UKRAINA
System partyjny i partie
Opracowanie: Berenika Ratajczak
Sylwia Krzysztofiak
Forma państwa: republika parlamentarno-prezydencka
System partyjny: wielopartyjny z równowagą pomiędzy partiami
Podział administracyjny: 24 obwody
Konstytucja: z 28 czerwca 1996r. (1 stycznia 2006 roku nabiera mocy prawnej nowa redakcja Konstytucji Ukrainy)
Ustrój: głową państwa jest prezydent wybierany w głosowaniu powszechnym na 5-letnia kadencje.
Władza ustawodawcza: Rada Najwyższa - organ jednoizbowy, składający się z 450 deputowanych, wybieranych według systemu proporcjonalnego.
Prezydent proponuje kandydata na premiera i wnosi o jego dymisje, sprawuje zwierzchnictwo nad armią.
Najwyższym organem administracji państwowej jest rząd - posiada prawo do wydawania dekretów z mocą ustawy w kwestiach gospodarczych.
Prezydent: Wiktor A. Juszczenko
Premier: Wiktor T. Janukowycz
Wybory parlamentarne na Ukrainie, 2006
|
Partia |
Głosy |
Procent |
Mandaty (zmiana) |
% mandatów |
|
|
Partia Regionów, (Партія регіонів) |
8 148 745 |
32,14% |
186 |
+84* |
41,32 |
|
Blok Julii Tymoszenko, (Блок Юлії Тимошенко) |
5 652 876 |
22,29% |
129 |
+108 |
28,67 |
|
Narodowy Sojusz "Nasza Ukraina", (Народний Союз "Наша Україна") |
3 539 140 |
13,95% |
81 |
-31 |
18,0 |
|
Socjalistyczna Partia Ukrainy, (Соціалістична партія України) |
1 444 224 |
5,69% |
33 |
+9 |
7,34 |
|
Komunistyczna Partia Ukrainy, (Комуністична партія України) |
929 591 |
3,66% |
21 |
-45 |
4,67 |
|
743 704 |
2,93% |
0 |
0 |
- |
|
|
619 905 |
2,44% |
0 |
0 |
- |
|
|
476 155 |
1,87% |
0 |
0 |
- |
|
|
441 912 |
1,74% |
0 |
0 |
- |
|
|
373 478 |
1,47% |
0 |
0 |
- |
|
|
257 106 |
1,01% |
0 |
0 |
- |
|
|
Razem |
25 352 380 |
89,19% |
450 |
- |
100,0% |
|
Frekwencja |
67,13% |
||||
Partia Regionów
Założona w 1997, jako Partia Regionalnego Odrodzenia Ukrainy. Od marca 2001 roku pod obecną nazwą. Do pomarańczowej rewolucji Partia Regionów znajdowała się w koalicji rządowej i popierała prezydenta Leonida Kuczmę. Podczas wyborów parlamentarnych w roku 2002 Partia Regionów była częścią koalicji wyborczej Zjednoczona Ukraina. Liderem partii jest premier Ukrainy Wiktor Janukowycz. Największe poparcie Partia Regionów otrzymuje ze wschodu oraz południowego wschodu kraju. Największym ośrodkiem tej partii jest Okręg Doniecki, gdzie ma ona ponad 700 tys. członków (zgodnie z partyjnymi statystykami).W parlamencie Ukrainy jej frakcja nosi nazwę Regiony Ukrainy i liczy po wyborach w roku 2006 186 posłów.
Wraz ze zbliżaniem się wyborów prezydenckich w roku 2004 program partii zaczął się przesuwać w lewą stronę sceny politycznej. Partia ogłosiła, że wprowadzi rosyjski jako drugi język urzędowy na Ukrainie. Należący do niej premier podniósł świadczenia socjalne. Partia Regionów otrzymała też bezpośrednie wsparcie od prezydenta Rosji Putina, który kilkakrotnie odwiedził osobiście Ukrainę, nakłaniając jej obywateli do poparcia Janukowycza i jego partii. Wspierany przez Partię Regionów Janukowycz wygrał wybory prezydenckie, ale Sąd Najwyższy Ukrainy uznał, że zostały one sfałszowane, między innymi przez działaczy Partii Regionów.
