Natalia Placek
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w Tarnowie
Kierunek: pielęgniarstwo
Rok: II semestr: III
Ilość godzin samokształcenia: 30
Praca samokształceniowa
w ramach przedmiotu:
pielęgniarstwo internistyczne:
Opieka pielęgniarska nad wybranym schorzeniem internistycznym oraz przygotowanie do życia z chorobą w środowisku domowym po zakończeniu hospitalizacji.
Plan pracy:
Obraz kliniczny
podział kliniczny choroby niedokrwiennej serca;
główne objawy zawału serca
podział zawałów serca
Przykładowe problemy pielęgnacyjne chorych i interwencje pielęgniarskie
dusznica bolesna
zawał mięśnia sercowego
Prewencja wtórna po hospitalizacji i leczenie poszpitalne
czynniki ryzyka które można modyfikować
czynniki ryzyka których nie można modyfikować
leczenie choroby wieńcowej
co należy zrobić w wypadku pojawienia się bólu?
Choroba niedokrwienna
Choroba niedokrwienna serca to zespół objawów klinicznych spowodowanych zaburzeniem równowagi pomiędzy dowozem tlenu i innych substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania mięśnia sercowego a jego aktualnym zapotrzebowaniem. Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej serca jest miażdżyca tętnic wieńcowych
(99 % wszystkich przypadków). Do innych rzadkich przyczyn należą: zapalenie tętnic, wrodzone wady tętnic, zwłóknienie tętnic np.po radioterapii. Mężczyźni stanowią ponad 70% chorych po 65 roku życia, a wśród chorych poniżej 50 roku życia odsetek mężczyzn jest jeszcze większy.
Podział kliniczny choroby niedokrwiennej serca:
1. Dławica piersiowa stabilna. Typowe bóle mają charakter gniecenia, pieczenia, ściskania w klatce piersiowej z promieniowaniem do szyi, kończyny górnej, brzucha. Bóle te są prowokowane przez wysiłek fizyczny lub stres emocjonalny. Bóle te trwają różnie długo (najczęściej kilka minut) i ustępują po przerwaniu wysiłku fizycznego lub po zażyciu nitrogliceryny. Bóle mogą pojawiać się również pod postacią osłabienia.
2. Dławica piersiowa spontaniczna (naczynioskurczowa, dławica Prinzmentala). Jest to postać choroby wieńcowej, która wywołana jest przez skurcz tętnic wieńcowych w obszarze nie objętym zmianami miażdżycowymi. W zapisie EKG w okresie nasilenia dolegliwości obraz zawału serca pełnościennego, po ustąpieniu dolegliwości bólowych- prawidłowe EKG.
3. Niestabilna dławica piersiowa = zagrażający życiu zawał serca. To postać choroby niedokrwiennej, w której ból wieńcowy utrzymuje się powyżej 15-20 minut i słabo reaguje na zażywaną nitroglicerynę. Obraz EKG jest prawidłowy. W badaniu laboratoryjnym krwi prawidłowa aktywność aminotransferaz: tropiny i CK-MB.
4. Zawał serca. To każda martwica mięśnia sercowego, która ma obraz w podwyższeniu markerów martwicy mięśnia sercowego: tropiny lub CK-MB.
Główne objawy zawału serca to:
-ból w klatce piersiowej nieustępujący na skutek zażywanej nitrogliceryny, promieniujący do szyi, kończyny górnej, brzucha;
-duszność;
-obrzęk płuc;
-nagłe zatrzymanie krążenia krwi;
-wstrząs (spadek RR skurczowego poniżej 90mmHg lub o więcej niż 60 mmHg dla ciśnienia typowego dla danego pacjenta);
-postać gastryczna zawału serca.
Podział zawałów serca:
1.
-świeży
-przebyty
2.
-pełnościenny (z uniesieniem odcinka ST, z załamkiem Q)
-niepełnościenny (bez uniesienia odcinka ST, bez załamka Q)
5. Nieme niedokrwienie
6.Kardiologiczny zespół X (choroba wieńcowa drobnych naczyń) [1]
Przykładowe problemy pielęgnacyjne chorych i interwencje pielęgniarskie
1. Dusznica bolesna:
Problem pielęgnacyjny: ból o charakterze rozpierania w klatce piersiowej, występujący najczęściej po wysiłku, promieniujący do szyi.
Cel opieki:
-przerwanie napadu bólowego,
-poprawa ukrwienia mięśnia sercowego.
