TEMAT: Zasady żywienia niemowląt.
Spis treści:
1.Rola mleka w diecie niemowląt.
Mleko matki, a mleko krowie.
Mleko modyfikowane.
Białko adaptowane w mleku modyfikowanym.
Mleko pełne krowie.
2. Czym jest zbilansowana dieta?
3. Karmienie piersią.
Nowy model żywienia niemowląt karmionych piersią (2007)
4. ABC karmienia butelką.
D jak dokarmianie.
D jak dopajanie.
D jak D3.
Nowy model sztucznego żywienia niemowląt (2007)
5. Znaczenie probiotyków w diecie niemowlęcia.
Efekty wzbogacania diety probiotykami..
6. Karmienie przy alergii pokarmowej.
Rozszerzanie diety dziecka z alergią pokarmową.
7.Kilka przepisów na smaczne i zdrowe potrawy dla niemowlęcia.
8. Źródła.
Rola mleka w diecie niemowląt
Mleko matki, a mleko krowie.
Mleko, to podstawowy pokarm na początku życia każdego człowieka więc, aby zapewnić niemowlęciu jak najlepszy sposób żywienia, należy dowiedzieć się, czy lepiej będzie, aby spożywało pokarm matki, mleko krowie czy mleko modyfikowane. Pierwsze chwile życia dziecka są bardzo ważne. Właściwa opieka, czułość i pielęgnacja mają ogromny wpływ na jego późniejszy rozwój psychiczny i fizyczny. Również odpowiednia dieta jest dla jego rozwoju niezwykle istotna.
Mleko matki to pierwszy pokarm człowieka przychodzącego na świat, dlatego swoim składem oraz właściwościami musi odpowiadać bardzo specyficznym wymaganiom dziecka.
Noworodki różnych gatunków ssaków wykazują niejednakową budowę organizmu oraz różną dynamikę wzrostu i rozwoju. Z tego powodu niewskazane jest karmienie noworodka mlekiem krowim, ponieważ bardzo różni się ono swoim składem od mleka ludzkiego, a co za tym idzie, ma odmienne właściwości. Charakteryzuje się ono bardzo wysoką zawartością białka. Przewód pokarmowy dziecka nie jest w stanie strawić i wchłonąć całej jego ilości. To główny powód, by nie podawać pełnego mleka krowiego dzieciom, przynajmniej przez pierwszych 12 miesięcy życia. W mleku krowim obserwuje się również niekorzystny dla niemowląt stosunek frakcji kazeinowej do serwatkowej i niezbilansowana ilość składników mineralnych. Mleko matki zawiera wyłącznie α- globuliny, pozbawione jest uczulających β- globulin, ponadto jest bogate w ciała odpornościowe tworzące system obronny dziecka- to bardzo ważna cecha mleka ludzkiego. Pierwszy z nich to system odporności humoralnej, złożony z immunoglobulin typu G ( IgG). Wnikają one z przewodu pokarmowego do krwi noworodka. Drugi system to odporność lokalna, złożony z immunoglobulin typu A ( IgA), które zapewniają lokalną ochronę przed infekcjami pokarmowymi i epidemicznymi. Trzeci, to system odporności komórkowej. Składają się na niego zawarte w mleku komórki o właściwościach odpornościowych, wydzielane przez gruczoły sutkowe. Dodatkowo zawarte w mleku naturalnym laktoferryna, lizozym i laktoperoksydaza mają także właściwości przeciwinfekcyjne. Laktoferryna wiąże niezbędne dla bakterii żelazo oraz wykazuje właściwości bakteriostatyczne. Z kolei lizozym powoduje degradacje ścian komórkowych bakterii, a laktoperoksydaza rozkłada nadtlenek wodoru wytwarzany w przewodzie pokarmowym przez florę bakteryjną, uwalniając tlen, który działa toksycznie na bakterie. Siara zawiera znacznie więcej IgA niż IgG oraz charakteryzuje się duża pojemnością buforową- dzięki temu w przewodzie pokarmowym noworodka immunoglobuliny nie ulegają denaturacji przez niskie pH oraz proteazy żołądkowe.
Mleko modyfikowane.
