Tu można coś wybrać -Kryminologia z elementami wiktymologii
TEMAT:
Przedmiot działań i zadania kryminologii oraz metody badań kryminologicznych.
Literatura:
B. Hołyst `'Kryminologia” Warszawa 1999r
B. Hołyst „Wiktymologia” Warszawa 1997r
1.Pojecie i zakres kryminologii i zakres kryminologii.
2.Geneza i rozwój kryminologii na świecie i w Polsce.
3. Cele rodzaje i metody badań kryminologicznych.
4. Prognozowanie kryminologiczne.
5.Podstawowe kierunki zastosowania i wykorzystania wiedzy kryminologicznej.
Ad 1:
Pojecie wywodzi się z łacińskiego słowa KRIMEN (zbrodnia przestępstwo) i z greckiego LOGOS (nauka). Jest to nauka o zbrodni i przestępstwie.
Pojecie kryminologia definiuje w następujący sposób:
1. Hołyst
- jest to nauka o przestępstwie i przestępcy, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskami patologii społecznej oraz o ich zapobieganiu, a także o funkcjonowaniu systemu sprawiedliwości karnej.
2. Wg. Świda
- jest nauka empiryczna należąca do grupy nauk o zachowaniu się człowieka w społeczeństwie, którym przedmiotem badań jest przestępstwo przestępczość i przestępca ujmowane jako zjawiska społeczne pod katem ich widzenia struktury dynamiki przyczyn je powodujących oraz czynników utrudniających, hamujących czy tez uniemożliwiających powstanie i rozwój tych zjawisk.
3.Wg. Lernella są dwa pojęcia:
- sensustrikto- jest to nauka o czynniku genetycznym przestępstwa. Tak rozumiana kryminologia pokrywa się z etiologia faktów kryminalnych;
- sensulargo- jest to nauka o czynniku genetycznym przestępstwa, o różnych cechach i objawach czynów kryminalnych oraz o strukturze i dynamice przestępczości.
Działy kryminologii (wg. Hołysta):
I dział:
Symptomatologia (inaczej fenomenologia kryminalna).
Dział zajmujący się formami objawowymi przestępczości, do których m.in. należy zaliczyć
- strukturę i dynamikę przestępczości,
- geografie kryminalną,
- sposób popełniania przestępstw,
- niektóre elementy organizacji świata przestępczego np. sposób porozumiewania się przestępcy.
II dział:
Etiologia kryminalna.
Dział zajmujący się przyczynami przestępczości. Przyczyny przestępczości dzielimy na:
- biopsychologiczne (indywidualne)
- socjologiczne (społeczne)
III dział:
Profilaktyka kryminalna.
- zajmując się genezą i etiologią faktów kryminalnych, bazując na dorobku pedagogiki społecznej i psychologii, ma za zadanie nadanie aktywnego kierunku aktywności ludzkiej oraz usunięcia ujemnych postaw i tendencji, jeżeli takie w określonym zachowaniu występują.
Profilaktyka społeczna- jest to zespół metod i środków mających na celu usuwanie przyczyn ujemnych zjawisk społecznych oraz stwarzania odpowiednich warunków dla funkcjonowania i rozwoju jednostek oraz grup społecznych.
Wg. Świdy dział kryminologii dzieli się na dwa działy:
- teoretyczną
- stosowaną
Lernell dzieli na:
- generalną
- kliniczną
W niektórych opracowaniach na:
- czystą
- stosowaną.
Ad. 2
Geneza i rozwój kryminologii.
W XIXw i na początku XXw kryminologia nosiła nazwę ANTROPOLOGII KRYMINALNEJ.
W 1824r belgijski socjolog Kłatelet przedstawia wyniki badań kryminologicznych dotyczących zjawiska przestępczości we Francji i w Belgii stwierdzając, iż przestępczość jak każde inne zjawisko społeczne ulega ciągłym przeobrażeniom i ma tendencję wzrostową.
Rok 1879 - Topinart używa po raz pierwszy pojęcia kryminologia.
1885r - Garafalo- włoski antropolog publikuje pracę, którą tytułuje „Kryminologia”. OJCIEC KRYMINOLOGII.
Rok 1876 praca Cezarego Ląbroso wydaje pracę, którą tytułuje „Człowiek zbrodniarz w stosunku do antropologii, jurysprudencji i dyscypliny więziennej”
1913r - Makarewicz „Źródła przestępczości”
1924r - Etinger „Człowiek zbrodniarz w stosunku do antropologii i psychologii”.
1933r. - powstaje Instytut Kryminologii przy Wolnej Wszechnicy Polskiej
1938r - Kuczma „Genetyczne ujęcie przestępstwa”
1946r - Bossowski „Wiadomości z nauk kryminologicznych”
1950r - ukazują się prace B. Żebrowskiej dotyczące problematyki przestępczości nieletnich.
1974r - powstaje Instytut Badania Prawa Sądowego i Instytut Problematyki Przestępczości
1974r - Powstaje Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego
Na początku lat 90 instytuty powstałe w latach 1974 połączyły się i powstaje Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
Ad. 3
Cele rodzaje i metody badań kryminologicznych.
Celem badań kryminologicznych jest tworzenie uogólnień teoretycznych
i wypracowanie dyrektyw praktycznych odnoszących się do zapobiegania przestępczości.
Wyróżnia się badania w zakresie symptomatologii kryminalnej, etiologii kryminalnej, profilaktyki kryminologicznej i badania dotyczące funkcjonowania systemu przestępczości karnej.
Badanie, którego przedmiot ma charakter wyraźnie jednostkowy (jeden przestępca, jedno przestępstwo) określa się mianem studium przypadku, natomiast, gdy celem badań jest wszechstronny opis pewnego zbioru, zjawiska czy przypadku uwzględniający wielość zmiennych, gdy szukamy odpowiedzi o wartości zmiennych (przyczyny przestępczości), oraz o ich wzajemne relacje określanych mianem badań monograficznych.
Korelacje kryminologii z innymi naukami.
Kryminologia koreluje z innymi naukami humanistycznymi takimi jak:
- psychologia, socjologia, pedagogika, cybernetyka, statystyka, ekonomia, farmacja, endokrynologia, neurologia i psychiatria.
Kryminologia koreluje z naukami prawno - karnymi takimi jak:
- kryminalistyka, prawo karne materialne, procesowe, wykonawcze, wiktymologia.
