Do Organów Naczelnych zaliczamy:

1. Prezydenta RP

2. Radę Ministrów

3. Prezesa Rady Ministrów

4. Poszczególnych ministrów kierujących działaniami administracji

5. Kierowników Komitetów i Komisji wchodzących w skład RM, kierującymi działami administracji

Cechy:

1. Są one organami zwierzchnimi w stosunku do wszystkich pozostałych

2. Poza prezydentem ich kierownicy powoływani są i odwoływani przez Prezydenta RP

3. Odpowiedzialność polityczna ponoszą przed Sejmem i Trybunałem Stanu (konstytucyjną)

4. Mają właściwość na całym terytorium kraju

Do Organów Centralnych zaliczamy:

1. Komendanta Głównego Policji

2. Komendanta Głównego Straży Pożarnej

3. Komendanta Głównego Straży Granicznej

4. Szefa ABW

5. Szefa AW

6. Dyrektora Wyższego Urzędy Górniczego

Cechy;

1. Ich kierowników powołują i odwołują Organy Naczelne

2. Przed Organami Naczelnymi ponoszą odpowiedzialność polityczną, zawodową

3. Mają właściwość na całym terytorium kraju

Do Organów Terenowych zaliczamy:

1. Wojewodę - powoływany i odwoływany przez Premiera, przed nim ponosi odpowiedzialność. Reprezentuje w terenie całą RM.

Funkcje Wojewody:

• Przedstawiciel RP

• Organ administracji zespolonej - powołuje i odwołuje kierowników wojewódzkich służb inspekcji i straży, którzy wykonują w jego imieniu zadania rządowe

• Jest organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego

• Jest reprezentantem, przedstawicielem skarbu Państwa w stosunku do mienia przekazanego mu w celu realizacji jego zadań.

Zespolenie aparatu administracyjnego występuje w różnych aspektach:

• Zespolenie organizacyjne - polega na włączeniu podległych służb, inspekcji, straży do jednej struktury organizacyjnej np.: do struktury UW.

• Zespolenie osobowe - polega na prawie do powoływania i odwoływania kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży

• Zespolenie kompetencyjne - polega na realizowaniu przez służby, inspekcje o straże zadań przypisanych organowi zwierzchniemu np.: wojewodzie

• Zespolenie finansowe - polega na włączeniu planu finansowego służby, inspekcji straży do planu finansowego podmiotu prawującego zwierzchnictwo.

Zespolenie aparatu administracyjnego występuję zarówno w administracji rządowej jak i samorządowej.

2. Organy Administracji Niezespolonej

1. Dowódcy Okręgów Wojskowych

2. Wojewódzki Komendant Uzupełnień

3. Dyrektorzy Urzędów Morskich

4. Dyrektorzy Izb Skarbowych

5. Naczelnicy US

6. Dyrektorzy Izb Celnych

7. Naczelnicy UC

8. Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Górniczych

Cechy:

1. Ich kierowników powołują i odwołują organy centralne lub naczelne za zgodą wojewody

2. Przed tymi organami ponoszą odpowiedzialność polityczną i służbową

3. Wojewoda może wydawać tym organom polecenia służbowe w zakresie, w jakim działa przedstawiciel RM

Organy Samorządu Terytorialnego funkcjonują w trzech jednostkach terytorialnych:

1. Gmina

2. Powiat

3. Województwo

Nie ma Naczelnych ani Centralnych Organów Samorządowych

Jednostki samorządowe nie są sobie podporządkowane. Maja one własne kompetencje, które nie powinny się krzyżować.

Nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego sprawują organy administracji rządowej.

Nadzór to monitorowanie, ustalanie istniejącego stanu rzeczy, porównywanie tego stanu ze stanem postulowanym i w przypadku rozbieżności nadzór polega na prawnej możliwości kształtowania czynności organu podlegającego nadzorowi np.: wojewoda może stwierdzić nieważność Uchwały Rady Gminy, jeżeli jest ona niezgodna z przepisami prawa

Aby nadzór był sprawowany to akt normatywny musi określać:

• Organ nadzorujący i nadzorowany

• Kryteria nadzoru

• Środki nadzoru

Organami nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego są:

1. Wojewoda

2. Prezes RM

3. Regionalna Izba obrachunkowa

Jedynym obecnie obowiązującym kryterium nadzoru jest LEGALNOŚĆ.

Środkami nadzoru są:

1. Stwierdzenie nieważności uchwały

2. Zawieszenie organów jednostki samorządu terytorialnego

Hierarchia podporządkowania wyraża się w dwóch zależnościach:

1. Służbowa - polega na prawie do wydawania podległym jednostkom poleceń służbowych, (rozkazów, aktów indywidualnych) i wytycznych, okólników, regulaminów, statutów.

2. Osobowa - polega na prawie do zatrudniania, nagradzania, karania, zwalniania pracownika.

Układ podwójnego podporządkowania polega na podporządkowaniu hierarchicznym dwóm podmiotom. W takim podporządkowaniu funkcjonują organy administracji niezespolonej.

