1. Wprowadzenie do prawa gospodarczego publicznego
Pojęcie prawa publicznego gospodarczego
Publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem Domitius Ulpianus
Prawem publicznym jest prawo, które dotyczy Rzeczpospolitej Rzymskiej (państwa ), prywatne to prawo interesów prywatnych.
Prawo publiczne - prawo tzw. stosunków pionowych, w ramach których podmiot władnący (organ władzy publicznej), jest uprawniony do jednostronnego określania, w granicach prawa, treści praw i obowiązków podmiotów podporządkowanych jego władzy.
Prawo prywatne - prawo tzw. stosunków poziomych, opartych na zasadzie formalnej równości stron i swobody umów (kontraktowej), dzięki którym wzajemne prawa i obowiązki stron wynikają z ich wzajemnych, suwerennych decyzji.
Prawo publiczne - gałęzie
-Prawo konstytucyjne;
-Prawo administracyjne;
-Prawo finansów publicznych;
-Prawo karne;
-Prawa proceduralne (postępowania sądowe i administracyjne);
(…)
Kryteria podziału
-Kryterium interesu: publicznego czy jednostki
-Kryterium metody regulacji: w stosunkach między podmiotami - nierównorzędność czy równorzędność stron
-Kryterium adresata: organ władzy - brak organu władzy
Kryterium interesu - kazus
art. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów:
„ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów”
Kryteria rozdziału między prawem publicznym a prywatnym
Teoria interesu (Ulpian) - jaki interes chroni prawo?
Prawo prywatne - prywatny
Prawo publiczne - publiczny
Problem - normy z reguły chronią zarówno prywatny jak i publiczny interes; nie zawsze można wskazać, który interes przeważa
Kryterium metody regulacji - kazus
Art. 9 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi:
„obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości powyżej 18% alkoholu może być prowadzony tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw gospodarki
Kryteria rozdziału między prawem publicznym a prywatnym
Teoria nadrzędności - wzajemna relacja stron stosunku prawnego
Prawo prywatne - równorzędność podmiotów
Prawo publiczne - relacja nadrzędność - podporządkowanie; jedną ze stron (nadrzędną) jest podmiot władzy publicznej
Problemy - niewładcze działania administracji oraz równorzędne stosunki administracja-obywatel
Kryterium adresata - kazus
Art. 11 u.s.d.g.:
„organy administracji publicznej są zobowiązane do załatwienia spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki”
Kryteria rozdziału między prawem publicznym a prywatnym
Teoria przyporządkowania - do kogo adresowane są normy?
Prawo prywatne - do wszystkich
Prawo publiczne - do państwa
Problem - administracja wykonuje swoje zadania także w formach typowych dla prawa prywatnego
Prawo gospodarcze publiczne - pojęcie i zakres
Kryteria rozdziału między prawem publicznym a prywatnym
-Nie ma niezawodnych kryteriów podziału - konieczna analiza ad casum z zastosowaniem wszystkich kryteriów
-Podział ten, jak się wydaje, będzie stopniowo tracił na znaczeniu
Obecnie - ciągle ma duże znaczenie, także praktyczne (wykładnia prawa)
Definiowane poprzez odniesienie do pojęcia „prawo gospodarcze”
Wiele definicji gospodarki/gospodarowania
Prawo gospodarcze
-System zasad i norm prawnych o istotnym znaczeniu dla procesu gospodarowania, w szczególności regulujących oddziaływanie państwa na gospodarkę
-W skład norm prawa gospodarczego wchodzą wszelkie normy prawne mające zastosowanie w procesie gospodarowania
Prawo gospodarcze publiczne
-Całokształt norm prawnych regulujących proces oddziaływania państwa i organów Unii Europejskiej na gospodarkę z udziałem organów administracji publicznej oraz podmiotów prawa publicznego
-Cel - ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie dopuszczalnych granic ich ograniczenia w interesie publicznym, a także regulacja działalności gospodarczej państwa i samorządu terytorialnego
Prawo gospodarcze prywatne
Całokształt zasad i norm prawnych, za których pośrednictwem państwo i organy Unii organizują i kontrolują działalność gospodarczą, regulując stosunki gospodarcze między podmiotami prawa prywatnego na zasadzie równorzędności
Administratywizacja prawa
-Przesunięcie tworzenia prawa z parlamentu na administrację publiczną
-Zasada wyłączności ustawy ulega erozji
Inflacja prawa gospodarczego
W ciągu 2006-10 uchwalono 1221 ustaw spełniających założone w badaniu kryteria, spośród nich wyodrębniono do próby 33. Pominięto ustawy nie mające wpływu na finanse publiczne np. nowelizację kodeksu karnego. Zdaniem autorów badania „aż 90% analizowanych ustaw realizuje interesy danej grupy, a tylko 8% interes publiczny. Z kolei wśród grup interesów najwięcej ustaw realizowało przywileje grup społecznych (57%), potem grup biznesowych (30 %) i na końcu interesy administracji (15 %). (…) Jakość prawa uchwalanego w Polsce jest niska, przepisy są niestabilne, czego przykładem jest ustawa o PIT zmieniana ponad 100 razy”(Rybiński i Lewandowska-Kalina).