Ad. 4
Prognozowanie kryminologiczne - zbiór czynności prowadzących do uzyskania informacji o przyszłym przebiegu zjawisk przestępczych, dzielimy je na:
- indywidualne
- społeczne
W podręczniku Hołysta można spotkać prognozowanie przestępczości
- pierwotnej
- powrotnej
Metody prognozowania:
Ekstrapolacji - Fakty zaistniałe w przeszłości przeistacza się jako prawdopodobne na czas przyszły.
Ocena ekspertów
- przy wykorzystaniu jednego eksperta tzw. Geniusza
- oraz grupy ekspertów
* burzy mózgów (braystorming)
* metoda delficka
* metoda modelowania
- metoda intuicyjna
- metoda analityczno - subiektywna
- metoda obliczeniowa
Ad. 5
Podstawowe warunki zastosowania i wykorzystania wiedzy kryminalnej.
3 kierunki:
- do ustalenia czynników egzogennych i endogennych warunkujących przestępczość.
- kształtowanie polityki kryminalnej państwa i poglądy społeczeństwa na przestępczość.
- przestępczość pracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.
KONCEPCJE ETIOLOGII PRZESTĘPCZOŚCI
Pojęcie i klasyfikacja czynników kryminogennych.
Zjawisko przestępczości w ujęciu biopsychologicznym.
Zjawisko przestępczości w ujęciu socjologicznym.
Ad. 1.
Czynniki kryminogenne są to jakieś zdarzenia, stany, które ukazują nam się w polu widzenia rzeczywistości jako fakty mające wpływ na pojawienie się przestępstwa.
Przyczyny przestępczości możemy podzielić na:
- indywidualne
- społeczne
Czy też na:
- endogenne (indywidualne, wewnętrzne)
- egzogenne (zewnętrzne)
Przyczyny wg. Malca dzieli te czynniki na 4 podstawowe grupy:
1- czynniki prowadzące do demoralizacji
2- czynniki przeciwdziałające ukształtowaniu właściwych norm taksologicznych lub ich przyswojeniu
3- presjaczników sytuacyjnych
4- zaburzenia psychiczne
Podział trójstopniowy:
Otoczenie zewnętrzne
Właściwości psychiczne
Czynniki dziedziczne
Ad. 2
Głównym przedstawicielem i twórcą kierunku boipsychologicznego w etiologii przestępczości jest Cezary Lombroso, który w 1876 roku opublikował pracę pt. „Człowiek zbrodniarz w stosunku do antropologii jurysprudencji i dyscypliny więziennej”.
Na podstawie przeprowadzonych badań antropologicznych i psychiatrycznych wyprowadził wniosek, że czyn przestępny to zjawisko przyrodnicze i biologiczne uwarunkowane właściwościami psychicznymi i fizycznymi sprawcy danego czynu. Właściwości fizyczne odnosił przede wszystkim do budowy czaszki człowieka stwierdzając miedzy innymi, iż np. mordercy odznaczają się objętością żuchwy, wydatnymi policzkami, blada twarzą, włosami czarnymi gęstymi, rzadkim zarostem. Natomiast gwałciciele maja krótkie ręce, blond włosy, wysokie czoło, anomalię nosa i narządów płciowych. Stworzył katalog cech przestępców stwierdzając, że jeżeli z chwila urodzenia człowiek posiada powyżej pięciu cech określonych w tym katalogu jest przestępcą od urodzenia. Ok. 40 % ogółu przestępców to przestępcy z urodzenia, oprócz nich wyróżniał przestępców działających w afekcie oraz przestępców przypadkowych. Stwierdził on również, że człowiek zbrodniarz to osoba, która zachowała cechy człowieka przedhistorycznego, brak uczuć moralnych oraz poszanowania cudzego prawa własności. Stwierdził on ponadto, że takie przestępstwa jak rozboje, przestępstwa oraz inne występują zarówno wśród zwierząt jak i roślin. Do zwolenników kierunku boipsychologicznego zalicza się: Goringa, Rabinowicz, Marro, Ferri, Kreczmer, Szlat, Eyzenek, Burt, Freud, Berkovic, Dolart.
Ferii stwierdził, iż nie tylko czynniki mające podłoże biologiczne i antropologiczne i psychiatryczne maja wpływ na przestępczość, ale również takie cechy i właściwości jak rasa, wiek, płeć, klimat, pora roku, dnia oraz czynniki społeczne, industrializacja, alkohololizm, uwarunkowania ekonomiczne i polityczne. Wyróżnił on przestępców z urodzenia, chorych umysłowo, z namiętności, z nawyknienia.
Liszt stwierdził, że główne czynniki kryminogenne tkwią w podłożu psychicznym człowieka i w układach społecznych człowieka. Stwierdził on, iż przestępstwo jest produktem osobliwych właściwości przestępcy z jednej strony oraz układów społecznych otaczających przestępcę w chwili popełnienia przestępstwa z drugiej strony.
Marro twierdził, że główne przyczyny przestępczości maja podłoże biologiczne związane z zanikiem funkcji centralnego układu nerwowego.
Rabinowicz twierdził, ze główne przyczyny przestępczości maja podłoże biologiczne odnoszące się do zaburzeń osobowości. Wyróżniał on przestępców niepoprawnych i nałogowych z przewaga ludzi dzikich i niedorozwiniętych umysłowo.
Z kolei Goring, stwierdził, że ogromna rolę w działalności prowadzącej do przestępstwa odgrywają czynniki dziedziczne. Stworzył on pojecie tak zwanej diatezy kryminalnej, czyli rodzinnej, dziedzicznej skłonności do popełniania przestępstw.
Teoria Kreczmer, tzw. konstytucjonalizm Kreczmerowski wiązał on budowę ciała człowieka z zaburzeniami psychicznymi, które doprowadzają do popełnienia przestępstwa. Wyróżnił on 4 typy budowy ciała: leptosomatyk (astenik), pyknik, atletyk, dysplastyk.
Na podstawie przeprowadzonych badań doszedł do wniosku, że niektóre z zaprezentowanych typów, maja skłonności do określonych zaburzeń chorób psychicznych, stwierdził, że typ leptosomatyczny i atletyczny jest podatny na schizofrenię, natomiast typ pykniczny do cyklofrenii (psychozy maniakalno depresyjne).
Teoria endokrynologiczna - twórcami tej teorii byli: Szlat, Schmit, Bergman.
