Zestaw XII
1. Główne założenia i mity dotyczące gwałtu.
ZAŁOŻENIA:
Gwałt nie jest aktem seksualnym - gwałt, kazirodztwo, penetracja pochwy lub odbytu, wymuszony seks oralny, wymuszone dotykanie innych części ciała, wymuszona masturbacja i inne formy seksualnego nadużycia są aktami agresji, przemocy, przymuszenia lub świadomym egzekwowaniem władzy, dominacji i kontroli.
Gwałt jest aktem niesprowokowanym - ofiary rzadko ,,dopraszają'' się napaści seksualnej lub ją prowokują; ludzie nie proszą o negatywne emocje będące skutkiem gwałtu lub innych form nadużyć seksualnych.
Każdy może stać się ofiarą gwałtu - ofiary nadużyć seksualnych pochodzą ze wszystkich przedziałów wiekowych, ras, środowisk kulturowych, grup społecznych, płci i orientacji seksualnych.
Gwałciciele wywodzą się ze wszystkich środowisk społecznych - od sędziów po chłopców na posyłki, od słabeuszy po atletów, od ojców i mężów po osoby obce ofiarom, od włóczęgów po szefów korporacji.
Liczba rejestrowanych przypadków napaści seksualnych jest znacznie zaniżona - większość przypadków molestowania dzieci i kazirodztwa nigdy nie zostaje ujawniona.
Prawie wszyscy odnotowani sprawcy seksualnych nadużyć to mężczyźni, a większość ofiar - kobiety i dzieci - wykazano, że sprawcami 99% nadużyć seksualnych, rejestrowanych w USA są mężczyźni w wieku od 18 do 35 roku życia.
Powrót do zdrowia ofiar znacznie ułatwia pełna empatii pomoc i zrozumienie ze strony bliskich im osób - dla procesu terapeutycznego ważne są: akceptacja, szczerość, empatia, troska, zrozumienie bez dokonywania ocen.
Gwałt wywołuje u ofiary najrozmaitsze pourazowe komplikacje psychiczne
i behawioralne - natężenie i czas trwania zespołu pourazowego zależy od: zdrowia
i stabilności emocjonalnej przed urazem, używania narkotyków i alkoholu, depresji, problemów z samooceną, wyniszczających myśli wewnętrznych i rozmów z samym sobą.
Niektórzy gwałciciele czerpią seksualne podniecenie z używania siły i agresywnego oporu ze strony ofiar.
MITY:
Gwałt to seks - gwałt to przemoc, zadawanie, cierpienia i zdarzenie zagrażające życiu, to coś całkowicie upokarzającego, jest ZŁY i NIEWYBACZALNY.
Kobiety mówią głośno o gwałcie, żeby się zemścić - mity takie jak ten są: w naszej strukturze wygodne (ludzie nie chcą wierzyć, że gwałt miał miejsce), służą przerzucaniu winy ze sprawcy na ofiarę, są łatwiejsze do przyjęcia niż świadomość, że każdy może paść ofiarą gwałtu.
Gwałt jest motywowany żądzą - motywem są raczej: chęć posiadania władzy, dominacja, kontrola,, złość, zemsta, frustracja lub sadyzm.
Gwałciciele to dziwaczni samotnicy - badania nie wykazały żadnego takiego związku.
Ofiary gwałtu prowokowały go lub chciały zostać zgwałcone - praktycznie nie istnieje żaden udokumentowany przypadek, w którym kobieta wciągnęłaby mężczyznę w zgwałcenie jej.
Tylko złe kobiety bywają gwałcone - ten mit jest jednym z jaskrawych przykładów ,,winić ofiarę'', oznacza on, że jeśli kobieta ma złą reputację, to gwałt jest usprawiedliwiony - BZDURA!
2. Mity dotyczące samobójstw.
Omawianie samobójstwa z klientem może go do niego popchnąć - a z reguły jest odwrotnie, rozmowa dostarcza poczucia ulgi, jeżeli rozmówca jest empatyczny.
Klienci, którzy grożą samobójstwem, nie popełniają go - znaczna ilość osób, która popełniła samobójstwo, groziła wcześniej, że to zrobi lub zdradzała taki zamiar.
Samobójstwo jest aktem nieracjonalnym - prawie wszystkie samobójstwa i próby samobójcze są ABSOLUTNIE RACJONALNE.
Ludzie popełniający samobójstwa są niespełna rozumu - większość z nich to normalni ludzie, tylko bardzo przygnębieni, samotni, bezradni, pozbawieni nadziei, świeżo po stracie kogoś bliskiego albo zszokowani, rozczarowani, odepchnięci.
Samobójstwo to skłonność rodzinna, te tendencje są dziedziczone - nie jest to kwestia dziedziczności, raczej związane z wyuczeniem sytuacyjnym lub innymi zaburzeniami.
Kto raz miał tendencje samobójcze, będzie je miał zawsze - znaczna część ludzi w jakimś momencie rozważa odebranie sobie życia.
Kiedy ktoś popełni próbę samobójczą i przeżyje, zagrożenie znika - jednym z symptomów zagrożenia jest właśnie euforia następująca po epizodzie depresyjnym lub próbie samobójczej !!!
Jeśli osoba o tendencjach samobójczych zaczyna być hojna wobec innych i rozdaje swoje dobra osobiste, jest to oznaka odnowy i ozdrowienia - - takie rozdawnictwo jest często tożsame z wypełnieniem swojej ostatniej woli.
Samobójstwo jest zawsze aktem spontanicznym - często samobójstwo jest bardzo starannie zaplanowane i przeprowadzone.