Przez pierwsze miesiące życia niemowlęta są karmione wyłącznie mlekiem. Jeśli nie występują przeciwwskazania, powinno być to mleko matki, gdyż karmienie naturalne jest najlepszym, optymalnym dla niemowlęcia sposobem żywienia. Gdy niemowlę z różnych powodów nie może być karmione mlekiem matki, wówczas należy podawać mu mleko modyfikowane. Mleko modyfikowane początkowe i następne zawiera odpowiednia ilość białka, mikro- i makroelementów, idealnie dopasowaną do potrzeb i możliwości trawiennych niemowląt i małych dzieci. Mleka modyfikowane są ponadto wzbogacone w niezbędna nienasycone kwasy tłuszczowe: kwas linolowy i α- linolenowy, niezbędne witaminy i składniki mineralne. Dlatego mleko modyfikowane zapewnia wzrost i rozwój niemowląt już od pierwszego dnia życia. Można także naturalnie wspomagać ich system odpornościowy, wybierając mleko zawierające kultury bakterii probiotycznych, o znanym i udokumentowanym działaniu. Liczne badania naukowe potwierdzają bezpieczeństwo i korzyści ze stosowania u dzieci Lactobacillus reuteri, szczepu probiotycznego dodawanego do mleka HiPP2 i HiPP3 Probiotycznego. Między 4. a 6. miesiącem życia należy rozpocząć poszerzanie diety dziecka o kolejne produkty. W tym okresie nie można , oczywiście zapominać o mleku- w wypadku rodzice dzieci nie karmionych piersią albo karmionych piersią krócej niż 12miesięcy, mają szeroki wybór mlek modyfikowanych następnych. Należy zaznaczyć ,że mleko modyfikowane następne powinno być wprowadzone do diety niemowlęcia dopiero wtedy, gdy jej rozszerzenie zostało rozpoczęte, gdyż jego składniki nie wystarczają do zaspokajania wszystkich potrzeb żywieniowych niemowlęcia dopiero wtedy gdy jej rozszerzenie zostało rozpoczęte, gdyż jego składniki nie wystarczają do zaspokajania potrzeb żywieniowych niemowlęcia. Skład mleka modyfikowanego następnego , będącego uzupełnieniem diety jest dopasowany do potrzeb dzieci starszych. Można kontynuować karmienie mlekiem początkowym w drodze wyjątku, gdy niemowlę wykazuje chęć picia mleka początkowego, a nie mleka następnego. Tak więc rozpoczęcie podawania niemowlęciu mleka modyfikowanego następnego powinno nastąpić w dowolnym momencie po 4 miesiącu życia, po włączeniu do diety dziecka produktów uzupełniających. Według nowego schematu żywienia niemowląt mleko następne należy zacząć podawać po 6 miesiącu życia.
Białko adaptowane w mleku modyfikowanym.
Białko mleka pod względem budowy i właściwości można podzielić na frakcje- serwatkową i kazeinową. Serwatka to pozostałość po całkowitym ścięciu mleka krowiego na skutek oddania enzymu podpuszczki (przy produkcji serów podpuszczkowych tzw. Żółtych) lub ukwaszenia (przy produkcji serów białych). To wysokiej jakości mieszanina laktozy (80%), białka (12%) i witamin. Jeżeli o białku mówimy „adaptowane” oznacza to, że skład i udział poszczególnych frakcji białkowych w mleku modyfikowanym jest możliwie najbardziej zbliżone do białka mleka kobiecego. Białko adaptowane charakteryzuje się większym udziałem frakcji serwatkowej w stosunku do kazeinowej, tak jak w mleku matki. W mleku modyfikowanym taki efekt osiągany jest poprzez wprowadzenie dodatkowej ilości odmineralizowanej serwatki. Ogromne znaczenie ma tu również ogólna ilość białka, która musi być na tyle obniżona, aby nie obciążać przewodu pokarmowego dziecka. Zarówno mleko modyfikowane HiPP1 BIO, jak i HiPP2 Probiotyczne zawierają białko adaptowane i dlatego łatwo ulegają trawieniu i wchłanianiu. Szczegółowe wymagania dotyczące składu mleka modyfikowanego początkowego i następnego są regulowane przepisami prawa dotyczącymi środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
Mleko pełne krowie.
Mleko krowie nie może stanowić podstawy diety niemowląt i małych dzieci. Może jednak, a nawet powinno być stosowane jako dodatek do żywności dla dzieci ze względy na wysoką zawartość kluczowego dla ich wzrostu i rozwoju wapnia i wysokiej jakości białka zwierzęcego oraz dla podniesienia ogólnej wartości odżywczej diety. W takich przypadkach mleko krowie najczęściej jest podawane w formie przetworzonej ( jako np. jogurt lub twarożek), która jest znacznie korzystniejsza dla układu trawiennego dziecka. Białko w takich produktach spełnia wymagania prawne odnośnie ilości i jakości białka zawartego w produktach mlecznych dla dzieci.