Twierdzili oni, ze główne przyczyny przestępczości tkwią w niewłaściwym funkcjonowaniu gruczołów dokrewnych takich jak: szyszynka, tarczyca, nadnercza, trzustka, przysadka mózgowa, (zadaniem gruczołów dokrewnych jest wydzielanie hormonów do krwi) niedomiar lub nadmiar ich wydzielania powoduje zaburzenia w sferze psychicznej, a przede wszystkim sfery emocjonalnej. Osoba jest wrażliwa, wybuchowa, agresywna, co w dogodnych dla niej sytuacjach rodzi przestępstwo.
Teoria chromosomów. Twórcy tej teorii stwierdzili, iż normalny mężczyzna dziedziczy chromosom od matki odznaczony symbolem X oraz od ojca symbolem Y. Struktura apperycji chromosomalnej powinna wynosić XY, zdarzają się jednak przypadki, ze mężczyźni posiadają 1 lub 2 więcej chromosomy od ojca. Dodatkowo jeden lub dwa chromosomy powodują zaburzenia sfery osobowości, a przede wszystkim sfery emocjonalnej.
Teoria wieloczynnikowa - twórcą jest Burt - stwierdził on, iż na zachowanie przestępcze osób wpływa bardzo wiele różnorodnych czynników tkwiących zarówno w podłożu biologicznym i psychicznym człowieka jak również w układach społecznych. Na zachowanie przestępcze nieletniego ma wpływ ponad 180 różnych czynników, ale dopiero wypadkowa z nich (od 8 do 10) doprowadzi do działalności przestępczej.
Freud wyróżnił 3 sfery psychiki człowieka: ID EGO SUPER EGO.
ID - jest to sfera wrodzonych instynktownych popędów i skłonności człowieka leżących u podstaw każdego zachowania, działa w podświadomości.
EGO - jest to sfera świadoma, którą człowiek może rozwijać i kontrolować.
SUPER EGO - sumienie, jest nieświadoma sfera zakazów i nakazów, istnieje konflikt między ID a SUPER EGO, jeżeli ID bierze górę nad SUPER EGO wówczas osoba może popełnić przestępstwo.
Ad. 3.
Zjawisko przestępczości w ujęciu socjologicznym.
Głównym przedstawicielem i twórcą był francuski socjolog Gawriell Tarde, który po raz pierwszy zanegował poglądy Cezarego Ląmbrozo oraz przedstawicieli kierunku boipsychologicznego, stwierdzając, iż główne przyczyny przestępczości tkwią w społeczeństwie, natomiast uwarunkowania biopsychologiczne maja niewielki wpływ. Stwierdził on również, że z chwilą, kiedy będzie następował postęp cywilizacyjny czynniki biopsychologiczne przestaną odgrywać jakąkolwiek rolę.
Teoria anemii Durdchayma. Stwierdził on, że przestępczość jest zjawiskiem pożądanym i pożytecznym w społeczeństwie, ponieważ jest motorem napędowym rozwoju społecznego. Przestępczość spełnia 2 podstawowe funkcje w społeczeństwie:
1- odchylenie świadomości indywidualnej od świadomości zbiorowej jest warunkiem zmiany postępu;
2- jest czynnikiem integrującym społeczeństwo, umacniającym więzi społeczne.
Jeśli chodzi o genezę i powstanie przestępczości upatrywał w stanach anomii. Wychodził z założenia, że im, kto więcej ma, tym więcej chce i ludzie do końca nie są usatysfakcjonowani z tego, co otrzymują od społeczeństwa. Jest to element jedynie stymulujący potrzeby ludzi. W normalnie funkcjonującym społeczeństwie kontrola społeczna sprawia, iż dążenia ludzi SA dostosowane do ich aktualnych potrzeb. Jednak w stanach anomii (są to gwałtowne zmiany mające najczęściej podłoże ekonomiczne) następuje załamanie się kontroli społecznej i rozluźnienie więzi społecznych, co daje możliwości osiągnięcia „tego więcej” w drodze działalności przestępczej.
ZJAWISKO PRZESTĘPCZOŚCI W POLSCE.
Teoria anomii Mertona.
Centralną koncepcją teorii anomii Mertona są pojęcia kulturowo określone cele oraz zinstytucjonalizowane środki służące do ich realizacji. W prawidłowo funkcjonującym społeczeństwie kulturowo określone cele SA ściśle powiązane ze środkami służącymi do ich realizacji. Pod pojęciem anomii rozumie załamanie się struktury kulturowej na skutek silnego rozdźwięku pomiędzy aspiracjami życiowymi, a możliwościami ich realizacji. Wyróżnił on dwa rodzaje anomii:
- anomię zwykłą i anomię ostrą.
Anomia zwykła odnosi się do „zamieszania” w grupie lub społeczeństwie na skutek konfliktu systemu wartości, co powoduje pewien niepokój, bądź poczucie oderwania od grupy.
Natomiast anomia ostra powoduje degenerację, a w konsekwencji rozpad systemu wartości, co powoduje bardzo silne lęki u jednostki.
Wyróżnił on 5 typów adaptacji:
- kompromis
- rytualizm
- bunt
- innowację
- wycofanie się.
Najbardziej pozytywna z postaw jest kompromis, który polega na tym, iż jednostka kulturowo określone cele realizuje przy pomocy legalnych środków. Posiada np. odpowiednie środki finansowe do zakupu określonych dóbr materialnych, bądź jego zdolności umysłowe pozwalają na zdobycie określonego wykształcenia.
Rytualizm - polega na obniżeniu lub wycofaniu się z realizacji celów życiowych na skutek braków dostatecznych środków służących do ich realizacji. Stan ten nie rodzi ujemnych skutków zachowania człowieka.
Innowacja - postawa najbardziej negatywna rodząca przestępczość. Polega ona na tym, iż aspiracje życiowe człowieka są realizowane przy pomocy nielegalnych środków.
Wycofanie się - zachowanie polegające na tzw. rezygnacji z gry. Odrzuca całkowicie założone cele życiowe, nie zastępując ich innymi, ponieważ dochodzi do wniosku, iż nie ma jakichkolwiek możliwości ich realizacji. W niektórych sytuacjach może dochodzić do zachowań dewiacyjnych, ale są to przypadki bardzo sporadyczne.
Bunt - polega na obniżeniu aspiracji życiowych, bądź całkowitej rezygnacji i w tym przypadku zastąpieniu ich innymi aspiracjami, które są adekwatne do posiadanych możliwości ich realizacji.
