powodzeniu reformy zadecyduje nauczyciel, wysoko podniesiono ragę i autorytet stanu nauczycielskiego, zapewniając gruntowne wykształcenie pierwszej w polskich dziejach kadrze świeckich nauczycieli zawodowych.

Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego proklamował odbudowę szkolnictwa, bezpłatność nauczania
na wszystkich szczeblach oświaty, pełną realizację obowiązku szkolnego oraz wprowadził do szkolnictwa założenia programowe odpowiadające potrzebom postępu i wszechstronnego rozwoju narodu.

Do księgi najważniejszych dokonań tego pionierskiego okresu wpisana została likwidacja analfabetyzmu oraz opieka nad dziećmi osamotnionymi w wyniku wojny.

VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej nakreślił cele i nowe zadania zakładające dynamiczny rozwój gospodarczy
i kulturalny naszego kraju, konieczność dalszej intensyfikacji produkcji dóbr dla pełniejszego zaspokojenia potrzeb materialnych i duchowych społeczeństwa.

Nastąpiły zwiększone wymagania przed systemem szkolnym w dziedzinie:

• intelektualnego rozwoju dzieci i młodzieży, zdolnej do samodzielnego uczenia się, dostrzegana i rozwiązywania nowych problemów, upowszechniania zgodnej z zasadami socjalizmu naukowego wiedzy o sprawach kraju i świata

• przygotowanie młodzieży do działalności praktycznej we wszystkich dziedzinach jej aktywności życiowej

• kształtowania postaw ideowych i emocjonalnego powiązania wychowanków z zadaniami budownictwa socjalistycznego

System kształcenia i wychowania w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej powinien zawierać następujące założenia kierunkowe:

1. upowszechnianie wychowania przedszkolnego w mieście i na wsi

2. zapewnienie wykształcenia średniego przez realizujące jednolity program kształcenia podstawowego
   i średniego średnie szkoły ogólnokształcące, których czasokres nauczania określa się na lat dziesięć

• dwa cykle kształcenia: nauczanie początkowe w klasach I-III oraz nauczanie systematyczne w klasach IV-X

3. kształcenie zawodowe powinno służyć przygotowaniu do pracy robotników i techników oraz modernizacji
   ich kwalifikacji i wiedzy

• szkoły zawodowe (między innymi przyzakładowe)

• ośrodki ustawicznego kształcenia i doskonalenia zawodowego

4. absolwenci 10-letniej szkoły średniej będą mogli podejmować pracę zawodową lub kontynuować kształcenie

• przygotowanie do studiów przez szkoły specjalistyczne (szkoły specjalizacji kierunkowej)

• zróżnicowane według profilów:

• nauki ścisłe i techniczne

• nauki medyczne, biologiczne, rolnicze

• nauki społeczne, humanistyczne

5. reforma systemu oświatowego i upowszechnienie koncepcji szkoły średniej stwarzają określone konsekwencje dla szkolnictwa wyższego i wymagają zmian w jego modelu, w strukturze i rozmiarach kształcenia

Na studia wyższe będą mogli być przyjmowani absolwenci:

• 10-letniej szkoły średniej, którzy potwierdzili swe szczególne uzdolnienia w olimpiadach przedmiotowych
  i konkursach organizowanych centralnie

• 2-letnich szkół specjalizacji kierunkowej

• szkół zawodowych na podbudowie 10-letniej szkoły średniej

• 10-letniej szkoły średniej po co najmniej dwuletnim stażu wzorowej pracy lub po wzorowym odbyciu służby wojskowej

6. Założeniem nowego systemu kształcenia w szkołach i uczelniach będzie pełna drożność programowa
   i organizacyjna, zapewniająca możliwość podejmowania kształcenia w różnych typach szkół i uczelni. Doskonalić należy system szkół, kursów i studiów, umożliwiający podnoszenie kwalifikacji zawodowych
   i ogólnego poziomu wykształcenia dorosłych - absolwentów dotychczasowych szczebli i form kształcenia

Wykorzystując dotychczasowy dorobek najbardziej twórczych nauczycieli, wprowadzić należy do wszystkich szkół takie metody, formy i środki nauczania oraz wychowania, które będą gwarantowały pełny rozwój intelektualny uczniów, kształtowały umiejętność logicznego myślenia i wyrabiały postawę społecznego zaangażowania.

Nowa szkoła powinna mieć zapewnione nowoczesne środki dydaktyczne - ułatwiające uczenie się i samokształcenie. Nowoczesna szkoła staje się terenem różnorodnej, wszechstronnej aktywności uczniów.

Obywatelska gotowość służenia sprawie Polski, jej rozwojowi i dobremu imieniu, wiara w swój naród i swoją socjalistyczną Ojczyznę jest naczelnym obowiązkiem patriotycznym całej młodzieży.

