Elementy pedagogiki resocjalizacyjnej

Temat: Agresja, agresywność, przemoc- rozróżnienie tych pojęć; które podrzędne , które nadrzędne; etiologia agresywności jako cechy osobowości człowieka ( etiologia-czynniki zewnętrzne i wewnętrzne ).

Znam formy agresji: instrumentalnej, akceptowanej i nieakceptowanej społecznie.

1.Encyklopedia Blackwella Psych. Społ., s.1-5

Agresja ( agression )- rozmyślne i celowe zadawanie cierpienia innej osobie wbrew jej woli. Często wyróżnia się dwa typy agresji. W agresji emocjonalnej ( gniewnej ) motywem sprawcy przeżywającego silne pobudzenie afektywne i gniew jest ukaranie ofiary. W agresji instrumentalnej , której z reguły nie towarzyszy silne pobudzenie ani gniew, motywem takim jest uzyskanie kosztem ofiary pewnych korzyści.

Wyznaczniki agresji- jedna z teorii agresji mówi, że agresja jest zwykle poprzedzona frustracją ( hipoteza frustracji- agresji ). Jednak nie ma do końca pewności, że frustracja może powodować agresje. Pewne jest , że frustracja może wywoływać rożne typy zachowania instrumentalnego ukierunkowanego na usunięcie przeszkody, a agresja jest tylko jednym

z nich.

2. Hanna Haner Psychologia . Teoria i praktyka, Warszawa 2005, s. 183-207

Agresja-to celowe wyrządzenie krzywdy innej osobie, która boi się, chce uniknąć bólu i cierpienia. Agresja dostarcza przyjemności i jest sposobem na szybką realizację doraźnego celu, ale psuje stosunki z ludźmi.

Formy agresji:

• Agresja bezpośrednia- w kontakcie „twarzą w twarz” ( demonstrowanie wrogości)

• Agresja pośrednia- gdy unikamy kontaktu z krzywdzoną osobą, jednocześnie np. szykanując ją, intrygując, plotkując itp.

• Agresja przemieszczona- to pośrednie wyrażenie agresji przez skierowanie jej na inną osobę niż ta, która ją wywołała. Ofiary przemieszczonej agresji to „ kozły ofiarne”.

• Agresja instrumentalna- gdy krzywdzenie człowieka, agresja przemyślana na zimno, służy innemu celowi, np. przypadkowe zabójstwo podczas napadu na bank.

• Agresja emocjonalna- spontaniczny atak pod wpływem gniewu, np. zabójstwo w afekcie. Agresja może też być spowodowana zaburzeniami w pracy mózgu, np. miażdżycą, uszkodzeniem układu limbicznego.

• Agresja werbalna i fizyczne- słowna różni się od fizycznej tym, że nie dochodzi do uszkodzeni ciała, chociaż rany zadane słowami bywają bardzo dotkliwe.

Agresja w celu rozładowania napięcia-hipoteza frustracji- agresji Dollarda i Millera 1939- zakłada , że agresja jest automatyczną reakcją na pojawienie się przeszkody uniemożliwiającej osiągnięcie ważnego dla człowieka celu.

Przeformułowana hipoteza frustracji- agresji-Berkowitz 1993- zakłada, że każda nieprzyjemna sytuacja ( niekoniecznie frustracja) może prowadzić do agresji, ale niemiłe uczucia nie muszą być wynikać z frustracji.

Czynniki powodujące agresję mogą tkwić w osobie lub sytuacji i wchodzić ze sobą w różnorodne interakcje.

Czynniki wewnętrzne wyzwalające agresje: chwilowe pobudzenie (np. erotyczne) lub cechy charakteru ,np. kompleks niższości lub osobowość typu A ( wrogość, potrzeba rywalizacji, pracoholizm, poczucie braku czasu, konfliktowość, przesadna ambicja ).

Czynniki sytuacyjne wyzwalające agresję: niemożność realizacji zamierzeń jako efekt zakazów i innych czynników, na które nie mamy wpływu oraz niewłaściwe relacje społeczne.

Agresja w celu osiągnięcia korzyści materialnych i społecznych- chuligani w szkole.

Agresja dla podtrzymania wysokiego statusy społecznego- bójki chłopców jako pragnienie uzyskania dominacjo w grupie.

Agresja obronna- samoobrona jako agresja usprawiedliwiona.

