Wykład1
System społeczny - jest on charakteryzowany przez skład klasowy oraz narodowościowy społeczeństwa, układ warstwowy oraz rozmieszczenie terytorialne ludności.

System gospodarczy jest elementem warunkującym system społeczny. System gospodarczy charakteryzowany jest przez stosunki własności i produkcji istniejące w danej społeczności.

System społeczny i gospodarczy leżą u podstaw systemu politycznego.

Panowanie polityczne polega na prawnym usankcjonowaniu panowania ekonomicznego. Panowanie ideologiczne ma „uświęcać” panowanie ekonomiczne i polityczne. System polityczny charakteryzowany jest przez stosunki władzy w danym społeczeństwie. Zasięg władzy (terytorium, na którym władza funkcjonuje skutecznie) - liczba ludności, która władzy jest podporządkowana. Zakres (dziedzina) władzy - liczba aktywności ludzkiej, która jest władzy podporządkowana. Władza ograniczona jest możliwościami technicznymi. Siła (skuteczność) władzy jest mierzona liczbą decyzji wykonanych do wydanych. Egzekwowanie władzy przemocą lub autorytetem.

System polityczny składa się z:

• idee i wartości polityczne

• organizacje i instytucje polityczne

• normy organizujące wcielanie idei i wartości oraz regulujące zasady funkcjonowania organizacji i instytucji.

Każda władza realizuje określoną ideologię.

System organów państwa, partii politycznych - jest to instytucjonalna część systemu politycznego (ustrój polityczny).

Konstytucja to akt prawny normujący zasady działania sfery politycznej, społecznej i ekonomicznej.

Kształtowanie się systemu politycznego Polski po II Wojnie Światowej.

Prowizorium ustrojowe - grudzień 1943 - 22 lipca 1952:

• okres Krajowej Rady Narodowej (grudzień 1943 - luty 1947)

• okres Sejmu Ustawodawczego (luty'47 - lipiec'52)

W całym tym okresie tworzono organizacje z założenia tymczasowe. Ustawodawca wyraźnie w swych decyzjach nawiązywał do Konstytucji Marcowej z 1921 r.

Manifest Demokratycznych Organizacji Społecznych, Politycznych i Wojskowych - grudzień'43 - podpisały się pod nim organizacje lewicowe. W Manifeście zapowiedziano stworzenie struktur podziemnego państwa. W nocy z 31 grudnia 1943 na 01 stycznia 1944 utworzono Krajową Radę Nadzorczą, która była organem władczym łączącym władzę ustawodawczą i wykonawczą. Przewodniczącym KRN został Bolesław Bierut. Przewodniczący KRN był też przewodniczącym Prezydium KRN. Prezydium składało się z przewodniczącego, 2 wice-przewodniczących i członków (maksymalnie 7 osób). Utworzono organ bojowy KRN - Armię Ludową. Na pierwszym posiedzeniu wydano Manifest polityczny oraz ustawę „Regulamin Tymczasowy Rad Narodowych”, w którym przewidziano utworzenie systemu Rad Narodowych (w każdej gminie, powiecie, województwie). KRN mogła powiększać swój skład w drodze kooptacji (nie więcej niż 1/3 składu Rady mogła pochodzić z kooptacji). Rady niższego szczebla delegowały 5 członków do Rad wyższego szczebla. KRN miała docelowo liczyć 444 członków. KRN funkcjonowała wg regulaminu wzorowanego na przedwojennym regulaminie Sejmu. Prezydium KRN wypełniało takie same funkcje jak prezydium Sejmu w okresie międzywojennym.

21 lipca 1944 KRN utworzyła Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, który był organem wykonawczym KRN. Na czele PKWN stał Edward Osóbka - Morawski, który był działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej. Wice przewodniczącym była Wanda Wasilewska (Związek Patriotów Polskich) i Andrzej Witos (Stronnictwo Ludowe).

15 sierpnia 1944 PKWN uzyskał prawo do wydawania dekretów z mocą ustaw. Dekrety w Polsce występowały do 1989 r. Są to akty prawne w randze ustawy, które wydaje organ wykonawczy. KRN 11 września 1944 wydała ustawę „O Kompetencji Przewodniczącego KRN”. W tej ustawie stwierdzono, że przewodniczący KRN wypełnia takie same funkcje ustrojowe jak przed wojną marszałek Sejmu. 31 grudnia 1944 KRN wydała ustawę „O Prezydencie KRN”. Ustawa ta stwierdzała, że dotychczasowy przewodniczący KRN staje się prezydentem KRN i uzyskuje kompetencje do tworzenia rządu. Tego samego dnia Bierut powołał Rząd Tymczasowy. Premierem RT został Edward Osóbka - Morawski (PPS), I wice premierem - Władysław Gomułka (PPR), II wice premierem - Stanisław Janusz (SL). PKWN był komitetem wykonawczym KRN, a Rząd Tymczasowy - naczelnym organem władzy wykonawczej państwa. RT funkcjonował do czerwca 1945. 28 czerwca 1945 został przekształcony w Rząd Tymczasowy Jedności Narodowej, który był połączeniem Rządu Londyńskiego i Lubelskiego (RT). Drugim wice premierem RTJN został Stanisław Mikołajczyk - przewodniczący PSL.

30 czerwca 1946 przeprowadzono referendum (3 X TAK). Pytania dotyczyły granicy na Odrze i Nysie, reformy rolnictwa i istnienia Senatu. Partie lewicowe domagały się likwidacji Senatu. We wrześniu 1946 Sejm uchwalił ustawę „Ordynacja wyborcza do Sejmu RP”. Wybory do Sejmu Ustawodawczego odbyły się 19 stycznia 1947. Ordynacja przewidywała wybór 444 posłów, miała charakter proporcjonalny. 72 mandaty obsadzane były z listy krajowej, pozostałe - z okręgów wielomandatowych. Ordynacja przewidywała kandydowanie z listy krajowej i maksymalnie 3 okręgów wyborczych. Głosowano na numer listy. Wybory do Sejmu Ustawodawczego zakończyły się sukcesem bloku partii demokratycznych. W Sejmie znalazło się 116 reprezentantów PPS, 112 PPR, 109 SL i 47 SD.

I posiedzenie Sejmu Ustawodawczego - 04 luty 1947 - uchwalono ustawę „O wyborze prezydenta RP”. 05 lutego1947 przeprowadzono wybory prezydenckie. Kandydata na prezydenta mogła zgłosić grupa 50 posłów. Wybory wygrał Bolesław Bierut. Wybrany została na okres 7 lat.