Teoria ekonomiczna Bongiera. Centralną koncepcją jest zarys przestępczy, jego powstanie, siły, które powstrzymują przed realizacją zachowań przestępczych oraz okoliczności sprzyjające realizacji zarysu przestępczego.
Bongier stwierdził, iż zarys przestępczy powstaje w wyniku realizacji tendencji egoistycznych tkwiących w człowieku porównywanych przez system kapitalistyczny.
Rozwarstwienie klasowe, konkurencja i prywatna własność powodują indywidualizację dążeń ludzi oraz pobudzenie tendencji egoistycznych. Chciwość, nieliczenie się z innymi to główne przyczyny powstania i rozwoju tendencji egoistycznych. Przestępczość biedaków tłumaczył trudną sytuacją ekonomiczną i życiową, natomiast klasy burżuazyjnej chciwością i egoizmem.
Teoria zróżnicowanych powiązań Shuterlanda. Wychodził on z założenia, że zachowanie przestępcze jest werbalnie wyuczonym zachowaniem, ponieważ obejmuje te wszystkie mechanizmy, które wchodzą w skład uczenia się normalnych zachowań.
Zróżnicowana organizacja społeczna jego zdaniem, to taka organizacja, której część społeczeństwa skupiona jest wokół wartości pozytywnych, których treścią jest przestrzeganie prawa, a część wokół wartości przestępczych. Sytuacja ta powoduje konflikt kultur w odniesieniu do norm prawa. Istnienie konfliktu kultur jest warunkiem koniecznym powstania zróżnicowanych powiązań, które powodują zachowanie przestępcze osób. Zróżnicowane powiązania oznaczają, iż dana osoba ma dostęp do dwóch grup społecznych: przestępczej i nieprzestepczej. Nadwyżka kultury grupy przestępczej, która zostaje przyjęta przez osobę, spowoduje jego zachowania przestępcze. Powstanie nadwyżki i kultury przestępczej jest uzależnione od czasu przebywania w danej grupie, częstotliwości oraz atrakcyjności zachowań w grupie.
Teoria stygmatyzacji inaczej naznaczenia Lenerta. Stwierdził on, iż kontrola społeczna rodzi dewiacje. Wyróżnił dewiację pierwotna i wtórną.
Dewiacja PIERWOTNA obejmuje te wszystkie mechanizmy, które powodują, iż w umyśle osoby tworzy się zamiar dokonywania przestępstwa.
Dewiacja WTÓRNA ma miejsce wówczas, kiedy osoba dokona przestępstwa, a punktem kulminacyjnym jest reakcja społeczna na jego zachowanie (proces sadowy), w wyniku reakcji społecznej zostaje skazany na karę pozbawienia wolności i wówczas społeczeństwo naznacza (przypina etykietę) osobę w postaci izolacji od środowiska. Po wyjściu z zakładu karnego naznaczenie osoby powoduje, iż ma trudności w znalezieniu pracy, adaptacji w określonym środowisku, co powoduje, iż osoba wchodzi w struktury przestępcze i ponownie popełnia przestępstwo.
Teoria podkultur Kraszera, Millera, Koena.
Kreszer - głównym założeniem teorii Kraszera jest dezorganizacja społeczna, która polega na tym, iż w wyniku określonych sytuacji społecznych (mniejszości narodowych, przybyłych emigrantów), następuje załamanie się kontroli społecznej i rozluźnienie więzi społecznej. Osoby przybyłe nie są w stanie wypracować sobie norm postępowania adekwatnych do zaistniałej rzeczywistości. Normy z poprzedniego środowiska nie pozwalają na właściwą adaptację. Natomiast powstawanie gangów młodzieżowych (podkultur) tłumaczył faktem brakiem dostatecznej kontroli osób dorosłych nad dziećmi. W wyniku takiej sytuacji młodzież szuka innych dróg rozwiązania w postaci tworzenia się grup (gangów), które dają poczucie przynależności, zaspokajają potrzeby oraz dają możliwości wykazania się.
Z kolei Miller upatrywał tworzenie się gangów młodzieżowych w tradycji kulturowej warstw niższych. Eksponowane cechy przez młodzież to autonomia, spryt, kłopoty, natomiast wzorce do naśladowania to bokser, spryciarz, złodziej.
Przynależność do gangów młodzieżowych zaspokaja postawę potrzeby młodzieży i daje im poczucie bezpieczeństwa.
Zdaniem Koena tworzenie gangów młodzieżowych jest podyktowane chęcią wzbogacenia się i osiągnięcia wyższej pozycji przez młodzież warstw niższych. Jednak możliwości realizacji aspiracji życiowych są niewystarczające, a zasady postępowania wyniesione ze środowiska rodzinnego nie pozwalają na właściwe przystosowanie się do istniejącej rzeczywistości, sytuacja, w której młodzież nie rezygnuje z aspiracji życiowych pomimo braku środków realizacji doprowadza do stwarzania się gangów młodzieżowych.
Teoria nierówności społecznej Lernella. Główną przyczyną przestępczości jest przeżywanie własnej sytuacji nierówności i dążność do niwelowania jej skutków.
Nierówność społeczna może dotyczyć różnych sfer życia społecznego: Np. ekonomicznej, zawodowej, kulturowej, religijnej itp. Najbardziej jaskrawą płaszczyzną jest płaszczyzna ekonomiczna.
Teoria kontroli Firschego- twierdził on, iż jednostka może dokonywać czynów przestępnych, ponieważ jej więzi z porządkiem kompromistycznym zostały w pewnej mierze załamane.
Wyróżnił 4 typy adaptacji więzi emocjonalnych jednostki ze społeczeństwem:
- przywiązanie- oznacza więź emocjonalną jednostki z jej najbliższym otoczeniem. Jednostka przestrzega norm prawnych, ponieważ czuje się moralnie zobligowana do ich przestrzegania. Im silniejsze są więzi, tym istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, żeby osoby dokonywały przestępstwa.
- zobowiązanie- polega ono na tym, iż osoba jest zobowiązana do przestrzegania norm prawnych z obawy przed konsekwencjami.
Firsche stwierdził, iż zachowania konformistyczne muszą przynosić zyski natomiast dewiacyjne - straty. Zaangażowanie polega na tym, iż jednostka nie ma czasu nawet myśleć o działalności przestępczej, ponieważ jest zaangażowana w działalność społeczną.
Przekonanie polega na tym, iż jednostka przekonana jest do tego, aby przestrzegać norm prawnych.