Działania pielęgniarskie:
-ułożenie chorego w łóżku, najlepiej w pozycji półwysokiej, która zmniejsza napływ krwi do serca; poinformowanie pacjenta, aby ograniczył poruszanie się do chwili ustąpienia bólu,
-wykonanie badania elektrokardiograficznego,
-kontrola podstawowych parametrów i ich odnotowywanie,
-udział w leczeniu farmakologicznym (podanie krótko działających azotanów, np. nitrogliceryny, oraz innych leków na zlecenie lekarza),
-obserwacja charakteru i nasilenia bólu,
-zachęcenie pacjenta do odnotowywania sytuacji nasilających lub wyzwalających ból w okolicy serca oraz przerwania aktywności fizycznych w chwili pojawienia się dolegliwości,
-zapewnienie poczucia bezpieczeństwa choremu poprzez obecność przy nim, wyjaśnianie wątpliwości,
-obserwowanie pacjenta w kierunku powikłań (zawał serca, niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca, utrata przytomności).
2.Zawał mięśnia sercowego:
Problem pielęgnacyjny: silny ból w klatce piersiowej spowodowany zamknięciem światła naczynia wieńcowego.
Cel opieki:
-złagodzenie bólu,
-poprawa krążenia wieńcowego.
Działania pielęgniarskie:
-umieszczenie pacjenta na sali intensywnego nadzoru,
-ułożenie chorego w pozycji półwysokiej,
-założenie pacjentowi elektrod od monitora EKG,
-zapewnienie dostępu do żyły (założenie kaniuli obwodowej),
-podanie leków przeciwbólowych w celu opanowania bólu zawałowego (najczęściej dożylne leki opioidowe — morfina),
-wykonanie pełnoodprowadzeniowego zapisu EKG,
-pobranie krwi do badań laboratoryjnych (oznaczenie markerów martwicy mięśnia sercowego- troponina, CK-MB, badanie gazometryczne i inne według zaleceń lekarza)
-stałe monitorowanie tętna, liczby i charakteru oddechów, ciśnienia tętniczego krwi, czynności elektrokardiograficznej serca, zabarwienia powłok skórnych, temperatury ciała, saturacji krwi tętniczej oraz stanu świadomości,
-kontrola parametrów życiowych pacjenta z częstością uzależnioną od jego stanu (początkowo nawet, co 15 minut; jeśli parametry są prawidłowe, pomiary należy powtarzać nie rzadziej, niż co 2 godziny),
-kontrola i ocena występowania bólu i duszności,
-obserwacja stanu chorego w kierunku powikłań, takich jak zaburzenia rytmu serca, obrzęk płuc, wstrząs kardiogenny,
-na zlecenie lekarza wdrożenie tlenoterapii (podanie tlenu z użyciem maseczki lub kaniuli donosowej z szybkością przepływu 3—41 na minutę w zawale niepowikłanym),
-prowadzenie bilansu płynów,
-pomoc przy czynnościach samoobsługowych,
-przygotowanie pacjenta do koronarografii oraz opieka nad chorymi po angioplastyce wieńcowej,
-zapewnienie pacjentowi spokoju oraz minimalizowanie czynników nasilających lęk,
-informowanie chorego o wykonywanych czynnościach,
- udział w leczeniu nieinwazyjnym poprzez podanie leków przeciwpłytkowych,
przeciwtrombinowych, fibrynolitycznych i innych zgodnie ze zleceniem lekarskim; obserwacja działania terapeutycznego i ubocznego stosowanych leków. [4]
Prewencja wtórna po hospitalizacji i leczenie poszpitalne
Czynniki ryzyka:
Liczne czynniki ryzyka tej choroby można podzielić na dające się modyfikować (zmiana stylu życia, działanie leków) i niedające się modyfikować
Czynniki, które można modyfikować:
1) Zaburzenia lipidowe (głównie dieta).