Rada Państwa przejęła kompetencje prezydium KRN. Przewodniczącym Rady Państwa był Prezydent RP, a członkami - marszałek i wicemarszałkowie Sejmu oraz Prezes Najwyższej Izby Kontroli. Sejm Ustawodawczy obradował sesyjnie (sesja jesienna: wrzesień - styczeń; sesja wiosenna: luty - sierpień). Między sesjami Sejm nie funkcjonował. Rada Państwa między sesjami Sejmu mogła wydawać dekrety z mocą ustawy. 19 lutego 1947 Sejm Ustawodawczy uchwalił „Małą Konstytucję”, która regulowała stosunki władza ustawodawcza - władza wykonawcza. Organy naczelne: władzą ustawodawczą był Sejm Ustawodawczy; Rada Państwa, Prezydent RP, Rada Ministrów (Prezesem RM był Józef Cyrankiewicz - PPS), Najwyższa Izba Kontroli.

Wykład 2

Konstytucja jest to ustawa zasadnicza regulująca podstawy ustroju społecznego, politycznego i gospodarczego zawierająca normy posiadające najwyższą moc prawną.

Konstytucja jest szczególnym aktem ze względu na;

• szczególny sposób uchwalania

• szczególny sposób dokonywania zmian

• szczególna systematykę

Oktrojowanie konstytucji oznacza jej nadawanie.

Konstytuanta - organ państwowy powołany do stworzenia konstytucji. W Polsce konstytucja została przygotowana, uchwalona i przyjęta przez Zgromadzenie Narodowe, a zatwierdzone przez ogólnokrajowe referendum.

Organ, który uchwala ustawy może uchwalić konstytucję. Tak było w Polsce w 1952 r., kiedy to konstytucję uchwalił Sejm.

Konstytucja musi być aktem trwałym w czasie. Z tego względu rozróżnia się konstytucje niezmienne (sztywne) i zmienne (luźne, elastyczne).

Można wprowadzić do konstytucji przepisy relatywnie niezmienne, tzn. można dokonać zmiany przepisu, ale w określonym kierunku.

Przepisy niezmienne - treść konstytucji podlega zmianom za wyjątkiem wskazanych przepisów.

Sejm - 2/3 głosów do zmiany konstytucji, Senat - bezwzględna większość głosów.

Szczególna systematyka oznacza taką konstrukcję wewnętrzną aktu prawnego, z której wynikają określone konsekwencje o charakterze ustrojowym. Przyjmuje się, że ustawodawca przemyślał konstrukcję konstytucji i nie jest ona przypadkowa. Z systematyki konstytucji wynika systematyka innych ustaw.

Sądownictwo konstytucyjne

Każdy akt prawny musi być zgodny z konstytucją.

System samokontroli: parlament sam kontroluje, czy uchwalane przez niego ustawy są zgodne z konstytucją.

System kontroli zewnętrznej: kontrole powierza się specjalnie powołanemu organowi - Trybunał Konstytucyjny, inny organ pozaparlamentarny - sądy.

Źródła prawa konstytucyjnego:

• konstytucja

• prawo precedensowe - jeżeli raz w jakiejś sprawie postąpiono w określony sposób, to w przyszłości postąpi się tak samo

• wykładnia powszechnie obowiązująca prawa dokonywana przez Sąd Najwyższy

• precedensy i zwyczaje polityczne.

Konstytucja PRL z 1952 r.

W maju 1951 r. Sejm powołał Komisję Konstytucyjną (103 członków, na czele prezydent Bolesław Bierut). W jej skład, oprócz polityków, wchodzili również przedstawiciele różnych innych zawodów (pracownicy fizyczni).

15 grudnia 1951 r. Sejm przedłużył swoją kadencję do momentu uchwalenia konstytucji. Na początku 1952 r. tekst konstytucji był gotowy. Jej teks poddano ogólnonarodowej debacie. Konstytucja została uchwalona i weszła w życie 22 lipca 1952 r. Zakończyła się kadencja Sejmu Ustawodawczego.

I nowela Konstytucji - 1954 r. - zmiana dotycząca podziału administracyjnego kraju: zamiast gmin wprowadzono gromady;

II nowela - 13 grudnia 1957 r. - utworzono Najwyższą Izbę Kontroli;

III nowela - 1960 r. - ustalono jednolitą normę przedstawicielstwa (dotychczas: 1 poseł na 60 tys. mieszkańców; ustalono: 460 posłów);

IV nowela - 10 luty 1976 r. - zasady ustroju politycznego PRL:

• Polska była republiką socjalistyczną;

• parlamentarno - komitetowa forma rządu;

• jednolitość władz - władza najwyższa, której podporządkowane są inne władze. Władzą najwyższą był parlament.

• unitarność państwa;

• suwerenność ludu pracującego miast i wsi ( to wyłącznie ci, którzy utrzymywali się z pracy własnej);

• domiary dotyczące prywatnej działalności gospodarczej. Były rodzajem podatku od wzbogacenia.

• kierownicza rola klasy robotniczej;

• sojusz robotniczo - chłopski;

• przewodnia rola partii komunistycznej PZPR

• PZPR, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne - legalnie działające w PRL partie - system hegemoniczny;

• przyjaźń ze ZSRR i innymi państwami socjalistycznymi;

• zasady gospodarki planowej;

• ogólnospołeczna własność środków produkcji

• zasady rozdziału kościoła od państwa;

• Polska była krajem demokracji socjalistycznej.

V nowela - 10 lutego 1976 r. - Najwyższą Izbę Kontroli podporządkowano rządowi.

Rok 1976 uważa się za początek upadku socjalizmu. Powstawały pierwsze organizacje o charakterze opozycyjnym. Powstała pierwsza partia opozycyjna - Konfederacja Polski Niepodległej.

VI zmiana - grudzień 1980 r. - NIK podporządkowano ponownie Sejmowi;

VII zmiana - marzec 1982 r. - wprowadzono Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu;

VIII zmiana - 20 lipca 1983 r.:

• uszczegółowiono przepisy dotyczące stanu wojennego,

• ! zapis gwarantujący trwałość indywidualnych gospodarstw chłopskich,

• konstytucjonalizacja Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego.

IX zmiana - 1987 r. - utworzenie instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich. Została nim osoba bezpartyjna - Ewa Łętowska.

X zmiana z 07 kwietnia 1989 r. - utworzono urząd prezydenta i Senat.

1989 r. - najsilniejsza rola prezydenta

Czerwiec'89 - wybory parlamentarne - kontrakt: propozycja dla opozycji, aby w Sejmie otrzymała 35 % mandatów; opozycja się na to nie zgodziła. Uchwalono Ordynację Wyborczą PRL obowiązującą w latach 89-93 (35 % mandatów dla opozycji, 65 % - dla „władzy”).

