Wykład 25.10.08r.

Temat: Koncepcja rozwoju poznawczego w ujęciu Piaget'a, Wygockiego i Brunera i jej implikacje dla edukacji.

MYŚLENIE- porządkowanie wiedzy, przetwarzanie informacji, wydobywanie informacji, przyjmowanie, jest to proces złożony.

Nauczyciel jest ogniwem pośrednim między informacją a uczniem, nie podaje gotowej wiedzy. Podaje informacje, które mogą być wykorzystane przez jednostkę do konstruowania osobistej wiedzy człowieka.

OPERACYJNO- INTERIORYZACYJNA TEORIA J. PIAGET

• TEZY:

• wiedza jest wyznacznikiem, konstrukcją, która powstaje w umyśle jednostki;

• rozwój intelektualny stanowi siłę napędową dla uczni.

Jeśli dziecko nie jest na danym etapie rozwoju to nie jesteśmy w stanie nauczyć go treści, które nie są dostosowane do poziomy jego wiedzy. Trzeba określić na jakim poziomie rozwoju jest dziecko i wówczas wyjść do niego z określoną ofertą edukacyjną.

• ROZWÓJ (powoduje powstanie co raz to nowszych struktur umysłowych):

• BIOLOGICZNY (osiąganie dojrzałości biologicznej).

• INTELEKTUALNY (organizowanie środowiska i adaptacja):

• ŹRÓDŁO (interakcje społeczne, powodujące zaburzenie równowagi intelektualnej jednostki)

• działanie fizyczne;

• działanie umysłowe.

• WARUNEK (aktywność własna dziecka, polegająca na koncentrowaniu wiedzy)

• asymilacja (wchłonięcie kolejnych informacji do już istniejących struktur);

• akomodacja (modyfikowanie struktur zmysłowych, bądź tworzenie nowych zmian jakościowych)

Te swa procesy wzajemnie się dopełniają.

• EFEKT (rozwój intelektualny, schematy i ich organizacja w aspekcie: )

• ilościowym (przybywa informacji);

• jakościowy (przybywanie nowych informacji, bądź reorganizacja już istniejących).

WIEDZA WG KONCEPCJI J. PIAGET'A

WIEDZA FIZYCZNA- odkrywanie

Wiedza tkwi w przedmiotach i jest odkrywana w toku bezpośredniego na nich działania.

WIEDZA LOGICZNO- MATEMATYCZNA- inwencja

Wiedza wynika z czynności fizycznych i umysłowych podejmowanych na przedmiotach.

WIEDZA SPOŁECZNA- interakcja

Wiedza wynika z współdziałania z innymi ludźmi (szczególnie ważne na etapie przedszkolnym).

OKRESY ROZWOJU INTELIGENCJI WG J. PIAGET'A

WIEK ŻYCIA	STRUKTURY POZNAWCZE	WŁAŚCIWOŚCI I MOŻLIWOŚCI
0-2	Inteligencja sensoryczno- motoryczna	Myślenie sensoryczno- motoryczne
2-7	Inteligencja przedoperacyjna	Myślenie konkretno- wyobrażeniowe
7-11	Operacje konkretne	Myślenie słowno- logiczne

Co uwzględniamy podczas konstruowania zajęć dla uczniów:

1. etap rozwoju dziecka;

2. przed wiedzę dziecka;

3. wielostronną aktywność dziecka, która powoduje tworzenie u dziecka struktur umysłowych własnej działalności.

SPOŁECZNO- KULTUROWA KONCEPCJA LWA S. WYGOCKIEGO

• TEZY:

• wiedza jest transmitowana przez kulturę, stanowi jej przekaz (nośnik wiedzy, informacji);

• uczenie jest siłą napędową rozwoju intelektualnego.

• ROZWÓJ:

• BIOLOGICZNY (osiąganie dojrzałości biologicznej. Uczeń ma podążać za nauczycielem).

• INTELEKTUALNY (wrastanie w cywilizację):

• ŹRÓDŁO (otoczenie społeczne, które dostarcza modele):

• treści (Co myśleć?);

• sposób myślenia (Jak myśleć?).

• WARUNEK (aktywność własna dziecka, polegająca na koncentrowaniu w toku)

• działalności zespołowej;

• działalności indywidualnej.