Rolę w systemie oświatowym pełnią:

• Rodzina - jako pierwsza instytucja kształcenia i wychowania człowieka. Rodzice powinni być przygotowani
  do wykonywania swych zadań opiekuńczych i wychowawczych na drodze upowszechnienia wiedzy i kultury pedagogicznej przez szkoły, związki zawodowe, instytucje i organizacje społeczne

• Zakład pracy - powinien kontynuować działalność wychowawczą i kształceniową szkoły, powinien łączyć wychowawczy wpływ pracy zawodowej z organizowaniem uczestnictwa w kulturze i działalności społecznej

• Organizacje młodzieżowe i społeczne - uzupełniają, kontynuują i intensyfikują wpływ szkoły, współdziałają z rodziną, kierują naturalnymi dążeniami młodzieży, mogą wykorzystywać wpływ grup rówieśników dla utrwalania oddziaływań wychowawczych systemu oświaty

• Siły Zbrojne Rzeczpospolitej Ludowej - wpływ wychowawczy wojska opiera się na dyscyplinie, działaniu w sposób wysoce zorganizowany, stosowaniu nowoczesnej techniki, eksponowaniu wartości polityczno - moralnych

REFORMA Z 1991r.

• oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa

• nauczanie i wychowanie - respektując chrześcijański system wartości - za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki

• kształcenie i wychowanie młodzieży służy rozwojowi poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata

• szkoła uczniowi powinna zapewniać warunki do rozwoju, przygotowywać do wypełniania obowiązków rodzinnych
  i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności

POSTANOWIENIA OGÓLNE:

• prawo każdego obywatela do kształcenia

• wspomaganie przez szkołę wychowawczej funkcji rodziny

• zakładanie i prowadzenie szkół przez różne podmioty

• dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów

• możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie

• opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi

• upowszechnienie dostępu do szkół

• możliwość uzupełnienia przez osoby dorosłe wykształcenia

• zmniejszenie różnic w warunkach kształcenia: miasto - wieś

• bezpieczne i higieniczne warunki nauki

• opieka nad uczniami pozostającymi w trudnej sytuacji materialnej i życiowej

• dostosowanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy

• przygotowywanie do wyboru zawodu i kierunków kształcenia

• warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień.

SYSTEM OŚWIATY OBEJMUJE:

• przedszkola (w tym z oddziałami integracyjnymi, specjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego)

• szkoły:

• podstawowe

• gimnazja

• ponadgimnazjalne

• artystyczne

• placówki oświatowo - wychowawcze

• poradnie psychologiczno - pedagogiczne

• zakłady kształcenia i doskonalenia nauczycieli

• biblioteki pedagogiczne

• szkoły i placówki mogą być publiczne bądź niepubliczne

• zakładane mogą być przez przez:

• jednostkę samorządu terytorialnego

• inną osobę prawną

• osobę fizyczną

SZKOŁY PUBLICZNE I NIEPUBLICZNE:

• 6-letnia szkoła podstawowa (w ostatnim roku nauki odbywa się sprawdzian)

• 3-letnie gimnazjum (w ostatnim roku nauki przeprowadza się egzamin)

• szkoły pogimnazjalne:

• zasadnicze szkoły zawodowe 2- lub 3-letnie - dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe

• 3-letnie licea ogólnokształcące - świadectwo dojrzałości

• 3-letnie licea profilowane - świadectwo dojrzałości

• 4-letnie technika - dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe oraz świadectwo dojrzałości

• 2-letnie uzupełniające licea ogólnokształcące - świadectwo dojrzałości

• 3-letnie technika uzupełniające - dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe oraz świadectwo dojrzałości

• szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku - dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe

• 3-letnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy

WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE:

• dzieci w wieku 3-6 lat

• w przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko powyżej 6 lat, ale nie dłużej niż do ukończenia 8 lat

• dziecko w wieku 5 lat jest obowiązane odbyć przygotowanie przedszkolne. Jeżeli droga do przedszkola przekracza 3 km gmina zapewnia bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu dziecka

RADA RODZICÓW:

• zgłoszenie dziecka

• zapewnienie mu regularnego uczęszczania na zajęcia

• zapewnienie warunków nauki

ZARZĄDZANIE SZKOŁAMI I PLACOWKAMI PUBLICZNYMI:

• Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania:

• określa warunki przyjmowania uczniów do szkół

• organizację kształcenia

• określa ramowe plany nauczania

• podstawy programowe

• warunki i sposób oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów

• sposób prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania

• Kurator oświaty:

• nadzór pedagogiczny nad placówkami

• współdziałanie z radami oświatowymi

• organizowanie olimpiad, konkursów, turniejów

• współdziałanie z okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi

ZADANIA DYREKTORA SZKOŁY LUB PLACÓWKI:

• kieruje działalnością

• sprawuje nadzór pedagogiczny

• sprawuje opiekę nad uczniami

• realizuje uchwały rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej

• dysponuje środkami określonymi w planie finansowym

• współdziała ze szkołami wyższymi oraz zakładami kształcenia nauczycieli

• odpowiada za właściwą organizację i przebieg sprawdzianu i egzaminów

• zatrudnia i zwalnia nauczycieli oraz pracowników szkoły itp..