Z jednej strony podlegają organom naczelnym lub centralnym, a z drugiej strony podlegają wojewodzie.

Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze, które maja swoje organy administracyjne. Do tych jednostek należą:

1. Sołectwo

• Zebranie mieszkańców - organ stanowiący

• Sołtys - organ wykonawczy.

Ma on do pomocy, jako organ opiniodawczo - doradczy Radę Stołeczną

2. Osiedle

• Rada - organ stanowiący

• Zarząd - organ wykonawczy na czele, którego stoi Zarząd

3. Dzielnica

• Rada - organ stanowiący

• Zarząd - organ wykonawczy na czele, którego stoi Zarząd

Elementy obejmujące przedmiot badań nauki administracji:

1. Otoczenie administracji tj. otoczenie, w którym działa, wzajemne związki pomiędzy administracją a otoczeniem

• Ustrój danego państwa

• Poglądy polityczne mieszkańców

• Sytuacja ekonomiczna ludności

• Kultura

• Religia

• Środowisko naturalne

2. Sprawy struktur, org, administracyjnych i wzajemnie powiązania miedzy nimi

• Określa, na jakich zasadach są tworzone organy administracyjne, jakie są kompetencje i wzajemne relacje

3. Sprawy kadr w administracji

• Nauka administracji stara się wypracować najlepszy sposób pozyskiwania pracowników do administracji

4. Funkcjonowanie aparatu administracyjnego

• Bada jak najlepiej zorganizować strukturę administracyjną i metody pracy, aby osiągnąć postawiony przed administracją cel.

5. Kontrola funkcjonowania administracji

• Nauka administracji wypracowuje mechanizmy kontroli, które najskuteczniej będą zwalczały istniejące patologie.

6. Sprawy techniki administracji

• Stara się, aby wypracować reguły do wprowadzenia nowych technik działania administracji bez szkody.

ROZWÓJ ANAUKI ADMINISTRACJI W UJĘCIU HISTORYCZNYM

Prawo administracyjne - nauka o normach prawnych, regułach postępowania wg., których administracja powinna funkcjonować. Prawidłowość funkcjonowania jest elementem nauki administracji.

Materialne prawo administracyjne - określa prawa i obowiązki w różnych dziedzinach życia regulowanych normami administracyjnymi.

W nauce administracji podstawową metodą badawczą jest metoda empiryczna, pozyskująca informacje przez zmysły.

Prawo administracyjne posługuje się metodą badawczo-analityczną (analiza przepisu).

METODY I TECHNIKI BADAWCZE:

Metoda badawcza -świadomy sposób postępowania do realizacji określonego celu.

Etapy w postępowaniu badawczym:

1. Zbieranie materiałów - może odbywać się poprzez dobór próby, która powinna być reprezentatywna dla całości badanego zjawiska. Zwykle na taka reprezentatywność pozwala dobór próby migawkowej, który polega na dobraniu do badania z n-ty przykład działania organu. Materiał badawczy może być oryginałem albo kopią. Kopie pozyskuje się do badania wówczas, jeżeli nie można pozyskać oryginalnych dokumentów np.: kontrola działań prokuratury w zakresie spraw przekazanych do sądu.

Obserwacja (technika badawcza) -proces bezpośredniego postrzegania:

• Obserwacja uczestnicząca

• Obserwacja zewnetrzna

Wywiad - może być przeprowadzony w oparciu o scenariusz, albo w formie swobodnej rozmowy.

2. Analiza - Etap analizy polega na ocenie zebranych materiałów przy zastosowaniu różnych kryteriów.

W zależności od kryterium możemy mówić o różnych metodach:

• Metoda statystyczna - wg, której zjawisko jest oceniane pod względem ilości

• Metoda historyczna - zgodnie, z którą zjawisko jest oceniane w stosunku do przeszłości

• Metoda porównawcza - zjawisko jest porównywane ze stanem faktycznym istniejącym w podobnej jednostce administracji

• Metoda normatywna - zjawisko jest porównywane ze stanem, które prawo przewiduje w poszczególnych aktach normatywnych

3. Formułowanie twierdzeń - Na tym etapie podmiot przeprowadzający badania wyciągający wnioski formułuje je najczęściej na piśmie. Wnioski mogą mieć charakter opisowy, albo mogą kończyć się wskazaniem działań mających doprowadzić do stanu pożądanego.

ASPEKTY STRUKTURALNE ADMINISTRACJI

Jakie podmioty wykonuję administrację rządową na obszarze województwa?

1. Wojewoda

2. Pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy służb i straży

3. Organy administracji niezespolonej

4. Organy samorządu terytorialnego wykonujące zadania zlecone

5. Kierownicy powiatowi służb inspekcji i straży działające pod zwierzchnictwem starosty

6. Organy samorządowe, jeżeli wykonują zadania rządowe na podstawie ustawy bądź porozumienia

KONCEPCJA WŁADZY OGÓLNEJ W ADMINISTRACJI

Władza ogólna sprowadza się do ponoszenia odpowiedzialności za realizację zadań wykonywanych przez wszystkie podmioty podporządkowane bezpośrednio i pośrednio.

