Pedagogika Ogólna (1) 31.10.2010

Literatura:
1)Nowak.M. Podstawy pedagogiki otwartej Lublin 2000
2) Pedagogika.Podręcznik akademicki red. Z.Kwieciński,B.Śliwierski Wa-wa2004
3)Pedagogika ogólna: tradycja teraźniejszości nowe wyzwania red T. Hejnicka- Brzezińska Bydgoszcz 1995
4)Brzezińska w: Wychowanie i pedagogika w dobie przemian kulturowych Podręcznik akademicki Kraków 2005
5)Kurowski S. Problematyka współczesnych systemów wychowania Kraków 2003
6)Problemy antymonie dylematy i kontrowersje w myśleniu o pedagogice i edukacji red T. Hejnicka-Brzezińska Bydgoszcz 2003
7)Śliwierski Wspólczesne teorie nurty wychowania Kraków 2003
8) Ewolucja „ogólności” w dylematach pedagogicznych red Hejnicka- Brzezińska R.Leppat
Bydgodzcz 2003
9)Sculz P. Wykłądy z pedagogiki ogólnej T1. Perspektywy światopoglądowe w wychowaniu Toruń 2003
10)Cichoń W Człowiek wartość wychowanie Kraków 1996
11) Olbrcht K Prawda dobro i piękno w wychowaniu człowieka jako osoby Katowice 2000
12) Jasiński K Kogo wychowujemy- człowieka moralnie dobrego czy człowieka dobrych obyczajów w: Pokój z dziećmi red B Smolińska -Theis Wa-wa 1999
13) Gdańskie rodowody pedagogiczne geneza kontynuacja inspiracje przemienianie znaczeń wychowawczych red.F.Rodziewicz K.Rzędzicka E. Zalewska Gdańsk 2004

PEDAGOGIKA OGÓLNA-NAZEWNICTWO
-podstawy pedagogiki
-pedagogika fundamentalna
-pedagogika teoretyczna
-filozofia pedagogiki

T: Pedagogika ogólna jako dyscyplina pedagogiczna

PEDAGOGIKA OGÓLNA definicja (wg.Okonia) 1976
- „dyscyplina, która zajmuje się bądź ma się zajmować najbardziej ogólnymi problemami wychowania: jego celami (teleologia lub aksjologia pedagogiczna) ontologicznymi, antropologicznymi i kulturologicznymi podstawami, analizą porównawczą różnych systemów wychowania, swoistością pedagogiki jako nauki (epistemologia pedagogiczna) i problemami badań pedagogicznych (metodologia pedagogiczna)”

S.KUNOWSKI R.SCHULZ -pedagogika ogólna powinna zajmować się:

-Teoretyczny dyskurs światopoglądowy dotyczący całości instytucji wychowania

-Tworzenie teorii ładu edukacyjnego. Generalnej teorii edukacji

-Ogólna wiedza pedagogiczna

-Dyskurs epistemologiczny dotyczący zjawisk edukacyjnych

-Akcent na perspektywy światopoglądowe w wychowaniu

-Poszukiwanie „ogólności” myślenia pedagogicznego i „w” myśleniu pedagogicznym

PEDAGOGIKA OGÓLNA definicja (SCHULZ 2003)
„pedagogika ogólna jest zaangażowana w szeroko pojmowany dyskurs światopoglądowy, dyskurs obejmujący (…) czynności budowania, archiwizowania, analizowania, oceniania i propagowania światopoglądów edukacyjnych”

PEDAGOGIKA OGÓLNA NAZEWNICTWO
Studia I stopnia

Wstęp do pedagogiki

Wprowadzenie do pedagogiki

Propedeutyka pedagogiki

Prolegomena do pedagogiki

STANDARDY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PEDAGOGIKA
Studia I stopnia
- Pojęcie i systemy pedagogiczne

- propedeutyka nauk społecznych

Studia II stopnia
-Pedagogika ogólna

Stan rozwoju - PEDAGOGIKA OGÓLNA -POLSKA
Okres międzywojenny
Sergiusz Hessen, Henryk Rowid, Zygmunt Mysłakowski - Poszukiwanie podstaw wychowania, tego co podstawowe i ogólne w wychowaniu - niezależne od miejsca i czasu.