RADA PEDAGOGICZNA:

• dyrektor szkoły lub placówki (przewodniczący)

• nauczyciele zatrudnieni w szkole lub placówce

• zebrania organizuje się przed rozpoczęciem roku szkolnego, w każdym semestrze w związku z klasyfikowaniem
  i promowaniem uczniów, po zakończeniu rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych oraz w miarę bieżących potrzeb

SPOŁECZNE ORGANY W SYSTEMIE OŚWIATY:

• Rada Szkoły:

• nauczyciele wybrani przez ogół nauczycieli

• rodzice wybrani przez ogół rodziców

• uczniowie wybrani przez ogół uczniów

• Rada Rodziców:

• występuje do dyrektora lub innych organów szkoły czy placówki z wnioskami i opiniami w sprawach szkoły
  lub placówki

FORMY DZIAŁALNOŚCI DYDAKTYCZNO - WYCHOWAWCZEJ SZKOŁY:

• obowiązkowe zajęcia edukacyjne

• dodatkowe zajęcia edukacyjne

• zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze i specjalistyczne dla uczniów mających trudności w nauce

• nadobowiązkowe zajęcia pozalekcyjne

• praktyczna nauka zawodu w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe

ZAPEWNIENIE UCZNIOM KORZYSTANIA Z:

• pomieszczeń do nauki z niezbędnym wyposażeniem

• biblioteki

• świetlicy

• gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej

• zespołu urządzeń sportowych i rekreacyjnych

• pomieszczeń administracyjno - gospodarczych

PLACÓWKI DOSKONALENIA NAUCZYCIELI:

• kolegia nauczycielskie

• nauczycielskie kolegia języków obcych

• placówki doskonalenia nauczycieli w celu dokształcania się.

POMOC MATERIALNA DLA UCZNIÓW:

Cel zmniejszenie różnic w dostępie do edukacji

umożliwienie pokonywania barier wynikających z trudnej sytuacji ucznia

wspieranie edukacji uczniów zdolnych

Charakter socjalny stypendium szkolne

zasiłek szkolny

Charakter motywacyjny stypendium za wyniki w nauce lub sportowe

stypendium Prezesa Rady Ministrów;

stypendium ministra do spraw oświaty

stypendium ministra do spraw kultury

REFORMA Z 1999r.

GŁÓWNY CEL OŚWIATY:

• wyrównanie szans edukacyjnych młodzieży (z każdego terenu i warstwy społ.)

• podniesienie poziomu edukacji społeczeństwa (przez upowszechnienie wykształcenia średniego i wyższego)

• poprawienie jakości edukacji rozumianej jako proces wychowania i kształcenia

POSTANOWIENIA OGÓLNE:

• szkoła i placówka może być zakładana i prowadzona przez:

• jednostkę samorządu terytorialnego

• inną osobę prawną

• osobę fizyczną

• zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, szkół podstawowych oraz gimnazjów, z wyjątkiem szkół
  przy zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, należy do zadań własnych gmin

• opiekę nad uczniami ze znacznymi lub sprzężonymi dysfunkcjami poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych form i programów nauczania

• powiat i gmina mogą w uzgodnieniu z kuratorem oświaty zakładać i prowadzić w ramach zadań własnych publiczne placówki doskonalenia nauczycieli, zakłady kształcenia nauczycieli i biblioteki pedagogiczne

PODZIAŁ SZKÓŁ PUBLICZNYCH I NIEPUBLICZNYCH:

• sześcioletnia szkoła podstawowa, kończącą się sprawdzianem, uprawniającą do dalszego kształcenia w gimnazjum

• trzyletnie gimnazjum, kończące się egzaminem, dające możliwość dalszego kształcenia w liceum profilowanym
  lub w szkole zawodowej

• szkoły ponad gimnazjalne:

• trzyletnie licea profilowane - po zdaniu egzaminu świadectwo dojrzałości

• dwuletnie szkoły zawodowe - kończące się egzaminem zawodowym oraz dające możliwość dalszego kształcenia w dwuletnim liceum uzupełniającym

• dwuletnie licea uzupełniające - umożliwiające absolwentom szkół uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu

• szkoły policealne - dające możliwość uzupełnienia wykształcenia zawodowego, które mogą kończyć się egzaminem zawodowym