Czym jest zbilansowana dieta.
Zbilansowana dieta to inaczej właściwy sposób odżywiania. Polega na dostarczaniu dziecku odpowiedniej ilości wszystkich niezbędnych do życia i rozwoju składników odżywczych. Ich źródłem są różne pokarmy. Jedne dostarczają witamin inne- składników mineralnych, a jeszcze inne białka, węglowodanów i tłuszczów. Dlatego podstawą zbilansowanej diety jest urozmaicony dzienny jadłospis, który w każdym miesięcy życie niemowlęcia wzbogaca się o nowe posiłki.
Karmienie piersią
Karmienie piersią stanowi istotny zdrowotnie element cyklu rozrodczego kobiety. Współczesna wiedza dostarcza coraz więcej danych o laktacji i jej fizjologii oraz znaczeniu dla zdrowia matki i dziecka. Laktacja oddziałuje na bezpośrednie i odległe korzyści zdrowia kobiety i wpływa pozytywnie na funkcje macierzyńskie.
W okresie ciąży matka i dziecko tworzą współbrzmiącą jedność. Organizm matki chroni, odżywia i stymuluje rozwój dziecka. Po porodzie karmienie piersią jest przedłużeniem tych wzajemnych relacji. Pokarm matki jest nie tylko zwykłym pożywieniem dostarczającym składników potrzebnych do dalszej budowy i rozwoju narządów, zwłaszcza mózgu. Zwiększa także odporność, zapobiega uczuleniu i chorobom, często bardzo poważnym. Dzieciom karmionym piersią nie zagrażają infekcje przewodu pokarmowego, dróg oddechowych i moczowych, zapalenia uszu i migdałków, cukrzyca, a do 15 roku życia mają o połowę zmniejszone ryzyko choroby nowotworowej. Im dłużej trwa karmienie piersią tym dziecko uzyskuje lepsze wyniki w testach badających poziom inteligencji i w nauce szkolnej. Osoby dorosłe, które były karmione piersią mają mniejsze ryzyko tzw. chorób cywilizacyjnych; nadciśnienia, otyłości, choroby wieńcowej i zawału serca oraz stwardnienia rozsianego. Stan odżywiania matki nie wpływa na jakość pokarmu. Nawet niedożywione kobiety wytwarzają pokarm zabezpieczający potrzeby dziecka. Karmienie piersią przynosi także korzyści matce. Dzięki niemu następuje szybsze obkurczanie się macicy po porodzie, co zapobiega utracie krwi i infekcjom. Metabolizm kobiety karmiącej zmienia się na bardziej oszczędny. Lepsza gospodarka żelazem chroni matkę i dziecko przed anemią. W okresie ciąży i karmienia występuje wprawdzie zużycie masy kostnej, jednak jak wskazują badania, po ukończeniu karmienia następuje odbudowa układu kostnego i to na wyższym poziomie mineralizacji niż przed ciążą. Efekt ten utrzymuje się w okresie przekwitania i po menopauzie. Karmienie piersią zmniejsza także ryzyko nowotworów piersi i jajników. Wpływa korzystnie na samopoczucie kobiety, zwiększa jej poczucie własnej wartości i zadowolenie z macierzyństwa. Najlepiej gdy pierwsze przystawienie do piersi odbywa się zaraz po porodzie, gdy dziecko, leżąc na matce, dotyka jej ciała. Najpóźniej powinno nastąpić w okresie do 2 godzin od porodu. Następne karmienia i ich częstotliwość wynikają z potrzeb dziecka i matki (uczucie przepełnienia piersi).
Wyłączne karmienie piersią, bez dopajania i podawania innego pożywienia, należy utrzymywać przez 6 miesięcy życia dziecka. Nie należy także podawać smoczka, ponieważ zmienia on prawidłowy odruch ssania i może wywołać zaburzenia laktacyjne prowadzące do zaniku pokarmu. W pierwszych miesiącach życia powinno być 8 i więcej karmień na dobę. Przerwa nocna nie może przekraczać 6 godzin.