3. Etapy/stadia smutku u osoby umierającej:
Zaprzeczenie i izolacja - ,,nie to nie mogę być ja, to musi być jakaś pomyłka!'' - początkowe zaprzeczenie jest zdrowym mechanizmem radzenia sobie z bolesną
i trudną wiadomością, że się niedługo umrze.; pacjent może odizolować się od osób
i informacji mogących potwierdzić jego beznadziejny stan.
Gniew - ,,dlaczego ja?'', osoba już nie jest w stanie zaprzeczyć, więc może pojawić się gniew, wrogość, wściekłość, zazdrość i uraza; jest to próba zwrócenia na siebie uwagi, zażądania szacunku i zrozumienie oraz ustanowienia niewielkiej kontroli.
Targowanie się - z lekarzami lub z Bogiem o przedłużenie życia, o jeszcze jedną szansę, o czas na zrobienie jeszcze jednej rzeczy; to kolejny okres samooszukiwania się.
Depresja - świadomość nieuniknionej śmierci rodzi poczucie straty (życia, kariery, pieniędzy, ukochanych osób) i pojawia się depresja: reaktywna (reakcja na nieodwracalną stratę) i przygotowawcza (przygotowanie emocjonalne do wyrzeczenia się wszystkiego).
Akceptacja - zmęczenie, słabość, uporanie się ze smutkiem i zaakceptowanie sytuacji; cicha spokojna rezygnacja, zamknięcie się w sobie; rodzina i opiekunowie powinni okazać swoją miłość i wsparcie przez samą swoją obecność, trzymanie pacjenta za rękę lub spokojne reagowanie na jego potrzeby, życzenia.
Zestaw XIII
1. Różnice między psychoterapią, a IK.
Główna różnica polega na rodzaju relacji pomiędzy interwentem/terapeutą,
a pacjentem/klientem:
psychoterapia - mówi się o pacjencie, czyli osobie, która przychodzi do terapeuty, bo potrzebuje pomocy; nie wie, co jej dolega, nie posiada wiedzy o zaburzeniu, tylko potrafi opisać pewne symptomy swojego zaburzenia, ale już nie wie, co z tym zrobić i jak się z tego wyplątać; jest całościowa, adekwatna do teorii.
interwencja kryzysowa - mówi się o kliencie, czyli osobie, która przychodzi do interwenta już z pewną wiedzą na temat swojego problemu, sytuacji, w której się znalazł, kryzysu w jaki popadł; klient wymaga i płaci; jest selekcyjna - ocena stanu funkcjonowania człowieka wobec problemu.
Natomiast i w interwencji i w psychoterapii leczymy słowem, leczymy w trakcie rozmowy (pracujemy na materiale słownym dostarczanym przez klienta/pacjenta), wykluczamy zastosowanie środków farmakologicznych.
2. Rodzaje kryzysu:
suicydalny;
po stracie (żałoba);
w obliczu zagrożenia chorobą;
wywołany cudzą agresją: seksualną, napaścią, przemocą ze strony partnera;
nałogu;
tożsamości u osób homoseksualnych;
rodzinny;
dziecko w kryzysie.
3. Działania interwencyjne w przypadku osób dotkniętych przemocą.
I. OCENA - złożona i może być przedmiotem wielu kontrowersji, nie ma odpowiedzi na wiele pytań odnośnie przyczyn, początku i skutków tych zjawisk zarówno dla ofiar jak i sprawców:
Pomiary osobowości - Skala Kobiety Maltretowanej stosuje się do pomiaru cech pojawiających się jako skutek przeżyć doznanych w związku, w którym występuje maltretowanie; ogólnie rzecz biorąc kobiety maltretowane mają wiele objawów zespołu stresu pourazowego; nie ma wiele empirycznych dowodów pozwalających przewidzieć, kto stanie się ofiarą przemocy.
Wywiad kliniczny - każde zbieranie wywiadu rodzinnego powinno zawierać pytania o bicie, groźby, narzucanie kontroli, niszczenie własności lub zabijanie ulubionych zwierząt, wymuszony seks, nadużywanie alkoholu lub narkotyków; zasada: kiedy kobieta dzwoni lub przychodzi, aby zgłosić, że jest maltretowana, uwierz jej i natychmiast podejmij interwencję.
Zakłady służby zdrowia - przy podejrzeniu maltretowania należy powiedzieć kobiecie, że pytania o to stanowią część rutynowego badania lekarskiego oraz, że informacje, jakie zostaną jej udzielone o źródłach pomocy dla ofiar maltretowania, również należą do standardowej procedury; w ten sposób oddaje się kobiecie kontrolę nad sytuacją i udziela wsparcia.
Linie kryzysowe - ofiarowanie krótkotrwałego wsparcia, by pomóc w złagodzeniu bólu fizycznego i w emocjonalnym uspokojeniu klientki w sytuacji, gdy nie chce ona podać nazwiska i adresu w celu wezwania policji.
II. ELEMENTY INTERWENCJI:
wysłuchiwanie i reagowanie;
wspieranie, czyli wyrażanie empatii, ale nie współczucia dla ofiary;
ułatwienie ofierze podjęcia decyzji o działaniu wymaga uporu i cierpliwości, a polega na wzmacnianiu wysiłku ofiary do podejmowania racjonalnych decyzji;
zapewnienie bezpieczeństwa;
pomoc prawna;
III. SCHRONISKA - musi to być decyzja kobiety, musi zapewniać anonimowość jej pobytu; prowadzi poradnictwo dla 2 grup kobiet:
które nie są pewne czy zrezygnować ze związku, w którym są maltretowane - wymagają ciągłego monitorowania i większej troski ze strony personelu, stałego z nimi kontaktu oraz wzmacniania pozytywnego za szukanie pomocy w schronisku;
które podjęły ostateczną decyzję o odejściu - schronisko stara się pomóc w znalezieniu mieszkania, opiece nad dziećmi, pomoc finansowa; wsparcie emocjonalne stoi tu na dalszym miejscu.