PRZESTĘPCZOŚĆ W POLSCE I JEJ SPOŁECZNE IMBRYKACJE
Przestępczość jest to zbiór czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary, które zostały popełnione na określonym terenie w określonym czasie.
Wyróżnia się 4 podstawowe mierniki przestępczości:
- p. rzeczywistą
- p. ujawnioną
- p. stwierdzona
- p. osądzona
Rozmiar przestępczości jest to udział zachowań przestępczych w całokształcie działalności członków społeczeństwa.
Dynamika przestępczości jest to tempo i kierunek zmian, jakim ulega w czasie liczba stwierdzonych na danym terenie przestępstw.
Struktura przestępczości jest to układ zróżnicowany, a zarazem wzajemnie ze sobą powiązanych elementów, które są sprzężone ze sobą, a także z całością, mającą swe własne prawa, niezależnie od praw rządzących tymi elementami.
Zmiany zachodzące w strukturze przestępczości mogą być trojakiego rodzaju tj.:
- zmiany długofalowe (SA związane ze zmianami ustrojowymi, mogą mieć charakter zmian ilościowych i jakościowych)
- zmiany średniofalowe maja miejsce wewnątrz określonego społeczeństwa, mogą mieć charakter powolny lub gwałtowny
- zmiany krótkofalowe inaczej sezonowe.
W 1989 roku zanotowano w Polsce 547 589 przestępstw,
W 2000r. 1266 910 przestępstw,
W 2001r. 1390 089 przestępstw,
W 2002r. 1404 229 przestępstw.
Przestępczość nieletnich.
W 1989r. odnotowano 53 425 przestępstw;
W 2000r. - 76 442 przestępstw;
W 2001r. - 69 366 przestępstw;
W 2002r. - 63 317 przestępstw;
Przestępczość w przeliczeniu na 100 tyś. ludności.
W 1989r. na 100 tyś. ludności przypadało 1 440 przestępstw.
W 2000r. - 3 278 p.
W 2001r. - 3 598 p.
W 2002r. - 3 636 p.
Przestępczość kryminalna.
Aktualne tendencje rozwojowe przestępczości kryminalnej w Polsce sprowadzają się do:
- wzrostu przestępczości przy użyciu broni palnej i materiałów wybuchowych najczęściej na tle rabunkowym.
- umiędzynarodowienie przestępczości kryminalnej i stale wzrastający w niej udział obywateli byłego ZSRR.
- nasilenie przestępczości porachunkowej w postaci zabójstw, uszczerbku na zdrowiu, uprowadzeń osób, oraz terroryzmu kryminalnego.
Najbardziej niebezpiecznym przejawem przestępczości kryminalnej w Polsce jest rozwój przestępczości zorganizowanej o strukturach o charakterze mafijnym.
W 2002 roku przestępstwa kryminalne stanowiły 77,2 % ogółu przestępstw,
- przestępstwa gospodarcze 7,8 %
- przestępstwa drogowe 11,6 %
- pozostałe przestępstwa 3,4%.
Przestępstwa kryminalne w ostatnim 15-leciu w Polsce stanowiły średnio ok. 85% ogółu przestępstw, natomiast gospodarcze ok. 8,6%.
Przestępstwa wg. poszczególnych kategorii:
- ZABÓJSTWO
W 1989r. popełniono 556 tych przestępstw
W 2000r. - 1 269
W 2001r. - 1 325
W 2002r. - 1 118
Motywy popełnienia w 2002r. zabójstw:
- na tle nieporozumień rodzinnych - 27%
- na tle rabunkowym - 12%
- na zlecenie - 4%
- na tle seksualnym - 2%
- o innym motywie - 34%
- o motywie nieustalonym - 21%
- ZGWAŁCENIE
W 1989r. odnotowano 1 660 tych przestępstw.
W 2000r. - 2 399
W 2001r. - 2 339
W 2002r. - 2 345
Szczególnie narażone są kobiety w przedziale wiekowym 15 - 49 lat.
- USZCZERBEK NA ZDROWIU (uszkodzenie ciała).
W 1989r. odnotowano tych przestępstw 8 588
W 2000r. - 18 429
W 2001r. - 16 968
W 2002r. - 16 775
- BÓJKA I POBICIE
W 1989r. - 2 988
W 2000r. - 14 363
W 2001r. - 14 369
W 2002r. - 14 194
- KRADZIEŻ CUDZEJ RZECZY
W 1989r. - 10 661
W 2000r. - 309 846
W 2001r. - 314 820
W 2002r. - 314 929
- KRADZIEŻ Z WŁAMANIEM
W 1989r. - 18 581
W 2000r. - 364 786
W 2001r. - 325 696
W 2002r. - 304 625
- KRADZIEŻ SAMOCHODU
W 1989r. - 7 661
W 2000r. - 68 062
W 2001r. - 59 458
W 2002r. - 53 674
Teza I
- Przestępstwa przeciw ustawie o zapobieganiu i przeciwdziałaniu narkomanii
W 1989r. odnotowano tych przestępstw - 15 649
W 2000r. - 9 230
Fałszerstwa kryminalne:
W 2000r. - 72 782
W 2001r. - 72 782
W 2002r. - 66 047
Fałszerstwa gospodarcze;
W 2000r. - 13 947
W 2001r. - 16 862
W 2002r. - 17 031
Dynamika zmian przestępczości w latach 2001 - 2002.
W stosunku do roku 2001, w 2002 roku nastąpił wzrost przestępczości o 1,02%, natomiast w wybranych kategoriach przestępstw przestępczość zmalała o 2,1%, przestępczość gospodarcza wzrosła o 5,9%.
Przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wzrosły o ok. 24%
Przestępstwa drogowe wzrosły o 17,5%.
Przestępstwa przeciwko podatkowi od akcyzy o ponad 21%.
Teza II
- Struktura przestępczości w Polsce na tle innych krajów.
W przeliczeniu na 100 tyś. ludności największym współczynnikiem przestępczości charakteryzują się województwa położone na zachodzie i na północy Polski (zachodnio-pomorskie, lubuskie, dolnośląskie, teren objęty działaniem KST -Komendy Stołecznej Policji).
Przestępstwa w przeliczeniu na 100 tyś. ludności:
W Polsce 3 635 przestępstw na 100 tyś. ludności;
- tereny podległe KSP - 4 783
- zachodnio-pomorskie - 4 185
- lubuskie - 4 217
- pomorskie - 5 292
Najmniej w:
- podlaskie - 2 790
- świętokrzyskie - 2 963
- mazowieckie - 2 893
- lubelskie - 2 954
Najwięcej przestępstw popełnionych jest w Finlandii, na 100 tyś. - 14 tyś
- Szwecja - 13,5 tyś.