Podmiot sprawujący ponosi odpowiedzialność za efekty działań a nie tylko za ich prawną poprawność. Zatem podmiot ją sprawujący może zostać odwołany ze stanowiska nawet w przypadku poprawnie prowadzonych działań (zgodnie z prawem) Odpowiedzialność ta jest polityczna

Koncepcja władzy ogólnej znajduje swe odzwierciedlenie na wszystkich szczeblach władzy.

Na samym szczycie tą władzę sprawuje premier, w terenie w strukturze rządowej wojewoda, w strukturze samorządowej marszałek województwa, starosta, wójt, burmistrz, prezydent miasta.

Układy zależności organów:

1. Koncentracja

2. Dekoncentracja

3. Centralizacja

4. Decentralizacja

W systemie koncentracji organy zwierzchnie realizują wszystkie ważne zadania, natomiast organy podporządkowane wykonują jedynie funkcje pomocnicze.

W systemie dekoncentracji większość zadań realizują podmioty niższego szczebla, a ich kompetencja do realizacji tych zadań pochodzi od organu zwierzchniego.

Analizując system centralny i decentralizacji akcentujemy ukształtowaną strukturę, w której istnieje wyraźny podział na organy centralne i terenowe.

W układzie centralistycznym wszystkie istotne decyzje są podejmowane przez organy centralne, zaś organy terenowe tak jak w systemie koncentracji, wykonują czynności pomocnicze.

W systemie zdecentralizowanym większość rozstrzygnięć zapada w organach terenowych które realizują zadania zgodnie z kompetencjami przyznanymi przez normy prawne a nie z upoważnienia wyższego szczebla.

Podstawowe zasady, zgodnie, z którymi wprowadzono reformę samorządową z lat 1990-2002

1. Zasada unitarności państwa - polega na tym, że tylko państwo jako całość jest podmiotem w stosunkach z jednostką.

• Gwarancje unitarnego charakteru państwa:

• Jednolity system prawny

• Jednolite państwowe obywatelstwo

• Jednakowa ustawowo określona pozycja jednostek samorządu terytorialnego

• Jednolity system podatkowy

• Silna pozycja wojewody w strukturze administracji

• Silna pozycja Sądu Administracyjnego

2. Zasada pomocniczości - wyraża się ona w tym, że państwo nie powinno ograniczać, przeszkadzać jednostce w jej aktywności. Wszystkie te zadania, które jednostka może wykonać nie powinno realizować państwo. Jednostka realizuje je poprzez różnego rodzaju struktury np.: zrzeszenia samorządu, organizacje społeczne. Państwo zaś powinno pobudzać jednostki do działania stwarzając odpowiednie warunki.

3. Zasada solidarności społecznej - polega na odpowiedniej redystrybucji środków budżetowych: te regiony kraju, które są opóźnione w rozwoju w stosunku do reszty powinny otrzymywać od budżetu państwa więcej środków niż same do niego odprowadziły. Państwo nie powinno przeszkadzać w rozwoju regionom przodującym.

4. Zasada domniemania kompetencji samorządu terytorialnego - samorząd terytorialny powinien realizować wszystkie zadania Państwa, z którymi jest sobie w stanie poradzić. Natomiast Państwo powinno zajmować się tylko nielicznymi zadaniami np.: obronność kraju, polityka monetarna.

W przypadku określenia w prawie, która struktura Państwa - rządowa czy samorządowa - ma realizować zadania domniemanie mówi, że to samorząd jest właściwy.

Pośród samych jednostek samorządowych istnieje domniemanie i kompetencje na rzecz gminy, natomiast powiat i województwo realizują te zadania, które są im ściśle przekazane do realizacji w prawie.

KSZTAŁTOWANIE STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ INSTYTUCJI

Jakie elementy (czynniki) kształtują strukturę organizacyjną instytucji?

1. Cele powołania instytucji

1. Cel końcowy - cel, dla którego tworzy się strukturę organizacyjną

2. Cel pośredni - etapy służące realizacji celu końcowego

3. Cele całościowe

4. Cele częściowe

5. Cele wewnętrzne

6. Cele zewnętrzne

7. Cele pokrewne

8. Cele różne

2. Części składowe - struktura organizacyjna nie jest jednakowa masą, ale składa się z licznych elementów. Liczbę i rodzaj tych elementów określa podmiot dysponujący władztwem organizacyjnym. On określa np. liczbę referatów, wydziałów, zespołów, stanowisk pracy.

Każda część składowa powinna realizować swój cel, który dla niej jest celem całościowym, końcowym, natomiast w ujęciu (perspektywie) całości struktury administracyjnej ta jednostka realizuje jedynie cel częściowy.

3. Zasoby - są to zarówno elementy osobowe jak i materialne. Kształt struktury organizacyjnej zależy zarówno od jakości wykwalifikowanych pracowników jak i od środków materialnych, które ma do dyspozycji podmiot organizujący instytucję.

Adekwatna do potrzeb wielkość środków materialnych pozwala na optymalne ukształtowanie struktury organizacyjnej.