Serce zaopatrywane jest w tlen i składniki odżywcze przez krew krążącą w oplatających je tzw.tętnicach wieńcowych. Tętnice te mogą jednak ulec zwężeniu- na skutek odkładania się w nich cholesterolu. Odkładanie cholesterolu jest tym większe, im więcej jest go we krwi. Przyczyn podwyższonego stężenia cholesterolu we krwi jest wiele. Zaliczamy do nich m.in.:
-wrodzoną skłonność;
-otyłość;
-małą aktywność fizyczną;
-wadliwe żywienie ( w Polsce wciąż spożywamy zbyt dużą ilość tłuszczów zwierzęcych, tłustego mięsa, tłustych produktów mlecznych i jaj, które- z powodu dużej zawartości tłuszczów nasyconych i cholesterolu pokarmowego- podnoszą stężenie cholesterolu we krwi. Tłuszcze nienasycone, które obniżają poziom cholesterolu, występują głównie w pokarmach pochodzenia roślinnego. Większość ryb i drobiu cechuje się niską zawartością tłuszczów nasyconych)
Lipoproteidy przenoszą cholesterol we krwi między narządami organizmu. Do najważniejszych należą te o wysokiej gęstości (HDL) i niskiej gęstości (LDL)- pierwsze nazywa się powszechnie „dobrymi”, ponieważ przenoszą cholesterol z tętnic do wątroby, gdzie jest przetwarzany na składniki żółci. LDL zalicza się do „złych”- przenosi cholesterol z wątroby do tętnic.
Tłuszcze nie powinny dostarczać więcej niż 20-30 % dziennego zapotrzebowania na energię. Leczenie choroby niedokrwiennej serca to także dieta o niskiej zawartości tłuszczu i cholesterolu. Dlatego dobrze byłoby (dziennie):
-zjadać co najmniej 5 porcji produktów zbożowych. Zawarta w nich skrobia dostarczy mięśniomenergii, a błonnik ureguluje pracę jelit;
-dostarczyć organizmowi 4 porcje warzyw i 3 owoców- witaminy, składniki odżywcze, błonnik;
-wypić 2 szklanki mleka (jedną z nich można zastąpić porcją chudego twarogu, lub innych przetworów mlecznych: chudy jogurt, kefir itp.)- odpowiednia ilość białka i wapnia;
-pozostałą ilość niezbędnych składników pokryje 1 porcja : ryby, drobiu, soczewicy, grochu, fasoli lub chudego mięsa.
Przykłady 1 porcji (wg prof. W. Szostaka)
Produkty zbożowe:
-1 kromka chleba (50g)
-1/2 dużej bułki lub 1 mała
-4 kromki pieczywa chrupkiego
- ½ szklanki gotowanego ryżu lub kaszy
- 1 szklanka gotowanego makaronu, klusek
-1/2 szklanki gotowanej owsianki
- 1/3 szklanki musli (płatki zbożowe, suszone owoce, orzechy itp.)
Warzywa:
- 1 średniej wielkości ziemniak
- ½ szklanki kapusty, szpinaku, brukselki, kalafiora
-1/3 szklanki bobu, groszku, zielonej fasoli, sałaty, cukini pomidorów, ogórków, papryki, kukurydzy, rzepy, kiełków zbożowych, selera, buraków itp.
Owoce:
-1 owoc średniej wielkości (jabłko, pomarańcza, mandarynka,banan,gruszka, brzoskwinia)
-3 mniejsze owoce( śliwki, morele, kiwi)
- ¼ melona średniej wielkości
- małe owoce( 1 szklanka malin, 10 truskawek, 20 wiśni)
Mleko i pochodne:
-1 szklanka mleka lub kefiru( 300ml)
- 45g sera twarogowego
-200g jogurtu
Mięso i alternatywy:
-60- 100g (waga po ugotowaniu) chudej wołowiny, jagnięciny lub wieprzowiny
-2/3 szklanki gotowanej fasoli, soczewicy, grochu
-100g ryby lub drobiu
Miażdżyca może zaczynać się już w młodości: zwężone tętnice wieńcowe przepuszczają mniej krwi, a tym samym mniej tlenu i składników odżywczych. Deficyt tlenu objawia się m.in. bólem za mostkiem. Jeżeli tętnica jest zwężona przez złogi cholesterolu lub skrzep, który tworzy się w miejscu zwężenia, wówczas może powstać - w następstwie przerwania dopływu krwi - zawał serca (martwica ściany) [2]
2) Palenie tytoniu.
Palenie tytoniu jest jednym z czynników zagrażających zdrowiu, a nawet życiu. Obecnie znanych jest około 5000 składników, które występują w dymie tytoniowym. Najbardziej szkodliwe to: nikotyna( działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych, zwiększa ciśnienie krwi, powoduje zaburzenia rytmu serca, a także wpływa negatywnie na gen p53, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie nowotworów), tlenek węgla (czad, CO- zmniejsza zawartość tlenu we krwi, utrudnia pracę serca i dotarcie tlenu do różnych części i narządów organizmu człowieka. Jest to związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów)a substancje drażniące oraz substancje smoliste (smołowate). Nikotyna wywiera szkodliwy wpływ na wiele narządów, a w szczególności na serce, naczynia krwionośne oraz przewód pokarmowy. Czad, czyli tlenek węgla powoduje niedotlenienie organizmu. Narządami szczególnie wrażliwymi na małą ilość tlenu jest mózg i serce.