Po 6 miesiącu można rozpocząć podawanie owoców, jarzyn i ich przetworów, bezglutenowych zbóż (kukurydza, niektóre gatunki gryki, ryż), następnie mięsa. Koło 8 miesiąca można podać gotowane żółtko, a całe jajko w końcu pierwszego roku życia. Każdy nowy produkt wprowadza się pojedynczo i w niewielkiej ilości, podając pierś przed każdym posiłkiem. Do ukończenia 1 roku życia dziecko nie może otrzymywać mleka krowiego czy koziego i produktów z nich pochodzących, zbóż zawierających gluten i owoców cytrusowych, które mogą wywoływać alergię. W czasie karmienia dziecko powinno być całym ciałem zwrócone ku matce i mocno do niej przytulone, a jego buzia znajdować się na wprost brodawki sutkowej. Należy sprowokować dziecko do szerokiego otwarcia ust i w tym momencie ręką, na której spoczywa główka dziecka, nałożyć buzię dziecka na pierś tak, aby uchwyciło nie tylko brodawkę, ale i jak najwięcej jej otoczki. Takie przystawienie do piersi powoduje prawidłowe ssanie i zapobiega bolesności i pękaniu brodawek oraz zastojowi i zanikaniu pokarmu. Pozycja matki może być dowolna - siedząca lub leżąca.
Należy karmić z obydwu piersi, ale za każdym razem jedna pierś powinna być opróżniona do końca (zmiany jakościowe pokarmu w trakcie jednego aktu ssania), a dopiero potem podana ewentualnie druga. Po każdym karmieniu należy rozsmarować na brodawce resztkę pokarmu, co jest najlepszą jej pielęgnacją. Nie jest także prawdą tzw. brak pokarmu. Mleko wytwarza się automatycznie jako skutek ssania. Matka wytwarza tyle pokarmu, ile potrzebuje dziecko przekazujące przez częstotliwość ssania swoje zapotrzebowanie. Im częściej i intensywniej ssie, tym tkanka gruczołu sutkowego wytwarza więcej pokarmu.
Nowy model żywienia niemowląt karmionych piersią (2007)
Wiek (miesiące) |
Rodzaj karmienia |
Rodzaj posiłku |
1- 6 |
Karmienie piersią na żądanie |
Karmienie piersią1 POSIŁKI DODATKOWE- w 5-6 miesiącu Początkowo(nie wcześniej niż w 5 miesiącu i nie później niż w 6 miesiący życia)
|
7- 9 |
Karmienie piersią na żądanie |
POSIŁKI UZUPEŁNIAJĄCE2
|
10 |
Karmienie piersią na żądanie |
POSIŁKI UZUPEŁNIAJĄCE
|
11- 12 |
Karmienie piersią na żądanie |
POSIŁKI UZUPEŁNIAJĄCE
|
1Na życzenie matki można wprowadzać mleko modyfikowane.
2Nowe produkty- np. owoce, warzywa, kasze, mięso, w tym z ryb- należy wprowadzać osobno, obserwując reakcję dziecka. Wprowadzając posiłki uzupełniające, zaczynać od małych ilości 3-4 łyżeczki.
3zaleca się, by produkty zbożowe wprowadzane do 1 roku życia były wzbogacone w żelazo
4konsystencja jarzyn i mięsa powinna stymulować żucie pokarmu
5tylko naturalne składniki bez konserwantów, z ograniczeniem cukru.
ABC KARMIENIA BUTELKĄ
D jak dokarmianie.