Zestaw XIV
1. Komunikat ,,Ja'' w interwencji.
W procesie wysłuchiwania klienta najbardziej pomocny jest komunikat typu ,,Ja'', ponieważ możemy nim przekazać:
przede wszystkim to, że rozumiemy drugiego człowieka;
wyrazić swoje stany myślowe;
wyrazić swoje stany emocjonalne;
wyrazić sądy wartościujące;
dawać wzmocnienia pozytywne;
stać na straży godności osobistej klienta.
W sytuacji gdyby pacjent zaczął nas prowokować to my:
musimy zachować dystans;
mamy poczucie świadomości i własnej wartości;
mamy świadomość przeniesienia (to nie my jesteśmy obiektem agresji klienta).
2. Cechy samobójców:
cechy sytuacyjne - bodziec: niedający się znieść ból psychiczny oraz frustracja potrzeb psychicznych;
cechy wolicjonalne - dążenie do znalezienia rozwiązania oraz cel: likwidacja świadomości;
cechy afektywne - emocje: poczucie beznadziejności i bezradności, postawa wewnętrzna: ambiwalencja;
cechy poznawcze - stan poznawczy to zawężenie (wzorce myślenia są tak zawężone, że uniemożliwia to wyjście poza schemat);
cechy relacyjne - akt interpersonalny: zakomunikowanie intencji (poinformowanie drugiej osoby, że decyzja o samobójstwie jest sensowna), działanie: prawo do wyjścia z sytuacji według własnej woli lub prawo do autonomicznej decyzji;
cechy seryjne - zgodność wewnętrzna dotyczy wzorów radzenia sobie z trudnościami w ciągu całego zycia (decyzja o popełnieniu samobójstwa jest logiczna i harmonizuje ze stylem życia oraz stosowanymi strategiami radzenia sobie z przeciwnościami).
3. Model poznawczy w IK.
ludzie popadają w kryzysy, bo fałszywie oceniają zdarzenia;
mogą odzyskać kontrolę nad działaniami i zdarzeniami tylko poprzez zmianę sposobu myślenia;
potrzeba treningów poznawczych - działanie na człowieka.
Zestaw XV
1. Cechy samobójców:
cechy sytuacyjne - bodziec: niedający się znieść ból psychiczny oraz frustracja potrzeb psychicznych;
cechy wolicjonalne - dążenie do znalezienia rozwiązania oraz cel: likwidacja świadomości;
cechy afektywne - emocje: poczucie beznadziejności i bezradności, postawa wewnętrzna: ambiwalencja;
cechy poznawcze - stan poznawczy to zawężenie (wzorce myślenia są tak zawężone, że uniemożliwia to wyjście poza schemat);
cechy relacyjne - akt interpersonalny: zakomunikowanie intencji (poinformowanie drugiej osoby, że decyzja o samobójstwie jest sensowna), działanie: prawo do wyjścia z sytuacji według własnej woli lub prawo do autonomicznej decyzji;
cechy seryjne - zgodność wewnętrzna dotyczy wzorów radzenia sobie z trudnościami w ciągu całego życia (decyzja o popełnieniu samobójstwa jest logiczna i harmonizuje ze stylem życia oraz stosowanymi strategiami radzenia sobie z przeciwnościami).
2. Cechy kobiet maltretowanych:
niskie poczucie własnej wartości;
brak kontroli nad własnym życiem, brak wiary we własną zdolność podjęcia działań dla poprawienia swego małżeństwa;
posiadanie historii doświadczeń bycia maltretowaną (akceptacja roli ofiary) lub przyglądania się na maltretowanie matki w dzieciństwie (przekonanie, że taki los kobiety);
wstyd powodujący ukrywanie obrażeń fizycznych, izolacja od otoczenia;
zależność - ,,zniosę wszystko by tylko moje potrzeby były zaspokojone'';
pozbawienie zasobów osobowościowych, edukacyjnych i finansowych, które pozwoliłyby na wyrwanie się z tej sytuacji;
wyidealizowane wyobrażenie o tym czym powinien być związek i łudzenie się na ,,zmianę'' mężczyzny;
brak umiejętności komunikowania się;
poczucie winy za nieprzestrzeganie reguł sztywnego systemu patriarchalnego;
wiara, że miłość przejawia się w intensywnym związku seksualnym.