- Bośnia i Hercegowina - 13,5 tyś.
- Anglia - ok. 10 tyś.
- Belgia - ok. 8,5 tyś.
- Niemcy - ok. 8 tyś.
- Holendży - ok. 8 tyś.
- Francuzi - ok. 7 tyś.
- Austria - ponad 6 tyś.
- Szwajcaria - ok. 5 tyś.
- Węgrzy - ok. 5 tyś.
- U.S.A - ponad 4 tys.
Najmniej przestępstw odnotowano:
- Ukraina - ok. 1 tyś.
- Mołdawia - ok. 1 tyś.
- Litwa - ok. 2 tyś.
- Słowacja - ok. 2 tys.
- Rosja - ok. 2 tyś.
Zabójstwa - na 100 tyś. ludności:
- Rosja - 21,9
- Litwa - 11,2
- Ukraina - 9,6
- Bułgaria - 6,2
- Chorwacja - 5,7
- Słowenia - 4,7
- Włochy - 4,4
Najmniej:
- Grecja - 2,7
- Czechy - 2,7
- Hiszpania - 2,9
- Portugalia - 3,3
- Polska - 3,3
- Niemcy - 3,4
Kradzieże samochodów - na 100 tyś. ludności:
- Włochy - 537
- Francja - 515
- Hiszpania - 332
- Czechy - 231
- Polska - 165
- Grecja - 161
Najmniej:
- Rosja - 24
- Portugalia - 28
- Ukraina - 29
- Chorwacja - 53
- Słowenia - 74
- Niemcy - 101
Teza III
Wykrywalność sprawców przestępstw w latach 1989 - 2002.
Wykrywalność wszystkich przestępstw wyniosła średnio 51%.
Największy spadek wykrywalności nastąpił w 1990 roku i wynosił 40%.
Lata 1992 - 97 były okresem stabilizacji wykrywalności i kształtował się na poziomie 53 - 54%.
Począwszy od 2000 roku następował stopniowy powrót do poziomu wykrywalności 55%.
Największą wykrywalnością charakteryzują się przestępstwa drogowe. Wykrywalność nie spadła poniżej 90%, a w 2002 roku wyniosła 99%.
Wykrywalność przestępstw w 2002 roku wynosiła:
- kryminalnych - 42,5%
- gospodarczych - 96,6%
- zabójstwa - 9,4%
- uszczerbek na zdrowiu - 89,1%
- kradzież z włamaniem - 21,5%
- kradzież cudzej rzeczy - 21,2%
- udział w bójce lub pobiciu - 77,2%
- zgwałcenia - 85,3%
- rozbój, kradzież i wymuszenie rozbójnicze - 50,6%
- przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii - 97,6%
Wykrywalność sprawców w województwach:
- podkarpackie - 73,4%
- warmińsko - mazurskie - 68,7%
- lubelskie - 66,8%
- opolskie - 69,1%
Najmniejsza wykrywalność:
- tereny KSP - 33,5%
- łódzkie - 45,2%
Teza IV
Struktura podejrzanych.
W 1989 roku odnotowano podejrzanych o popełnienie przestępstw 22 283, na 100 tyś. ludności 579 tyś.
W 2000 roku podejrzanych odnotowano 404 275, na 100 tyś. ludności 100 49.
W 2001 roku - 533 943, na 100 tyś. - 100 382. W 2002 roku - 552 301, na 10 tyś. - 100 430.
Największą grupą podejrzanych, byli podejrzani o kradzież z włamaniem i kradzież cudzej rzeczy. W 2000 roku stanowili oni ogółem 19,5% wszystkich podejrzanych.
Liczba podejrzanych o przestępstwa w 2002 roku:
- kryminalne - 330 338
- gospodarcze - 402 875
- zabójstwa - 1 206
- zgwałcenia - 1 476
- kradzież cudzej rzeczy - 55 142
- kradzież z włamaniem - 43 951
- przestępstwa drogowe - 157 323
Wiek podejrzanych.
2000 rok - dorośli stanowili łącznie 348 930 osób, jest to 86,1%. Nieletni 56 345 - 13,9%.
*Wiek:
- do 13 lat - 3 744 osoby
- od 13 do 16 - 56 345 - 13,9%
- od 17 do 20 - 69 013 - 17%
- od 21 do 24 - 53 454 - 13,2%
- od 25 do 29 - 47 718 - 11,8%
- od 30 do 49 - 144 204 - 35,6%
- 50 i więcej lat - 34 541 - 8,2%
*Uwzględniając płeć, w 2000 roku:
- mężczyźni - 366 402 - 90,4%
- kobiety - 38 873 - 9,6%
*Stosunek do pracy:
- uczących się odnotowano - 76 559 - 18,9%
- pracujących - 99 563 - 24,6%
- rencista - emeryt - 25 760 - 6,4%
- nie uczy się, nie pracuje - 152 165
*Podejrzani pod względem karalności:
- niekaralnych - 280 128
- karalnych za podobne przestępstwo - 40 619
- karanych za inne przestępstwa - 48 070
Liczba oskarżonych i aresztowanych w 2000 roku wyniosła 405 275 osób, oskarżonych - 343 216, w tym aresztowanych 23 642.
*Podejrzani cudzoziemcy w 2000 roku - 5 106 osób:
- Ukraina - 1 895
- Białoruś - 1 140
- Rosja - 312
- Niemcy - 276
Najmniej:
- Dania - 3
- Libia - 5
- Wielka Brytania - 7
- Estonia - 8
Działalność w zakresie zwalczania przestępczości:
* prokuratury - na terenie Polski funkcjonuje obecnie:
- 10 prokuratur Apelacyjnych
- 41 Okręgowych
- 323 Rejonowych
Łącznie w prokuraturze Apelacyjnej zatrudnionych jest 2 226 prokuratorów, w Okręgowej 1 447, w Rejonowej 3 400 osób.
W 2002 roku liczba spraw karnych, którymi zajmowała się prokuratura wyniosła 1777 tyś.
W 2001 roku w Polsce działało:
- 10 Sądów Apelacyjnych
- 41 Sądów Okręgowych
- 296 Sadów Rejonowych.
Ogółem w 2001 roku do Sądów trafiło łącznie 8392 419 spraw.