Władztwo organizacyjne polega na prawie tworzenia, znoszenia struktur organizacyjnych administracji.

4. Otoczenie struktury organizacyjnej - jest to sytuacja polityczna, społeczna, kultura, religia, zamożność społeczeństwa.

CECHY, KTÓRYMI POWINNO CHARAKTERYZOWAĆ SIĘ PRAWIDŁOWE DZIAŁANIE STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH INSTYTUCJI

1. Skuteczność - jest mierzona stosunkiem efektu końcowego do postawionego sobie celu

2. Korzystność - działaniem korzystnym będzie takie, które będzie miało więcej pozytywnych rezultatów niż kosztów (również kosztów np. politycznych) - cecha odwrotna do fiskalizmu.

3. Ekonomiczność - mierzona stosunkiem kosztów o rezultatów

4. Prostota - wyraża się w realizacji celu końcowego poprzez jak najmniejsza ilość elementów.

5. Czystości działania - jest osiągana, gdy nie ma ujemnych czynników wynikających z działań administracyjnych np.: należy tak przeprowadzić egzekucję administracyjną, aby pozostawić możliwość utrzymania się osoby z posiadanych środków.

6. Udatność - działaniem udatnym jest takie, które realizuje cel instytucji, realizując jednocześnie cele niesprzeczne z celem instytucji, aczkolwiek nie będące w wykazie jej celów.

7. Dokładność - polega na odtworzeniu wzoru, który jest określony prawem i wytycznymi podmiotu zwierzchniego

8. Racjonalność - działaniem racjonalnym będzie adekwatne do aktualnie istniejących możliwości

FORMALIZACJA DZIAŁAŃ STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ

Każda struktura administracyjna musi realizować swoje zadania na podstawie norm prawnych.

Mamy dwa rodzaje norm prawnych:

1. Normy powszechnie obowiązującego prawa (zawarte w konstytucji, umowach międzynarodowych, ustawach, rozporządzeniach, aktach prawa miejscowego)

2. Normy prawa wewnętrznego administracji (zawarte w regulaminach, statutach)

Działanie zobowiązujące jednostkę nie podporządkowaną administracji powinny znaleźć podstawę w prawie powszechnie obowiązującym.

Tworzenie i znoszenie organów administracji publicznej może odbywać się tylko na podstawie ustawy.

W zakresie kształtowania wewnętrznych struktur organu, ustawy albo same je ustalają albo częściej dają kompetencje zwierzchnikowi do kształtowania tek struktury np.: wojewoda wydaj regulamin organizacji UW.

Wysokie sformalizowanie struktury organizacyjnej (usztywnienie) jest niekorzystne z punktu widzenia funkcjonowania organizacji. Kierownik jednostki organizacyjnej powinien mieć możliwość właściwej reakcji na zmieniające się okoliczności zewnętrzne tzn. powinien mieć możliwość powoływania nadzwyczajnych zespołów, pełnomocnictwa do nadzwyczajnych spraw.

MODEL BIUROKRACJI, ORGANIZACJI WG MAXA WEBERA

Podstawowa idea tego modelu jest to, że jednostka jest podporządkowana prawu a nie urzędnikom. Urzędnicy jedynie stosują prawo. Nakładają na jednostkę tylko tyle obowiązków, dając jednostce tyle uprawnień ile prawo przewiduje. Są oni, zatem jedynie wykonawcami prawa.

Cechy modelu biurokracji:

1. Władzę organizacyjną maja urzędnicy o kwalifikacjach w zakresie administrowania

2. Urzędnicy powinni być zorganizowani w systemie hierarchicznym tzn. pracownik powinien działać całkowicie samodzielnie, ale powinien być nadzorowany, kontrolowany przez swojego zwierzchnika

3. Obowiązki, zadania powinny być przypisane stanowiskom a nie konkretnym osobom

4. Uprawnienia decyzyjne są skoncentrowane na najwyższym szczeblu instytucji

5. Struktura ma zapewnić możliwość awansu

6. Zatrudnienie pracowników powinno być oparte o umowę o pracę

7. Pracownik powinien zostać poddany kontroli i formalnej dyscyplinie w pracy. Kontrola zdaniem Webera powinna być przynajmniej formalna, natomiast późniejsze doświadczenia wskazują ze korzystnie wpływa na prawidłowość administrowania również i kontrola merytoryczna.

8. Każde stanowisko w administracji powinno być wyposażone w swoje kompetencje, których nie powinno naruszać inne stanowisko, aby nie było chaosu kompetencyjnego

9. Zarządzanie stanowiskami pracy powinno polegać na wydawaniu poleceń służbowych, służbowych polecenia te powinny mieć charakter bezosobowy

10. Nabór kandydatów na stanowiska administracji powinien być poprzedzony konkursem. Wg Webera selekcja kandydatów powinna opierać się przynajmniej o sprawdzanie kwalifikacji pod względem formalnym. Jako przykład sprawdzania kandydatów zarówno pod względem formalnym jak i merytorycznym SA konkursy na członków Samorządowego Kolegium odwoławczego, gdzie sprawdza się zarówno wymogi formalne (określone ustawowo) jak i wiedze merytoryczną.