Mamy, a zwłaszcza babcie, są często przekonane, ze dziecko nie najada się z piersi i powinno być dokarmiane. Lepiej jednak się z tym nie spieszyć- im intensywniej niemowlę ssie piersi i częściej jest do nich przystawiane, tym więcej jest pokarmu. To, że niemowlę w pierwszych miesiącach życia domaga się częstego ssania, jest normalne, bo mleko matki jest szybciej trawione, żołądek maleńki, a potrzeby- bardzo duże. Może też pojawić się częściowe zaburzenie równowagi między produkcją pokarmu a apetytem dziecka( np. w czasie skoków rozwojowych- ok.3 tygodnia i 3 miesiąca życia). To znaczy, że z dnia na dzień potrzebuje ono więcej mleka. Ssie wiec częściej, intensywniej i w ten sposób pobudza piersi tak, ze w ciągu dni zaczynają wytwarzać więcej pokarmu. Ważne, by w trakcie takiego przejściowego kryzysu nie zacząć dokarmiania butelka, bo zacznie się wtedy błędne koło- nasycony mlekiem modyfikowanym szkrab będzie ssał mniej aktywnie i pokarmu mamy będzie mniej. Dziecko karmione piersią, które prawidłowo rośnie, z pewnością nie jest wciąż głodne. Jeśli jednak mało ( lub wcale) nie przybiera na wadze, po zakończeniu karmienia płacze i wkłada paluszki do buzi, należy w tej sprawie poradzić się pediatry. Dokarmianie może okazać się konieczne, ale zawsze też warto też postarać się o poprawienie laktacji. Mleko modyfikowane wprowadzamy wówczas, gdy przyrosty wagi dziecka nie poprawiają się pomimo starań matki. Mówimy wtedy o karmieniu mieszanym. Ponieważ dokarmianie butelka może mieć niekorzystny wpływ na laktację, najlepiej nakarmić niemowlę z obydwu piersi, a dopiero potem podać mu butelkę. To pomaga utrzymać produkcję pokarmu, ponieważ piersi są regularnie opróżniane. Dobrym sposobem na podtrzymanie laktacji w okresie wprowadzania posiłków pozamlecznych jest utrzymanie karmienia piersią na żądanie. Posiłki bezmleczne podaje się dodatkowo, można też np. po zupce podać dziecku pierś „do popicia”. Bardzo ważne jest, żeby karmienie odbywało się zawsze o tej samej porze.
D jak dopajanie.
Obowiązuje zasada, że niemowlęciu karmionemu wyłącznie piersią do końca 6 miesiąca życia nie trzeba dodatkowo podawać żadnego picia. Zaś dziecku karmionemu wyłącznie butelką- podajemy picie, gdy tego chce. Jeśli zaś niemowlę jest karmione piersią i butelką, nie ma żelaznych reguł dopajania. Dziecko nie musi pić, jeśli nie ma ochoty. Dopajanie( lub zmiana mieszanki) jest potrzebne, gdy dziecko wypróżnia się z wysiłkiem, a jego stolec jest zbity. Picie można podawać też, gdy jest gorąco i sucho, ale i wtedy to dziecko decyduje, czy i ile chce wypić. Najlepiej podawać wodę butelkowaną dla niemowląt, która ma pozytywną opinię CZD lub ImiD ( gdy woda po otwarciu stoi dłużej niż jedną dobę, trzeba ja przegotować) lub zwykłą wodę z kranu gotowaną przez 5 minut albo herbatkę.
D jak D3.
Witamina D3 jest niezbędna do przyswajania wapnia( pierwiastka koniecznego do prawidłowej budowy kości i zębów) i zapobiega krzywicy. Powstaje w organizmie pod wpływem słońca, ale w naszym klimacie jest zbyt mało słonecznych dni, aby organizm małego dziecka mógł sam wytworzyć jej potrzebne ilości. Dlatego zarówno niemowlę karmione piersią, jak i butelką powinno dostawać codziennie odpowiednią dawkę witaminy D3 zalecona przez pediatrę. Niemowlę karmione sztucznie potrzebuje jej nieco więcej niż dziecko karmione piersią.