Te swa procesy wzajemnie się dopełniają.

• EFEKT (rozwój wyższych funkcji psychicznych)

• interpsychicznych;

• intrapsychicznych.

PROCES INTERNALIZACJI LWA S.WYGOCKIEGO

ETAP I

Dorosły lub rówieśnik kontroluje i ukierunkowuje aktywność dziecka, organizuje efektywne strategie wspierające rozumowanie i poszukiwanie (odkrywanie).

ETAP II

Wspólne rozwiązywanie problemów przez dorosłego i dziecko.

ETAP III

Przejęcie inicjatywy przez dziecko, próby samodzielnego wykonywania czynności przy aktywnej obserwacji osoby dorosłej, która poprawia i ukierunkowuje działanie dziecka.

ETAP IV

Dziecko podejmuje całkowitą kontrolę nad wykonywanymi czynnościami, a dorosły funkcjonuje jako przychylne, wspierające audytorium.

STREFY ROZWOJU WG LWA S. WYGOCKIEGO

Chcę, potrafię z Twoją pomocą: POZIOM

Dz: aktywne, poszukujące POTENCJALNEGO ROZWOJU

N: dostarcza wsparcia SNR

Z: zakres możliwości Strefa najbliższego rozwoju to mapa obszaru

U: instruowanie gotowości dziecka do podjęcia określonych

zadań, obejmująca zachowania intelektualne,

które jeszcze nie występują spontaniczne u

dziecka.

NURKOWANIE

POZIOM

AKTUALNEGO ROZWOJU

Wiem jak / Potrafię z Twoją pomocą: SAR

Dz: samodzielne Strefa aktywnego rozwoju jest istniejącym

N: aktywne obserwacje poziomem kompetencji dziecka. Obejmuje

Z: zadanie, poczucie kompetencji operacje, działania, umiejętności i nawyki

U: nauczanie zinternalizowane, w zakresie których dziecko

osiągnęło już pewne kompetencje i wciąż je

doskonali.

Wiem jak / Potrafię sam:

Dz: samodzielnie

N: kontroluje, ocenia

Z: zakres kompetencji

U: doskonalenie umiejętności,

kompetencji

STRATEGIE NAUCZANIA- UCZENIE SIĘ ROZWÓJ UMYSŁOWY WG WYGOCKIEGO

TYP UCZENIA	WIEK	CECHY	STRATEGIA NAUCZANIA
Uczenie się spontaniczne	do 3 lat	Dziecko robi to , co jest zgodne z jego zainteresowaniami.	Wspierająca- dorosły dostosowuje poziom pomocy dziecka do poziomu jego funkcjonowania.
Uczenie się spontanizno-reaktywne	3-6 lat	Dziecko robi to, co chce, ale chce tego co chce nauczyciel (uczy się wtedy, gdy program nauczyciela staje się jego własnym programem)
Uczenie się reaktywne	do 7 lat	Dziecko robi to, czego chce nauczyciel (przymus wew.)

Punkt widzenia edukacji wg Wygockiego:

• ludzie patrzą na świat przez „okulary ludzkiej kultury” (narządzie kultury);

• stajemy się sobą dzięki innym ludziom;

• to co dzisiaj dziecko robi z pomocą innych osób jutro może zrobić to samo;

• edukacja nie może skupić się na dniu wczorajszym, ale musi brać pod uwagę dzień dzisiejszy.

TEORIA KONSTRUKTYWISTYCZNA J. S. BRUMERA

• TEZA:

• uczenie polega na wychowaniu poza dostarczone informacje;

• każde dziecko, na każdym etapie rozwoju można uczyć efektywnie każdego przedmiotu podawanego w określonej formie, rzetelnej pod względem intelektualnym.

• ROZWÓJ:

• KULTUROWY (wspomaganie rozwojowe przez kulturę i doświadczenie gatunkowe);

• INTELEKTUALNY (zmiany jakościowe w zakresie struktur poznawczych):

• ŹRÓDŁO (informacje dostarczone przez środowisko społeczno- kulturowe):

• systemy kształcenia.

• WARUNEK (aktywność własna dziecka, polegająca na stworzeniu 3 systemów reprezentacji: )

• enaktywnej;

• symbolicznej;

• ikonicznej.