11. Struktura administracyjna powinna dawać możliwości kariery zawodowej, która powinna być następstwem podnoszenia kwalifikacji pracowników. W obecnej sytuacji powinni to polegać na stworzeniu udogodnień w postaci skierowań na kursy, dofinansowania tych kursów.

Inne modele struktury administrowania to:

1. Struktura macierzowa - składa się z:

• Komórki organizacyjnej stałej, która tworzy trzon tej struktury

• Struktury zmiennej składającej się z pracowników wyspecjalizowanych w danej dziedzinie potrzebnych tylko w określonym przedziale czasu

Struktura hybrydowa - poza częścią stałą ma również część zmienną, ale w tej części zmiennej występują również stałe stanowiska, które ta częścią zarządzają

Struktura organiczna - polega na tym, że całość struktury, jej skład osobowy jest zmienny. Powoływanie do tej struktury odbywa się w oparciu o kryteria specjalizacyjne - tworzy się wówczas, gdy powstanie problem do rozwiązania

Elementy określające indywidualne stanowisko pracy:

1. Cel

2. Wykaz zadań i obowiązków

3. Zakres uprawnień

4. Zakres odpowiedzialności

AD 1. Cel - każde stanowisko pracy powinno mieć konkretnie określony cel do zrealizowania. Celem nie jest samym w sobie zrealizowanie obowiązku. Cel jest pojęciem szerszym. Dopiero realizacja różnych obowiązków może doprowadzić do realizacji celów. Jasne określenie celu daje możliwość trafnego, prawidłowego zrealizowania poszczególnych zadań. Niejasność celu może spowodować, że pracownik nie zrozumie również treści obowiązku. Uświadomienie sobie celu wzmacnia w pracowniku motywację, nie podejmuje on działań w oderwaniu od reszty pracowników. Tylko pracownik znający cel może być pociągnięty do odpowiedzialności za jego niezrealizowanie.

AD 2 Wykaz zadań i obowiązków - pojecie zadania i pojecie obowiązku nie są tożsame. Zadania mają doprowadzać do zrealizowania celu. Obowiązkiem jest nakaz wymuszający określone zachowania. Poprzez zrealizowanie obowiązku możemy zrealizować zadanie, aczkolwiek zadanie i cel mogą być zrealizowane nie tylko w wyniku realizacji obowiązku.

Zasady ustalania zakresu zadań i obowiązków:

1. Zasada przystosowalności - należy tak budować, konstruować, ustalać zakres zadań i obowiązków, aby można było znaleźć osobę, która w sposób prawidłowy potrafi realizować tak określony zakres. Zatem zadania i obowiązki powinny być z reguły pokrewne z jednej specjalności, natomiast zadania o charakterze całkowicie różnym powinny być realizowane przez różne osoby.

2. Zasada mierników - każdemu obowiązkowi i zadaniu powinna być przypisana odpowiednia liczba punktów, które odzwierciedlałaby trudność w realizacji zadań i obowiązków.

3. Zasada proporcjonalnej wagi powierzonych zadań i obowiązków - każdy pracownik adekwatnie do swojej funkcji i wynagrodzenia powinien mieć do zrealizowania taka sama ilość zadań i obowiązków mierzoną wg punktacji zastosowanej w Zasadzie Mierników. Określenie tych zadań i obowiązków w sposób nierówny jest przyczyną częstych konfliktów nie tylko między pracowniami a kierownictwem, ale również pomiędzy samymi pracownikami.

4. Zasada wywodliwości - zadania i obowiązki przypisane konkretnemu stanowisku pracy powinny być ukierunkowane na zrealizowanie celu głównego instytucji. Jeżeli struktura organizacyjna jest rozbudowana to zadania indywidualnego stanowiska pacy mogą być elementem, częścią zadań komórki organizacyjnej w ramach, której pracownik funkcjonuje. Nie powinny być to zadania sprzeczne z celami instytucji.

5. Zasada racjonalnej reszty - dla prawidłowego funkcjonowania struktury niezbędnym jest zapisanie, iż pracownik powinien wykonywać inne zadania zlecone mu przez kierownika.

Reguły zasady racjonalnej reszty:

• Kierownik może określić dodatkowe zadanie, jeżeli mieści się ono w ramach zadań i obowiązków jednostki organizacyjnej, w której określone stanowisko funkcjonuje.

• Zadanie to nie powinno należeć do wykazy zadań i obowiązków innego pracownika aktualnie funkcjonującego w strukturze danej jednostki

• Tych inne zadania pracownik nie może wykonywać samowolnie. Jeżeli pracownik je wykonuje z własnej inicjatywy to powinny być wcześniej z kierownikiem uzgodnione.