Legislacja autonomiczna
Prawo tworzone przez różnego rodzaju podmioty pozapaństwowe, np. samorządy terytorialne, zawodowe, gospodarcze
Np. rada miasta uchwala, że alkohol może sprzedawać 5 pkt. sprzedaży - to 6 nie może mimo, że spełnia ustawowe kryteria
Swoiste źródła prawa bankowego
NBP nie ma upoważnienia do wydawania aktów powszechnie obowiązujących
Tzn. władza bez instrumentów prawnych
Rozwiązanie: zmiana Konstytucji + uchwały i zarządzenia jako akty prawa wewnętrznego ale kierowane do jednostek organizacyjnych NBP a nie banków
Analiza ekonomiczna prawa
Działania do zadania legislacyjnego (1)
-zobowiązanie do dołączania do projektów aktów prawnych oceny wpływu aktu na potencjalne możliwości wystąpienia korupcji
-zapewnienie udziału organizacji pozarządowych w sporządzaniu tej oceny
-angażowanie instytucji społecznych w diagnozowanie zagrożeń korupcyjnych i tworzeniu rozwiązań w zakresie właściwego reagowania na nie;
-sygnalizowania organom ustawodawczym luk prawnych lub przepisów mających charakter korupcjogenny, dostrzeganych w ramach bieżącej pracy.
KOMENTARZ
-Profesjonalizacja stanowienia prawa. Sprawą kluczową w tym zakresie jest zmiana sposobu sporządzania Ocen Skutków Regulacji (OSR). Obecnie wymóg ten, leżący w gestii resortów, jest traktowany czysto formalnie.
-Obowiązek wykonania OSR reguluje Regulamin pracy Rady Ministrów, natomiast zakres wykonywania OSR precyzują "Wytyczne do oceny skutków regulacji" przygotowane przez Ministerstwo Gospodarki
-Brak informacji o kosztach i korzyściach dla adresatów regulacji oraz duża przewaga jakościowych danych o korzyściach dla przekrojowych celów polityki publicznej wskazuje, że informacje te zostały wytworzone ex post w celu uzasadnienia wcześniej podjętych decyzji legislacyjnych. Oznacza to, że procesowi opracowania projektu towarzyszyła ograniczona analiza kosztów i korzyści lub że taka analiza nie została podjęta.
-Aby uniknąć podobnych problemów nadzór nad tworzeniem OSR-ów powinien zostać przejęty przez ekspercką jednostkę, utworzoną, np. w Kancelarii Premiera, która pracowałaby w oparciu o światowe standardy i metodologię.
-Wprowadzanie regulacji, na mocy której każdy projekt legislacyjny musiałby mieć „metryczkę". Na jej podstawie każdy obywatel mógłby prześledzić kolejne zmiany wprowadzone do jego zapisów oraz poznać ich uzasadnienie i autorów.
-Ocena stosowania prawa po 0,5/1 roku, aby konsekwencje nie były ujawniane po latach, a niekiedy nigdy
Przykład
kontrola NIK dotycząca remontów w zakładach górniczych - luty 2010 r. Kontrolerzy stwierdzili, że w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych pojawił się paragraf 428
naprawy maszyn górniczych wyłącznie ich producentom
Skutek: zawyżenie kosztów remontów urządzeń górniczych o setki milionów złotych.
Metody wykładni
Językowa, systemowa, teleologiczna
in dubio pro libertate <w razie wątpliwości za wolnością (przeciwko ograniczeniom)>.
Temat nr 2
Działalność gospodarcza
1. Pojęcie działalności gospodarczej
2. Cechy działalności gospodarczej
3. Istotne wyznaczniki ładu gospodarczego (zasady: demokratycznego państwa prawnego, państwa sprawiedliwości społecznej, pomocniczości, proporcjonalności, społecznej gospodarki rynkowej, wolności gospodarczej, równości w podejmowaniu i wykonywaniu działalności gospodarczej, konkurencji)
Warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
Działalność gospodarcza - definicja
Zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Art. 2 usdg
Kryteria działalności gospodarczej
-Ekonomicznej klasyfikacji działalności (przedmiotu)
-Zawodowego charakteru
-Zarobkowego celu
-Sposobu wykonywania ze względu na organizację i częstotliwość
Przedmiot działalności gospodarczej
-działalność wytwórcza,
-budowlana,
-handlowa,
-usługowa
-poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż,
-działalność zawodowa
Działalność wytwórcza
czynności, które prowadzą do wytworzenia produktu materialnego, ale także wydobycie lub pozyskanie surowców mineralnych oraz ich przetworzenie, uszlachetnianie, jak również czynności towarzyszące wydobyciu i produkcji np. poszukiwanie zasobów mineralnych, robót wiertniczych i związanych z nimi robót budowlano - montażowych i magazynowych.