• EFEKT (rozwój intelektualny, transfer uczenia się uwzględniany: )

• system kodujący;

• wychowanie poza dostarczone informacje;

• reorganizacja wiedzy.

REPREZENTACJA- stanowi zbiór reguł w kategoriach, których jednostka tworzy sobie pojęcie stałości zdarzeń z jakimi się zetknęła.

Cechy reprezentacji:

• selektywność;

• subiektywność;

• przechodność.

Reprezentacja enaktyczna (Jak to się robi?)

Reprezentacja ubiegłych zdarzeń za pośrednictwem odpowiedniej reakcji ruchowej.

Reprezentacja ikoniczna (Jak to wygląda?)

Podsumowuje zdarzenie przez wybiórczą organizację spostrzeżeń i wyobrażeń przez czasową, przestrzenną i jakościową strukturalizację poza spostrzeżeniowego oraz przekształcone obrazy tych struktur.

Reprezentacja symboliczna (Jak to się mówi?)

Reprezentowanie zdarzeń lub doświadczeń jednostki za pomocą słów języka mówionego lub pisanego.

Temat: Podstawy neurofizjologiczne funkcji językowych.

Na co dzień nie dostrzegamy problemu związanego z językiem, komunikowaniem się, gdyż koncentrujemy się na treści wypowiedzi, a nie na budowie zdania. Następuje pełna automatyzacja wymowy u dorosłych (ale nie u dzieci). Proces komunikowania się jest bardzo trudny dla dzieci.

ETAP I

Rozpoznawanie dźwięków i kojarzenie ich ze wzorcami.

ETAP II

Łączenie dźwięków w jednostki sensu (słowa).

ETAP III

Rozumienie języka czyli odczytywanie znaczeń (dziecko zaczyna rozumieć język od rzeczowników, czyli konkretów).

ETAP IV

Rozpoznawanie i odczytywanie znaczenia wyrażeń oraz zdań bo przecież nie zawsze odszyfrowujemy znaczenie wyrazów wprost, niekiedy traktujemy je w przenośni.

Jak przebiegają procesy tworzenia:

OŚRODEK BROKI ok. 4 r. ż.

Podręcznik gramatyki

• artykułowanie;

• stosowanie końcówek fleksyjnych (zrozumiałych słów);

• płynność mowy.

OŚRODEK WERNICKIEGO

Leksykon słów i znaczeń

• kojarzenie znaczeń z dźwiękiem;

• rozumienie znaczenia słów

• sformułowanie wypowiedzi.

DYSKURS

• rozumienie puenty;

• logika wypowiedzi.

SPECJALIZACJA PÓŁKUL MÓZGOWYCH W FUNKCJACH JĘZYKOWYCH:

LEWA PÓŁKULA (dojrzewa ok. 8 r. ż.)

• ciche czytanie słów;

• słuchanie mowy, rytmy;

• interpretacja informacji;

• złożone operacje werbalne;

• strategia analityczno- sekwencyjna;

• podobieństwa logiczne;

• strategia lingwistyczna.

PRAWA PÓŁKULA

• uczucia;

• rozumienie dyskursu;

• rozpoznanie figur geometrycznych;

• strategia holistyczna;

• podobieństwa fizyczne;

• strategia percepcyjna.

Temat: Współzależność mowy i myślenia dziecka w ontogenezie- modele nabywania mowy.

BEHAWIORALNA TEORIA ROZWOJU MOWY

kategoria warunkowania

„Język traktuje się jako zespół nawyków”

ROLA DZIECKA ŹRÓDŁO ROZWOJU EFEKT PROCESU

jest bierna JĘZYKOWEGO UCZENIA SIĘ JĘZYKA

Przyswajanie słów wynika Kontakty językowe z Zbiór wyuczonych reakcji

z zaspokojenia własnych innymi ludźmi. werbalnych.

potrzeb przez dziecko.