Nowy model sztucznego żywienia niemowląt (2007)
Wiek (miesiąc) |
Liczba posiłków(wielkość porcji1) |
RODZAJ POSIŁKU |
1 |
7 x 90-110 ml |
mleko początkowe |
2 |
6 x 110-130 ml |
mleko początkowe |
3 |
6 x 130 ml |
mleko początkowe |
4 |
6 x 150 ml |
mleko początkowe |
5 |
5 x 180 ml |
4x mleko początkowe 1x zupa- przecier jarzynowy2 skrobane jabłko lub sok(najlepiej przecierowy)- 50- 100g |
6 |
5 x 180 ml |
4x mleko początkowe 1x zupa- przecier jarzynowy z dodatkiem kleiku glutenowego( pół łyżeczki, czyli ok. 2-3g na 100ml+ 10g gotowanego mięsa (bez wywaru) lub ryby (1-2 razy w tygodniu) przecier owocowy lub sok(najlepiej przecierowy)- nie więcej niż 150g |
7 |
5 x |
1x 180ml- mleko następne z dodatkiem kaszki zbożowej glutenowej (2-3g na 100ml) 2x 180ml- mleko następne z dodatkiem bezglutenowego kleiku (2-3g na 100ml) 1x 200ml zupa- przecier jarzynowy z ½ żółtka co drugi dzień i z gotowanym mięsem( 10-15g) lub rybą (1-2 razy w tygodniu) 1x150g kaszka na mleku następnym lub deser mleczno- owocowy przecier owocowy lub sok- nie więcej niż 150g |
8 |
5 x |
1x 180ml- mleko następne z dodatkiem kaszki zbożowej glutenowej (6g na 100 ml) 2x 180ml mleko następne z dodatkiem bezglutenowego kleiku (6g na 100 ml) 1x 200ml zupa- przecier jarzynowy z ½ żółtka co drugi dzień i z gotowanym mięsem( 10-15g) lub rybą (1-2 razy w tygodniu) 1x kaszka na mleku następnym lub deser mleczno- owocowy przecier owocowy lub sok- nie więcej niż 150g |
9 |
5 x |
1x 200ml- mleko następne z dodatkiem kaszki glutenowej 1x 200ml- mleko następne z dodatkiem kaszki bezglutenowej 1x 200ml- kaszka na mleku następnym 1x 200ml zupa- przecier jarzynowy z dodatkiem ½ żółtka i gotowanym mięsem3 (10- 15g) lub rybą(1-2 razy w tygodniu) 1x150g - owoce lub kompot, lub sok (najlepiej przecierowy)+ biszkopt |
10 |
4-5 x |
3x 220ml- mleczny posiłek łączony z produktami zbożowymi( np. mleko następne, kaszki glutenowe lub bezglutenowe, niewielkie ilości pieczywa, biszkopty, sucharki) POSIŁEK OBIADOWY: 1x zupa jarzynowa z kaszką glutenową 1z jarzynka z gotowanym mięsem(15- 20g) lub rybą (1-2 razy w tygodniu) i ½ żółtka, z dodatkiem ziemniaka lub ryżu przecier owocowy lub owoce lub kompot, lub sok (najlepiej przecierowy)- nie więcej niż 150g |
11-12 |
4-5 x |
posiłki jak w 10 miesiącu życie zmiana: wprowadzić całe jajko 3-4 razy w tygodniu, twarożek, kefir, jogurt kilka razy w tygodniu4 |
1Podana wielkość porcji jest średnią, jaką zjada dziecko w danym wieku.
2składnikiem tłuszczowym zup jarzynowych może być wysokiej jakości masło, oliwa z oliwek lub niskoerukowy olej rzepakowy.
3Konsystencja jarzyn i mięsa powinna stymulować żucie pokarmu.
4Tylko naturalne składniki, bez konserwantów, z ograniczeniem cukru.
Znaczenie probiotyków w diecie niemowlęcia.
Probiotyk to preparat lub produkt zawierający wystarczającą ilość mikroorganizmów, które zmieniają mikroflorę( przez implantację lub kolonizację) w określonych segmentach organizmu gospodarza i w ten sposób wywierają korzystny wpływ na jego zdrowie. Za bakterie probiotyczne uważa się szczepy, wobec których zostało udowodnione pozytywne oddziaływanie na zdrowie człowieka. Zasiedlają one błonę śluzową jelit i mają korzystny wpływ na zachodzące tam procesy fermentacji oraz przebieg reakcji odpornościowych, warunkujących prawidłową obronę przed zakażeniem oraz rozwojem procesów nowotworowych.
Od dawna wiadomo, że u dzieci karmionych piersią przewód pokarmowy zasiedlają głównie niepatogenne bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Ilość patogennych szczepów w jelitach tych dzieci, w odróżnieniu od niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym, jest bardzo niewielka. Głównymi przedstawicielami rodzaju Lactobacillus są: Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus casei, Lactobacillus grasseri, Lactobacillus johnsonii (2 ostatnie należą do dużej grupy acidophilus) oraz Lactobacillus ruminis i Lactobacillus salivarius. Niektóre z tych szczepów na przykład Lactobacillus reuteri czy Lactobacillus grasseri, należą do tak zwanych gatunków autochtonicznych. Oznacza to, ze zasiedlają przewód pokarmowy człowieka już od bardzo długiego czasu. Ich dostarczanie z pokarmem jest całkowicie bezpieczne i korzystne dla zdrowia.
Efekty wzbogacania diety probiotykami.