Zgromadzenie Narodowe w dopiero IV turze głosowania wybrało na prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego - pierwszego i jedynego prezydenta PRL, który powierzył misję utworzenia rządu Czesławowi Kiszczakowi, który zrezygnował po miesiącu.

Obywatelski Klub Parlamentarny (OKP) - zrzeszał 35 % Sejmu, a utworzony został przez przedstawicieli „Solidarności”. OKP, ZSL i SD utworzyły rząd Tadeusza Mazowieckiego. 29 grudnia 1989 r. Sejm dokonał kolejnej nowelizacji Konstytucji z 52 roku - zmieniono zasady ustroju politycznego państwa (usunięto zasady ustroju PRL i wprowadzono nowe, z których większość obowiązuje do dziś). Zmiana nazwy państwa i godła była ukoronowaniem zmian ustrojowych. W styczniu'90 odbył się ostatni zjazd PZPR. W tym samym dniu, w którym nastąpiło rozwiązanie PZPR, miały miejsce zjazdy założycielskie SdRP (Socjaldemokracja RP) i US (Unia Socjaldemokratyczna). W styczniu'90 rozpadło się ZSL tworząc nowe ugrupowania o nazwie najczęściej PSL.

W 1991 r. z połączenia „Solidarności Pracy”, wielkopolskiej US oraz trzech innych mniejszych partii powstała Unia Pracy, której przewodniczącym został Ryszard Bugaj, a następnie - Marek Pol.

08 marca 1990 r. po raz kolejny znowelizowano Konstytucję, uchwalając ustawę o samorządzie terytorialnym. Do tego dnia istniały jeszcze Rady Narodowe, które zostały zastąpione samorządami terytorialnymi posiadającymi osobowość prawną.

W lipcu'90 weszła w życie ustawa o partiach politycznych, która składała się z 8 artykułów.

27 września 1990 r. uchwalono nową ordynację wyborczą, która zakładała wybór prezydenta bezwzględną większością głosów.

Mazowiecki próbował, bezskutecznie, odtworzyć OKP. W ostateczności stanął na czele Ruchu Obywatelskiego Akcji Demokratycznej. Wałęsa został liderem Porozumienia Centrum, Cimoszewicz - SdRP (klub parlamentarny lewicy demokratycznej), Roman Bartoszcze - PSL, Moczulski - KPN, Stan Tymiński - Partia X.

W grudniu'90 odbyły się wybory prezydenckie, w których w drugiej turze zwyciężył Lech Wałęsa. W pierwszej turze zagrażał mu Stan Tymiński.

Ordynacja wyborcza z 91 r. zakładała:

• wprowadzenia proporcjonalnego prawa wyborczego

• system przeliczania głosów na mandaty wspierające małe ugrupowania (system Hary - Nemeyera

• 37 okręgów wyborczych (korzystne dla małych ugrupowań)

• wprowadzono listę ogólnopolską, z której obsadzono 69 mandatów

W 1993 r. próg zaporowy z list ogólnopolskich dla partii ubiegających się o wejście do parlamentu wynosił 7 %. W wyborach parlamentarnych w 91 roku udział wzięło 111 ugrupowań. ROAD przekształciło się w Unię Demokratyczną, na czele której stanął Tadeusz Mazowiecki. Misję utworzenia rządu powierzono Janowi Olszewskiemu, który utworzył rząd mniejszościowy. Przetrwał do czerwca'92, kiedy to został zdymisjonowany przez Wałęsę.

Antoni Macierewicz utworzył listę osób współpracujących z SB. Po Olszewskim premierem został Waldemar Pawlak, a po nim Hanna Suchocka, która urząd ten sprawowała od lipca 92 r. do października 93 r. Ministrem rolnictwa w rządzie Suchockiej został Gabriel Janowski.

W maju 1993 r. uchwalono nową ordynację wyborczą, która zakładała:

• proporcjonalne prawo wyborcze

• progi zaporowe na poziomie: 5 % dla partii politycznych (mógł ulec obniżeniu do 3 %), 8 % - dla koalicji (mógł zostać obniżony do 5 %)

• próg zaporowy dla listy ogólnopolskiej - 7 %

• wprowadzono system dzielenia mandatów d'Hondta, który sprzyja dużym ugrupowaniom

• zwiększono liczbę okręgów wyborczych

W wyborach parlamentarnych w październiku'93 1/3 wyborców głosowała na ugrupowania, które nie weszły do Sejmu. W wyborach w 97, gdy obowiązywała ordynacja wyborcza z 93 r., wygrały ugrupowania prawicowe, a premierem został Jerzy Buzek z AWS. Był on jedynym premierem, który przetrwał całą swoją kadencję, aż do wyborów parlamentarnych w 2001 r., kiedy to wygrała koalicja Sojusz Lewicy Demokratycznej - Unia Pracy.

23 kwietnia 1992 r. Sejm uchwalił ustawę konstytucyjną o trybie uchwalenia i przygotowania konstytucji. Zgromadzenie Narodowe miało uchwalić Konstytucję (powołano Komisję Konstytucyjną Zgromadzenia Narodowego). Przez 6 miesięcy zbierano projekty Konstytucji (termin upływał 30 kwietnia 1993 r.). Ostatecznie zebrano 7 projektów. Swoje projekty mogło zgłosić 56 członków Zgromadzenia Narodowego, Prezydent oraz Premier. Swoje propozycje konstytucji przedstawili również: Wałęsa, SLD, PSL i Unia Pracy, Unia Demokratyczna, PC, KPL.

W kwietniu 1994 r. znowelizowano ustawę o trybie uchwalenia i przygotowania konstytucji. Wprowadzono możliwość zgłoszenia projektu obywatelskiego konstytucji. Należało w tym celu zebrać 500 tys. podpisów. 03 września 94 r. NSZZ „Solidarność” zgłosiła swój projekt. W lutym 97 r. odbyło się drugie czytanie projektu konstytucji. 02 kwietnia 1997 r. uchwalono w drugim czytaniu projekt Konstytucji, do którego Prezydent zgłosił poprawki. 25 maja 1997 r. odbyło się referendum zatwierdzające Konstytucję. 17 października 1997 r. Konstytucja weszła w życie.

Zasady ustroju politycznego RP

1. Zasada republikańskiej formy państwa - RP jest dobrem wspólnym wszystkich Polaków.

2. Zasada suwerenności narodu. Pojęcie naród nie jest zdefiniowane w Konstytucji. Konstytucja jako suwerena określa naród.