6. Zasada automatycznego zastępowania nieobecnych - pracownicy, którzy funkcjonują w ramach jednego biura, czyli najmniejszej jednostki organizacyjnej, poza samodzielnym stanowiskiem pracy, powinni sami zastępować jeden drugiego w sytuacjach nieobecności np.: urlop, L4. Automatyczne zastępowanie pracownika pozwala na zmniejszenie niezadowolenia klientów administracji związanego np.: z nieterminowym załatwianiem spraw.

AD3 Zakres uprawnień i środków - uprawnienie nie jest tożsame z zadaniem a nawet z obowiązkiem. Jeżeli na kogoś został nałożony obowiązek w wykazie zadań i obowiązków to jeszcze nie oznacza to automatycznego uprawnienia do zrealizowania tego obowiązku np.: pracownik jest obowiązany załatwić określone sprawy w ustawowym terminie - to SA zadania i obowiązki. Aby on był uprawniony do załatwiania, rozstrzygania sprawy to musi mieć dodatkowe, imienne upoważnienie przekazujące kompetencje od tej osoby, która ustawowo z mocy aktu normatywnego była uprawniona do załatwiania określonych spraw. Aby mieć uprawnienia należy połączyć kompetencje i środki.

Kompetencje - upoważnienie dane przez organ ustawowo upoważniony.

Środki - narzędzia pracy np.: informacje potrzebne do rozstrzygnięcia spraw, środki materialne niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy.

AD4 Zakres odpowiedzialności - pracownik powinien mieć jasno określoną odpowiedzialność, która jest związana z jego odpowiedzialnością na danym stanowisku. Nie można pociągnąć do odpowiedzialności pracownika, który w sposób niejasny ma określone obowiązki, zadania albo nie dano mu uprawnień do realizowania zadań.

Na czym polega władza ogólna?

• Jest sprawowana na różnych szczeblach administracji

• Jej istotą jest podnoszenie odpowiedzialności za podległy sobie aparat administracji

• Na szczeblu centralnym władze tą sprawuje prezes RM i on odpowiada nie tylko za działania administracji centralnej, ale również za działania podmiotów terenowych i samorządowych. Jest on, bowiem organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządowych. Odpowiedzialność ponosi przed Sejmem, Trybunałem Konstytucyjnym.

• W województwie władzę ogólna sprawuje wojewoda ponosząc odpowiedzialność za działania wszystkich podmiotów administracyjnych (tez samorządowych), albowiem jest on organem nadzoru nad działalnością samorządową.

• W powiecie władzę ogólna sprawuje starosta

• W gminie władze ogólna sprawuje wójt, burmistrz, prezydent miasta.

DECYZJE W SYSTEMIE DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

W rozumieniu prawa decyzja jest jednostronnym oświadczeniem woli organu administracyjnego skierowanym do konkretnego adresata określające w sposób konkretny skutki prawne.

Przykładem takiej decyzji są decyzje wydawane na podstawie KPA, Ordynacji Podatkowej, KC. Są nimi także koncesje, zezwolenia, licencje.

Charakteryzuj a się one podwójną konkretnością:

1. co do adresata

2. co do skutków prawnych

Decyzja w rozumieniu nauki administracji jest szerzej rozumiana. Jest nią każdy wybór pomiędzy przynajmniej dwoma alternatywami, jakie zostały przedstawione temu, kto decyzje podejmuje.

Alternatywa to możliwość wyboru, różne rozwiązania mogące mieć zastosowanie w określonej sytuacji. Zatem decyzją w nauce administracji będzie to

1. Komu przyznać więcej środków budżetowych

2. Kogo uznać za podmiot wygrywający przetarg

Decydentem jest podmiot podejmujący decyzję, dokonujący wyboru alternatywy albo ten, kto tworzy warianty, z których osoba uprawniona może dokonać wyboru.

Mamy dwa rodzaje decydentów:

1. Decydenci o kompetencjach materialnych (rozpoznaje merytorycznie) - osoba albo zespół osób posiadające wiedzę merytoryczną pozwalającą stworzyć wariant rozstrzygnięcia, projekt rozstrzygający, który następnie jest przedstawiony do wyboru, do zatwierdzenia. Decydentami są np. pracownicy organów administracji.

2. Decydenci o kompetencjach formalnych - jest to osoba albo grupa osób mająca uprawnienia, kompetencje do dokonania ostatecznego wyboru. Decydent taki może, ale nie musi mieć wiedzy wysoce wyspecjalizowanej, w zakresie spraw obitych w decyzjach.

Decydentem tym jest np.: minister, wojewoda, wójt, starosta, prezydent miasta.

WSPÓŁDZIAŁANIE PODMIOTÓW W TOKU PROCESU DECYZYJNEGO

Może ono wynikać albo bezpośrednio z:

1. Obowiązku nałożonego prawem - przepisy proceduralne, a jeszcze częściej przepisy prawa materialnego w zakresie administracji w przypadkach skomplikowanych decyzji wymagają porozumień, opinii, uzgodnień. Wówczas organ administracji jest zobowiązany takie współdziałanie wykorzystać, a jego brak powoduje istotne naruszenie przepisów prawa. Może to skutkować nie tylko uchyleniem decyzji, ale w określonych przypadkach również jej nieważnością.