Zachowania, czynniki, które mogą pomóc w rzucania palenia:
1. W ciągu pierwszych dni staraj się spędzać jak najwięcej wolnego czasu w miejscach, gdzie palenie jest zabronione, np. w bibliotece, muzeum, sklepach, kościele.
2. Pij duże ilości wody ( nie gazowanej i soków owocowych).
3. Staraj się unikać alkoholu i innych rzeczy, związanych często z paleniem papierosów.
4. Jeśli nie wiesz, co robić z rękami, naucz się zajmować ręce innymi przedmiotami (wykorzystaj np. ołówek, kostkę Rubika, monetę, spinacz biurowy).
5. Jeśli brakuje Ci trzymania czegoś w ustach, spróbuj żuć gumę, ssać cukierki, gryź marchewkę, pestki, jabłko.
6. Spij długo.
7. Stosuj właściwą dietę. Przynajmniej przez 6 miesięcy ogranicz spożycie mięsa, tłuszczów zwierzęcych, cukru, mocnej kawy i piwa. Jedz tłuszcze roślinne, ryby, świeże owoce i warzywa.
8.Uprawiaj sport.
3) Brak regularnej aktywności fizycznej.
Dostateczna aktywność fizyczna odgrywa znaczącą rolę w zapobieganiu licznym chorobom, takim jak: osteoporoza, cukrzyca i niektóre rodzaje nowotworów. Z punktu widzenia profilaktyki medycznej interesujący jest jej wpływ na układ krążenia. Wszystkie obserwacje wskazują na bezpośredni związek niedoboru mchu ze zwiększoną umieralnością sercowo- naczyniową. Dowiedziono, iż aktywność fizyczna, przede wszystkim u ludzi w wieku średnim i starszych wydłuża ich życie, zapobiega przedwczesnej śmierci i poważnym chorobom. Ochronny skutek aktywności fizycznej jest porównywalny do efektu unikania palenia papierosów.
Ćwiczenia fizyczne:
-obniżają ciśnienia krwi (szczególnie u ludzi z granicznym nadciśnieniem);
-obniżają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych;
-chronią przed osteoporozą;
-zwiększają ilość masy kostnej; -redukują masę tłuszczową;
-wpływają na wzrost cholesterolu HDL (tzw. „dobry cholesterol”), redukcję zawartości w osoczu cholesterolu LDL (tzw. „zły cholesterol”);
-poprawiają tolerancji glukozy, wzrasta wrażliwość tkanek na insulinę (obniżają ryzyko cukrzycy);
-poprawiają samopoczucie.
Regularne ćwiczenia fizyczne są sposobem zapobiegania i jednym z elementów leczenia choroby niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej). Ludzie prowadzący aktywny tryb życia i regularnie uprawiający ćwiczenia fizyczne wykazują o połowę mniejsze ryzyko zachorowania na choroby serca. Również otyli, którzy są bardziej aktywni, znajdują się w grupie osób o mniejszym ryzyku zapadalności na choroby serca i cukrzycę w porównaniu do osób, które borykają się z otyłością i nie ćwiczą. Ćwiczenia prowadzą do poprawy wydolności serca, obniżenia poziomu cholesterolu, obniżenia ciśnienia tętniczego krwi i poprawy przepływu krwi przez narządy.
4) Otyłość.
Jest jednym z czynników znacznie przyśpieszających powstawanie zmian miażdżycowych w dużych naczyniach krwionośnych.
BMI- wskaźnik, który określa prawidłową masę ciała w stosunku do wzrostu. Obliczmy według prostego wzoru:
BMI= masa ciała (kg)/ wzrost (cm)* wzrost(cm).
Otrzymany wynik interpretujemy porównując go z tabelą:
Klasyfikacja zaburzeń masy ciała |
BMI (kg/m2) |
Ryzyko chorób towarzyszących otyłości |
Niedowaga |
<18,5 |
Niskie, (ale zwiększone ryzyko innych problemów zdrowotnych) |
Norma |
18,5 - 24,9 |
Średnie |
Nadwaga |
>=25 |
|
Okres przed otyłością |
25,0-29,9 |
Podwyższone |
I° otyłości |
30,0-34,9 |
Umiarkowanie podwyższone |
II° otyłości |
35,0-39,9 |
Wysokie |
III° otyłości |
>= 40,0 |
Bardzo wysokie |
BMI nie jest wiarygodnym wskaźnikiem zagrożenia chorobami dla poniższych grup osób:
-kobiety ciężarne
-sportowcy oraz osoby o rozbudowanej tkance mięśniowej
-rosnące dzieci
-osoby w starszym wieku, u których trudno dokonać dokładnych pomiarów wzrostu.