3. Komunikaty w interwencji.
Typy reakcji werbalnej |
Opis |
Przykłady |
Minimalne reakcje werbalne |
Werbalne odpowiedniki potakujących kiwnięć głową, które wskazują, że pomagający słucha
|
Mhm, tak, rozumie
|
Parafrazowanie (przeformułowanie) |
Wypowiedź werbalna tożsama treściowo z wypowiedzią klienta, tylko sformułowana przez pomagającego innymi słowami
|
K: Miałem dziś okropny dzień P: Sprawy nie szły ci dziś dobrze |
Sondowanie |
Próba uzyskania bogatszej informacji na jakiś temat. Jest skuteczniejsza przy użyciu pytań otwartych |
Powiedz mi o tym więcej Zastanawiam się nad… Porozmawiajmy o tym …
|
Odzwierciedlenie |
Komunikowanie klientowi naszego rozumienia jego trudności i punktu widzenia. Możemy odzwierciedlać uczucia, treści nieopowiedziane wprost, pominięte lub uwypuklone
|
Bardzo cię złości, gdy traktują Cię jak dziecko Wydaje się, że jesteś bardzo zły na matkę |
Klasyfikacja |
Koncentrowanie się na podstawowej treści wypowiedzi klienta lub jej rozumieniu |
Mam problem ze zrozumieniem tego, co mówisz, czy chodzi o to, że… Pogubiłem się w kwestiach … Czy możesz do tego wrócić?
|
Sprawdzanie |
Ma miejsce kiedy pomagający stracił jedność postrzegania zachowań werbalnych i niewerbalnych lub ma jakieś przeczucie które wymaga sprawdzenia |
Czuję że jesteś na mnie zły Czy możemy o tym porozmawiać Czy nie wydaje ci się, że… Podejrzewam, że znasz to uczucie… |
Interpretowanie |
Występuje wtedy, gdy pomagający uzupełnia wypowiedź klienta lub stara się mu pomóc w zrozumieniu jego ukrytych uczuć, ich związku z przekazem werbalnym oraz stosunku uczuć i przekazu do bieżącej sytuacji
|
K: Nie mogę się zmusić do napisania tego raportu. Bez przerwy odkładam to i teraz wisi to nade mną jak wyrok P: wydaje się, że nie znosisz sytuacji, kiedy musisz zrobić coś na co nie masz ochoty |
Konfrontowanie |
Polega na dostarczeniu klientów rzetelnej informacji zwrotnej o tym co naprawdę się dzieje |
Dotyczące autentyczności np. czuje, że po prostu nie masz ochoty o tym mówić „Wydaje mi się, że w tym momencie coś udajesz” Dotyczące niespójności „Mówisz, że jesteś zły, ale się uśmiechasz |
Informowanie |
Przekazywanie klientowi obiektywnych informacji (bez doradzania) |
|
Podsumowanie |
Tworzenie syntezy tego, co zostało zakomunikowane w czasie spotkania i wyodrębnia główne tematy afektywne i poznawcze. Jest rodzajem klaryfikacji |
|
Powtórzenie |
Ma na celu zwrócenie uwagi klienta na daną rzecz |
|
Zestaw XVI
1. Teorie Caplana:
Kryzys jest stanem powstającym wskutek nieprzezwyciężonych przeszkód
w osiągnięciu celów życiowych; przeszkód, których nie można usunąć na drodze znanych sobie zachowań;
Źródłem przeszkód mogą być zarówno sytuacje, jak i zdarzenia;
Głównym celem interwencji jest powrót do równowagi;
Kryzys zmusza organizm do przeciwstawienia się sytuacji stresowej (stresorom) poprzez mobilizację mechanizmów obronnych;
Podkreśla pozytywną rolę sytuacji kryzysowych w rozwoju osobowości człowieka -
w świetle teorii kryzysu zespoły psychopatologiczne stanowią naturalną fazę procesu adaptacji do nowych warunków środowiskowych;
Z kryzysu można wyjść w stronę przewlekłej choroby lub śmierci (próba samobójcza), ale częściej wychodzi się w kierunku adaptacji pozytywnej (tzw. dezintegracja pozytywna).
2. Rola oceniania w interwencji.
W sześcioetapowym modelu interwencji ocenianie jest wszechobecne; jest to nieformalna procedura, ciągle przewijające się i zamierzone działanie prowadzącego interwencję. Ma ono decydujące znaczenie ponieważ pozwala ustalić:
Natężenie kryzysu;
Stan emocjonalny klienta;
Poziom jego zdolności lub niezdolności do działania;
Dostępne możliwości - mechanizmy radzenia sobie z trudnościami, systemy wsparcia i inne zasoby klienta;
Stopień w jakim klient zagraża życiu - swojemu i innych osób.
Natężenie kryzysu :
stan afektywny - interwent/terapeuta, który potrafi rozpoznać stan emocjonalny klienta/pacjenta, może ocenić stan natężenia kryzysu oraz dobierać sposoby udzielania pomocy; zaburzenia nastroju są sygnałem nierównowagi psychicznej (przesadne i niekontrolowane reagowanie emocjonalne, zamknięcie się w sobie, izolacja); trzeba umożliwić uzewnętrznienie uczuć w stosowny i realistyczny sposób;
funkcjonowanie behawioralne - interwent/terapeuta musi poświęcić wiele uwagi działaniom, zachowaniom, podejmowaniu decyzji i innym przejawom aktywności psychomotorycznej; najszybszym sposobem przywrócenia klientowi/pacjentowi zdolności do działania jest ułatwienie podjęcia takiego pozytywnego działania, które może przeprowadzić natychmiast (zaangażowanie go w konkretną i natychmiastową aktywność);
stan aparatu poznawczego - ocena wzorów myślenia klienta/pacjenta, która może podać wskazówki co do sposobu interwencji/terapii.
3. Rodzaje działania w interwencji.
DZIAŁANIE - zaangażowanie w sposób niedyrektywny, dyrektywny w ocenę stanu klienta i możliwości wykorzystania wsparcia środowiskowego:
Rozważ możliwości - pomóż klientowi w poszukaniu dostępnych mu w danej chwili wyborów; pomóż w znalezieniu wsparcia w danej sytuacji, wskaż sposoby radzenia sobie z trudnościami i nakłoń do pozytywnego myślenia;
Ułóż plan - pomóż klientowi w opracowaniu realistycznego, krótkoterminowego planu, w którym wskaże dodatkowe źródła wsparcia i określi mechanizmy radzenia sobie z trudnościami; plan powinien obejmować konkretne działania, które klient może zrozumieć i uznać ze własne.;
Skłoń klienta do zobowiązania się do działania - pomóż klientowi zaangażować się w zdecydowane, pozytywne działania, które może on uznać za swoje i realistycznie sfinalizować je lub zaakceptować.