Wydarzenia pomarańczowej rewolucji zmusiły rząd do powtórzenia głosowania. W wolnych i demokratycznych wyborach Partia Regionów przegrała batalię o urząd prezydenta, który przejął Juszczenko. Lider opozycji mianował na premiera Julię Tymoszenko (zwaną "piękną Julią"), a Partia Regionów przeszła do opozycji. W tym okresie w programie partii większy nacisk położono na decentralizację Ukrainy. Janukowycz zaproponował przekształcenie kraju w federację. We wrześniu 2005 roku rząd złożony z następców pomarańczowej rewolucji się rozpadł, a Tymoszenko przestała być premierem. Na jej miejsce prezydent desygnował Jechanurow. Początkowo Partia Regionów nie zaaprobowała jego kandydatury, ale 22 września 2005 roku Janukowycz poparł nowego premiera. Jednak przedstawiciele Partii Regionów nie znaleźli się w rządzie i podczas wyborów w 2006 roku stali się najgłośniejszym głosem opozycji. Działacze Partii Regionów zarzucili władzy, że są szykanowani, kiedy Borys Kolesnikow, lider partii w Doniecku został aresztowany za powiązania z mafią. Potem Kolesnikow został oczyszczony z zarzutów. Kryzys energetyczny wywołany zimą 2006 przez odłączenie gazociągów przez Rosję przyczynił się do wzrostu popularności Partii Regionów postrzeganej jako prokremlowska. Na korzyść Janukowycza zadziałała “wojna na górze” w łonie liderów pomarańczowej rewolucji. “Piękna Julia” oraz Juszczenko wielokrotnie oskarżali się o korupcję oraz współpracę ze zwolennikami starego reżimu. W efekcie Partia Regionów 26 marca 2006 roku zwyciężyła w wyborach do parlamentu otrzymując 33,12% głosów(186 mandatów).
Partia wyraźnie prorosyjska i antynatowska; programowo nie wykluczając eurointegracji, torpeduje jednak działania zmierzające do akcesji do WTO, domaga się natomiast intensyfikacji prac nad stworzeniem Wspólnej Przestrzeni Gospodarczej (z Rosją, Białorusią i Kazachstanem).
Blok Julii Tymoszenko
- koalicja wyborcza skupiona wokół byłej premier Julii Tymoszenko
W roku 2002 blok zdobył 7,2% głosów i 21 mandatów w 450-osobowym parlamencie. W skład koalicji wchodziło kilka nacjonalistycznych oraz liberalnych partii:
Partia Ojcowizna lub Zjednoczeni Patrioci Całej i Niepodzielnej Ukrainy
Ukraińska Partia Narodowa “Sobór”
Ukraińska Partia Republikańska
Ukraińska Partia Socjaldemokratyczna
Podczas Pomarańczowej Rewolucji w roku 2004 Blok Julii Tymoszenko poparł Wiktora Juszczenkę. Po zwycięstwie demokratów, 24 stycznia 2005 roku Julii Tymoszenko została premierem, a jej ugrupowanie polityczne stało się częścią koalicji rządowej. Jednak już 8 września 2005 roku rząd się rozpadł, a Tymoszenko została odwołana przez Juszczenkę. Blok Tymoszenko przeszedł do opozycji. Podczas wyborów parlamentarnych stał się konkurentem pomarańczowej Naszej Ukrainy. Koalicja otrzymała 22,29% głosów i zajęła drugie miejsce w parlamencie (129 mandatów).
„BJuTy” opowiada się za priorytetowym rozwojem sfery duchowej, która niewątpliwie
przyczyni się do zmian systemowych i technologicznych w ukraińskim społeczeństwie.
Postuluje także konstytucyjne zagwarantowanie praw opozycji parlamentarnej i zwiększenie
jej funkcji kontrolnych. Wprowadzenie monopolu państwa w strategicznych gałęziach
przemysłu (w tym w tranzycie ropy i gazu), oprocentowanie kredytów na poziomie 5-6%,
wprowadzenie podatku liniowego i likwidację procederu szantażu podatkowego (zbyt częste i
uciążliwe kontrole podatkowe), zakazu sprzedaży ziemi cudzoziemcom. Lustrację procesów
prywatyzacyjnych oraz wprowadzenie w życie konstytucyjnego zapisu o wolności słowa na
Ukrainie. Polityka zagraniczna powinna być realizowana zgodnie z interesem narodowym
pastwa we współpracy ze wszystkimi krajami. Stawia na "solidaryzm" - skomplikowane połączenie socjalnego państwa opiekuńczego z wysoko rozwiniętym społeczeństwem obywatelskim
Związek Narodowy "Nasza Ukraina"
- partia polityczna o centroprawicowym charakterze. Kolorem rozpoznawczym jest pomarańczowy. Przywódcą partii jest prezydent kraju Wiktor Juszczenko. W 2004 r. partia zorganizowała protesty przeciwko fałszerstwom w wyborach prezydenckich dokonanych przez postkomunistycznych oligarchów. Zostały one nazwane "pomarańczową rewolucją". W ostatnich wyborach zdobyli 81 mandatów.