Otyłość możemy podzielić na:
-otyłość typu „gruszki” -charakterystyczna dla kobiet; tkanka tłuszczowa rozmieszczona jest głównie na udach i pośladkach. Otyłość „udowo- pośladkowa” nie jest tak niebezpieczna, ale za to trudniejsza do wyleczenia. Tkanka tłuszczowa rozmieszczona na udach i pośladkach stanowi magazyn energetyczny wykorzystywany przez organizm kobiety w okresie karmienia piersią. Sama też ciąża sprzyja odkładaniu się tłuszczu w tych właśnie okolicach. -otyłość typu „jabłka” -charakterystyczna dla mężczyzn; tłuszcz lokuje się głównie na brzuchu. Otyłość typu „brzusznego” może występować także u kobiet, a „udowo-pośladkowa” u mężczyzn, są to jednak przypadki rzadkie.
Szczególnie niebezpieczna jest otyłość brzuszna, ponieważ niesie za sobą większe ryzyko wystąpienia powikłań sercowo- naczyniowych. Jest to związane z miażdżycą i nadciśnieniem tętniczym, które u osób z nadwagą są często spotykane. Ludzie otyli mają często podwyższone poziomy cholesterolu frakcji LDL( „zły” cholesterol), a obniżone frakcji HDL („dobry” cholesterol), wysokie stężenie trójglicerydów i wzmożoną krzepliwość krwi. Wszystko to sprzyja rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych. Moją oni także wyższe poziomy glukozy we krwi, co w konsekwencji grozi rozwinięciem się cukrzycy.
5) Nadciśnienie tętnicze.
Nadciśnienie tętnicze początkowo powoduje zmiany niedające objawów - przerost lewej komory serca, zmiany na dnie oka, niewielkie uszkodzenie nerek. Długotrwałe, nieleczone nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą przyczyną udaru mózgu, a także choroby wieńcowej, niewydolności serca, niewydolności nerek oraz zaburzeń rytmu serca.
Zasady pomiaru ciśnienia tętniczego w domu:
-Pomiar ciśnienia powinien odbywać się w cichym, spokojnym pomieszczeniu,
-Przed pomiarem wskazany jest przynajmniej 5 minutowy odpoczynek,
-Mankiet do pomiaru ciśnienia powinien znajdować się na ramieniu na wysokości serca,
-Pomiar powinien być wykonany w pozycji siedzącej lub leżącej,
-Wynik pomiaru koniecznie trzeba zanotować,
-Do samodzielnego, domowego pomiaru ciśnienia tętniczego zaleca się używanie w pełni automatycznych aparatów spełniających ustalone kryteria dokładności, z mankietem zakładanym na ramię.
Tabela 1 podział wartości ciśnienia tętniczego
Kategoria ciśnienia tętniczego |
Ciśnienie skurczowe (mm Hq) |
Ciśnienie rozkurczowe (mm Hg) |
prawidłowe |
<120 |
i <80 |
stan |
120-139 |
lub 80-89 |
I. stopień nadciśnienia |
140-159 |
lub 90-99 |
2. stopień nadciśnienia |
>=160 |
lub >=100 |
Nie ma jednej diety, którą muszą stosować chorzy na nadciśnienie tętnicze. Osoby z nadciśnieniem powinny stosować dietę prowadzącą do utrzymania odpowiedniej masy ciała lub w przypadku nadwagi - jej redukcji, bogatą w owoce i warzywa, ryby morskie i błonnik roślinny. Dieta osób z nadciśnieniem tętniczym powinna również zawierać potrawy z obniżoną zawartością soli kuchennej oraz cholesterolu. Należy pamiętać, że sól jest najlepszym i najstarszym konserwantem. Dużo soli znajduje się we wszystkich produktach konserwowych, półproduktach, takich jak przyprawy do zup, sosy czy zupy w proszku. Wszystkie wędliny, twarde sery, podroby oraz pieczywo mają dużą zawartość soli. Przygotowując posiłki należy starać się wybierać produkty świeże, mrożone lub suszone zamiast konserwowych.