Działalność budowlana
zgodnie z ustawą Prawo budowlane obejmuje projektowanie, budowę, utrzymanie i rozbiórkę obiektów budowlanych.
W pojęciu działalności budowlanej mieszczą się więc roboty budowlane, obejmujące budowę, a także prace polegające na montażu, remoncie, rozbiórce obiektu budowlanego, prace dotyczące urządzania i wyposażania wnętrz, jeżeli ich realizacja wynika z wykonania obiektu budowlanego i jest niezbędna w jego funkcjonowaniu.
Działalność handlowa
Pod pojęciem handlu należy rozumieć zakup lub sprzedaż towaru bądź usługi.
Może być wykonywany w sposób hurtowy lub detaliczny,
mieć zasięg krajowy lub międzynarodowy.
nowymi i używanymi towarami, prowadzony przez sklepy, domy towarowe, na straganach i targowiskach, przez domokrążców i komiwojażerów, domy aukcyjne i w inny sposób poza siecią sklepową wykonywany na własny rachunek lub jako sprzedaż komisowa,
a także dokonywane na własny rachunek operacje zwyczajowo związane z handlem (sortowanie, składowanie, przepakowywanie).
Działalność usługowa
1) wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym, nie tworzące bezpośrednio nowych dóbr materialnych, tzn. usługi dla celów produkcji;
wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, przeznaczone dla celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej.
W szczególności usługami są:
l) czynności o charakterze naprawczym, remontowym, konserwacyjnym, z wyłączeniem napraw gwarancyjnych wykonywanych przez producenta siłami własnymi;
2) czynności będące współdziałaniem w procesie produkcji, ale nie tworzące bezpośrednio nowych dóbr, w tym zwłaszcza:
a) roboty instalacyjne i montażowe na miejscu przeznaczenia wyrobu,
b) współdziałanie w procesie produkcji na zlecenie producenta,
c) niektóre szczególne czynności usługowe, jak np. przerób odpadów promieniotwórczych, złomowanie statków, dystrybucja energii elektrycznej;
3) czynności z zakresu budownictwa, handlu, transportu i łączności;
4) czynności zaspokajające potrzeby fizyczne i psychiczne człowieka w zakresie oświaty, ochrony zdrowia i opieki społecznej, kultury, wypoczynku i sportu;
5) czynności zaspakajające potrzeby porządkowo-organizacyjne społeczeństwa w zakresie administracji publicznej, obrony narodowej i wymiaru sprawiedliwości;
6) pozostałe czynności usługowe związane z różnego rodzaju przedsiębiorczością.
działalność gospodarcza polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu eksploatacji zasobów naturalnych
Pojęcie doprecyzowane zostać może na podstawie ustawy Prawo geologiczne i górnicze, a także ustawy o rybołówstwie morskim.
Obejmuje ono między innymi: wykonywanie prac geologicznych, wydobywanie kopalin ze złóż, ochronę złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin, bezrozbiórkowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze.
Kryterium zawodowego charakteru
Działalność zawodowa
de facto - świadczenie usług
(art. 88 k.s.h.): adwokat, aptekarz, architekt, inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, makler papierów wartościowych, doradca inwestycyjny, księgowy, lekarz, lekarz dentysta, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy i tłumacz przysięgły czyli…?
Wolne zawody
Cechy wolnego zawodu
Regulowany charakter
Osobisty udział
Kwalifikowane wykształcenie
Ustalone sposoby i formy organizacyjne wykonywania zawodu
Niezależność zawodowa
Etos zawodowy
Wynagrodzenie
Tajemnica zawodowa
Samorządność korporacyjna
Odpowiedzialność prawna
Kryterium zarobkowego celu (zarobkowość)
Działalność zarobkowa a zysk
Działalność zarobkowa to taka, która przynosi albo zysk albo stratę
Przychody - koszty = zysk (strata)
Publiczne prawo gospodarcze a prawo podatkowe
Zarobkowa a non profit
Non profit oznacza, że dla celów społecznych (altruistycznych)
Non profit nie oznacza, że nie może (przy okazji) przynosić zysków
Zyski te jednakże muszą być przeznaczone na cele statutowe (fundacji, stowarzyszeń)
Co to jest not for profit?
To działalność gospodarcza organizacji non profit - zyski na działalność statutową (cele społeczne)
Zarobkowa a odpłatna
Non profit, jeśli prowadzi działalność za wynagrodzeniem i tylko w celu pokrycia kosztów, nie prowadzi działalności zarobkowej
Jest to działalność odpłatna
Ustawa z 4.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. Nr 96, poz. 873 ze zm.)