ZADANIA CENTRALNEJ KOMISJI EGZAMINACYJNEJ:

• opracowywanie propozycji standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów oraz egzaminów

• dokonywanie analizy wyników sprawdzianów i egzaminów oraz składanie ministrowi właściwemu do spraw oświaty
  i wychowania corocznych sprawozdań

• przygotowywanie i upowszechnianie programów doskonalenia nauczycieli w zakresie diagnozowania i oceniania

• inspirowanie badań naukowych w dziedzinie oceniania i egzaminowania

• prowadzenie ewidencji egzaminatorów okręgowych komisji egzaminacyjnych

ZADANIA OKRĘGOWEJ KOMISJI EDUKACYJNEJ:

• przeprowadzanie sprawdzianów i egzaminów

• przygotowywanie zadań i testów egzaminacyjnych

• analizowanie wyników sprawdzianów i egzaminów oraz formułowanie wniosków

• opracowywanie i przekazywanie sprawozdań z przeprowadzonych sprawdzianów i egzaminów dyrektorom szkół, organom prowadzącym szkoły, kuratorom i CKE

• szkolenie kandydatów na egzaminatorów i egzaminatorów

• współpraca z innymi okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi oraz Centralną Komisją Egzaminacyjną

OBOWIĄZEK SZKOLNY:

• nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia

• obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia

• obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych albo niepublicznych

• po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej

• dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów kontrolują spełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkujące w obwodach tych szkół, a gmina kontroluje spełnianie obowiązku szkolnego przez młodzież w wieku
  16-18 lat

DROGA DZIECKA DO SZKOŁY NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ:

• 3 km - w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych

• 4 km - w przypadku uczniów klas V-VI szkół podstawowych oraz gimnazjów

• Obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dzieci niepełnosprawnych uczęszczających do publicznych szkół podstawowych i gimnazjów

ZADANIE KURATORA OŚWIATY:

• sprawuje nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami

• wydaje decyzje administracyjne w sprawach określonych w ustawie

• współdziała z organami prowadzącymi szkoły i placówki publiczne w organizowaniu doskonalenia zawodowego nauczycieli

• współdziała z radami oświatowymi

• wykonuje zadania organu wyższego stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego w sprawach szkół publicznych zakładanych i prowadzonych przez osoby prawne i fizyczne, szkół i placówek niepublicznych

ZADANIA RADY OŚWIATOWEJ:

• badanie potrzeb oświatowych na obszarze działania jednostki samorządu terytorialnego oraz przygotowywanie projektów ich zaspokajania

• opiniowanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego

• opiniowanie projektów sieci publicznych szkół i placówek

• opiniowanie projektów aktów prawa miejscowego

• wyrażanie opinii i wniosków w innych sprawach dotyczących oświaty

OCHOTNICZE HUFCE PRACY:

• Ochotnicze Hufce Pracy umożliwiają młodzieży w wieku powyżej 15 lat, która nie ukończyła szkoły podstawowej
  lub gimnazjum albo nie kontynuuje nauki po ukończeniu tych szkół, zdobycie kwalifikacji zawodowych oraz uzupełnienie wykształcenia podstawowego lub gimnazjalnego

• dzieciom i młodzieży pozbawionym całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej organizuje się rodziny zastępcze
  na zasadach określonych w ustawie o pomocy społecznej

POWSTANIE SZKOŁY PUBLICZNEJ:

• szkołę lub placówkę publiczną zakłada się na podstawie aktu założycielskiego, który określa jej typ, nazwę i siedzibę,
  a w przypadku szkół prowadzących kształcenie zawodowe - także zawody i profile kształcenia zawodowego

• akt założycielski szkoły publicznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny określa jej zasięg terytorialny (obwód),
  a w szczególności nazwy miejscowości (w miastach nazwy ulic lub ich części) należących do jej obwodu,
  a także podporządkowane jej organizacyjnie szkoły filialne

• założenie szkoły publicznej przez osobę prawną lub fizyczną wymaga zezwolenia właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego, której zadaniem jest prowadzenie szkół publicznych danego typu, wydanego po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkół artystycznych - ministra właściwego do spraw kultury

• wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w ust. 3, łącznie z projektami aktu założycielskiego i statutu, powinien być złożony nie później niż na 6 miesięcy przed początkiem roku budżetowego, w którym ma nastąpić uruchomienie szkoły

NADANIE UPRAWNIEŃ SZKOLE:

• w przypadku szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponad gimnazjalnej ubiegającej się o nadanie uprawnień szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności, wpis do ewidencji może nastąpić, jeżeli osoba prowadząca przedstawi pozytywną opinię kuratora oświaty

• niepublicznej szkole podstawowej i gimnazjum przysługują uprawnienia szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalność

---