Mandat imperatywny zobowiązuje wybranego do utrzymywania bezpośrednich kontaktów ze swoimi wyborcami, może być przez nich instruowany, mogą żądać od niego wyjaśnień, mogą go odwołać.

Mandat wolny - rola wyborców kończy się na wybraniu swojego przedstawiciela.

Ideologia praworządności formalnej - prawo należy przestrzegać bez względu na jego treść.

Ideologia praworządności materialnej - opiera się na analizie i ocenie normy prawnej. Ideologia wewnętrzna praworządności materialnej postuluje pozytywną ocenę zachowania zgodnego z prawem. Ideologia zewnętrzna praworządności materialnej postuluje pozytywną ocenę zachowania zgodnego z norma ocenianą dodatnio z pozaprawnego punktu widzenia.

3. Zasada przedstawicielstwa - związana ściśle z zasadą suwerenności narodu - naród realizuje swoja władzę poprzez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

4. Zasada trójpodziału władzy - władzę w Polsce stanowią organy ustawodawcze, wykonawcze i sadownicze. Każda z tych władz jest dwuelementowa.

5. Zasada określająca źródła prawa:

• źródłem prawa jest prawo naturalne - prawo obiektywnie występujące, tzn. że je odkryto i usystematyzowano;

• źródłem prawa jest prawo stanowione, które ustanawia pewien organ lub podmiot władzy.

Źródłem prawa w Polsce jest Konstytucja, czyli prawo stanowione.

6. Zasada pluralizmu politycznego:

• możliwość tworzenia partii politycznych oraz organizacji o charakterze politycznym,

• swoboda tworzenia związków zawodowych,

• zakazana jest działalność w Polsce organizacji, które w swoim działaniu lub programie nawiązują do totalitarnych metod charakterystycznych dla faszyzmu, nazizmu i komunizmu

7. Zasada decentralizacji władzy publicznej - przejawem jest samorząd lokalny.

8. Zasada społecznej gospodarki rynkowej.

9. Zasada rozdziału Kościoła od państwa.

Konkordat - umowa międzynarodowa zawarta pomiędzy danym państwem a Stolicą Apostolską.

Rozdział kościoła od państwa - relacja nadrzędności państwa nad Kościołem.

Papocezaryzm - głowa Kościoła jest głową państwa świeckiego (Watykan).

Cezaropapizm - głowa państwa jest głową Kościoła (Wielka Brytania).

Józefinizm - uprzywilejowana pozycja jednego z wyznań w myśl „czyja władza, tego wiara”.

10. Zasada współdziałania oraz autonomii i wzajemnej niezależności w stosunkach pomiędzy państwem a kościołami i związkami wyznaniowymi.

11. Zasada parlamentarnej formy rządów.

12. Zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Ordynacje wyborcze

1. Ordynacja wyborcza na urząd prezydenta RP - 27/09/1990

2. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatowych i sejmików wojewódzkich - 16/07/1998

3. Ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu RP - 12/04/2001

Przymiotniki prawa wyborczego. Wszystkie wybory mają charakter powszechny, bezpośredni i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Zasada równości formalnej - każdy wyborca ma tą samą ilość głosów.

Zasada równości materialnej - siła głosów każdego wyborcy jest taka sama.

Wybory są albo większościowe albo proporcjonalne.

Do Sejmu - proporcjonalne.

Do rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich:

• w gminach do 20 tys. mieszkańców - większościowe prawo wyborcze; okręgi są jedno lub wielomandatowe (do 5 mandatów)

• w gminach powyżej 20 tys. mieszkańców - proporcjonalne prawo wyborcze.

Wybory w Polsce przeprowadzają:

1. Państwowa Komisja Wyborcza - działa permanentnie, w jej skład wchodzi 9 sędziów: 3 sędziów Sądu Najwyższego, 3 - Naczelnego Sądu Administracyjnego, 3 - Trybunału Konstytucyjnego.

Krajowe Biuro Wyborcze - kierownika powołuje prezydium Sejmu na wniosek PKW. Kierownik KBW jest sekretarzem PKW.

W terenie działają Wojewódzkie Biura Wyborcze, na czele którego stoją Wojewódzcy Komisarze Wyborczy.

PKW rejestruje kandydatów na prezydenta, ustala wynik głosowania i wyborów oraz rejestruje ogólnopolskie Komitety Wyborcze.

2. Okręgowe Komisje Wyborcze składają się z 7-11 członków, na czele których stoi Okręgowy Komisarz Wyborczy. OKW rejestruje okręgowe listy kandydatów i inne listy. Ustala wynik głosowania i wyborów w okręgu.

3. Obwodowe Komisje Wyborcze - skład: 6-10 osób. Obligatoryjnie w jej skład wchodzi przedstawiciel lokalnej administracji samorządowej. Przeprowadza głosowanie i sporządza protokół z niego.

Komitety Wyborcze mają prawo do bezpłatnych audycji w publicznym radiu i telewizji.

Zasady finansowania kampanii wyborczych

Zasady finansowania kampanii wyborczych opisane są w Ordynacji wyborczej z 2001 r. Komitet Wyborczy może wydawać jedynie środki zgromadzone na jego koncie. Wpłat na konto dokonywać mogą jedynie osoby fizyczne. Wpłaty opatrzone musza być danymi wpłacającego i realizowane jedynie czekiem lub przelewem. Maksymalna kwota wpłaty w ciągu roku wynosi 15-krotność najniższego uposażenia.

Komitet Wyborczy posiada limit okręgowy wydatków (liczba wyborców x 1 zł). Komitet może wydać 80 % kwoty limitu. Komitet Wyborczy ma swojego pełnomocnika, który załatwia wszystkie sprawy oraz pełnomocnika finansowego, który dysponuje funduszem Komitetu.

Wpłata bez podania nadawcy zostaje przelana na konto Ministerstwa Finansów. Jeżeli wpłata przekracza dozwoloną kwotę to należy ją zwrócić nadawcy albo nadwyżkę przelać na konto Ministerstwa Finansów.

Pełnomocnik finansowy nadzoruje wydatki, a w przeciągu 3 miesięcy od dnia wyborów przekazuje sprawozdanie do PKW.

Subwencje przysługują tylko partiom, które zdobyły w skali kraju 3 % poparcia. Jeżeli partie tworzą koalicyjne Komitety Wyborcze to musza zdobyć 6-procentowe poparcie. Subwencja obliczana jest w następujący sposób (przysługuje tylko partiom wchodzącym w skład Sejmu):

• 3 - 5 % głosów - 10 zł/głos

• 5 - 10 % - 8 zł/głos

• 10 - 20 % - 7 zł/głos

• 20 - 30 % - 4 zł/głos

• powyżej 30 % - 1,50 zł/głos.