Działalność odpłatną mogą prowadzić tylko podmioty wymienione w ustawie
Kryterium sposobu wykonywania (zorganizowanie i ciągłość)
Czy zorganizowanie ma jakąś definicję?
Podmiot prowadzi działalność w oparciu o przedsiębiorstwo jako zespół składników materialnych i niematerialnych (art. 55 KC)
Wybór formy organizacyjno-prawnej w sądzie lub urzędzie
Wysiłek organizacyjny dla prowadzenia działalności - biuro, strona www., stale kontakty
Nie zorganizowana - np. wynajem mieszkania
Zorganizowanie (próba definicji)
Elementy formalne: wykonywanie podstawowych obowiązków dot. rejestracji działalności, zgłoszenie statystyczne, założenie rachunku bankowego, zastosowanie (wybranej lub narzuconej) formy organizacyjno-prawnej, uzyskanie koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej
Elementy materialne: gromadzenie kapitału, wynajęcie lokalu, zakup maszyn, zatrudnienie pracowników
Działalność gospodarcza
Przedsiębiorca - podmiot (jednostka organizacyjna) prowadzący działalność gospodarczą - osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej o ile na podstawie przepisów ustawy posiada zdolność prawną - może występować samodzielnie w obrocie (art. 4 ust. 1 usdg; art. 431 k.c.),
Przedsiębiorcami (odrębnymi) są wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej (art. 4 ust. 2 usdg);
Przedsiębiorstwo- zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej (art. 551 k.c.);
Firma- oznaczenie (nazwa) indywidualizująca przedsiębiorcę w obrocie. Dla osoby fizycznej jest to imię i nazwisko. Dla jednostki organizacyjnej nazwa zawierająca określenie formy prawnej (art. 431 - 4310 k.c.);
ciągłość
Ciągłe (stałe) prowadzenie działalności gospodarczej oznacza wykonywanie szeregu czynności zmierzających do osiągnięcia określonego celu
Ciągła to nie jednorazowa
Sezonowa to też ciągła
Działalność rolnicza i agroturystyczna
Art. 3. [Wyłączenie stosowania]
Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego, o których mowa w art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz.U. Nr 120, poz. 690).
kazus
Zgodnie z art. 24f ustawy o samorządzie gminnym radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego jednostki samorządu terytorialnego w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności
Czy rolnik będący radnym i prowadzący działalność rolniczą w wykorzystaniem majątku komunalnego gminy objęty jest takim zakazem?
Czy powinien stracić mandat czy też zachować - jeśli uznamy, że działalność rolnicza nie jest działalnością gospodarczą?
Rozwiązanie kazusu
Uchwała NSA (7) z 2.4.2007 r. (II OPS 1/2007, ONSA 2007, Nr 3, poz. 62)
„działalność wytwórcza w rolnictwie mieści się w definicji działalności gospodarczej (art.2 u.s.d.g.). Działalność gospodarczą przepis ten charakteryzuje jako zarobkową oraz wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Cechy te ma prowadzenie gospodarstwa rolnego. Przewidziane w art. 3 u.s.d.g. wyłączenie zatem nie może prowadzić do wniosku, że działalność wytwórcza w rolnictwie nie jest działalnością gospodarczą (art. 2), lecz jedynie że działalność ta nie podlega reżimom tej ustawy
Zarząd własnym majątkiem
posiadanie akcji ?
A wynajem własnych mieszkań?
Nielegalna działalność gospodarcza
Kryterium zakazu wynikającego z k.k. (nigdy gospodarcza)
Kryterium nie dopełnienia pewnych warunków formalnych i materialnych przez podmiot (zawsze gospodarcza)
Zasady prawa gospodarczego publicznego (ładu gospodarczego)
Dlaczego mają znaczenie?
Stanowią normy nadrzędne aksjologicznie
Mają kluczowe znaczenie w procesie stosowania prawa - w sytuacji gdy normy pgp wymagają interpretacji
Szczególne znaczenie zasad określonych w Konstytucji - nie tylko jako dyrektywy przy stosowaniu prawa, ale też dyrektywy stanowienia prawa dla ustawodawcy
Zasada demokratycznego państwa prawnego
Art. 2 Konstytucji
RP jest demokratycznym państwem prawnym…
Państwo prawa istnieje wtedy, gdy organizacja i działanie władzy publicznej oparte są na prawie. Prawo określa wzajemne stosunki między władzami, władzą i jednostkami jako podmiotami prawa i między jednostkami. W takim państwie zagwarantowana jest równość obywateli. Dozwolone jest wszystko, czego nie zabrania prawo. Prawa jednych ograniczone są prawami drugich. Prawem związane jest społeczeństwo i władza. Prawo stoi ponad władzą. Podstawą rozstrzygania praw publicznych jest zasada większości.