(powtarza słowa po matce,

kontakt z innymi ludźmi)

PSYCHOLINGWISTYCZNA TEORIA ROZWOJU MOWY

kategoria ewolucyjna

„Istnieje wrodzony mechanizm opanowania języka”

ROLA DZIECKA ŹRÓDŁO ROZWOJU EFEKT PROCESU

aktywna JĘZYKOWEGO UCZENIA SIĘ JĘZYKA

Ukierunkowanie Uruchomienie przez Możliwość tworzenia

aktywności umysłowej dziecko wrodzonego nieskończonej ilości

na tworzenie systemu planu mowy, nowych wypowiedzi.

językowego. pozwalającego coraz

lepiej rozumieć

powierzchowną i wew.

strukturę języka

- powtarzanie;

- rozumienie (kojarzenie

dźwięku z danym

przedmiotem)

- nazywanie

TEORIA UCZENIA SIĘ SPOŁECZNEGO

kontekst społeczny

„Środowisko wyzwala zahamowania językowe”

ROLA DZIECKA ŹRÓDŁO ROZWOJU EFEKT PROCESU

aktywna JĘZYKOWEGO UCZENIA SIĘ JĘZYKA

Obserwowanie i Interakcje społeczne Przetwarzanie przez

naśladowanie wzorów między dzieckiem a dziecko wzorów

zachowań językowych innymi osobami, językowych i stosowanie

innych osób. które przyjmują rolę ich w nowych sytuacjach.

interpretatora zachowań

językowych dziecka.

• naśladownictwo odroczone- dziecko bawi się (jest zajęte zabawą), mama rozmawia z 2-osobą. Po jakimś czasie dziecko zaskakuje mamę zdaniem „żywcem” wyjęte z rozmowy mamy z 2-osobą.

• naśladownictwo wybiórcze- formułowanie zdań . ? ! z zapytaniem o prośbę.

Języka nadawczy to najważniejszy język w początkowym rozwoju dziecka. Język ten jest ciągły, miły, mówi się wolno (robi to intuicyjnie, daje wzór dziecku). Często mamy zdrabniają wyrazy- jest to zły wzór!!!

Temat: Rozwój mowy dziecka w ujęciu Piaget'a i Wygockiego.

Wygocki i Piaget stawiają na aktywną postawę nabywania mowy. Piaget mówi o aktywności językowej dziecka, a Wygocki dziecka i środowiska.

2 etapy rozwoju mowy dziecka wg Piaget'a:

• EGOCENTRYCZNA- dziecko używając komunikatów nie wchodzi w interakcje z odbiorcą (mówi do siebie).

3 okresy:

• powtarzanie (echolalia)- dziecko powtarza dźwięki pojedyncze, sylaby itp. dla samej przyjemności powtarzania (np. brum-brum - jazda samochodem).

• monologowanie- mowa towarzyszy działaniom, wzmacnia działanie, zastępuje działanie. Dziecko mówi do siebie, tak jakby głośno myślało.

• monologowanie we dwoje (monologowanie zbiorowe)- zachowania werbalne dziecka w grupach, ale dziecko dąży do tego żeby miało słuchaczy, nie odzywa się do nich, chce by oni byli w pobliżu (mówi „O mam duży samochód”- nie odczekuje odp.). Grupa ma być publicznością.

• USPOŁECZNIONA- charakteryzuje się tym, że zachodzi interakcja między nadawcą i odbiorcą.

• informowanie przystosowane- dziecko dzieli się z rozmówcą swoimi przemyśleniami, informuje rozmówcę o czymś, zachęca do dialogowania.

• krytykowanie- uwagi dziecka do rozmówcy (np. Nie umiesz tego. Ja mam lepszy samochód).

• rozkazy, groźby.

• reakcja fizyczna.

• pytania i odpowiedzi- (milion pytań).

Zdaniem Piaget'a: „Zachowania werbalne są następstwem i produktem operacji myślowych. Język to narzędzie inteligencji człowieka.”

Wg Wygockiego: „Rozwój poznawczy i rozwój językowy wcale nie mają wspólnej genezy. Dopiero ok. 2 roku życia mowa intelektualizuje się, a myślenie werbalizuje. Mowa organizuje zachowanie dziecka.”

3 etapy:

• mowa zewnętrzna- zachowania werbalne dzieci (górzenie, gaworzenie);

• mowa egocentryczna- psychologicznie jest mową zewnętrzną, ale przejawia się na zewnątrz;

• mowa wewnętrzna- wewnętrzny dialog jaki prowadzimy (dialog w myślach).