Dotacja przysługuje tylko tym Komitetom Wyborczym, które zdobyły co najmniej jeden mandat w Sejmie lub Senacie. Sposób obliczania dotacji: sumuje się wydatki na kampanię wyborczą wszystkich Komitetów Wyborczych, które zdobyły co najmniej jeden mandat w Sejmie i Senacie i dzieli się przez 560. Ustala się w ten sposób, ile wydano na 1 mandat, ile on kosztował. Komitet Wyborczy otrzymuje dotację będącą iloczynem przeciętnego kosztu na 1 mandat przez liczbę zdobytych przez Komitet Wyborczy mandatów.

Dotacją można pokryć koszty kampanii. Dotację komitet wyborczy partii politycznej otrzymuje na konto wyborcze partii, którego stan w ciągu 3 miesięcy od dnia głosowania należy wyzerować. Ewentualną nadwyżkę należy przekazać na cele charytatywne.

II semestr

W Polsce ugrupowania średnie to te, które uzyskują ok. 10% głosów.

Stronnictwo Ludowo-Demokratyczne powstało w 1991 r. z połączenia 19 ugrupowań. Rdzeniem SLD była Socjaldemokracja dla Rzeczypospolitej Polskiej.

Ordynacja wyborcza z 1997 r. miała na celu wzmocnienie sceny politycznej. Dążyła do łączenia się partii. W wyniku tego Stronnictwo Ludowo-Demokratyczne przekształciło się w Sojusz Lewicy Demokratycznej.

W skład Ruchu Społecznego Akcji Wyborczej Solidarność wchodziły ugrupowania:

• Polska Partia Chadecko-Demokratyczna

• Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe

• Unia Wolności

• Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe

Po wyborach w 1997 powstały:

• Liga Polskich Rodzin - partia konserwatywno-narodowa

• Prawo i Sprawiedliwość - kontynuacja Porozumienia Centrum

• Platforma Obywatelska - powstała w wyniku rozpadu Unii Wolności

• Samoobrona

System organów państwowych

Organ państwowy to odpowiednio zorganizowana instytucja utworzona na podstawie przepisów praw i powołana do wykonywania określonych zadań w imieniu państwa przy zastosowaniu środków charakterystycznych dla władzy państwowej. Dzieli się je na:

1. Organy samoistne - działają bezpośrednio w imieniu państwa utworzone na podstawie konstytucji.

2. Organy o charakterze wewnętrznym pomocniczym i doradczym:

• organy jednoosobowe - decyzja podejmowana przez jedną osobę niczym nie skrępowaną (np. prezydent);

• organy kolegialne (wieloosobowe) - składają się z co najmniej 2 osób (np. Rada Ministrów, Sejm, Senat).

Podział organów ze względu na sposób ich tworzenia:

• z wyboru

• z nominacji (Rada Ministrów pochodzi z nominacji; powoływana przez prezydenta na wniosek premiera)

• z dziedziczenia (np. Izba Lordów)

• kooptacja

• losowanie

Podział organów ze względu na zakres kompetencji rzeczowej:

• ogólnej

• szczegółowej (np. poszczególni ministrowie)

Podział ze względu na charakter powierzonych im zadań:

• organy władzy ustawodawczej

• organy władzy wykonawczej

• organy władzy sądowniczej

• organy o charakterze kontrolnym (np. NIK)

• siły zbrojne

Podział ze względu na zasięg terytorialny: ogólnokrajowe i terytorialne.

System organów państwa tworzą wszystkie działające w państwie organy oraz stosunki między nimi.

Do organów władzy sądowniczej należą sądy i trybunały.

Władza ustawodawcza

Sejm i Senat tworzą Zgromadzenie Narodowe, które nie jest jednak władzą ustawodawczą. Funkcje Zgromadzenia Narodowego są związane z funkcjami prezydenta. Kompetencje Zgromadzenia Narodowego:

• przyjmuje przysięgę prezydenta

• na wniosek 140 członków Zgromadzenie Narodowe może większością 2/3 głosów postawić prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu. Prezydent zostaje zawieszony w pełnieniu swoich obowiązków, które przejmuje Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu

• 2/3 głosów Zgromadzenie Narodowe może uznać prezydenta za niezdolnego do pełnienia urzędu ze względu na stan zdrowia

• wysłuchanie orędzia prezydenta - Zgromadzenie zwołane przez Marszałka Sejmu na wniosek prezydenta. Orędzie musi być jedynym punktem obrad Zgromadzenia Narodowego i nie może być przedmiotem debaty.

Płaszczyzna legislacyjna

Senat może zgłaszać projekty ustaw. Senat akceptuje uchwalone przez Sejm ustawy, może wnieść do nich poprawki lub zgłosić weto (odrzucić) bezwzględną większością głosów. Ustawa wraca wtedy do Sejmu. Poprawki Senatu mogą zostać odrzucone w Sejmie bezwzględną większością głosów. Ustawa o zmianie konstytucji uchwalana jest 2/3 ustawowej liczby posłów. Uchwała o zawarciu umowy międzynarodowej jest uchwalana na wniosek prezydenta. W przypadku ustawy o zmianie konstytucji i zgody na ratyfikowanie przez prezydenta umowy międzynarodowej brak akceptacji Senatu powoduje ich odrzucenie.

Płaszczyzna kreacyjna

1. Sejm za zgodą Senatu obsadza stanowisko Prezesa NIK.

2. Sejm zgłasza 4, Senat 2, a prezydent 3 kandydatów na stanowiska w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji.

3. Sejm wybiera 4 posłów, a Senat 2 senatorów do Krajowej Rady Sądowniczej.

Relacje wewnątrz władzy wykonawczej

Prezydent powołuje Radę Ministrów. Na pierwszym posiedzeniu nowego Sejmu dotychczasowy premier składa dymisję, która prezydent musi przyjąć. Prezydent ma 14 dni na desygnowanie nowego premiera, którego zatwierdza Sejm. Premier ma 14 dni na skompletowanie rządu. Premier desygnuje, a prezydent powołuje ministrów. Premier wygłasza ex pose w Sejmie i wnosi o wyrażenie wotum zaufania. Za rządem musi głosować bezwzględna większość posłów.