Złożona z wielu autonomicznych zasad
Wyznacza granice oddziaływania państwa na gospodarkę
W ujęciu materialnym
Obowiązek sprawowania władzy publicznej z uwzględnieniem gwarancji w sferze praw i wolności jednostek…
W ujęciu formalnym
Związanie państwa prawem
art. 7 Konstytucji - organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa
Zasada państwa sprawiedliwości społecznej
Art. 2 Konstytucji
RP jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej
Organy stanowiące i stosujące prawo powinny kierować się sprawiedliwością społeczną
Prawodawca ma za zadanie konkretyzować tą zasadę na gruncie wydanych przepisów
Obowiązki państwa
-Pozytywny - tworzenia sprawiedliwego porządku społecznego
-Negatywny - zakaz podejmowania przez organy władzy publicznej działań niezgodnych z ww. zasadą (kontrola TK)
Instrumentalizacja gospodarki
-Procesy gospodarcze nie są kształtowane wyłącznie przez procesy rynkowe
-Państwo zobowiązane jest wpływać na procesy gospodarcze celem realizacji zasad sprawiedliwości społecznej
-Gospodarka jest instrumentem osiągania przez państwo określonych celów (m.in. sprawiedliwości społecznej)
Interwencja regulacyjna państwa gdy procesy gospodarcze przebiegają niezgodnie z ww. zasadą
-zapobiegająca powstaniu nierówności społecznych i gospodarczych
-sprzyjająca osiągnięciu spójności społecznej i terytorialnej
-zapewniająca stabilny wzrost gospodarczy
-zapewniająca ochronę godności człowieka
Przejawy
-Taryfy ulgowe w transporcie zbiorowym
-Ochrona odbiorców wrażliwych społecznie w prawie energetycznym
Zasada pomocniczości
Preambuła do Konstytucji
…ustanawiamy Konstytucję RP jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.
Rodowód w katolickiej nauce społecznej (XIX/XX w.)
Zasada ogólna
Społeczność (organizacja) wyższa przejmuje zadania niższej tylko gdy ta nie jest w stanie zaspokoić potrzeb jej członków
Zasada pomocniczości na gruncie życia gospodarczego
Inicjatywa gospodarcza w rękach obywateli - wolność gospodarcza, wolność wyboru i wykonywania zawodu, ochrona własności, zabezpieczenie przed ingerencją państwa w procesy gospodarcze
Państwo włącza się tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla zabezpieczenia interesu publicznego
Obowiązki państwa
-Wymiar negatywny - powstrzymanie się od interwencji państwa jeśli niższa społeczność (jednostka) jest w stanie wykonać zadania
-Wymiar pozytywny
*Działania polegające na kierowaniu, nadzorowaniu, kontroli i reglamentacji działalności gospodarczej
*Bezpośrednie działanie państwa w życiu gospodarczym
ale ograniczenie - tylko wtedy, gdy prywatnoprawne podmioty nie są w stanie zaspokoić danych potrzeb ogólnospołecznych
Zasada proporcjonalności
Prawo europejskie - art. 5 ust. 4 TUE
Zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów
Art. 31 Konstytucji
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wartości i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw
-Oznacza to, że organy państwowe mają osiągać cel, który służy społeczeństwu, jak najmniejszym jego oraz poszczególnych jednostek kosztem
-Wyznacza granice dopuszczalnego ograniczenia wolności i praw podmiotowych (w tym istotnych dla działalności gospodarczej)
-Ograniczenie nieuzasadnionych i nieproporcjonalnych celów ingerencji państwa w gospodarkę
-Nakaz wyważenia interesów - prywatnego (jednostkowego) i publicznego
-Składowe zasady proporcjonalności (orzecznictwo TK)
*Przydatność
Czy wprowadzona regulacja jest w stanie doprowadzić do zamierzonych przez nią skutków?
*Konieczność
Czy regulacja ta jest niezbędna do ochrony interesu publicznego, z którym jest powiązana?
*Proporcjonalność sensu stricto
Czy efekty wprowadzonej regulacji pozostają w proporcji do ciężarów nakładanych na obywatela?