Zestaw XVII
1. Teoria psychoanalityczna Freuda i socjologiczna Durkheima.
Durkheim według niego głównymi czynnikami determinującymi zachowania samobójcze są: społeczna agresja i relacje ze społeczeństwem; 4 typy samobójstw:
Egoistyczne - związane z brakiem integracji lub identyfikacji z grupą;
Anomiczne - ma źródło w poczuciu odosobnienia i utraty kontaktu z normami i wartościami społecznymi;
Altruistyczne - tj. harakiri lub samobójcze ataki ekstremistów, związane z solidarnością społeczną;
Umieranie z godnością - decyzja o śmierci w obliczu bolesnej i nieuleczalnej choroby.
Freud:
Stan zaburzenia równowagi, towarzyszący kryzysowi, można zrozumieć sięgając do nieświadomych myśli i minionych doświadczeń emocjonalnych klienta;
Pewne zaburzenia, traumy z okresu wczesnego dzieciństwa są głównym wyjaśnieniem przyczyn, dla których dane wydarzenie staje się kryzysem;
Leczenie słowem, poprzez rozmowę, bazując na materiale słownym dostarczanym przez klienta/pacjenta.
2. Obszary życia, w których objawia się kryzys.
fizjologicznej - somatyczno-wegetatywne zaburzenia organizmu;
behawioralnej - zaburzenia w działaniach, zachowaniach, podejmowaniu decyzji, odgrywaniu ról i innych przejawów aktywności psychomotorycznej;
poznawczej - zaburzenia jeśli chodzi o wzorce myślenia;
afektywnej - zaburzenia nastroju, przesadne i niekontrolowane reagowanie emocjonalne, zamknięcie się w sobie, izolacja.
3. Skutki molestowania seksualnego dzieci.
URAZ PSYCHICZNY I JEGO NASTĘPSTWA:
historie osób dorosłych, które w dzieciństwie były molestowane, wykazują iż występujące u nich objawy są ściśle związane z depresją, lękiem, wstydem i upokorzeniem.
pojawienie się zespołu stresu pourazowego;
osoby, które w dzieciństwie przeżyły molestowanie, podatne są na dokonywane na nich nadużycia seksualne w wieku dorosłym;
wiktymizacja wtórna lub powtórzenie nadużycia poprzez odtwarzanie przez ofiarę fizycznej, emocjonalnej lub seksualnej napaści w wieku dorosłym;
kłopoty emocjonalne - podatność na izolację społeczną, skłonność do zachowań dewiacyjnych (kradzieże, kłamstwa), chęć przebywania w towarzystwie innych nieprzystosowanych rówieśników;
niska samoocena, złe wyobrażenie własnego ciała, nadaktywność, myśli samobójcze i skrajne, agresywność złość;
barykadowanie się w swoich pokojach lub ukrywanie, próby odgrodzenia się od prześladowców, ucieczki z domu, oddawanie się prostytucji;
nadmierna masturbacja, czasem publiczna; nieadekwatna do wieku wiedza o zachowaniach seksualnych;
długotrwałe skutki nadużyć seksualnych już w dorosłym życiu:
- PTSD;
- zahamowanie, introwersja społeczna, nadwrażliwość interpersonalna;
- depresja, alientacja;
- słabsze zdrowie (więcej problemów fizycznych i psychicznych);
- nękające uczucie wstydu i podatność na bycie ofiarą w różnych sytuacjach.
Zestaw XVIII
1. Sześcioetapowy model IK.
OCENIANIE - dalekosiężne, ciągłe, dynamicznie postępujące przez cały czas trwania kryzysu, określające obecne i przeszłe kryzysy sytuacyjne klienta w kategoriach jego zdolności do radzenia sobie z trudnościami; stopnia zagrożenia; zdolności lub niezdolności do działania oraz służące do wyrobienia sobie poglądu na typ postępowania, jakie powinno być podjęte przez interwenta.
WYSŁUCHIWANIE - obserwowanie, rozumienie i reagowanie z empatią, akceptacją i bez osądzania:
Zdefiniuj problem - z punktu widzenia klienta; wykorzystuj słuchanie aktywne
z pytaniami otwartymi włącznie; zwracaj uwagę zarówno na werbalne, jak
i niewerbalne komunikaty klienta;
Zapewnij klientowi bezpieczeństwo - oceń powagę zagrożeń psychicznego i fizycznego bezpieczeństwa klienta; oceń zarówno przeżycia klienta jak i jego sytuację, jeżeli to konieczne, uświadom mu jakie są alternatywne zachowania dla impulsywnych zachowań destrukcyjnych;
Zapewnij wsparcie - przekonaj klienta, że interwent jest osobą wspierającą; przekaż troskliwe, pozytywne, nieosądzające, akceptujące, osobiste zaangażowanie w jego sprawę;
DZIAŁANIE - zaangażowanie w sposób niedyrektywny, dyrektywny w ocenę stanu klienta i możliwości wykorzystania wsparcia środowiskowego:
Rozważ możliwości - pomóż klientowi w poszukaniu dostępnych mu w danej chwili wyborów; pomóż w znalezieniu wsparcia w danej sytuacji, wskaż sposoby radzenia sobie z trudnościami i nakłoń do pozytywnego myślenia;
Ułóż plan - pomóż klientowi w opracowaniu realistycznego, krótkoterminowego planu, w którym wskaże dodatkowe źródła wsparcia i określi mechanizmy radzenia sobie z trudnościami; plan powinien obejmować konkretne działania, które klient może zrozumieć i uznać ze własne.;
Skłoń klienta do zobowiązania się do działania - pomóż klientowi zaangażować się w zdecydowane, pozytywne działania, które może on uznać za swoje i realistycznie sfinalizować je lub zaakceptować.