Inaczej postrzegali rozwój mowy, ale jeden i drugi stawiali na aktywność dziecka wobec nabywania mowy.

Temat: Aspekty rozwoju języka u dziecka w wieku przedszkolnym.

3 aspekty języka:

1. SEMANTYCZNY (znaczeniowy)

ROZWÓJ JĘZYKA W ASPEKCIE SEMANTYCZNYM

wyjaśnia w jaki sposób dziecko opanowuje słowa i ich

znaczenie, w jaki sposób tworzy i etykietuje kategorie przedmiotów.

SYMPTOMY: BŁĘDY: MECHANIZMY:

- wzrost zasobu słownikowego; - łączenie wyrazów; - model funkcjonalny;

- uświadomienie sobie, że każda - hipergeneralizacja - hipoteza cech

rzecz ma swoją nazwę; (kojarzenie wszystkiego semantycznych;

- odkrycie symbolicznej funkcji z 1 wyrazem, np. pies ma 4 - prototypy

mowy; łapy. To dziecko będzie (mówimy o ptakach-

- budowanie piramidy znaczeń; kojarzyło, że wszystko jak wygląda itp.

- różnicowanie znaczeń. co ma 4 łapy to pies) A jak do tego ma się

pingwin?)

- hipogeneralizacja - teoria kontrastu

(zawężenie znaczenia; leksykalnego

np. butelka- dziecku (dziecko przyjmuje

pojawia się obrazek zasadę, że nowe

butelka z mlekiem- słowo musi mieć

nie kojarzy tego wyrazu inną zasadę niż

z niczym innym); poznane dotychczas

- wymyślanie nowych słów słowa);

(neologizmy dziecięce). - zasada wyłączności

(np. To jest ławka-

dziecko odbiera to

jako ławkę- całość,

a nie jej

poszczególne części)

- modelowanie

(mówienie

poznanymi

schematami- na ogół

zasłyszanymi z

reklam).

- skrypty

(dziecko zaznajamia

się z mechanizmem,

np. matka tłumaczy

dziecku jak myć

ręce- dziecko w ten

sposób poznaje

schemat mycia rąk).

2. GRAMATYCZNY (strukturalny)

ROZWÓJ JĘZYKA W ASPEKCIE GRAMATYCZNYM

wyjaśnia jak dziecko tworzy struktury językowe

(szyk wyrazów, fleksja, intonacja)

SYMPTOMY: BŁĘDY: MECHANIZMY:

- różnicowanie użycia - holoflazy - klasy form;

wyrazów; (pojedyncze wyrazy - strategie;

- łączenie 2 wyrazów w hau-hau, brum-brum- - język opiekunek

wypowiedzi- proces ale jest to błędem, gdy (dorosłych);

integracyjny; dziecko ma 4-5lat); - naśladownictwo;

- dostrzeganie różnic - mowa telegraficzna; - sprzężenie zwrotne;

znaczeniowych wynikających - hiperregulacja - budowanie rusztowania

z miejsca wyrazu w zdaniu- (ludź- ludzi, (wsparcie i pomoc z

proces indukowania utajonej człowieki- człowiek akceptacją).

struktury; zła odmiana wyrazów)

- naśladowanie wypowiedzi

innych osób- zjawisko

różnicowania integracji;

- przejawianie zachowań

językowych o zróżnicowanej

strukturze syntaktycznej.

3. PRAGMATYCZNY (kontekstowy)

ROZWÓJ JĘZYKA W ASPEKCIE PRAGMATYCZNYM

wyjaśnia, jak dziecko używa języka w określonym

kontekście, aby proces komunikacji był skuteczny.

SYMPTOMY: CZYNNIKI:

- stosowanie komunikacji niewerbalnej: - rodzaj osób nawiązujących kontakt

gesty, mimika, dotyk, dźwięki (mama, babcia, kolega, nauczyciel);

paralingwistyczne, kanał wokalny, - rodzaj środowiska;

spojrzenie, dystans fizyczny, pozycja - rodzaj kontaktu;

ciała, wygląd fizyczny, organizacja - cel kontaktu.

środowiska;

- korzystanie z komunikacji werbalnej:

złożone style interakcyjne, i uwzględnienie

słuchacza, dostrzeżenie kontekstu

sytuacyjnego.

---