Największe korzyści z zastosowania bakterii probiotycznych dotyczą dzieci chorujących na biegunki, zarówno infekcyjne, jak i spowodowane antybiotykoterapią. Za pomocą przeprowadzonych metaanaliz wykazano, że podawanie probiotyków łagodzi ich przebieg oraz skraca czas ich trwania. Udowodniono, że dodawanie szczepów probiotycznych do diety dzieci korzystnie wpływa na efekty leczenia pieluszkowego zapalenia skóry oraz uporczywych zaparć, kolki niemowlęcej, atopowego zapalenia skóry oraz chorób przewlekłych, szczególnie tych dotyczących przewodu pokarmowego. Od czasu opublikowania wyników badań przeprowadzonych w latach 2001- 2003 przez Isolauri i współpracowników rozgorzała też dyskusja nad prawdopodobnym działaniem ochronnym probiotyków w zakresie chorób alergicznych.
Karmienie przy alergii pokarmowej.
Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja organizmu na składniki zawarte w pożywieniu, uwarunkowana przez mechanizmy immunologiczne.
Od kilkunastu lat na świecie obserwuje się ogromny wzrost liczby zachorowań na różne rodzaje alergii zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Nawet najmłodsze dzieci cierpią na tę przykrą przypadłość, która w ich przypadku związana jest najczęściej ze sposobem odżywiania. Przyczyn tego lawinowego wzrostu zachorowań jest kilka. Jedną z nich na pewno jest postęp w medycynie, dzięki któremu najlepiej potrafimy zdiagnozować i wyjaśnić szereg objawów występujących u niemowląt (zmiany skórne, kolka jelitowa, biegunka, nieżyt nosa, nawracające zapalenie dróg oddechowych), a które jeszcze kilkanaście lat temu nie były związane z nadwrażliwością ( alergią) na składniki pokarmowe.
Czynniki genetyczne mają również niebagatelne znaczenie. Ryzykiem wystąpienia alergii pokarmowej najbardziej zagrożone są niemowlęta, których rodzice, oboje lub jedno, byli w przeszłości lub są obecnie alergikami, a także dzieci, u których rodzeństwa wystąpiła choroba alergiczna. W poniższej tabelce można znaleźć informacje o wysokości ryzyka wystąpienia alergii u dziecka, w zależności od występowania alergii w jego najbliższej rodzinie.
Choroby alergiczne w rodzinie |
Częstość alergii u potomstwa |
Brak |
5- 15 % |
Jedno z rodziców |
20- 40 % |
Matka i ojciec |
40- 60 % |
Ten sam rodzaj reakcji alergicznej u obojga rodziców |
50-80 % |
U jednego z rodzeństwa |
25- 35 % |
Źródło: Hamburger RN., Nutr. Res 1992; Kjellman., Alergy, 1982
Oczywiście nie tylko postęp w nauce czy czynniki genetyczne warunkują wzrost częstości występowania alergii u najmłodszych. Zanieczyszczenie środowiska, palenie tytoniu, leczenie antybiotykami czy zmiany w sposobie odżywiania- to tylko część czynników związanych z postępem cywilizacyjnym, niestety one również zwiększają ryzyko wystąpienia alergii u niemowlęcia. Występowaniu alergii pokarmowej najlepiej zapobiega karmienie niemowlęcia piersią. Wyłączne karmienie do 6 miesiąca, bez jakichkolwiek posiłków uzupełniających, stanowi najlepszą ochronę przed alergią lub przynajmniej może opóźnić bądź złagodzić objawy choroby. Jednak nawet u niemowlęcia karmionego wyłącznie piersią mogą wystąpić objawy alergii spowodowane minimalną ilością antygenów pokarmowych przechodzących do pokarmu z diety matki. Zalecana jest wówczas dieta eliminacyjna u matki.
Rozszerzanie diety dziecka z alergią pokarmową.
U niemowlęcia z alergią- powyżej 6 miesiąca życia- konieczne jest stosowanie diety eliminacyjnej. Oznacza to wykluczenie z jadłospisu w pierwszym roku życia wszystkich pokarmów, na które dziecko może być uczulone.
Do produktów o najsilniejszych właściwościach alergizujących należą: mleko krowie, przetwory mleczne, cielęcina, wołowina, ryby, jaja kurze, orzechy ziemne, orzechy laskowe, soja, owoce cytrusowe, truskawki, poziomki, czekolada oraz kakao.