2. Teoria chaosu.
sytuacja kryzysowa zdarza się na zasadzie przypadkowości;
wyjście z niej jest możliwe bez wiedzy teoretycznej o teoriach i kryzysie.
3. Kryzys, PTSD, ASD.
Kryzys:
to stan powstający wskutek nieprzezwyciężonych przeszkód w osiąganiu celów życiowych; przeszkód tych nie można usunąć przy pomocy zwyczajowych metod rozwiązywania problemów; powoduje to u człowieka stan dezorganizacji i zamieszania, w którym podejmowane są liczne próby nieudanych rozwiązań;
stan, który wylania się zaraz po sytuacji traumatycznej i trwa nie dłużej niż 6 tygodni; jest to stan psychiki, który ma charakter przełomowy, rozstrzygający, zwrotny, w którym rozstrzyga się stan zdrowia człowieka, jego relacji z otoczeniem, oraz kierunek jego dalszego rozwoju.
PTSD:
- zespół stresu pourazowego (występuje co najmniej 1 miesiąc po urazie);
- zaburzenie lękowe spowodowane przez stres o dużej sile, powodujący kryzys psychiczny, przekraczający ludzkie przeżywanie;
- opóźniona lub przedłużona reakcja;
- początek zaburzenia występuje po okresie latencji
- przebieg ma charakter zmienny, ale w większości przypadków można oczekiwać ustąpienia objawów;
- czynnikami predysponującymi mogą być zaburzenia osobowości lub wcześniejsze dekompensacje nerwicowe.
ASD:
- zespół ostrego stresu - występuje do miesiąca czasu po urazie i trwa kilka dni;
Zestaw XIX
1. Co to jest gwałt?
Benedict: ,,każdy akt seksualny do którego jesteś zmuszony'';
,,wymuszony siłą akt stosunku seksualnego na ciele kobiety, która nie jest żoną sprawcy'' - zła definicja, wąska i chroniąca męską supremację;
Brownmiller: ,,wymuszona siłą inwazja cielesna, wtargnięcie w prywatną, osobistą przestrzeń wewnętrzną bez uzyskania zgody - krótko mówiąc, wtargnięcie w przestrzeń wewnętrzną przez jedną z kilku dróg i jedną z kilku metod, stanowiące celowe pogwałcenie emocjonalnej, fizycznej i racjonalnej integralności i będące wrogim, degradującym aktem przemocy'' - definicja obejmuje wszystkie aspekty gwałtu, jak również innych form seksualnego nadużycia.
2. Co to jest kryzys?
to stan powstający wskutek nieprzezwyciężonych przeszkód w osiąganiu celów życiowych; przeszkód tych nie można usunąć przy pomocy zwyczajowych metod rozwiązywania problemów; powoduje to u człowieka stan dezorganizacji i zamieszania, w którym podejmowane są liczne próby nieudanych rozwiązań;
stan, który wylania się zaraz po sytuacji traumatycznej i trwa nie dłużej niż 6 tygodni; jest to stan psychiki, który ma charakter przełomowy, rozstrzygający, zwrotny, w którym rozstrzyga się stan zdrowia człowieka, jego relacji z otoczeniem, oraz kierunek jego dalszego rozwoju.
3. Mechanizmy i teorie przemocy (wybrać i opowiedzieć o 3).
Głównym mechanizmem władającym zjawiskiem maltretowania kobiet jest przekonanie o męskim panowaniu. Problem władzy jest punktem zapalnym. W przekonaniu mężczyzny kobieta ma być posłuszna, łagodzić nieporozumienia, wykonywać tradycyjne obowiązki domowe i pełnić rolę pomocniczą. Inne teorie:
Teorie związków emocjonalnych - przykład: mężczyźni, dla których rodzice nie stanowili oparcia, byli napastliwi, cierpieli biedę lub w inny sposób nie mogli sprostać zadaniu wychowania dziecka, mogą być podatni na lęk przed odrzuceniem lub osamotnieniem.
Kontrola przez wymuszenie - terroryzm małżeński, w którym przemoc i groźba jej użycia jest stosowana dla złamania oporu ofiary i podporządkowania jej woli terrorysty (sprawcy maltretowania); typowe narzędzia terrorystów takie jak izolacja, tortury, głodzenie itp. są stosowane przez sprawców do uzależnienia ofiar od siebie.
Wzmocnienie kulturowe - przemoc jest wszędzie: począwszy od dziedzictwa kulturalnego po rodzinę; przede wszystkim interes narodowy - siła jest głównym narzędziem podtrzymywania struktury społecznej i demonstrowania istnienia narodu, i ten pogląd został rozciągnięty na rodzinę.