Socjalistyczna Partia Ukrainy
- lewicowa partia polityczna, która w odróżnieniu od KPU
bardziej odpowiada europejskim wyobrażeniom o współczesnym ruchu lewicowym.
Lider - O.Moroz.
Należy do jednej z najstarszych formacji politycznych w kraju (została zarejestrowana w 1990 roku). W 1996 działaczka partii Natalia Witrenko spowodowała rozłam, tworząc Postępową Partię Socjalistyczną Ukrainy.
W ostatnich wyborach parlamentarnych w 2006 roku uzyskała wynik 5,69% głosów i uzyskała 33 miejsca w 450-osobowej Radzie Najwyższej Ukrainy. W wyborach w marcu 2002 roku zdobyła 6,9% głosów poparcia, co dało jej 24 miejsca. W 1999 roku wystawiła swojego kandydata w wyborach prezydenckich Ołeksandra Moroza, który zajął ostatecznie trzecie miejsce z poparciem 11,3% głosów w pierwszej turze. W wyborach prezydenckich w 2004 roku, Moroz przekazał swoje poparcie Wiktorowi Juszczence.
Po wyborach w 2006 socjaliści początkowo tworzyli "pomarańczową koalicję" z Naszą Ukrainą i Blokiem Julii Tymoszenko. Porozumienie to rozpadło się jednak, kiedy 6 lipca 2006 Ołeksandr Moroz został przewodniczącym Rady Najwyższej z poparciem Partii Regionów.
Program umiarkowany, jako jedyna z "pomarańczowego obozu" sprzeciwia się akcesji do NATO i hołduje koncepcji wielowektorowości, czyli równoczesnemu zacieśnianiu związków gospodarczych z Zachodem i Rosją. Postuluje zwiększenie roli parlamentu i rządu. W ramach wspierania małych i średnich przedsiębiorstw proponowanuje wprowadzić liniowy podatek oraz utworzenie banku państwowego kredytującego rozwój krajowych producentów. Inwestycje zagraniczne proponuje skierować na technologiczną modernizację kraju. Deklaruje m.in. zwiększenie płac nauczycielom, wypłacanie świadczeń emerytalnych i rentowych nie niższych niż minimum socjalne oraz opiekę państwa nad rodziną.
Komunistyczna Partia Ukrainy
- Założona w 1993. Posiada około 130-150 tysięcy członków, głównie na wschodzie i południu kraju. Jej autonomiczną sekcją jest Komunistyczna Partia Krymu.
W wyborach do parlamentu wiosną 2006 otrzymała ok. 3,5% głosów zdobywając 21 miejsc w parlamencie. Partia ta uchodzi za prorosyjską, w programie odwołuje się do ideologii komunistycznej. Ugrupowaniem kieruje Petro Symonenko. W lipcu 2006 podpisała umowę koalicyjną z Partią Regionów i socjalistami.
Partia ta uchodzi za prorosyjską, w programie odwołuje się do ideologii komunistycznej.
W programie wyborczym komuniści akcentują przywrócenie monopolu państwa na
produkcję i sprzedaż wyrobów alkoholowych i tytoniowych, wsparcie krajowych
producentów, zmniejszenie obciążeń podatkowych, likwidację wprowadzonej reformy rolnej,
ochrona ziemi przed kapitałem zagranicznym, zwrot utraconych przez obywateli
oszczędności, zwiększenie roli parlamentu, zmniejszenie biurokracji i odrodzenie władzy
ludu. W polityce zagranicznej tradycyjnie opowiadają się za ścisłą współpracą z Rosją i
Białorusią, integracją z WNP, przeciwko dyktatowi amerykańskiej administracji i MFW.
Nowością w tej sferze są wystąpienia liderów komunistów pozytywnie oceniających
możliwość integracji Ukrainy z UE, w której będzie także miejsce dla Rosja.
Blok N. Witrenko u
tworzyły na początku 2002 r. PSPU (Postępowa Socjalistyczna Partia Ukrainy) i Partia Pracowników Oświaty.