W 2000 roku z oskarżenia publicznego Sądy skazały ogółem 222 815 osób
- mężczyźni - 206 041 osób
- recydywiści - 70 014 osób.
PRZESTĘPSTWA POPEŁNIANE PRZEZ NIELETNICH
W 2002 roku nieletni w Polsce popełnili łącznie 63 317 czynów karalnych, natomiast nieletnich sprawców ujawniono 48 565.
W stosunku do roku 2001 liczba przestępstw popełnianych przez nieletnich zmniejszyła się o 8,7%, natomiast liczba nieletnich sprawców spadła o 10,1%. Mimo wyraźnego spadku ogólnej liczby przestępstw popełnianych przez nieletnich nie można takiej tendencji odnotować w kategorii przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu. Zatrzymano łącznie 6 668 nieletnich, którym udowodniono popełnienie 4 724 czyny karalne tego typu.
Od lat największe emocje budzą zabójstwa z udziałem nieletnich sprawców, cecha charakterystyczna tego typu przestępstwa jest to, iż liczba sprawców przekracza znacznie ilość popełnianych przez nich czynów.
W 2002 roku ustalono 51 nieletnich sprawców, którzy popełnili 21zabójstw. Jeszcze poważniej wygląda sytuacja w rozbojach z użyciem broni palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, odnotowano 215 czynów tego typu (wzrost w stosunku do 2001 roku, o 19,4%), które popełniło 327 nieletnich.
Z kolei 2 376 nieletnich sprawców dopuściło się 2 877 czynów, których efektem był uszczerbek na zdrowiu ofiary.
Niezmiennie od lat utrzymuje się na wysokim poziomie udział nieletnich w bójkach i pobiciach, ujawniono w 2002 roku 4 109 sprawców, którzy popełnili 1 697 tego typu czynów karalnych.
Na podkreślenie zasługuje fakt, iż spadła liczba gwałtów popełnianych przez nieletnich, stwierdzono 118 czynów ( spadek o 28,9% w stosunku do 2001 roku, które popełniło172 nieletnich).
Policja ujawniła 9 818 nieletnich, którym udowodniono dokonanie 9 616 kradzieży cudzej rzeczy (liczba czynów zmalała o 10,4%, a sprawców o 8,8%), ponadto ujawniono 12 132 nieletnich, którzy dokonali 13 704 kradzieży z włamaniem, liczba sprawców zmniejszyła się o 18, 6%, czynów o 18,5%.
Ponadto nieletni w 2002 roku byli sprawcami innych czynów karalnych np.
- przeciwko własności intelektualnych 162 czyny 80 sprawców,
- fałszerstwo 1 356 czynów 1 963 sprawców,
- drogowe 846 czynów, 798 sprawców;
Bardzo niepokojącym faktem jest przestępczość nieletnich, którzy nie ukończyły 13 roku życia. W 2002 roku ujawniono 2 751 sprawców w tym wieku, którym udowodniono popełnienie 1 931 czynów karalnych.:
- bójki i pobicia - 115 czynów, 307 sprawców
- uszczerbek na zdrowiu - 155 czynów, 186 sprawców
- zgwałcenia - 1 czyn, 6 sprawców
- rozboje, wymuszenia i kradzieże rozbójnicze - 212 czynów, 270 sprawców
- kradzież cudzej rzeczy - 411 czynów, 568 sprawców
- kradzież z włamaniem - 466 czynów, 42 sprawców
- przestępstwo drogowe - 23 czyny, 24 sprawców
- kradzież samochodu - 12 czynów - 4 sprawców.
FUNKCJONOWANIE POLICYJNYCH SŁÓŻB DZIECKA
W 2002 roku przebywało w izbach dziecka łącznie 8 355 nieletnich, w tym chłopców 7 692, to jest 92,1%. Ze względu na popełnienie czynu karalnego umieszczono 7 731 nieletnich, to jest 92, 5%. W pozostałych przypadkach to samowolny pobyt poza schroniskiem dla nieletnich lub zakładem poprawczym.
ALKOHOLIZM A PRZESTĘPCZOŚĆ
Związki alkoholu z przestępczością mogą mieć dwojaki charakter:
- związki bezpośrednie - mający miejsce wówczas, kiedy osoba będąca pod wpływem alkoholu popełnia przestępstwo
- związki pośrednie - mające miejsce wówczas, kiedy osoba znajdująca siew stanie abstynencji ( głodu alkoholowego) popełnia przestępstwo.
Udział nietrzeźwych sprawców w wybranych kategoriach przestępstw w 2002 roku:
- zabójstwa - 1 155 - nietrzeźwych sprawców - 571 (49,4%), nieletnich 11 (21,6%)
- uszczerbek na zdrowiu - 8 055- nietrzeźwych dorosłych - 2 165 (26,5%), nieletnich 74 (3,1%)
- udział w bójce lub pobiciu - nietrzeźwych 5 155 (28,5%), nieletnich 276 (6,7%)
- zgwałcenie - 537 osób, pod wpływem alkoholu - 41,2%, nieletnich 22 osoby - 12,8%
- kradzież cudzej rzeczy- 5 668 (13,8%) nietrzeźwych, nieletnich 289 (2,9%)
- rozbój, wymuszenie rozbójnicze kradzież - 4 966 osób nietrzeźwych (29,4%)
- przeciwko funkcjonariuszom publicznym - 4 397 osób - (62,4%), nieletni 95 (46,9%)
Ogółem w wyżej wymienionych kategoriach przestępstw policja zarejestrowała 340 228 podejrzanych, z czego 192 330 było pod wpływem alkoholu, co stanowi 56,5% ogółu podejrzanych; natomiast nieletnich odnotowano ogółem 43 083, pod wpływem alkoholu 2 934, co stanowi 6,8% ogółu.
Stręczycielstwo sutenerstwo- tych przestępstw stwierdzono 317.
- sutenerstwo wobec osoby małoletniej - 45 przypadków;
- zmuszenie do uprawiania prostytucji - 63.
- uprowadzenie w celu uprawiania prostytucji za granicą - 2 przypadki.
NARKOMANIA A PRZESTĘPCZOŚĆ
Całokształt problemów związanych z narkomanią reguluje ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 24 kwietnia 1997 roku z późniejszymi zmianami w trakcie jej trwania.
Narkomania jest to stałe lub okresowe przyjmowanie w celach nie medycznych środków odurzających lub środków psychotropowych albo środków zastępczych w wyniku, czego może powstać lub powstała zależność.