Zestaw XX
1. Deformacje poznawcze u samobójców wg. Beck'a:
wszystko albo nic - postrzeganie swoich doświadczeń, osiągnięć, cech osobowości w sposób dychotomiczny (czarne albo białe);
katastroficzność - skłonność do wyolbrzymiania swoich trudności;
nadmierne uogólnienia - skłonność do wyciągania ogólnych konkluzji na podstawie pojedynczych faktów;
selektywne abstrahowanie - wybiórcze unikanie pewnych doświadczeń i informacji;
wyciąganie arbitralnych i negatywnych wniosków - mimo braków dowodów:
- ,,czytanie w myślach'' (inni wiedzą o czym człowiek myśli),
- ,,negatywne przewidywanie'' (oczekiwanie nieszczęść i klęsk);
powiększanie negatywnych doświadczeń i pomniejszanie pozytywnych;
rozumowanie oparte na emocjach - własne emocje są dowodem rzeczywistej sytuacji np. czuję się winna więc jestem zła;
twierdzenia ,,powinno się'' i ,,musi się'';
tworzenie własnej, błędnej tożsamości - opartej na wadach, uchybieniach i niepowodzeniach;
wiązanie ze sobą doświadczeń, które nie mają nic wspólnego;
dychotomiczny styl myślenia - przekonanie, że nie można stracić kontroli nad żadnym nawet błahym doświadczeniem;
skłonność do ustawicznego porównywania siebie z innymi;
dyskwalifikowanie własnych pozytywnych cech;
hołdowanie przekonaniu, że Zycie powinno być sprawiedliwe, szczęśliwe a nieszczęście przychodzi do tych, którzy go oczekują.
2. Kryzysy rozwojowe Erikssona.
Stadium rozwoju |
Kryzys rozwojowy |
Określona wartość jako znak osiągnięcia danego stadium. |
Niemowlęctwo |
Zdobywanie zaufania - brak zaufania |
Nadzieja |
Wczesne dzieciństwo |
Poczucie autonomii - wstyd niepewność |
Siła woli |
Okres zabaw |
Rozwijanie inicjatywy - poczucie winy |
Osiąganie wartościowych celów |
Okres szkolny |
Pracowitość - poczucie niższości |
Współzawodnictwo |
Dorastanie |
Poczucie tożsamości - zagubienie roli |
Zdolność podejmowania zadań |
Młodość |
Bliskie kontakty - izolacja |
Miłość |
Dorosłość |
Tworzenie czegoś - stagnacja |
Troska o innych |
Dojrzałość |
Integralność ego - rozpacz |
Mądrość |
3. Żałoba w szkołach.????? Trzeba coś pociemniać
4. Co to jest somatyzacja.
Somatyzacja to objaw lub zaburzenie z grupy nerwic. Charakteryzuje się obecnością dolegliwości sugerujących obecność choroby somatycznej, przy równoczesnym braku innych przesłanek chorobowych w badaniach laboratoryjnych, obrazowych i badaniu fizykalnym.
W rzeczywistości są one wyrazem zaburzeń układu autonomicznego związanego
z nieuświadomionym lękiem i napięciem. Do "klasycznych" dolegliwości należą:
kołatania serca
kłucie/bóle serca
duszności
drżenie rąk
dolegliwości bólowe o nieznanym pochodzeniu
bóle brzucha
wymioty/nudności
ściskanie w gardle/gula w gardle.
szumy w uszach
omdlenia/zasłabnięcia
Zestaw XXI
1. Smutek u Dutra.
Każdy człowiek przeżywa stratę w sposób określony czynnikami psychofizjologicznymi i poznawczo-behawioralnymi, takimi jak: rodzaj śmierci, rodzaj związku ze zmarłą osobą, uprzednio doświadczone straty i dominujące normy subkulturowe.
Powszechnie nakładane istnienie ,,stadiów'' smutku po stracie nie znajduje potwierdzenia według Dutra; nakładanie na smutek po stracie ograniczeń czasowych jest niewłaściwe; uważanie wstrzymywania smutku w reakcji na żałobę za zjawisko patologiczne jest błędem.
Smutek jest uważany przez niego raczej za wielowymiarowe, interaktywne, zdeterminowane przez złożony zestaw wzajemnie poprzeplatanych zmiennych, indywidualne przeżycie dla danej osoby.
2. Wysłuchiwanie.
WYSŁUCHIWANIE - obserwowanie, rozumienie i reagowanie z empatią, akceptacją i bez osądzania:
Zdefiniuj problem - z punktu widzenia klienta; wykorzystuj słuchanie aktywne
z pytaniami otwartymi włącznie; zwracaj uwagę zarówno na werbalne, jak
i niewerbalne komunikaty klienta;
Zapewnij klientowi bezpieczeństwo - oceń powagę zagrożeń psychicznego i fizycznego bezpieczeństwa klienta; oceń zarówno przeżycia klienta jak i jego sytuację, jeżeli to konieczne, uświadom mu jakie są alternatywne zachowania dla impulsywnych zachowań destrukcyjnych;
Zapewnij wsparcie - przekonaj klienta, że interwent jest osobą wspierającą; przekaż troskliwe, pozytywne, nieosądzające, akceptujące, osobiste zaangażowanie w jego sprawę;
3. Interwencja kryzysowa u osób wykorzystanych seksualnie - sposoby.
U DZIECI:
Terapia indywidualna - ocena przypadku obejmuje szczegółową dokumentację zdarzeń związanych z nadużyciem, w dokładnym ustaleniu faktów zalecana jest terapia zabawą, bo charakterystyczne zachowania jakie mogą wykazywać podczas zabawy dzieci molestowane to: niedojrzałość rozwojowa, sprzeciw i agresja, wycofanie się i pasywność, samoponiżanie i autodestrukcja, nadczujność, nieadekwatne do wieku zachowania seksualne.