Okres powojenny od 1945
A)- Józef Pieter, Antoni Bolesław Dobrowolski, Kazimierz Sośnicki - Poszukiwanie filozoficznych podstaw wychowania, budowanie teorii średniego lub najwyższego zasięgu ogólności
B) od 1970 r.):- Heliodor Muszyński - Odrzucenie dotychczasowego dorobku pedagogiki ogólnej i pedagogika socjalistyczna - jedyną „słuszną” formą uprawiania pedagogiki

Okres współczesny (po 1989r)
- I Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny (1993 r., H. Muszyński akontra Z. Kwieciński)

- Powołanie Zespołu Pedagogiki Ogólnej przy KNP PAN (1993/94)

Poszukiwanie filozoficznych podstaw wychowania, budowanie teorii średniego lub najwyższego zasięgu ogólności

Pedagogika Ogólna (2) 13.11.2010r

STAN POSIADANIA PEDAGOGIKI OGÓLNEJ ->POLSKA

159(2010) 143(2008)-doktorów
52(2010) - doktorów habilitowanych
24(2010) - profesorów
2008 - 30 doktorów habilitowanych i profesorów

Najważniejsze postacie
prof. dr hab. Teresa Hejnicka-Bezwińska

prof. dr hab. Zbigniew Kwieciński

prof. dr hab. Aleksander Nalaskowski

prof. dr hab. Roman Schulz

prof. dr hab. Bogusław Śliwerski

prof. dr hab. Stanisław Palka

ks. dr hab. Marian Nowak

dr hab. Ewa Rodziewicz

dr hab. Krzysztof Rubacha

dr hab. Robert Kwaśnica

dr hab. Roman Leppert

dr hab. Astrid Męczkowska-Christiansen

- 8 KATEDR PEDAGOGIKI OGÓLNEJ
- JEDYNA KATEDRA ZA CZASÓW PRL: KATEDRA PEDAGOGIKI OGÓLNEJ, Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej; Wydział Rewalidacji i Resocjalizacji (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej; Wydział Nauk Pedagogicznych; Katedra Podstaw Pedagogiki)

PEDAGOGIKA JAKO NAUKA I PROBLEMY TOŻSAMOŚCIOWE PEDAGOGIKI

NAUKA - Trudności w ustaleniu definicji

1) n.czynnościowo
-to zespół czynności zmierzających w sposób uporządkowany, metodyczny do osiągnięcia wiedzy o danym przedmiocie

2)n.przedmiotowo (jako wytwór)
- to uporządkowany zbiór zdań lub pytań zawierający:

wiedzę interesującą

intersubiektywnie sensową, czyli komunikowalną

intersubiektywnie sprawdzalną, czyli kontrolowaną

3)n.socjologicznie
-to pewna działalność społeczna wraz z uprawiającymi ją i korzystającymi z niej osobami, instytucjami
-nauka jako pewien dział kultury

Każdą naukę można charakteryzować poprzez podanie jej:
1)przedmiotu
2)aspektu
3)celu
4)metody

Przedmiot pedagogiki jest człowiek, który podlega zainteresowaniu również innych dziedzin.
Aspektem rozwój, kształcenie i wychowanie.
Cele opisowe(jak jest?), diagnostyczne (dlaczego?), prognostyczne (w którym kierunku Pojdzie zmiana, jak powinno być?), instrumentalne (jak osiągnąć postawione cele).
Pedagogika nie posiada jednej metody dlatego zapożycza metod logi innych nauki (filozofii nauk przyrodniczych, logiki)

Krótka historia pedagogiki
-pais
-paidea
-paidagogos
-Herbert Jan Fryderyk(1776-1841) - profesor filozofii

KONCEPCJA „NAUKOWOŚCI” PEDAGOGIKI wg. Herbarta (ojciec pedagogiki)

PEDAGOGIKA

FILOZOFIA PSYCHOLOGIA
„NAUKOWOŚĆ”; „SKUTECZNOŚĆ”;
”TEORIA” „PRAKTYKA”

MIEJSCE PEDAGOGIKI W SYSTEMIE NAUK

NAUKA

METANAUKI (nauka o nauce) N.FILOZOFICZNE N.NIEFILOZOFICZNE
-pedagogika ogólna (refleksje o danej nauce)

TEOLOGIA FORMALNE REALNE
(DEDUKCYJNE) (INDUKCYJNE)

PRZYRODNICZE HUMANISTYCZNE

PEDAGOGIKA

PEDAGOGIKA, A INNE NAUKI (współpraca)













Filozoficzne: filozofia wychowania, podstawy antropologiczne wychowania, aksjologia, etyka zawodowa.