Jeżeli kandydat na premiera wskazany przez prezydenta nie zdobędzie wotum zaufania, to Sejm desygnuje kandydata na premiera, który ma 14 dni na skompletowanie rządu, wygłoszenie ex pose i musi uzyskać wotum zaufania. Ministrów nominuje prezydent. Przy trzecim udzielaniu wotum zaufania wystarczy zwykła większość głosów. Zmian w składzie rządu dokonuje prezydent na wniosek premiera.

Pierwsze posiedzenie Sejmu zwoływane jest przez prezydenta w ciągu 30 dni od wyborów. Spośród najstarszych prezydent wybiera Marszałka - Seniora, który przyjmuje przysięgę od posłów. Status posła otrzymuje się z chwilą złożenia ślubowania. Marszałek - Senior przeprowadza wybór Marszałka Sejmu, który wybierany jest bezwzględną większością głosów. Kandydata na Marszałka Sejmu może zgłosić 15 posłów. Jeśli kandydatów jest wielu na liście układa się ich nazwiska wg alfabetu. Każdy poseł ma jeden głos. Jeżeli nikt nie otrzymał bezwzględnej większości głosów wykreśla się osobę, która otrzymała najmniej głosów i powtarza się głosowanie. Po wyborze Marszałka Sejmu stanowisko Marszałka - Seniora wygasa. Sejm każdorazowo podejmuje uchwałę o liczbie wicemarszałków. Wybór wicemarszałków: kandydatów zgłaszają grupy 15 posłów, sporządza się alfabetyczną listę, każdy poseł ma tyle głosów, ilu ma być wicemarszałków.

W skład Prezydium Sejmu wchodzi Marszałek i wicemarszałkowie. W skład Konwentu Seniorów wchodzi Prezydium Sejmu, przedstawiciele klubów, kół oraz porozumień parlamentarnych.

Kluby parlamentarne są tworzone przez minimum 15 posłów i trzeba to zgłosić Marszałkowi Sejmu. W zasadzie kluby i koła tworzone sa przez posłów tej samej opcji politycznej.

Marszałek Sejmu reprezentuje Sejm na zewnątrz i wewnątrz. Dba o ład i porządek. Przewodniczy obradom Sejmu. Decyduje o udzieleniu głosu. Jest druga osobą w kraju po prezydencie, a przed Marszałkiem Senatu i premierem.

Konwent Seniorów - w istocie najmniej ważny organ. Pełni funkcje opiniodawcze, doradcze. W Konwencie Seniorów niczego się nie głosuje, gdyż każde ugrupowanie ma w nim po jednym przedstawicielu. Konwent Seniorów opiniuje wszystkie decyzje Prezydium Sejmu, jeśli ono o to poprosi.

Komisje sejmowe:

• stałe - przewidziane w regulaminie Sejmu uchwalonego w postaci uchwały. Każdy Sejm może uchwalić nowy regulamin. Obecnie jest 26 komisji stałych. Umownie komisje stałe można podzielić na resortowe, czyli mające odpowiednik w rządzie, i nieresortowe. Kolejny podział to na komisje duże, średnie i małe.

• Komisje nadzwyczajne - wśród nich wyróżnia się komisje śledcze, które nie są powoływane na całą kadencję sejmu, a jedynie na czas rozwiązywania jakiegoś problemu. Komisja nadzwyczajna zostaje utworzona wtedy, gdy pojawia się projekt uchwały budzący wątpliwości. Komisja zostaje rozwiązana po uchwaleniu lub odrzuceniu projektu. Wszystkie komisje powołuje tylko Sejm. Poseł może pracować w dwóch lub trzech komisjach za zgodą Marszałka Sejmu. Decyzję o składzie komisji podejmuje Sejm. Poseł może sam sobie wybrać komisję, w której chce pracować.

• Komisja ds. służb specjalnych - komisja składa się z 1 przedstawiciela każdego klubu parlamentarnego. Funkcjonuje w trybie tajnym, czyli w jej posiedzeniu biorą udział tylko członkowie i osobowy wezwane. Nie publikuje się żadnych sprawozdań z posiedzeń.

Poseł jest reprezentantem narodu (tak jak Senatorowie), czyli nie odpowiada przed wyborcami. Chroniony jest immunitetem (formalnym - nie może zostać ukarany i pociągnięty do odpowiedzialności karnej; materialnym). Wstrzymuje się wszelkie postępowania prowadzone przeciwko posłom przed objęciem przez nich mandatu. Immunitet materialny chroni posła przed odpowiedzialnością za działania związane z wykonywaniem mandatu. Jest to immunitet dożywotni.

Władza wykonawcza w RP sprawowana jest przez prezydenta i rząd.

Prezydent pochodzi z wyborów powszechnych, równych, bezpośrednich, tajnych opartych na zasadzie bezwzględnej większości („Ordynacja wyborcza na urząd prezydenta” z 27 września 1990 r.). W I turze kandydat musi uzyskać więcej niż połowę głosów. Jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony to w drugie turze bierze udział dwóch kandydatów, którzy otrzymali najwięcej głosów. Druga tura organizowana jest po 14 dniach. W drugiej turze obowiązuje zasada większości zwykłej (względnej), czyli jeden z kandydatów musi otrzymać więcej głosów niż rywal. Jeżeli w drugiej turze jeden z wytypowanych kandydatów nie uczestniczy to jego miejsce zajmuje kolejny kandydat z pierwszej tury z największa liczbą głosów i termin drugiej tury przesuwa się o kolejnych 14 dni. Stanowisko prezydenta można pełnić co najwyżej dwie kadencje. Kandydata na prezydenta może zgłosić grupa co najmniej 100 tysięcy obywateli. Należy utworzyć komitet wyborczy (15 osób z poparciem co najmniej tysiąca obywateli). Jeżeli te wymogi zostaną spełnione, Państwowa Komisja Wyborcza rejestruje kandydata, który:

• w dniu wyborów musi mieć ukończone 35 lat,

• musi posiadać obywatelstwo polskie,

• nie stosuje się zasady domicylu - zamieszkiwania na danym terytorium.