Zasada społecznej gospodarki rynkowej
Art. 20 Konstytucji
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej , własności prywatnej oraz solidarności , dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP
Główne założenia koncepcji sgr
*Gospodarka rynkowa z wpisanym do niej porządkiem społecznym
*W centrum wolny rynek - gospodarka rynkowa podstawą ładu społecznego
*Wolna inicjatywa z zabezpieczonym rozwojem społecznym
*Gospodarka w służbie rozwojowi społecznemu, spójności społecznej, niwelowaniu nierówności społecznych
*SGR = gospodarka rynkowa + rozbudowana opieka społeczna
*SGR = gospodarka rynkowa, ale orientowana celem w postaci rozwoju społecznego
*Postęp społeczny stanowi integralny cel, wartość, która orientuje procesy gospodarcze
*Sam rynek nie wystarczy by stworzyć sprawiedliwy porządek społeczny
*Państwo ma prawo i obowiązek ingerować w procesy rynkowe, jeśli te prowadzą do niepożądanych ze społecznego punktu widzenia rezultatów
*Cele gospodarcze i społeczne nie są względem siebie alternatywne, a równoległe
*Wolność gospodarcza + sprawiedliwość społeczna + bezpieczeństwo społeczne
Rola państwa w systemie SGR
-Wspomaganie, inicjowanie, koordynacja prywatnych inicjatyw gospodarczych celem uzyskania
*Stałego i odpowiedniego wzrostu gospodarczego
*Wysokiego poziomu zatrudnienia
*Stabilizacji cen
*Równomiernego rozwoj
SGR w Konstytucji RP
*Nie jest potwierdzeniem istniejącego stanu rzeczy (panującego ustroju), a dyrektywą programową wiążącą dla państwa
*Nie tylko racjonalność gospodarcza, ale także wartości ogólnoludzkie, w tym godność człowieka
*Zasada SGR stanowi podstawę interwencji państwa w procesy gospodarcze
Odwołanie do własności prywatnej w art. 20 Konstytucji
*Nie oznacza, że znajduje ona lepszą ochronę prawną
*Nie oznacza, że działalność gospodarcza nie może być prowadzona i podejmowana także w oparciu o własność publiczną, ale możliwość ta jest ograniczona zasadą pomocniczości
Wolność gospodarcza
*Art. 20 Konstytucji
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej , własności prywatnej oraz solidarności , dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP
*Art. 22 Konstytucji
Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny
*Oddziaływanie państwa na gospodarkę ograniczone przez wolności i prawa jednostek i osób prawa prywatnego
*Działalność gospodarcza należy do inicjatywy osób fizycznych i osób prawa prywatnego, posiadających swobodę podejmowania decyzji istotnych dla procesu gospodarowania
*Wolność gospodarcza jest prawem naturalnym - prawo pozytywne tylko potwierdza wolność
In dubio pro libertatem <w razie wątpliwości za wolnością (przeciwko ograniczeniom)>.
*Zasada prawa
*Prawo podmiotowe
*Zakres: cała działalność gospodarcza
*Których podmiotów dotyczy: wszystkich z wyjątkiem państwowych
*Ograniczenia: tylko ustawą, ważny interes publiczny - bezpieczeństwo, ochrona środowiska, wolność jednostki
Pozostałe zasady PGP
*Równość
Art. 32 ust. 2 Konstytucji - Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
*Zasada konkurencji
Wywiedziona z zasady społecznej gospodarki rynkowej
Warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
-Warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej to ogólne obowiązki przedsiębiorców
-Mają charakter uniwersalny tzn. mają zastosowanie wobec każdego przedsiębiorcy i każdego rodzaju działalności gospodarczej
-Stanowione są wyłącznie w drodze ustawy
-Nie można domniemywać ich istnienia
Legalizacja działalności gospodarczej
Art. 14.
1.Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.
2.Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi.
3. Przedsiębiorca ma prawo we wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej określić późniejszy dzień podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku.
4. Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają odrębne przepisy.
Obowiązek uzyskania koncesji…
Art. 14
5. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, w przypadku gdy ustawy uzależniają podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej od obowiązku uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo zezwolenia, o którym mowa w art. 75.
W przypadku przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, podejmujących działalność gospodarczą wiążącą się z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę wpisu w rejestrze działalności regulowanej, stosuje się przepis art. 65 ust. 3.
Obowiązek posiadania i posługiwania się NIP
Art. 16
1. Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie uchybia obowiązkom określonym w przepisach szczególnych.
Identyfikacja przedsiębiorcy w poszczególnych urzędowych rejestrach następuje na podstawie numeru identyfikacji podatkowej (NIP).
Obowiązek przestrzegania zasad uczciwej konkurencji
Art. 17.
Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.
Obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej w sposób nie naruszający zdrowia…
Art. 18
Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska.
Obowiązek posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych
Art. 19.
Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.
Obowiązek oznaczania towaru przedsiębiorcy
Art. 20.
1. Przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium RP jest obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub do dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych informacji w języku polskim:
1) określających firmę przedsiębiorcy i jego adres;
2) umożliwiających identyfikację towaru.
2. Przepis ust. 1 pkt 2 nie dotyczy towarów, w stosunku do których odrębne przepisy szczegółowo regulują obowiązki w zakresie oznakowania.
Przepis ust. 1 nie dotyczy wyrobów w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz.U. Nr 107, poz. 679).
Obowiązek odpowiedniego oznaczenia przedsiębiorcy
Art. 21
1. Jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych, jest on obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych:
1) firmy przedsiębiorcy;
2) numeru identyfikacji podatkowej (NIP);
siedziby i adresu przedsiębiorcy.