2. Okoliczności faktycznych - Np.; KPA nakłada obowiązek posługiwania się pomocą prawna innego organu, gdy strony, świadkowie mieliby być przesłuchani w toku postępowania a zamieszkują dalej niż w sąsiedniej gminie. Wówczas organ właściwy dla miejsca zamieszkania świadka powinien na żądanie organu rozpoznającego sprawę przesłuchać te osoby i przesłać protokół z przesłuchania,

3. Gdy wydanie decyzji nie jest możliwe bez specjalistycznej wiedzy, którą nie dysponuje organ podejmujący decyzje - organ administracji do rozstrzygnięcia sprawy czasami potrzebuje informacji wysoce specjalistycznych i uzyskiwanych w wyniku analizy i oceny. Pracownicy organu zwykle nie dysponują taka wiedzą, wówczas w toku postępowania organ powinien dopuścić dowód z opinii biegłego.

WYMIANA INFORMACJI W PROCESIE DECYZYJNYM

Przykładem wymiany informacji jest prawidłowe współdziałanie miedzy tymi organami. Zdarza się, iż informacje konieczne do podjęcia decyzji są w posiadaniu różnych podmiotów, niekoniecznie administracyjnych, również prywatnych. Określając np.: wskaźniki rozwoju gospodarczego bierze się pod uwagę prognozy rozwoje firm prywatnych.

Dla prawidłowego podjęcia decyzji konieczna jest prawidłowa wymiana informacji wewnątrz struktury danego organu miedzy jej jednostkami organizacyjnymi (np: miedzy wydziałami).

ELEMENTY SKŁADAJĄCE SIĘ NA SYSTEM DECYZYJNY:

1. Podmioty faktyczne uczestniczące w procesie podejmowania decyzji - podmiotami tymi są zarówno pracownicy prowadzący sprawę, jak również strony, świadkowie, biegli, osoby, u których znajdują się przedmioty, których dotyczy sprawa.

2. Źródła informacyjne - są to kartoteki, rejestry, zbiory informacji zarówno na piśmie, jak i zbiory informatyczne.

3. Procedury - przepisane, usankcjonowane przez państwo reguły postępowania zebrane w takich aktach prawnych Regulaminu Postępowania Administracyjnego, ordynacji podatkowej, kodeksów celnych itp. Procedury regulują czynności mające doprowadzić do wydania decyzji. Ich naruszenie może spowodować ich uchylenie albo nieważność decyzji.

4. Instrumenty sterowania - w zakresie administrowania instrumenty te przewidują prawo i mieszczą się one zazwyczaj w zakresie hierarchicznego podporządkowania albo nadzoru.

ETAPY PROCESU DECYZYJNEGO

1. Określenie problemu decyzyjnego - określenie zakresu przedmiotowego i podmiotowego sprawy- nie jest przesądzone w nauce czy pierwszym etapem jest zawsze określenie problemu decyzyjnego czy też określenie celów. W klasycznej sprawie administracyjnej po złożeniu wniosku przez stronę organ administracyjny jest zobowiązany określić podmioty, których sprawa dotyczy i przedmiot, do którego będą się odnosiły działania administracyjne. Podmiotami będą:

• Strony

• Organy administracyjne

• Inne osoby biorące udział w postępowaniu

Przedmiotem jest to, czego dotyczy postępowanie np.: podatek, nazwisko, budowla.

2. Określenie celów - cel powinien być zawsze zgodny z przepisami prawa i jego zrealizowanie może się odbywać tylko metodami prawnymi.

3. Określenie alternatyw decyzyjnych - każda decyzja powinna być podjęta po rozważeniu różnych możliwości.

Alternatywą jest projekt decyzji, który może zostać przyjęty przez decydenta i stać się decyzja. Alternatywą jest tez możliwość nie wydania decyzji.

4. Określenie ograniczeń - na ostateczny kształt mają wpływ ograniczenia. Najdalej idące są to ograniczenia prawne, które musza być bezwzględnie uwzględniane. Do innych ograniczeń zaliczamy np.: niewystarczające środki finansowe, brak ludzi, którzy mogą zrealizować decyzję.

5. Mechanizm sprzężenia zwrotnego - w toku procesu decyzyjnego mogą się zmieniać okoliczności sprawy w sposób obiektywny. Mechanizm ten nakazuje przez cały czas prowadzić analizę wszystkich czynników mogących mieć znaczenie dla sprawy i wskazuje, że należy albo korygować cele, albo inaczej określać problem decyzyjny np: zakresem decyzji objąć większa liczbę osób. Mechanizm ten to nieustanna kontrola od pierwszej czynności w sprawie, aż do momentu, gdy decyzja jest ostateczna.

6. Wybór alternatywy - dokonuje go decydent formalny, któremu prawo dało kompetencje do podjęcia decyzji w określonym zakresie. W przypadkach określonych przez prawo decydent tez może przenieść swoja kompetencję na poległego sobie pracownika w formie pisemnej określając z imienia i nazwiska upoważnionego pracownika i określając zakres spraw, które ten pracownik może rozstrzygnąć.