3.E.Aronson- dzieli agresje na wrogą i instrumentalną; wrogą poprzedza gniew, a jej celem jest zadanie bólu lub zranienie. Efektem instrumentalnej może być również ból i zranienie, ale nie stanowi to w tym przypadku celu podjętego działania.

4.Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, tom I, Warszawa 2003, s.39-47

Agresja- termin używany na określenie zachowań skierowanych na zrobienie komuś, czemuś krzywdy, prowadzących do wyrządzenia zła, bólu. W społeczności ludzkiej agresja występuje w postaci działań 1) antyspołecznych, motywowanych tylko chęcią szkodzenia 2)prospołecznych, przynoszących komuś szkodę, lecz realizowanych w imię celów społecznych, np. praworządności, przeciwdziałania krzywdzeniu innych itp.

Terminy pokrewne agresji- agresywne zachowanie, agresywne zachowanie się, agresywność.

Zachowanie agresywne- to poszczególne konkretne fakty o pewnych specyficznych właściwościach, agresywne zachowanie się zaś to zbiór zachowań agresywnych występujących u danego osobnika. Agresywność odnosi się do szczególnej właściwości ludzi i jest rozumiany jako predyspozycja do zachowań agresywnych.

5. J.M.Wolińska , Agresywność młodzieży , problem indywidualny i społeczny, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000, s.19-38

Agresja to proces, czynności jednostki, natomiast agresywność to cecha osobowości nabyta i utrwalona w procesie jej rozwoju na podstawie uczenia społecznego, a polegająca na częstych nieadekwatnych do bodźca, reakcjach agresywnych o znacznym nasileniu, występujących w stosunku do szerokiego zakresu obiektów społecznych.

L.Berkowitz- definiuje agresywność jako wyuczoną gotowość do reagowania agresją. Według A.H.Bussa to nawyk do atakowania

Teorie agresji:

Koncepcje biologiczne zachowań agresywnych

Neurofizjologiczne i organiczne podłoże agresji

Agresja jako instynkt, popęd

Psychospołeczne teorie agresji

Teoria frustracja-agresja

Agresja jako wyuczona dyspozycja

Agresja nawykowa- efekt klasycznej teorii uczenia się - uczenie przez obserwacje, naśladownictwo, modelowanie

Społeczne uczenie się zachowań agresywnych

6. Jeno Ranschbung, Lęk,gniew, agresja, s.93-111

Etologia ( nauka o tworzeniu się charakteru)- uważa agresję za instynkt reaktywny- instynkt służący podtrzymaniu gatunku.

7. Agresja wśród dzieci i młodzieży, s. 11-21

Agresywność jako cecha wrodzona oznaczać może, że chodzi o ogólną, instynktowną skłonność do agresji, która poszukuje ujścia. Według tego ujęcia jest w nas pewna pula agresywności wyładowująca się bez żadnych zewnętrznych prowokacji, spontanicznie. Tutaj ma zastosowanie zjawisko katharsis.

8.Agresja i przemoc w społecznym świecie. Agresja i przemoc wśród dzieci i młodzieży oraz w instytucjach społeczno- opiekuńczych, Kraków 1998, red. J.Kuźma, Z.Szarota

Przemoc to akty fizycznego krzywdzenia dziecka. ( definicja pod kątem rodzaju zachowania).

Przemoc to takie wywieranie wpływu na ludzi, w którego wyniku ich aktualny poziom rozwoju somatycznego i duchowego jest mniejszy niż potencjalny poziom tego rozwoju.

9. K.Kmiecik-Baran, Młodzież i przemoc. Mechanizmy socjologoczno- psychologiczne, PWN, Warszawa 1999

Przemoc- fizyczne lub umysłowe działanie na szkodę, wykorzystywanie seksualne, zaniedbywanie lub maltretowanie dziecka poniżej 18r.ż. przez osobę odpowiedzialną za pomyślny jego rozwój oraz działania, które stanowią zagrożenie dla jego rozwoju.

( amerykańskie Centrum Pomocy Dzieciom Krzywdzonym i Zaniedbanym)

Przemoc- wszelkie nieprzypadkowe akty godzące w osobistą wolność jednostki lub przyczyniające się do fizycznej, a także psychicznej szkody osoby, wykraczające poza społeczne zasady wzajemnej relacji. (Pospiszyl )

Większość definicji przemocy bierze pod uwagę trzy podstawowe kryteria: formę zachowania, intencję, skutki

AGRESJA-----------Agresja konstruktywna= rozwój - akceptowany społecznie

|

|

Agresja destruktywna= przemoc- nieakceptowana społecznie

---