Prezydent jest naczelnym organem władzy wykonawczej. W Konstytucji regulacje dotyczące prezydenta umieszczone sa rozdział wcześniej, niż regulacje dotyczące Rady Ministrów. Prezydent jest najwyższym reprezentantem państwa, nie jest organem przedstawicielskim. Nowelizacje konstytucji w latach 1989 - 97 osłabiły pozycję prezydenta. Prezydent ustrojowo wypełnia następujące funkcje:

• jest gwarantem ciągłości władzy państwowej (jest głową państwa),

• odpowiada za wewnętrzne i zewnętrzne bezpieczeństwo (zasada zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi państwa),

• jest reprezentantem państwa w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych,

• pełni funkcję arbitra politycznego,

• dla realizacji swoich działań Prezydent może wydawać: rozporządzenia z mocą ustawy, rozporządzenia, zarządzenia i postanowienia oraz czynności urzędowe. Rozporządzenie z mocą ustawy jest to akt wyjątkowy, czyli może być wydawany bez delegacji ustawowej (zamiast ustawy). Prezydent może je wydać tylko w szczególnych okolicznościach (stanu wojny lub stanu wojennego, kiedy Sejm nie może zebrać się na posiedzeniu, na wniosek Rady Ministrów). Rozporządzenie z mocą ustawy wchodzi w życie natychmiast po podpisaniu przez prezydenta, ale Sejm na najbliższym posiedzeniu musi je zaakceptować. Prezydent może wydawać zarządzenia, które są aktami prawa wewnętrznego, czyli nie obowiązują powszechnie i dotyczą np. funkcjonowania kancelarii. Akty prawne prezydenta dla swej ważności wymagają kontrasygnaty premiera, która oznacza zgodę na wejście w życie aktu i przyjęcie przez premiera odpowiedzialności za skutki wywołane niniejszym aktem. Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej. Z kontrasygnaty wyłączone sa prerogatywy prezydenta. Konstytucja wylicza 30 prerogatyw i jest to katalog zamknięty, jest to domniemanie kompetencji prezydenta,

• decyzja prezydenta dotycząca spraw personalnych (desygnowanie premiera, odwołanie ministra, skrócenie kadencji Sejmu, zgłoszenie kandydata na Prezesa NBP),

• zwołanie pierwszego posiedzenia Sejmu, powołanie Marszałka - Seniora.

Zwierzchnictwo prezydenta nad armią

Jest to zwierzchnictwo bierne ponieważ Prezydent realizuje je za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej. Prezydent powołuje szefa Sztabu Generalnego i szefów Sztabów Sił Zbrojnych, dowódców wszystkich rodzajów sił zbrojnych. Prezydent mianuje na stopnie oficerskie (na wniosek Ministra Obrony Narodowej). Prezydent posiada pewne kompetencje dotyczące polityki zagranicznej. Za jej realizację odpowiedzialna jest Rada Ministrów, a Prezydent tylko uczestniczy w tej realizacji.

Tradycyjne kompetencje: prawo łaski, które nie może być stosowane dla wyroków Trybunału Stanu. Prezydent jest odpowiedzialny przed Trybunałem Stanu za delikt konstytucyjny (łamanie Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem) i za przestępstwa pospolite (Trybunał Stanu jest sądem właściwym dla prezydenta).

Rada Ministrów

Jest naczelnym organem władzy wykonawczej. Jej pozycja ustrojowa jest wyraźnie określona w Konstytucji - jest podporządkowana Sejmowi i tylko przed nim ponosi odpowiedzialność. Realizuje politykę Sejmu.

Tryb powoływania Rady Ministrów

W dniu pierwszego posiedzenia Sejmu nowej kadencji dotychczasowy Premier składa dymisję rządu, Prezydent ja przyjmuje, ale powierza premierowi nadal kierowanie rządem. W ciągu 14 dni Prezydent asygnuje kandydata na premiera. Prezydentowi nie stawia się wymogów co do kandydata na premiera. W praktyce desygnuje się osobę, która cieszy się poparciem większości parlamentarnej. W ciągu kolejnych 14 dni Premier kompletuje rząd, który jest powoływany przez prezydenta. Premier ma 14 dni na wygłoszenie ex pose w Sejmie i ubieganie się o wotum zaufania. Sejm udziela wotum zaufania rządowi bezwzględną większością głosów. Gdy Sejm nie udzielił wotum zaufania, to Sejm desygnuje kandydata na premiera. Jeżeli Sejm udzieli wotum zaufania to Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Radę Ministrów. Jeżeli Sejm nie jest w stanie wyłonić rządu, inicjatywa wraca do prezydenta. W tej sytuacji Sejm udziela wotum zaufania zwykłą większością głosów. Jeżeli w trzecim trybie rząd nie uzyska wotum zaufania Prezydent może skrócić kadencję sejmu.

Koniec kadencji Rady Ministrów

Następuje w chwili złożenia dymisji przez premiera. Jeżeli jest to dobrowolna dymisja Prezydent może, ale nie musi jej przyjąć. Sytuacje kiedy Prezydent musi przyjąć dymisję:

• Sejm może uchwalić wotum nieufności do Rady Ministrów (z wnioskiem o dymisję występuje Sejm),

• Sejm nie uchwalił wotum zaufania (z wnioskiem o dymisję występuje Premier).

Wotum nieufności Sejm uchwala na wniosek 46 posłów. W Polsce istniej tylko konstruktywne wotum nieufności, tzn. Sejm musi zgłosić nowego kandydata na premiera. Po 7 dniach od złożenia wniosku Marszałkowi jest on głosowany w Sejmie. Wotum przyjmowane jest bezwzględną większością głosów. Następny wniosek o wotum nieufności może być zgłoszony po 3 miesiącach. Można wnioskować o nie wcześniej pod warunkiem, że pod wnioskiem podpisze się 115 posłów.

Wotum nieufności do ministra

Z wnioskiem występuje minimum 69 posłów. Za wnioskiem musi głosować bezwzględna większość głosujących. Jeżeli zostanie przyjęte Premier musi wystąpić z wnioskiem o odwołanie ministra do prezydenta, który musi ministra odwołać. Premier musi wskazać nowego kandydata na ministra.

W rządzie zasiadają: Premier jako szef Rady Ministrów, ministrowie oraz przewodniczący centralnych komitetów utworzonych w drodze ustawy. W składzie rządu mogą zasiadać wiceministrowie. Premier decyduje o powołaniu wiceministra, który jest szefem resortu (Komitet Integracji Europejskiej - przewodniczący: Premier; Rządowe Centrum Studiów Strategicznych oraz Komitet Badań Naukowych - przewodniczący: minister nauki).

Urząd ministra jest tworzony w drodze ustawy. Przepis ten dotyczy tzw. ministrów resortowych. W składzie Rady Ministrów zasiadają ministrowie resortowi i nieresortowi („bez teki”). O powołaniu ministra nieresortowego decyduje Premier, a Prezydent go powołuje. Zakres kompetencji ministra „bez teki” określa Premier. Rada Ministrów może wydawać uchwały i rozporządzenia. Premier w składzie rządu funkcjonuje na zasadzie „pierwszy wśród równych”, czyli na posiedzeniu rządu dysponuje takimi samymi prawami jak inni członkowie. Głos premiera może być rozstrzygający. Każdy minister jest członkiem organu kolegialnego, ale również członkiem organu jednoosobowego, który może wydawać rozporządzenia i zarządzenia. Minister „bez teki” może wydawać tylko zarządzenia.

