dr Tomasz SZANCIŁO

UWAGA

Elementy pisane kursywą i pogrubione
są na egzaminie!

PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej - Dz.U. z 2010 nr 220 poz. 1447.

Prawo publiczne gospodarcze jest to dziedzina prawa publicznego regulująca stosunki gospodarcze.

Zasady publicznego prawa gospodarczego (art. 20 Konstytucji RP):

1. społecznej gospodarki rynkowej (solidarnej) - państwo solidarne z wolną gospodarką.

2. swobody działalności gospodarczej (wolności). Ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, inaczej formy reglamentacji działalności gospodarczej:

a) koncesja - ma charakter uznaniowy - przewóz lotniczy, ochrona osób i mienia, rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, paliwa i energia, złoża i kopaliny, technologia wojskowa i policyjna.

b) zezwolenia (pozwolenia, licencje) - jest decyzją związaną - organ, który wydał zezwolenie jest nią związany;

c) działalność regulowana - jest to dział gospodarki, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków określonych przepisami prawa, np. kantory, wyrób lub rozlew artykułów spirytusowych.

PRZEDSIĘBIORCA

Podmioty czynne - to są te podmioty, którym przysługują kompetencje w zakresie kształtowania praw i obowiązków podmiotów biernych - to organy administracji publicznej.

Podmioty bierne to: przedsiębiorcy, zrzeszenia przedsiębiorców, organizacje konsumenckie.

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Działalność gospodarcza jest atrybutem przedsiębiorcy.

Kto nie prowadzi działalności gospodarczej jest konsumentem.

Kto nie prowadzi działalności w celu zarobkowym nie jest przedsiębiorcą.

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Spółka cywilna - umowa zawarta w celu prowadzenia działalności gospodarczej. To nie jest przedsiębiorca ani spółka handlowa.

Cechy działalności gospodarczej:

• charakter zarobkowy - cel uzyskania zysku;

• zorganizowanie - posiada struktury;

• ciągłość - powtarzalność, cykliczność.

Klasyfikacja przedsiębiorców

przedsiębiorca	zatrudnienie	roczny obrót netto w €	suma aktywów w €
mikroprzedsiębiorca	mniej niż 10	≤ 2 mln	≤ 2 mln
mały przedsiębiorca	10 ≤ 49	≤ 10 mln	≤ 10 mln
średni przedsiębiorca	< 250	≤ 50 mln	≤ 43 mln
reszta

Firma - jest to nazwa pod jaką przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą.

Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko.

Firmą osoby prawnej jest jej nazwa.

Prokurę może udzielić wyłącznie przedsiębiorca.

Rodzaje prokury:

• samoistna - dla 1-osobowej reprezentacji;

• łączna - udzielona kilku osobom łącznie;

• oddziałowa - dokonywanie czynności jednego oddziału przedsiębiorstwa.

Cechy prokury:

• określony krąg podmiotów, które mogą udzielić prokury, czyli przedsiębiorcy;

• zakres wynika z ustawy;

• jawność - wpis do KRS;

• ograniczenie do czynności związanych z przedsiębiorstwem.

SPÓŁKI

Spółka - to też przedsiębiorca (za wyjątkiem spółki cywilnej).

Spółki prawa handlowego:

1. Spółki osobowe

• Jawna;

• Partnerska;

• Komandytowa;

• Komandytowo-akcyjna.

spółki kapitałowe:

• z o.o.;

• akcyjna.

W spółkach osobowych nacisk położony jest na wspólników kapitałowych - kwestie związane z kapitałem. Spółki osobowe nie są osobami prawnymi, ale mają zdolność prawną. Spółki kapitałowe są osobami prawnymi.

Aport - wkład niepieniężny do spółki. Może też to być wiedza (know-now) wnoszona do spółki.

Udział wspólników bez możliwości ograniczenia w stosunkach zewnętrznych.

Spółki komandytowe

W spółkach komandytowych występują 2 kategorie wspólników:

• komplementariusze;

• komandytariusze - komandytariusz odpowiada do wysokości sumy komandytowej.

Przy umowie komandytowej wymagany jest akt notarialny.

Spółka komandytowo-akcyjna - jest to spółka o cechach kapitałowych. Jest to spółka, która posiada 2 wspólników: komplementariuszy i akcjonariuszy (komplementariusz - jak w spółce jawnej; akcjonariusz w akcjach).

Spółki kapitałowe - to kapitał, a nie osoba. Spółki kapitałowe są osobami prawnymi.

Spółka z o.o.

Spółka z o.o. może być utworzona w każdym prawnie dopuszczalnym celu - zysk z prowadzonej działalności gospodarczej.

Kapitał zakładowy spółki z o.o. minimum 5 tys. zł, dzieli się na udziały nominalne - minimum 50 zł.

Kapitał - jest to zapis po stronie pasywu.

Udział - część kapitału zakładowego.

Kapitały w spółce z o.o.:

• zakładowy - funkcja ochronna, informacyjna;

• zapasowy - żeby mieć z czego spłacać zadłużenia (zobowiązania);

• rezerwowy - jak wyżej.

Udział wartości:

• wartość nominalna;

• wartość bilansowa (księgowa) - wynika ze stanu majatku wykazanego w sprawozdaniu majątkowym (finansowym);

• wartość rynkowa - tyle ile można otrzymać za udział na zysku;

• wartość rzeczywista - to wartość wyceny przez rzeczoznawcę (jest to wartość najbardziej realna).

Agio - jest to nadwyżka powyżej wartości nominalnej udziału, która jest wnoszona do kapitału zapasowego.

Kategorie udziałów:

1.