Potrzeba afirmacji i bezpieczeństwa - umiejętność redukowania lęku i strachu.
Odzyskiwanie poczucia kontroli nad własnym życiem - środki terapeutyczne, które ułatwiają wyzbyciu się złości to malowanie, rysowanie, lepienie z gliny, pisanie i uczenie się werbalizacji emocji.
Edukacja - wyjaśnianie kim są dorośli sprawcy i czym jest seks; dziecko powinno wiedzieć, że dorosły popełnił błąd, a nie ono; trening asertywności dla dzieci , które przeszły molestowanie (umiejętność powiedzenia NIE).
Profilaktyka - działania zapobiegawcze w szkołach i rodzinach mogą znacznie przyczynić się do zmniejszenia skutków nadużyć, ucząc je i ich opiekunów skutecznego radzenia sobie z zagrożeniem, zanim dojdzie do nadużycia.
U DOROSŁYCH:
Grupy terapeutyczne i grupy wsparcia - rozmowa i omówienie, poczucie mniejszego naznaczenia i wyizolowania.
Najlepsze wsparcie dla kobiet wykorzystanych seksualnie dają: pielęgniarki zajmujące się urazem po gwałcie i siostry ofiar.
Zestaw XXII
1. Różnice między psychoterapią a IK.
A. Diagnoza:
I.K. - selekcyjna (niepełna, mało rozbudowana)
P. - pełna diagnoza, opisowa
B. Czas realizacji (piętno czasu w działaniach interwencyjnych):
I.K. - skupia się wokół tego, co zostało zaburzone po traumie; działania skierowane na daną potrzebę
P. - podejście całościowe (cała osoba: dusza i psychika), długi czas realizacji
C. Metody:
I.K. - natychmiastowe zaspokojenie potrzeb (metody krótkoterminowe)
P. - długotrwała, metody długoterminowe
D. Ocena wyników:
I.K. - powrót do równowagi, do stanu sprzed traumy; pacjent utracił kontrolę, jest w stanie zrobić wszystko, nie kontroluje się
P. - zmiana behawioralna (chodzi o zauważenie zmiany i postęp behawioralny); pacjent może kontrolować swoje reakcje
E. Sfera poznawcza:
I.K. - nie ma zdolności logicznego myślenia, człowiek nie rozumie emocji
P. - pacjent ma zdolność logicznego myślenia i powiązywania działań z konsekwencjami
Wymiary:
- afektywny:
P. - rozumienie emocji, nie znajomość ich źródeł
I.K. - człowiek nie radzi sobie z emocjami, utrata kontroli
- behawioralny:
P. - kontrola zachowań
I.K - brak kontroli zachowań
- poznawczy
P. - zdolność logicznego myślenia pacjenta, widzenie różnych zależności, łączenie faktów
I.K. - nie posiada zdolności logicznego myślenia i wiązania faktów
2. Fazy wykorzystania seksualnego dziecka.
Faza wciągania - celem sprawcy jest nakłonienie dziecka do podjęcia wspólnie czynności seksualnych, aby to osiągnąć sprawca potrzebuje zarówno dostępu do dziecka, jak i odpowiedniej okazji; są dwa typy sprawców:
- molestujący, który posługuje się: zachęcaniem (zwodzenie, uciekanie się do sztuczek i nagród lub wykorzystanie autorytetu dorosłego) lub wciąganiem w pułapkę (manipulacja dzieckiem - szantaż, stwarzanie sytuacji bez wyjścia, zrzucanie odpowiedzialności na dziecko, robienie filmów pornograficznych i zdjęć);
- gwałcący dziecko - używa gróźb albo ucieka się do siły fizycznej; grozi zazwyczaj, że zabije lub okaleczy dziecko, czy kogoś dziecku bliskiego, albo, że sam popełni samobójstwo.
Faza interakcji seksualnych - może obejmować masturbację, dotykanie, penetrację przy użyciu palców, penetrację oralną, analną, przymuszanie do prostytucji i pornografię; dorośli często nakazują, wymagają lub zmuszają dziecko do różnych działań.
Faza zapewniania skrytości - zapewnienie sprawców, że o ich kontaktach nikt nie może się dowiedzieć; celem sprawcy jest podtrzymywanie tych czynności, aby uniknąć zdemaskowania i zachować dostęp do dziecka.
Faza ujawnienia - celowe ujawnienie czasem komplikuje sprawę, bo otoczenie nie chce uwierzyć; przypadkowe ujawnienie może nastąpić na skutek: ciąży, choroby wenerycznej, zachowań seksualnych, urazu fizycznego.
Faza wytłumienia - próby wyciszenia sprawy mogą być podejmowane przez sprawcę, dziecko, rodziców, innych członków rodziny, społeczność lokalną, instytucję; istnieje ku temu kilka powodów m. in. Obawa przed rozgłosem, przed zemstą, chęć chronienia reputacji rodziny, sprawcy, instytucji.
Faza powrotu do normalnego życia - obejmuje ona położenie kresu nadużyciom, zapewnienie dziecku pomocy medycznej i psychologicznej oraz pomaganie osobom bliskim z otoczenia dziecka w pokonywaniu urazu lęku, gniewu, poczucia doznanej zdrady i rozpaczy.
3. Teoria poznawcza IK.
ludzie popadają w kryzysy, bo fałszywie oceniają zdarzenia;
mogą odzyskać kontrolę nad działaniami i zdarzeniami tylko poprzez zmianę sposobu myślenia;
potrzeba treningów poznawczych - działanie na człowieka.