Obowiązek posługiwania się rachunkiem bankowym
Art. 22.
1. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy:
1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.
Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może realizować obowiązek określony w ust. 1 za pośrednictwem rachunku w tej spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej
-Zakres podmiotowy
Art. 14a ust. 1 Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej
-Zakres czasowy
Ust. 1. na okres od 30 dni do 24 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 1a.
*1a. Jeżeli okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej obejmuje wyłącznie pełny miesiąc luty danego roku kalendarzowego, za minimalny okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przyjmuje się liczbę dni miesiąca lutego przypadającą w danym roku kalendarzowym.
*1b. Okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej może być oznaczony w dniach, miesiącach albo miesiącach i dniach.
*1c. Do obliczania okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Postępowanie w sprawie zawieszenia
Art. 7ba. 1. u.d.g. Wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej podlega informacja o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej oraz o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej.
2. Przedsiębiorca, który zamierza zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, jest obowiązany dokonać zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca, który zamierza wznowić wykonywanie zawieszonej działalności gospodarczej jest obowiązany dokonać zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej.
4. Zgłoszenie informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej powinno zawierać:
1) oznaczenie przedsiębiorcy oraz jego numer ewidencyjny PESEL, o ile taki posiada;
2) oznaczenie miejsca zamieszkania i adres przedsiębiorcy;
3) wskazanie okresu, na jaki następuje zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej.
5. Do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 4, przedsiębiorca dołącza oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników.
6. Zgłoszenie informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej powinno zawierać dane, o których mowa w ust. 4 pkt 1 i 2.
Zgłoszenie informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej oraz informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej jest zwolnione z opłat.
Skutki zawieszenia
Art. 14a
3. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
4. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:
1) ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;
2) ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;
4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;
5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;
6) ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;
może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.
Podstawowe obowiązki państwa wobec działalności gospodarczej
Zakaz ustanawiania dodatkowych warunków koniecznych
Art. 6
2. Właściwy organ nie może żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności od przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.
Właściwy organ, z wyłączeniem sądu powszechnego, nie może żądać ani uzależnić swoich rozstrzygnięć w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej od przedłożenia dokumentów w formie oryginału, poświadczonej kopii lub poświadczonego tłumaczenia, chyba że obowiązek taki jest przewidziany przepisami ustaw szczególnych z uwagi na nadrzędny interes publiczny lub wynika z bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo ratyfikowanych umów międzynarodowych.
Nakaz poszanowania równości i konkurencji przy udzielaniu pomocy publicznej
Art. 7
Państwo udziela przedsiębiorcom pomocy publicznej na zasadach i w formach określonych w odrębnych przepisach, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji.
Nakaz wspierania rozwoju przedsiębiorczości
Art. 8
1. Organy administracji publicznej wspierają rozwój przedsiębiorczości, tworząc korzystne warunki do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierają mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców.
2. Organy administracji publicznej, które wdrażają programy pomocowe w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, przekazują drogą elektroniczną informacje o warunkach i formach pomocy udzielanej przedsiębiorcom do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, która je gromadzi i udostępnia na stronie internetowej.
Informacje, o których mowa w ust. 2, przekazywane są w terminie 30 dni od dnia ustanowienia programu pomocowego, nie później niż na 14 dni przed wyznaczonym terminem składania wniosków o udzielanie pomocy
Nakaz poszanowania uzasadnionych interesów przedsiębiorców
Art. 9
Wykonując swoje zadania, w szczególności w zakresie nadzoru i kontroli, właściwy organ działa wyłącznie na podstawie i w granicach prawa, z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy.
Nakaz wydawania wiążących interpretacji przepisów podatkowych
Art.10
1. Przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.
Wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.
3. Przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji jest obowiązany przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie.
4. Wniosek o wydanie interpretacji zawiera również:
1) firmę przedsiębiorcy;
2) oznaczenie siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy;
3) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
4) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Ewidencji Działalności Gospodarczej;
adres do korespondencji w przypadku, gdy jest on inny niż adres siedziby albo adres zamieszkania przedsiębiorcy.
5. Udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie. Interpretacja zawiera wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie wraz z uzasadnieniem prawnym oraz pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia.
6. Wniosek o wydanie interpretacji podlega opłacie w wysokości 40 zł, którą należy wpłacić w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. W razie nieuiszczenia opłaty w terminie wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.
W przypadku wystąpienia w jednym wniosku o wydanie interpretacji odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych pobiera się opłatę od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.
8. Opłata, o której mowa w ust. 6 i 7, stanowi odpowiednio dochód budżetu państwa, Narodowego Funduszu Zdrowia albo jednostki samorządu terytorialnego.