Cechy charakteryzujące ten stan to:
- niezwalczone pragnienie
- potrzeba lub wewnętrzny przymus stałego zażywania środków i zdobywania ich wszelkimi sposobami i za każdą ceną
- występowanie tolerancji na przyjmowana substancje
- występowanie zależności psychicznej lub fizycznej lub obu naraz
- ujemne skutki zarówno dla jednostki jak i całego społeczeństwa.
Środek odurzający lub psychotropowy - to każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, znajdująca się w wykazie wyżej wymienionych środków ustalonych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Środek zastępczy - jest to każda substancja w dowolnym stanie fizycznym stosowana zamiast lub w takim samym celu jak środki odurzające bądź psychotropowe, określone w specjalnym wykazie środków szkodliwych lub trucizn ustalonych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Zależność fizyczna - jest to stan patologiczny spowodowany przyjmowaniem środków narkotycznych objawiający się stanem abstynencji (głodu narkotycznego), typowe objawy tego stanu to:
- bóle mięśniowo - stawowe
- omdlenia
- biegunka
- wymioty
- podwyższone ciśnienie tętnicze krwi
- zaburzenia pracy serca
Zależność psychiczna - jest to stan przymusowy, który w I fazie daje stan przyjemności, natomiast w II fazie - nieodpartą potrzebę zażywania narkotyków. Typowe objawy tego stanu to przede wszystkim:
- leki
- niepokój wewnętrzny
- omamy wzrokowo - słuchowe
- zaburzenie funkcji myślenia, spostrzegania, pamięci, koncentracji.
Tolerancja - odporność.
Prekursor - jest to każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, która służy do wytwarzania środków odurzających lub psychotropowych, albo do ich przetwarzania.
Toksykomania jest to nawyk do stałego bądź okresowego zażywania środków o działaniu szkodliwym dla ustroju człowieka.
Na gruncie polskim wyróżnia się 3 postacie narkomanii:
- narkomanię dużą zwaną klasyczną lub tradycyjna (dominują narkotyki klasyczne: twarde, miękkie)
- narkomanię małą zwana lekową; leki psychotropowe,
- narkomanie młodzieżową - środki zastępcze, rozpuszczalniki, pasty do podłóg, pasty do butów, grzyby halucynogenne, niektóre odmiany muchomora, proszek IXI, zioła.
Rozwój narkomanii w Polsce.
Przypada na lata 50 - te. Cechy charakteryzujące współczesną narkomanię w Polsce to:
- wzrost liczby osób zażywających środki narkotyczne, w tym również wzrost liczby nałogowych narkomanów. Aktualnie szacuje się, że w Polsce jest ok. 250 tyś. osób zażywających środki narkotyczne. Natomiast nałogowych narkomanów jest ok. 50 tyś. osób.
- obniża się wiek osób zażywających środki narkotyczne. Ponad 60% ogółu narkomanów (nałogowych) to osoby w przedziale 17 - 24 lata.
- utrzymanie się miejskiego charakteru zjawiska, ponad 90% to mieszkańcy miast.
- wysoki stopień kryminalizacji środowisk narkomańskich. W 2002 roku popełniono ponad 3 tyś. przestępstw mających związek z narkomanią
- różnorodność środków odurzających.
- wzrost liczby ostrych zatruć, w tym ze skutkiem śmiertelnym. Rok rocznie w Polsce odnotowuje się ok. 1 tyś. ostrych zatruć ze skutkiem śmiertelnym od 150 do 200.
- gwałtowny wzrost narkobiznesu.
Uwarunkowania narkomanii.
Wg. Hanałuska przyczyny narkomanii tkwią w płaszczyźnie:
- obiektywnej i
- subiektywnej.
Płaszczyzna obiektywna:
- postęp farmaceutyczny
- rozwój sieci aptek
- upowszechnienie wiedzy o środkach odurzających i lekarstwach
- wzrost stosowania leków
Płaszczyzna subiektywna:
- załamanie się autorytetu rodziców i nauczycieli
- otwarcie granic (demokratyzacja życia)
- atrakcyjność działania w pierwszych stadiach rozwoju choroby
Wg. Hołysza istnieje 5 przyczyn:
Przyczyny tkwiące w środowisku rodzinnym - rozbicie rodziny, patologia życia rodzinnego, błędy wychowawcze rodziców
Czynniki tkwiące w środowisku szkolnym - niepowodzenia w nauce, niewłaściwa atmosfera w szkole, błędy wychowawcze nauczyciela
Środowisko rówieśnicze - presja grupy, chęć przynależności i uczestnictwa w grupie, chęć zaimponowania, namowa grupy.
Czynniki tkwiące w społeczeństwie. Brak dostatecznej wiedzy na temat narkomanii. Brak zagospodarowania w sposób właściwy wolnego czasu. Czynniki kulturowe, polityczne i ekonomiczne.
Czynniki tkwiące w osobowości:
- ciekawość
- stany frustracji i stresu
- zaburzenia osobowości (sfery emocjonalnej)
- kryzys egzystencjonalny
- poszukiwanie wolności
Związki narkomanii z przestępczością
Typy powiązań narkomanii z przestępczością (model teoretyczny):
Narkomania jest czynnikiem stymulującym przestępczość osób, które same nie są narkomanami.
Narkoman sam dokonuje przestępstw w celu zdobycia środków narkotycznych potrzebnych mu do własnej konsumpcji.
Wyraża się w związkach pomiędzy działaniem środków odurzających, a zachowaniem się osoby przyjmującej te środki.
Związki mogą mieć charakter:
- bezpośredni, mający miejsce wówczas, kiedy osoba będąca pod wpływem działania środków narkotycznych popełnia przestępstwo
- pośredni, mający miejsce wówczas, kiedy osoba popełnia przestępstwo, gdy jest w stanie głodu narkotycznego.
Zanik bądź osłabienie bezpiecznego wykonywania pewnych zawodów i rodzących się na tym tle przestępczości.
Narkoman jest zdolny do każdego rodzaju zachowania niezgodnego z prawem na skutek stępienia hamulców moralnych.
Wg. danych statystycznych KGP w 2002 roku stwierdzono 36 178 przestępstw narkotycznych (wzrost o 23,8% w stosunku do roku 2001, w tym czyny dokonane przez nieletnich sprawców wyniosły 7 358, to jest wzrost o 10,1% w stosunku do 2001 roku).
1