• udziały założycielskie - przy wejściu;

• udziały nowe - dodatkowe.

2.

• udziały zwykłe;

• udziały uprzywilejowane.

3.

• udziały za wkłady pieniężne;

• udziały za wkłady niepieniężne (aporty);

• udziały za wkłady mieszane (pieniężne i niepieniężne).

4.

• udziały równe;

• udziały nierówne.

Dywidenda - to jest czysty zysk przeznaczony uchwałą do podziału.

Sam czysty zysk nie jest dywidendą, jeżeli nie podejmie się uchwały o jego podziale.

Organy spółki z o.o.:

• zarząd;

• rada nadzorcza (musi być, gdy kapitał zakładowy przekracza 500 tys. zł, a wspólników jest powyżej 25)

lub

• komisja rewizyjna (jeśli rady nadzorczej nie musi być);

• walne zgromadzenie wspólników (obligatoryjne).

Prezes nie jest organem spółki, jest członkiem zarządu.

Spółka akcyjna

Kapitał zakładowy powinien wynieść 100 tys. zł. Wartość akcji powinna wynieść 1 grosz.

Akcja - papier wartościowy.

Podstawowy podział akcji:

• imienne - wymienione w akcji konkretne nazwisko właściciela. Akcje imienne są uprzywilejowane;

• na okaziciela - nie podlegają ograniczeniu obrotu. Akcje na okaziciela są zwykłymi.

Organy spółki akcyjnej:

• zarząd spółki;

• walne zgromadzenie akcjonariuszy;

• rada nadzorcza (obligatoryjna).

OCHRONA KONKURENCJI I KONSUMENTA

Ustawa antymonopolowa z 2007 r.: USTAWA z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2007 nr 50 poz. 331).

Konkurencja - rywalizacja, współzawodnictwo przedsiębiorców.

Sposoby naruszenia konkurencji:

1. praktyki ograniczające konkurencję. Rodzaje:

• porozumienia ograniczające konkurencję;

• nadużywanie pozycji dominującej;

antykonkurencyjne koncentracje przedsiębiorców;

praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów.

Interes publiczny - do naruszenia dochodzi, gdy skutki określonych działań mają charakter powszechny, a więc dotykają wszystkich potencjalnych podmiotów na danym rynku, a nie jedynie ściśle określonej grupy podmiotów.

Nadużywanie pozycji dominującej

Kolektywne nadużywanie pozycji dominującej - dwóch dominantów.

Przedsiębiorca dominujący - to przedsiębiorca, który posiada kontrolę nad innym przedsiębiorcą.

Przejęcie kontroli - to wszelkie formy bezpośredniego lub pośredniego uzyskania przez przedsiębiorcę uprawnień, które osobno albo łącznie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiają wywieranie decydującego wpływu na innego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców, np.:

- spółka A ma w spółce B większość udziałów;

- spółka A ma w spółce B większość w zarządzie.

Rynek właściwy (relewanny) - to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.

Pozycja dominująca - to pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40 %.

Nadużywanie pozycji dominującej ma charakter indywidualny. Polega na podejmowaniu takich czynności, które z zasady nie są zakazane, np. regulowanie cen własnych produktów.

Przejawy nadużywania pozycji dominującej:

1. bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów;

2. ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów;

3. stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;

4. uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;

5. przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji;

6. narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści;

7. podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych.

Porozumienia ograniczające konkurencję

1. Cenowe:

• kartel - porozumienie cenowe przedsiębiorców na tym samym szczeblu obrotu - horyzontalne (poziome);

• porozumienie wertykalne (pionowe) - porozumienie przedsiębiorców działających na różnym szczeblu obrotu;

• przejawy porozumień ograniczających konkurencję - polegające na ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów.

Kontyngentowe:

• porozumienie kontyngentowe - polega na ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji;

• kartel kryzysowy - porozumienie ograniczające produkcję w celu wyeliminowania nadprodukcji.

3. Podziałowe. Porozumienie podziałowe polega na podziale zbytu lub zakupu.

Kryteria podziału:

• kryterium geograficzne - wyznaczone terytorium działania;

• asortymentowe (produktowe) - kto czym handluje;

• podmiotowe (osobowe) - polega na uzgodnieniu kontrahentów, o których strony porozumienia nie konkurują.

4. Porozumienie dyskryminujące - polega na stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji.

5. Porozumienie wiązane - polega na uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy.

6. Bojkot - polega na ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem.

7. Zmowa przetargowa - uzgadnianie przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.

Decyzje w sprawach praktyk ograniczających konkurencję

1. Była praktyka ograniczająca konkurencję, ale już na datę wydania decyzji praktyki nie ma (skończono nadużycia). Prezes UOKiK wydaje decyzję stwierdzającą daną praktykę za naruszającą konkurencję i stwierdza zaniechanie jej stosowania (deklaratywna (deklaracyjno-deklaracyjna) - jest to oczywiście decyzja administracyjna).

2. Była praktyka ograniczająca konkurencję, ale już na datę wydania decyzji nadal trwa. Decyzja ma charakter deklaratoryjno-konstytutywny - wywołuje skutki prawne od określonego momentu, czyli uprawomocnienia się decyzji Prezesa UOKiK.

Niekonkurencyjne koncentracje:

1. Fuzja - połączenie się 2 lub więcej samodzielnych przedsiębiorców;

2. Akwizycja - przejęcie kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami przez jednego lub więcej przedsiębiorców;

3. Joint venture (wspólne przedsiębiorstwo) - utworzenie przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorstwa;

4. Nabycie przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy.

---