Opłatę od wniosku, o którym mowa w ust. 1, uiszcza się na rachunek organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej, właściwych do wydania interpretacji albo, jeżeli istnieje taka możliwość, gotówką w kasie tego organu lub jednostki.
Art. 10a
1. Interpretację wydaje się bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez organ administracji publicznej lub państwową jednostkę organizacyjną kompletnego i opłaconego wniosku. W razie niewydania interpretacji w terminie uznaje się, że w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji.
2. Interpretacja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, jednakże przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji.
3. Interpretacja jest wiążąca dla organów administracji publicznej lub państwowych jednostek organizacyjnych właściwych dla przedsiębiorcy i może zostać zmieniona wyłącznie w drodze wznowienia postępowania. Nie zmienia się interpretacji, w wyniku której nastąpiły nieodwracalne skutki prawne.
Zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm)
Nakaz załatwiania spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki
Art. 11
1. Właściwy organ jest obowiązany do załatwiania spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki.
2.Właściwy organ nie może odmówić przyjęcia pism i wniosków niekompletnych ani żądać jakichkolwiek dokumentów, których konieczność przedstawienia lub złożenia nie wynika wprost z przepisu prawa.
3. Właściwy organ, przyjmując wniosek, niezwłocznie potwierdza jego przyjęcie.
4. Potwierdzenie zawiera:
1) wskazanie daty wpływu oraz terminu rozpatrzenia wniosku;
2) pouczenie o przysługujących przedsiębiorcy środkach odwoławczych;
informację o uprawnieniach wynikających z ust. 9.
5. W przypadku stwierdzenia konieczności uzupełnienia wniosku termin rozpatrzenia wniosku biegnie od dnia wpływu uzupełnionego wniosku.
6. Terminy i tryb uzupełniania pism i wniosków, o których mowa w ust. 2, oraz terminy załatwiania spraw wynikających z tych pism i wniosków określają odrębne przepisy.
7. Termin rozpatrzenia wniosku może zostać przedłużony dodatkowo tylko jeden raz. Przedłużenie terminu rozpatrzenia wniosku nie może przekroczyć dwóch miesięcy.
8. Właściwy organ ma obowiązek poinformować o przedłużeniu terminu przed upływem terminu rozpatrzenia wniosku określonego w potwierdzeniu przyjęcia wniosku.
Jeżeli organ nie rozpatrzy wniosku w terminie, uznaje się, że wydał rozstrzygnięcie zgodnie z wnioskiem przedsiębiorcy, chyba że przepisy ustaw odrębnych ze względu na nadrzędny interes publiczny stanowią inaczej.
Nakaz współdziałania organów administracji z organizacjami pracodawców
Art. 12
Wykonując swe zadania, organy administracji publicznej współdziałają z organizacjami pracodawców, organizacjami pracowników, organizacjami przedsiębiorców oraz samorządami zawodowymi i gospodarczymi.
1.Adwokat
2.Radca prawny
3.Komornik
4.Syndyk
5.Notariusz
6.Urzędnik sądowy i prokuratury
7.Spawacz w odkrywkowych zakładach górniczych
8.Spawacz w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi
9.Mechanik wiertni w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi
10.Lider klubów pracy
11.Pośrednik pracy
12.Doradca zawodowy
13.Specjalista ds. rozwoju zawodowego
14.Specjalista ds. programów
15.Doradca Sieci Europejskich Ofert Pracy
16.Asystent Sieci Europejskich Ofert Pracy
17.Geodeta w zakresie geodezyjnych pomiarów podstawowych
18.Geodeta w zakresie redakcji map
19.Geodeta w zakresie fotogrametrii i teledetekcji
20.Pracownik ochrony fizycznej I stopnia
21.Pracownik ochrony fizycznej II stopnia
22.Pracownik zabezpieczenia technicznego I stopnia
23.Pracownik zabezpieczenia technicznego II stopnia
24.Detektyw
25.Trener I klasy
26.Trener II klasy
27.Trener klasy mistrzowskiej
28.Instruktor sportu
29.Przewodnik turystyczny miejski
30.Przewodnik turystyczny terenowy
31.Przewodnik turystyczny górski
32.Przewodnik górski międzynarodowy
33.Pilot wycieczek
34.Bibliotekarz
35.Pracownik dokumentacji i informacji naukowej
36.Egzaminator osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdem
37.Instruktor nauki jazdy
38.Taksówkarz
39.Zarządca nieruchomości
40.Pośrednik w obrocie nieruchomościami
41.Marynarz żeglugi śródlądowej
42.Mechanik statkowy żeglugi śródlądowej
43.Przewoźnik żeglugi śródlądowej
44.Szyper żeglugi śródlądowej
45.Marynarz motorzysta żeglugi śródlądowej
46.Starszy marynarz żeglugi śródlądowej
47.Bosman żeglugi śródlądowej
48.Sternik żeglugi śródlądowej