Dominującą rolę oczywiście odgrywa PSPU, która jest typowym przykładem „partii
jednego człowieka”. Elektorat ugrupowania skupia się przeważnie w obwodzie sumskim.
Partii jest trudno powtórzyć wynik jej lidera z wyborów prezydenckich w 1999r., kiedy to
N. Witrenko jako orędowniczka walki z „burżuazja” zdobyła ponad 10% poparcie.
Bazuje na komunistycznej ideologii, skrajnie prorosyjski i populistyczny. Antyzachodnii, a szczególnie antynatowskii, przypomina Komunistyczną Partię Ukrainy, ale rozszerza swe postulaty także o wystąpienie z Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Program Bloku przewiduje w sferze gospodarczej m.in. renacjonalizację strategicznych zakładów przemysłowych i szeroko zakrojoną opiekę socjalną państwa. Przewidziany jest federacyjny ustrój państwa, z autonomią dla Zakarpacia i Galicji włącznie.
Brak reprezentacji w Radzie Najwyższej.
Narodowy Blok Litwina
- blok ludowy marszałka Rady Najwyższej Ukrainy w latach 2002 - 2006 Wołodymyra Łytwyna. W skład Bloku wchodzą: Ludowa Partia Wołodymyra Łytwyna, Ukraińska Seljańska (Rolnicza) Demokratyczna Partia, Partia Ogólnoukraińskiego Związku Lewicy "Sprawiedliwość". Prozachodnia polityka. Blok odwołuje się do środowisk wiejskich. Lista wyborcza bloku nie przekroczyła w wyborach w 2006 3% progu wyborczego.
Od 4 sierpnia 2006 roku rząd Wiktora Janukowycza tworzą socjaliści, komuniści, Partia Regionów i Nasza Ukraina.
Trochę historii…
Do 1988 roku partia komunistyczna - Komunistyczna Partia Ukrainy rządziła samodzielnie. Przedstawiano ją jako „przewodnia i kierująca siła radzieckiego społeczeństwa, centrum jego systemu politycznego, organizacji państwowych i społecznych”( Konstitucija (osnownoj zakon) SSSR, Moskwa 1977, s. 7)
System partyjny Ukrainy nieustannie zmieniał swoją konfigurację i znaczenie. Proces ten można podzielić na następujące etapy:
1) przedpartyjny;
2) początków wielopartyjności;
3) postkomunistyczny;
4) początków strukturyzacji;
5) powrotu do fragmentaryzacji.
Etap pierwszy - przedpartyjny (1988-1989)
- próby formułowania opozycji w sytuacji posiadania przez partię komunistyczną monopolu na władzę
- Ukraiński Związek Helsiński (UZH)
- Demokratyczny Związek,
- Ukraińska Liga Narodowo-Demokratyczna,
- „Towarzystwo Lwa”,
- Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej
Najbardziej znaczącym wydarzeniem było pojawienie się we wrześniu 1989 r. Ludowego Ruchu Na Rzecz Przebudowy (w skrócie Ruchu). Połączył on w swoich szeregach:
demokratów okresu przebudowy,
dysydentów
oraz więźniów politycznych.
Korzystał z symboliki narodowej:
nawiązywał do tradycji ukraińskiej państwowości,
oraz do europejskich tradycji duchowych o politycznych
opowiadał się za suwerennością Ukrainy pozostającej w składzie zorganizowanej na nowo federacji radzieckiej
później wyraźniej opowiadał się za niepodległością, ale wciąż obierał drogę „małych kroków” do niepodległości
dopiero w 1992 przekształcił się w partię.
Etap drugi - początków wielopartyjności (koniec 1989 - sierpień 1991)
Przejście od organizacji opozycyjnych do tworzenia partii politycznych.
Luty 1990 - plenum KC KPZR - rezygnacja z politycznego monopolu na władzę.
W maju 1990 r. biuro polityczne KC KPU podjęło podobną decyzję o nowelizacji art. 6 i 7 Konstytucji USRR. Nowa redakcja art. 6 brzmiała:
„KPU i inne partie polityczne, a także związki zawodowe, organizacje młodzieżowe i społeczne oraz ruchy masowe za pośrednictwem swoich przedstawicieli wybranych do Rad deputowanych ludowych oraz w inny sposób biorą udział w opracowaniu zasad polityki USRR, w zarządzaniu państwem i sprawami społecznymi”.
Początków demokratyzacji możemy dopatrywać się w przeprowadzeniu pierwszych rywalizacyjnych wyborów w marcu i kwietniu 1990 r. do RN USRR oraz władz terenowych.