Przyrodnicze: biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania, biochemia

Humanistyczne: historia wych i myśli pedagogicznej, socjologia wych, socjologia edukacji, psychologia rozwojowa, psychologia wych, ekonomia oswiaty, polityka oswiaty,

Teologiczne: teologia wych, etyka teologiczna,

PEDAGOGIKA JAKO ZESPÓŁ NAUK O WYCHOWANIU
1)DYSCYPLINY OGÓLNE

PEDAGOGIKA OGÓLNA

FILOZOFIA WYCHOWANIA i EDUKACJI-WĄTPLIWE

TEORIA WYCHOWANIA

POLITYKA OŚWIATY I WYCHOWANIA-WĄTPLIWE

DYDAKTYKA I TECHNOLOGIA KSZTAŁCENIA

HISTORIA OŚWIATY, WYCHOWANIA I MYŚLI PEDAGOGICZNEJ-WĄTPLIWE

2)NAUKI POMOCNICZE PEDAGOGIKI

PSYCHOLOGIA WYCHOWANIA I EDUKACJI

SOCJOLOGIA WYCHOWANIA I EDUKACJI

BIOMEDYCZNE PODSTAWY ROZWOJU I WYCHOWANIA

FILOZOFIA WYCHOWANIA I EDUKACJI

HSTORIA OŚWIATY, WYCHOWANIA I MYŚLI PEDAGOGICZNEJ

POLITYKA OŚWIATY I WYCHOWANIA

3) DYSCYPLINY SZCZEGÓŁOWE

KRYTERIUM WIEKU I ROZWOJU

• p.prenatalna

• pedologia (p. dziecka)

• hebagogika (p. młodzieży)

• andragogika (p. dorosłych)

• gerontogogika (p. ludzi starych)

• p. specjalna (np. surdopedagogika, tyflopedagogika, oligofrenopedagogika, rewalidacyjna, resocjalizacyjna - Surdopedagogika (p. głuchych); Tyflopedagogika (p. niewidomych); Oligofrenopedagogika (p. niepełnosprawnych intelektualnie); P. rewalidacyjna (p. „leczenia” - terapii pedagogicznej); p. resocjalizacyjna (p. osób nieprzystosowanych społecznie)

KRYTERIUM OSOBY, MIEJSCA, INSTYTUCJI
PEDEUTOLOGIA (O NAUCZYCIELU), rodziny, wczesnoszkolna, szkolna

KRYTERIUM SYTUACJI I RELACJI WYCHOWAWCZYCH - ped. Społeczna, opiekuńczo-wychowawcza, kultury, pracy

KRYTERIUM PERSPEKTYWY BADAWCZEJ: BADANIA HORYZONTALNE (ped porównawcza); BADANIA WERTYKALNE (historia myśli pedagogicznej i wychowania)

Pedagogika Ogólna (3i4) 28.11.2010r

OD WIEDZY POTOCZNEJ DO NAUKOWEJ
-Etap refleksji przednaukowej, potocznej

-Etap formowania się refleksji teoretycznej

-Etap refleksji naukowej

POZNANIE	1 POTOCZNE	2NAUKOWE
A-CEL	PRAKTYCZNY	TEORETYCZNY
B- PRZEDMIOT	„ZLEPEK” SPRAW, ASPEKTÓW ITP	OKREŚLONY
C- METODA	„BEZMETODZIE”	OKREŚLONE, OPRACOWANIE METODY STOSOWANE ŚWIADOMIE I SYSTEMATYCZNIE
D- MOTYWY	POZAPOZNAWCZE	POZNAWCZE
E- KTO	KAŻDY	KOMPETENCJE I TRENING