Konflikty decyzyjne

W toku procesu decyzyjnego mogą się ujawnić różne interesy podmiotów tego procesu.

Mogą być trzy rodzaje sytuacji:

• interesy podmiotów są rozłączne tzn. niesprzeczne ale różne

• interesy są częściowo sprzeczne

• interesy są zbieżne.

Sytuacje dotyczące tych interesów mogą istnieć między stronami postępowania adm. a administracją, albo między samymi stronami postępowania.

Rodzaje konfliktów

1. konflikty indywidualne to takie które dotyczą jednostki, nie funkcjonują wewnątrz struktury adm. np. konflikt między państwem a osobą fizyczną bądź prawną.

2. konflikty strukturalne to albo wewnątrz organizacyjne, albo między organizacyjne konflikty.

• konflikty wewnątrz organizacyjne mogą występować między strukturą organizacyjną a jej pracownikiem, albo między wewnętrznymi jednostkami organizacyjnymi określonej struktury.

• konflikty między organizacyjne występują między przynajmniej dwoma wyodrębnionymi samodzielnymi instytucjami. Konflikt taki może powstać między podmiotami tego samego szczebla, tego samego poziomu.

Typowe sytuacje rodzące konflikty:

- preferowanie poszczególnych osób ich faworyzowanie. Pracownicy, którzy realizują swoje zadania w takim samym zakresie powinni przy uwzględnieniu swoich kwalifikacji otrzymywać takie samo wynagrodzenie

- żądania pracowników, które struktura zatrudniająca nie jest w stanie zrealizować

- niezadowolenie z prestiżu danego stanowiska

- niezadowolenie z roli pełnionej w organizacji.

Typy i modele decyzji

Ze względu na przedmiot decyzji możemy wyróżnić decyzje dotyczące:

oświaty ,budownictwa, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, porządku publicznego

statusu osobowego jednostki.

Ze względu na treść decyzji wyróżniamy decyzje:

zakazujące, nakazujące, kształtujące prawo, uprawniające.

Modele decyzji :

• programowalne to takie które się powtarzają , które są takie same tylko zmieniają się częściowo podmioty tych decyzji i niektóre szczegóły co do przedmiotu. Takimi decyzjami są wszystkie decyzje w rozumieniu nauki prawa adm. Prawo przewiduje, bowiem tryb postępowania, które ma doprowadzić do wydania decyzji.

- decyzje konstytutywne to takie, które wywołują skutki od chwili ich wydania na przyszłość.

- decyzje deklaratoryjne to takie, które odnoszą skutki również do przeszłości,

- decyzje pozytywne to decyzja, która w całości uwzględnia żądania przedstawione we wniosku

- decyzje negatywne to taka, która takich żądań nie uwzględnia w całości

- decyzje formalne muszą być podjęte przy zastosowaniu skomplikowanej procedury.

- decyzje nieformalne również muszą mieć swoją podstawę prawną,ale ich formalizm jest sprowadzony do minimum.

- decyzje związane z tą decyzją mamy do czynienia wówczas, gdy przepis prawa daje możliwość wydania decyzji tylko w określonej treści.

- decyzja uznaniowa mamy z nią do czynienia, gdy organ ma możliwość wyboru treści decyzji przy ustaleniu konkretnych okoliczności sprawy.

• nie programowalne są to decyzje w sytuacjach nowych co do których prawo jeszcze nie ustaliło konkretnego toku postępowania, zazwyczaj dotyczy to sytuacji nadzwyczajnych, rzadko występujących.

Prawo Greshama mówi, że działalność programowalna wypiera Działalność nie programowalną, tzn. podejmowanie decyzji nie programowalnych skutkuje pewnymi nawykami i prowadzi do rutyny i wypracowania schematów postępowania. W momencie wypracowania reguł postępowania decyzja nie programowalna staje się programowalna.

Podmioty administrujące wydając decyzję powinny:

• ustalić normę prawną i wyjaśnić ją

• przyporządkować normę prawną do stanu faktycznego

• wyciągnięcie właściwych wniosków co do skutków prawnych

• sformułowanie decyzji na piśmie.

Decyzje polityczno społeczne wymagają zazwyczaj sformułowania

na samym początku:

• celu

• określenie zakresu

• określenie ograniczeń, ograniczeniem jest norma prawna od ustalenia której zaczynają być podejmowane działania prawne w administracji.

• sformułowanie alternatywnych decyzji

• wybór alternatywny.

Kontrolą jest monitorowanie stanu rzeczywistego, badanie istniejącego stanu rzeczy, zestawianie stanu rzeczywistego ze stanem postulowanym, wyjaśnianie rozbieżności między stanami, formułowanie wniosków i zleceń. W nadzorze są podejmowane czynności takie jak w kontroli, jednakże, gdy wystąpią nieprawidłowości podmiot nadzorujący ma prawo wkroczyć władczo w działalność nadzorowanego i zmienić, uchylić, stwierdzić nieważność czynności, którą dokonał nadzorowany.

---