W czerwcu demokratyczna opozycja utworzyła Narodową Radę (NR), na czele której stanął I. Juchnows'kyj, a później I. Zajeć. W skład RN weszło 125 deputowanych, głównie z Demokratycznego Bloku, który utworzony został w pierwszym okresie parlamentu.
Komuniści jako przeciwwagę dla NR utworzyli grupę „Za Radziecką Suwerenną Ukrainę”. W skrócie nazywano ją „grupą 239”, tyle bowiem deputowanych wchodziło w jej skład.
Głównie te siły polityczne konkurowały między sobą o wpływy w ukraińskim społeczeństwie i parlamencie pierwszej kadencji.
Cechy systemu partyjnego tego okresu:
Brak podziału na osi lewica-prawica.
Podział na:
zwolenników republiki parlamentarnej i prezydenckiej,
unitarystów i federalistów,
- zwolenników prymatu praw jednostki nad prawami narodu,
- ze względu na stosunek do układu związkowego.
Partie dzieliły się na:
Federalistów:
Komunistyczna Partia Ukrainy (KPU),
- Konfederalistów:
Zjednoczona Socjaldemokratyczna Partia Ukrainy (SPDU(z),
Liberalno-Demokratyczną Partię Ukrainy (LDPU),
Partię Demokratycznego Odrodzenia Ukrainy (PDOU),
Partię Zielonych Ukrainy (PZU),
- umiarkowanych niepodległościowców:
Socjaldemokratyczną Partię Ukrainy (SDPU),
Ludową Partię Ukrainy (LPU),
Demokratyczną Partię Ukrainy (DPU),
Ruch,
Ukraińską Republikańską Partię (URP)
Ukraińską Chrześcijańsko-Demokratyczną Partię (UChDP),
- radykalnych niepodległościowców:
Ukraińską Narodową Partię (UNP),
Ukraińską Narodowo-Demokratyczną Partię (UNDP),
Ukraińską Chłopsko-Demokratyczną Partię (USDP),
Państwową Niepodległość Ukrainy (DSU)
Ukraińskie Zgromadzenie Międzypartyjne (UZM)
Etap trzeci - postkomunistyczny (sierpień 1991- marzec 1994)
-We wrześniu 1991 zdelegalizowano KPU. Liberalne skrzydło radzieckiej nomenklatury partyjnej i przemysłowej przekształciło się wówczas w nieformalną „partię władzy”. Powstającym dopiero co partiom brakowało nie tylko doświadczenia, szerokiego wsparcia społecznego, struktur terenowych lecz przede wszystkim wizji nowego państwa.
16 czerwca 1992 r. RN uchwaliła Ustawę o zrzeszaniu się obywateli.
Ustawa wprowadziła dwie kategorie organizacji skupiających ludzi: organizacje społeczne i partie polityczne.
„Partią polityczna jest to organizacja obywateli Ukrainy, którzy są zwolennikami ogólnonarodowego programu rozwoju społecznego i w tym celu uczestniczą w wypracowaniu zasad polityki państwa oraz poprzez uczestnictwo we władzy biorą udział w jej kształtowaniu na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym (art. 2)”.
W ustawie nie potępiono ideologii Komunistycznej.
Zakazano tworzenia struktur partyjnych w organach władzy wykonawczej i sądowniczej, wojsku, publicznych placówkach oświatowych i urzędach państwowych (art. 3)
Zakazano legalizacji organizacji nawiązujących do ideologii faszystowskiej, propagujących przemoc, nienawiść i ograniczenia praw człowieka, dążących w sposób niekonstytucyjny do zmiany ustroju terytorialnego, posiadających przybudówki paramilitarne i działających na szkodę państwa.
Partie polityczne zostały zobowiązane do przedstawienia opinii publicznej rocznego budżetu. Zakazano ich finansowania ze źródeł zagranicznych i przez organy władzy państwowej w przypadkach nie przewidzianych w ustawie, a także prowadzenia przez partie polityczne działalności gospodarczej z wyjątkiem utrzymania środków masowego przekazu (art. 22)
Etap czwarty - początków strukturyzacji (marzec 1994- marzec 1998)
Najczęściej pojawiające się postulaty w programach politycznych:
Lewica:
- Ukraina musi powrócić do socjalistycznego ustroju państwa i gospodarki centralnie planowanej.
Partie środka i prawicy:
- postulowały kontynuowanie reform jako jedynej szansy na rozwiązanie problemów okresu transformacji.