Aby złagodzić ewentualną niekorzystną reakcję organizmu, nowe produkty powinny być wprowadzane:
Każdy osobno;
Co kilka dni;
Na początku w bardzo małych ilościach.
Produkty uzupełniające.
Pierwszym produktem uzupełniającym wartość odżywczą diety jest kleik ryżowy- można go dodawać do preparatu mlekozastępczego.
Aby urozmaicić jadłospis i stopniowo przyzwyczaić niemowlę do nowych smaków wprowadza się sok- z marchewki lub jabłka- zaczynając od jednej łyżeczki i jeśli niemowlę dobrze go toleruje- ilość można stopniowo zwiększać.
W 7 miesiącu życia niemowlę powinno już spróbować 1-2 łyżeczki wywary z marchewki, później- marchewkę z ugotowanym ziemniakiem, dodatkiem kleiku ryżowego, oleju słonecznikowego lub oliwy z oliwek ( nie wolno używać masła ani oleju sojowego)
Co kilka dni zestaw składników należy poszerzać o nowe jarzyny np. buraczek, kalarepę, kalafior (bez selera i pietruszki), dochodząc do typowej zupy jarzynowej dla niemowlęcia.
W 7-8 miesiącu życia do zupy jarzynowej należy dodać ugotowane drobno mięso- z indyka, królika lub chudą wieprzowinę, np. schab lub szynkę.
Pod koniec pierwszego roku życia (10- 12 miesiąc życia) można niemowlęciu podać żółtko jaja (najdokładniej można je oddzielić po ugotowaniu na twardo) i uważnie obserwować ewentualne objawy u dziecka.
Kilka przepisów na smaczne i zdrowe potrawy dla niemowlęcia.
Kaszka ryżowa z owocami( powyżej 4 miesiąca życia)
Na mleku modyfikowanym( lub preparacie sojowym)
6 miarek proszku mleka( np. Bebiko 2 lub Bebiko sojowe)
180ml wody
10-15g kaszki ryżowej z owocami( np. BoboVita)
Mleko modyfikowane przygotować zgodnie ze wskazówkami na opakowaniu i wlać do naczynia. Stopniowo wsypywać kaszkę ryżową z owocami dokładnie mieszając. Jeżeli posiłek jest zbyt gesty, to można dodać ciepłej, przegotowanej wody.
Kisiel mleczny ( od 7 miesiąca życia)
6 miarek proszku mleka( np. Bebiko 2 lub Bebiko sojowe)
180ml wody
8g maki ziemniaczanej
½ żółtka jajka
deser lub mus owocowy (np. BoboVita)
Wodę zagotować i ostudzić. Mleko wymieszać z połową wody. Do drugiej połowy dodać mąkę oraz żółtko i ciągle mieszając zagotować, na koniec wlać mleko rozpuszczone w wodzie. Kisiel będzie jeszcze lepiej smakował, gdy dodamy mus lub deser owocowy.
Kaszka z bananem i melonem ( od 10 miesiąca życia)
200ml wody
4 łyżki stołowe kaszki (np. BoboVita) mleczno- pszennej wieloowocowej
½ dojrzałego banana
1 plasterek dojrzałego melona
Do przegotowanej i ostudzonej do temperatury 50°C wody dodawać stopniowo po jednej łyżeczce kaszki, dokładnie mieszając. Owoce umyć i obrać, a następnie pokroić na bardzo drobne kawałeczki. Do przygotowanej kaszki dodać owoce i delikatnie wymieszać.
Koktajl mleczno- truskawkowy (powyżej 12 miesiąca życia)
3 miarki proszku mleka (np. Bebiko 3)
90ml wody
½ szklanki truskawek
Owoce dokładnie umyć, sparzyć wrzącą wodą i włożyć do miksera. Dodać mleko modyfikowane i dokładnie wymieszać. Przygotowanie mleko wlać do miksera. Wszystko zmiksować. Podawać schłodzone.
Źródła:
NATAL SRWIS- Kwartalnik nowoczesnej pielęgniarki i położnej, Nr 11 Lipiec 2007,
Alergia pokarmowa- profilaktyka i leczenie. Porady dla rodziców. NUTRICIA
Rodzice, Nr 2( 95) luty 2007
M. Troszyński, Naturalne planowanie rodziny, Warszawa 2005
H. Szajewska, P. Albrecht, Jak żywić niemowlęta i małe dzieci. Praktyczny poradnik dla matek., PZWL 2002
1