Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Cechy zobowiązania podatkowego wynikające z definicji:

• wynika z obowiązku podatkowego;

• termin, wysokość i miejsce zapłaty są określone w przepisach prawa podatkowego;

• jest zobowiązaniem;

• podatnik jest zobowiązany do zapłaty na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy-jest ono należne.

Kiedy powstaje zobowiązane podatkowe:

Powstaje ono z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania (art. 21 § 1 pkt. 1 Ordynacji podatkowej) oraz z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania (art. 21 § 1 pkt. 2 Ordynacji).

Zobowiązanie podatkowe może powstać również w wyniku działania organów podatkowych. W takim przypadku zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem doręczenia wydanej decyzji ustalającej wysokość zobowiązania.

Wygasanie zobowiązań podatkowych może mieć miejsce w sposób efektywny, (gdy spełnienie świadczenia doprowadza do pełnego zaspokojenia interesu wierzyciela) i nieefektywny (gdy roszczenie wierzyciela nie zostało zaspokojone w całości).

Wedle art. 59 § 1 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe podatnika wygasa całkowicie lub w części wskutek:

• Zapłata;

• Pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta;

• Potrącenia;

• Zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku;

• Zaniechania poboru;

• Przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych;

• Przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;

• Umorzenia zaległości;

• Przedawnienia;

W przypadku płatnika lub inkasenta (art. 59 §2 Ordynacji podatkowej) zobowiązanie podatkowe wygasa całkowicie lub w części wskutek:

• Wpłaty;

• Zaliczenia nadpłaty lub zwrotu podatkowego;

• Przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;

• Przedawnienia;

• Umorzenia w specjalnych przypadkach.

Przedawnienie - przedawnienie zobowiązań podatkowych można podzielić na przedawnienie obejmujące zobowiązania podatkowe powstające na mocy decyzji administracyjnej i przedawnienie obejmujące zobowiązania powstające z mocy prawa.

Przedawnienie zobowiązań podatkowych powstających na mocy decyzji podatkowej:

Zobowiązanie podatkowe nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Przedawnienie zobowiązań podatkowych powstających z mocy prawa:

• Zobowiązanie podatkowe nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

• Zobowiązanie z tytułu opodatkowania dochodu nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzącego ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin do złożenia zeznania rocznego dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, za rok podatkowy, którego dotyczy decyzja.

Bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego zostaje przerwany w przypadku:

• ogłoszenia upadłości podatnika. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia z tego powodu biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego,

• zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia z tego powodu biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Odpowiedzialność podatkowa.

Zakres odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe reguluje ustawa o ordynacji podatkowej. W przypadku powstania zobowiązania podatkowego bez dokonania wymiaru podatku na podatnika nałożony jest obowiązek obliczenia podatku i wpłacenia go w terminie na konto organu podatkowego oraz złożenia odpowiedniej deklaracji podatkowej. Warto wiedzieć, w jakich sytuacjach i w jakim zakresie inne osoby niż sam podatnik ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe.

Podatnik.

Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. (Art. 26.) Jest to odpowiedzialność nieograniczona. Jej ograniczenie możliwe jest gdy zostanie ona w części przeniesiona na płatnika lub inkasenta.

Osoby pozostające w związku małżeńskim.

W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.( Art. 29.) Ważne jest to, że w przypadku:

• ograniczenia lub wyłączenia ze wspólności majątkowej;

• zniesienia wspólności majątkowej przez sąd;

• ubezwłasnowolnienia małżonka;

• separacji;

skutki tych decyzji odnoszą się do zobowiązań powstałych po dniu ich uprawomocnienia.

Płatnik.

Płatnik odpowiada całym swoim majątkiem za:

• Niepobranie podatku;

• Pobranie go w wysokości niższej niż należna;

• Niewpłacenie pobranych podatków w terminie. (Art. 30 § 1 OP)

Inkasent.

Inkasent odpowiada za pobrane, a nie wpłacone w terminie podatki całym swoim majątkiem. Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące płatnikami lub inkasentami, są obowiązane wyznaczyć osoby, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, a także zgłosić właściwemu miejscowo organowi podatkowemu imiona, nazwiska i adresy tych osób. Zgłoszenia należy dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty, a w razie zmiany osoby wyznaczonej - w terminie 14 dni od dnia, w którym wyznaczono inną osobę.

6

---