Partie ultraprawicowe:
- proponowały wyborcom wprowadzenie dyktatury narodowej.
Ważnym elementem pojawiającym się w programach partii było przeprowadzenie reform systemu prawnego, a także walka ze zorganizowaną przestępczością i korupcją. W kwestii stosunków międzynarodowych partie podzieliły się:
- na zwolenników integracji Ukrainy ze strukturami Euroatlantyckimi (LRU, "Hromada", PRP, „Front Narodowy”, Respublikańsko-Chrześcijańska Partia (RChP)),
- ze Wspólnotą Niepodległych Państw (KPU, SPU+ChPU, PSPU, "Związek", Pracująca Ukraina (PU))
- a także na zwolenników tzw. neutralności (PZU, SDPU(z), bloki NEP (PEO+DPU) i LP+PP),
Inne poruszane kwestie dotyczyły m.in. rozwiązania problemów zatrudnienia, armii i młodzieży.
Etap piąty - powrotu do fragmentaryzacji (marzec 1998- )
W ciągu trzech lat liczba partii na Ukrainie wzrosła dwukrotnie prowadząc do wysokiego poziomu fragmentaryzacji systemu partyjnego.
„Partia władzy” nie jest sprawnie działającym monolitem. Walka o władzę i własność pomiędzy różnymi jej grupami, a także istniejące podziały co do transformacji powodują, że na powierzchni sceny politycznej pojawiają się coraz to nowe ugrupowania potocznie utożsamiane z „partią władzy”.
W kwietniu 2001 RN uchwaliła Ustawę o partiach politycznych.
Ustawa niewiele zmieniła z ich statusu w porównaniu do Ustawy o zrzeszaniu się obywateli.
Pojawił się zapis zakazujący ugrupowaniom politycznym dążyć do likwidacji niepodległości państwa.
Wykreślono zakaz „propagowania faszyzmu”.
Partia może być zdelegalizowana tylko na podstawie decyzji sądowej.
Wobec ugrupowania nie przestrzegającego prawa może być zastosowane także upomnienie w celu usunięcia zapisów bądź zaniechania działalności nie zgodnej z ustawodawstwem.
Nadzór za funkcjonowaniem partii sprawują ministerstwo sprawiedliwości i CWK w sprawach związanych z kampanią wyborczą.
Ustawodawca określił partię polityczną jako organizację nie nastawioną na otrzymanie zysków (art. 14).
Prawo do swobodnego działania w ramach prawa, uczestniczenia w różnego rodzaju wyborach, korzystania z państwowych środków masowego przekazu i tworzenia własnych oraz utrzymywania kontaktów międzynarodowych.
Zagwarantowano partiom politycznym prawo do prowadzenia działalności opozycyjnej, w tym do przedstawienia na forum publicznym swego punktu widzenia na różnego rodzaju problemy życia społecznego, krytyki działań władzy oraz do składania wniosków, które w ustalonym trybie obowiązkowo powinny być rozpatrzone przez odpowiednie organy (art. 12)
Sondaże przeprowadzone przez Kijowski Międzynarodowy Instytut Socjologii oraz socjologiczne służby Ukraińskiego Ośrodka Badań Ekonomicznych i Politycznych im. A.Razumkowa w dniach od 27 lutego do 16 marca:
Wyborczy trzyprocentowy próg przekroczyłyby, wchodząc do parlamentu, cztery partie:
Partia Regionów 33,5 proc,
Blok Julii Tymoszenko 24,9 proc.
Blok Nasza Ukraina 9,6 proc.
a także komuniści (KPU) 6 proc.
Poza tym:
Blok Natalii Witrenko "Narodowa Opozycja" 2,3 proc.
Ruch Ludowa Samoobrona byłego ministra spraw wewnętrznych Jurija Łucenki - 2,3 proc.
System partyjny:
1994 - system umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą (KPU)
1998 - system ekstremalnie wielopartyjny z partią dominującą (KPU)
2000 - system ekstremalnie wielopartyjny z równowagą pomiędzy partiami
Bibliografia:
„Współczesne Partie i systemy partyjne” pod redakcją W. Sokoła i M. Żmigrodzkiego
Europa Wschodnia - dekada Transformacji Ukraina pod redakcją Bernarda J. Albina i Walentego Baluka
Encyklopedia Politologii. Tom 2, Ustroje Państwowe
Zasoby internetowe: PAP, Gazeta Wyborcza