Naczelne organy władzy wykonawczej, które nie wchodzą w skład rządu i są powoływane przez premiera:

• Prezes ZUS, GUS, PAN,

• Komendant Komendy Głównej Policji,

• Komendant Państwowej Straży Pożarnej.

Prawo do używania tytułu minister mają tylko członkowie rządu oraz kancelarii prezydenta.

Formalnie nie ma wiceministra, ale jest Sekretarz Stanu (I-szy zastępca; wiceminister) i Podsekretarz Stanu (zastępca), którzy nie są członkami Rady Ministrów.

Rada Gabinetowa - posiedzenie Rady Ministrów pod przewodnictwem Prezydenta, ale nie ma kompetencji Rady Ministrów.

Władza sądownicza.

Wymiar sprawiedliwości sprawują: sądy i trybunały (Stanu i Konstytucyjny)

Sądy funkcjonują w oparciu o 4 zasady konstytucyjne:

1-niezależność sądów i niezawisłość sędziów

2-instancyjność

3-udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości

4-zasada jednolitości sądów

Niezawisłość orzekają sami sędziowie pod względem znajomości prawa i własnego sumienia. Znajomość prawa dzięki nauce(studia, aplikacja, egzamin-teoria, praktyka zawodowa, asesura sądowa.

Wybór sędziów: na każde wolne miejsce musi się zgłosić dwóch kandydatów, których zatwierdza Zgromadzenie Ogólne Sędziów i przekazuje ministrowi sprawiedliwości ten przedstawia kandydatury Krajowej Radzie Sądowniczej, która rozpatruje i jednemu udziela rekomendacji. KRS wysyła wniosek do prezydenta i on nominuje kandydata na konkretnego sędziego.

Sędzia jest nieusuwalny, jeśli wypełnia swoje obowiązki, jeśli nie to decyduje o tym kolegialnie KRS. Sędziowie nie przechodzą na emeryturę a w stan spoczynku i otrzymują takie same wynagrodzenie adekwatne do wykonywanego zawodu i pozycji (ustawa gwarantuje godziwe). Nie można sędziego przenieść bez jego zgody jedynie oddelegować. Sędzia musi się cieszyć poważaniem społecznym, i być apolityczny(nie może należeć do partii i prowadzić aktywności społ. i politycznej). Nie wolno mu podjąć dodatkowej pracy wyjątek prof. na wyższej uczelni.

Sędzia jest chroniony immunitetem formalnym.

Instancyjność postępowania zasada przysługująca wszystkim -możliwość odwołania się od wyroku zapadłego w 1 instancji (apelacja). Po apelacji można złożyć wniosek o kasacje, ale trzeba zakwestionować przebieg postępowania. Kasacja rozpatrywana jest przez Sąd Najwyższy, który albo uprawomocni wyrok albo go skasuje i sprawa wraca do 1 instancji.

SĄDY:

• Rejonowe 1 instancji

• Okręgowe 1lub2 instancja

• Apelacyjny wyłącznie2 instancja

Postępowanie trójinstancyjne

Sądy: grodzki, pracy, karny, cywilny itd. są to wydziały.

Zasada3 -udział ławników w sprawowaniu sprawiedliwości.

Ławnicy wybierani przez radę gminy na 4lata o dobrej opinii i niekaralni wchodzą w skład zespołu orzekającego, ich głos jest na równi ważny z sędziowskim. Karę wymierza tylko sąd.

Jednolitość sądów -w całym kraju sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej i są wydawane w oparciu o te same przepisy, kodeksy i akty prawne.

Sędzia kwalifikuje czyn i od tego zaczyna się możliwość ukarania oskarżonego. Kara ma mieć funkcje wychowawczą żeby więcej tego nie zrobił.

Sądy 3 rodzaje;

Sąd Najwyższy - Sąd powszechny - Sądy Szczególne (ważne nie specjalne!!!)

Zakazane jest tworzenie sądów specjalnych i doraźnych w czasie pokoju, wyjątek czas wojny!!

Sąd najwyższy jest powoływany przez prezydenta, składa się z 4 izb. Na czele każdej izby stoi prezes. Kwalifikacje prezesów; prof. Dok hab.

1 Izba administracji, pracy i ubezpieczeń społecznych

2 Izba cywilna

3 Izba karna

4 Izba wojskowa

Pierwszy prezes SN - Lech Gardocki

Prezesów powołuje prezydent na 6 lat, kandydatów zgłasza Zgromadzenie Ogólne Sędziów (2kandydatow) prezydent wybiera i powołuje pierwszego prezesa i pozostałych 4

Organy kolegialne w sądzie

Wszyscy ok.80 to Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN

Zgromadzenie Ogólne Izby Cywilnej SN itd.

W skład kolegium SN wchodzą: 1prezes + prezesi + sędziowie wybrani przez określone izby

W sądach apelacyjnym i okręgowym jest Zgromadzenie Ogólne Sędziów i kolegium sądu, a w sądach rejonowych nie ma organów kolegialnych jest tylko organ jednoosobowy -prezes.

Sąd Najwyższy - kompetencje:

Rozpatruje kasacje

Dwa uprawnienia jurydyczne

• Wydaje uchwały wyjaśniające przepisy prawne(wykładnia prawa)

• Wydaje uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne (sędziowie mogą zgłaszać się w poszczególnych sprawach)

Uprawnienia nie jurydyczne:

• Stwierdza ważność wyborów

• Sądy dokonują powszechnie obowiązującej wykładni prawa (konstytucji i ustaw-źródła prawa)

Sądy szczególne: administracyjne i wojskowe

Sądy administracyjne to:

Wojewódzkie sądy adm.

Naczelne sądy adm.

Prezes NSA- Roman Hauzer

Sądy adm. Orzekają w sprawie decyzji administracyjnych. Tryb kasacyjny rozstrzyga tylko czy jest legalna nie zmienia.

Sądy wojskowe mają ograniczony zasięg do służby czynnej i zasadniczej, sędzia musi być oficerem służby czynnej

Sąd garnizonowy

Sąd Rodzajów Sił Zbrojnych i Okręgów Wojskowych

Zwierzchnikiem jest minister obrony narodowej powołuje prezesów ile i gdzie ma być sądów. W czasie wojny - tryb przyspieszony.

System polityczny RP

15/15

Ideologia

Doktryny polityczne

Program polityczny

Praktyka (działanie polityczne)

---