6) Cukrzyca.
Cukrzyca jest chorobą, która niesie za sobą takie samo ryzyko jak rozpoznana choroba wieńcowa. Ograniczenie wartości kalorycznej spożywanych posiłków oraz zwiększenie aktywności fizycznej sprzyjają redukcji masy ciała, mogą zmniejszyć insulinooporność i zaburzenia metaboliczne. U pacjentów opornych na insulinę obserwuje się przyspieszenie rozwoju miażdżycy. Normalizacja glikemii (poziomu cukru we krwi) wyraźnie zmniejsza powstawanie zmian a charakterze mikroangiopatii( uszkodzenia małych naczyń krwionośnych). Nie ma danych dotyczących zmniejszenia ryzyka makroangiopatii (uszkadzania dużych naczyń krwionośnych np. aorty). Dlatego u chorych na cukrzycę zaleca się ścisłą kontrolę oraz leczenie pozostałych czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca; zwłaszcza ciśnienia tętniczego krwi( powinno być poniżej 130/85 mmHg), oraz stężenia cholesterolu frakcji LDL( poniżej 100 mg/dl).Wskazane jest również zażywanie leków hamujących agregację płytek krwi np. Acard- wcześniej należy skonsultować to z lekarzem.
Czynniki, których nie można modyfikować:
1) wiek (mężczyźni powyżej 45 roku życia i kobiety powyżej 55 roku życia).
2) płeć męska.
3) czynniki genetyczne. [3]
Leczenie choroby wieńcowej: Postępowanie terapeutyczne wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta z
uwzględnieniem schorzeń dodatkowych, np. obecność nadciśnienia, cukrzycy oraz
istniejących czynników ryzyka rozwoju miażdżycy, np. hipercholesterolemia.
Metody leczenia choroby wieńcowej możemy podzielić na:
- edukację chorego( głównie dotyczącą modyfikacji stylu życia)
- metody farmakologiczne.
Metody farmakologiczne obejmują następujące sposoby postępowania:
1. Działanie zmierzające do zmniejszenia metabolizmu i zużycia tlenu przez mięsień sercowy.
Stosuje się tu 2 grupy leków:
- leki B(beta)-adrenergiczne;
- antagoniści kanału Ca;
2. Leczenie zmniejszające wielkość pracy serca w jednostce czasu poprzez zmniejszenie
obciążenia wstępnego i następczego. Uzyskuje się to podając:
- azotany lub leki blokujące kanał Ca;
3. Leczenie przeciwzakrzepowe trombolityczne i antyagregacyjne;
- azotany;
- kwas acetylo- salicylowy. [1]
Co należy zrobić w wypadku pojawienia sic bólu?
Obszar mięśnia serca zaopatrywany przez zamkniętą tętnicę wieńcową ulega szybkiemu
uszkodzeniu. Jeśli tętnica zostałaby otwarta w ciągu minut lub kilku pierwszych godzin od pojawienia się zawału, jego zasięg mógłby być bardzo ograniczony. Z drugiej strony, właśnie pierwszych kilka godzin od pojawieniu się zawału są najbardziej ryzykowne dla pacjenta. Każda sekunda się liczy! Dlatego lepiej udać się do szpitala bez zawału niż ryzykować niewiedzę o jego przejściu. Ponieważ każda minuta może okazać się ważna dla zdrowia, a nawet życia- dobrze, gdy o chorobie wie nie tylko sam pacjent, ale również osoby z jego najbliższego otoczenia. Im więcej będą oni wiedzieli o chorobie i sposobie reagowania na pojawienie się bólu, tym szybciej i skuteczniej będą mogli pomóc. Do przychodni lub szpitala należy się zgłosić, gdy pojawia się każdy ból przypominający ostrą niewydolność wieńcową Należy także zwrócić uwagę na łagodniejszy ból spoczynkowy lub nawet dyskomfort odczuwany w klatce piersiowej, jeśli towarzyszy im niepokój, uczucie duszności lub pocenie się. [3]
Piśmiennictwo:
1.Pączek L., Mucha K., Froncewicz B.:”Choroby wewnętrzne”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004
2. Bętkowska T., Rożnowska K.: „Diety w różnych chorobach” wyd. „Emilia”, Kraków 1999;
3.Totoń J., Czech A.: „Diagnostyka internistyczna”,Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002;
4. Talarska D., Zozulińska-Ziółkiewicz D.”Pielęgniarstwo internistyczne”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.