POZNANIE POTOCZNE, A NAUKOWE
A1
Doraźna orientacja w życiu, potrzeby na co dzień, tu i teraz ma nam służyć
A2
wychodzimy po za aspekt praktyczny na 1 miejscu cel teoretyczny , uzyskanie wiedzy o danym przedmiocie , chcemy poznać istotę zjawiska
B1
to wszystko co nas otacza bez wyróżnienia konkretnego przedmiotu, przyglądamy się temu co potrzebujemy zależy od naszych potrzeb i okoliczności
B2
badacz wybiera konkretny aspekt uszczegółowiony, np. rodzina - konflikty
C1
Trudno określić konkretną metodę, nie zastanowiwszy się czy nasza metoda jest adekwatna
C2
zastanawiamy się która metoda pasuje do problemu, metody muszą być konkretnie wskazane (określone i opracowane) , stosowane świadomie i systematycznie, wskazujemy techniki, opisujemy i uzasadniamy dlaczego stosujemy daną metodę
D1
Upodobania emocje, pragnienia, marzenia (subiektywne odczucia), swoje indywidualne odczucia
D2
oprócz czynników poznawczych (dlaczego?), trzeba zwrócić uwagę również na motywy poza poznawcze (subiektywne)
E1
każdy jest kompetentny aby zbierać wiedzę z doświadczenia życiowego
E2
Kompetencje i trening są niezbędne, aby prowadzić badania

WIEDZA PEDAGOGICZNA

• Ma tą skłonność, że sięga nie tylko do wiedzy czysto naukowej ale i do wiedzy potocznej.

• Nie możemy zostać na poziomie wiedzy potocznej , wiedzę tą można unaukowić

1)etap refleksji przednaukowej, potocznej
Doświadczenie życiowe pedagoga dotyczy wychowania, nauczania, opis refleksji , indywidualne doświadczenia nad edukacją, wychowaniem i opieką
2)etap formowania się refleksji teoretycznej- etap przejściowy
Własne doświadczenia, refleksje, doświadczenia porównujemy z doświadczeniami innych, weryfikacja naszej wiedzy, unaukowiamy częściowo naszą wiedze, możemy zobaczyć co jest wspólne czy mamy wspólne wnioski , możemy zweryfikować poglądy, różnorodne poradniki(poradnik nie jest zupełnie naukowym źródłem)
3)etap refleksji naukowej
Czysta nauka. Namysł krytyczny, poddajemy naszą wiedzę falsyfikacji .SYstematyczna wiedza, szukamy dziury w całym tzn., gdzie jest nie spójne, co jest nieprawdziwe, gdzie są błedy w myśleniu i wnioskowaniu. Dokonujemy uogólnienia ze szczegółowych danych, wyciągamy ogólna teorie , logicznie porządkujemy wiedzę w zbiór spójnych ze sobą zadań. Teoria musi być komunikowalna i sprawdzalna(wypracowany język, jednoznaczne pojęcia) . Nasza teoria musi być do sprawdzenia przez innych. Jasno określona metodologia i metodyka. Na tym etapie są wszelkie badania, konstruowanie wszelkich teorii, pedagogiki różnych pedagogów

RELACJA MIĘDZY PRAKTYKĄ A TEORIA
Model wg. H.Turnera

Poprzez wychowanie i praktykę stwarzamy naszą teorię empiryczną (indywidualną), ta teoria interesuje inne osoby i przez nie wprowadzana jest w praktykę/ w życie/, widzą , że się sprawdza, ale brakuje jej trochę rzeczy. Dzięki weryfikacji przez praktykę zostaje skorygowana (to, co się nie sprawdziło) i teraz uzyskujemy teorię średniego zasięgu (udoskonaloną) - prace jej twórcy i innych, którzy ją propagują. Wpisanie tego ruchu pedagogicznego w jakiś szerszy ruch myślowy - ponowne spotkanie z praktyką -> teoria ogólna (np. Montessori. )

PROBLEM PEWNOŚCI POZNANIA W PEDAGOGICE:

• OSOBOWOŚĆ POZNANIA I PEDAGOGIKI -działalność pedagogiki traktowana jako sztuka, podkreślenie twórczego charakteru, trzeba ją ciągle modyfikować

• REINTERPRETACJA- ciągłe wzajemne weryfikowanie korygowanie, żadna z teorii nie jest stała, coś uzupełniamy, reinterpretujemy, bierzemy pod uwagę nowe czasy, rzeczy, jesteśmy otwarci na zmianę

• TEORIA-PRAKTYKA- nie powinny bez siebie istnieć, wzajemnie się weryfikują, przerost teorii nad praktyką-problemem

• FALSYFIKACJA TEORII podatność na szukanie słabych punktów teorii, udowadniamy, że teoria jest fałszywa

• UOGÓLNIANIE - INDUKCJONIZM - dane zjawisko może być w różny sposób interpretowane, uogólniamy jednostkowe fakty i ten fakt wyjaśnia różne teorie.

• HIPOTEZA- antyindukcjonizm - hipoteza-zakładamy, że dane zjawisko tak a tak funkcjonuje. Stwaiamy hipotezę i szukamy potwierdzeń.

PEDAGOGIKA JAKO DYSCYPLINA WIEDZY:

PROBLEM PRAWDY I JEJ POZNAWALNOŚCI. PODSTAWY EPISTEMOLOGICZNE
Podstawowe problemy:
1)Źródło poznania
APRIORYZM- istnieje wiedza niezależna od doświadczenia, np. dzięki spekulacji intelektualnej, intuicji, iluminacji lub dzięki wrodzonym pojęciom. a APOSTERIORYZM-wiedza, poznanie dokonuje się dzięki doświadczeniu
RACJONALIZM-rozum organizuje nasze poznanie; wartość ma poznanie intersubiektywnie komunikowalne i kontrolowalne; wypracowywanie zrozumiałych pojęć. A IRRACJONALIZM-poznanie racjonalne ma ograniczone zastosowanie, a ludzkim poznaniem kierują także inne czynniki
2)Przedmiot Poznania
REALIZM- byt istnieje niezależnie od świadomości poznającego, cechą bytu jest jego poznawalność, można go bezpośrednio doświadczyć
IDEALIZM-istnienie bytu jest zależne od świadomości poznającego, poznajemy tylko własną świadomość i jej wytwory. nie mamy bezpośredniego kontaktu z rzeczywistością, kontrola tylko ze świadomością, która jest poznawalna, ponieważ konstruuje rzeczywistość
3)Problem prawdy i prawdziwości

Pedagogika Ogólna (5) 11.12.2010r

PRAWDA I PRAWDZIWOŚĆ- podstawowe problemy
1)koncepcje prawdy (klasyczna, nieklasyczna)
2)właściwości prawdy (kwestia prawdziwości)
3)poznawalność prawdy

KONCEPCJA KLASYCZNE -zgodność między treścią poznania a jego przedmiotem (Arystoteles „zgodność myśli z rzeczywistością”- prawda jest niezależna od czasu i miejsca, odczytujemy to , co już jest)

KONCEPCJE NIEKLASYCZNE- problem doboru KRYTERIUM uważania coś za prawdziwe

1. K. KOHERENCYJNA

2. K. PRAGMATYCZNA

3. K. EWIDENTYSTYCZNA

4. K. POWSZECHNEJ ZGODY

5. K. INFINITYSTYCZNA

K. KOHERENCYJNA - każda niesprzeczna opowieść jest prawdziwa (=spójność logiczna); prawdziwe jest to, co się da włączyć w dany system, co jest z nim niesprzeczne; prawdziwość jest tylko lokalna

K. PRAGMATYSTYCZNA (PRAGMATYCZNA) - kryterium prawdziwości jest użyteczność (pożyteczność) poznania w działaniu

K. EWIDENTYSTYCZNA
kryterium prawdziwości jest oczywistość odczuwana subiektywnie (relatywizm) i/lub przedmiotowo (oczywistość jako odsłonięcie ostatecznej podstawy (wiarygodności) naszych stwierdzeń
K.POWSZECHNEJ ZGODY
-powszechna zgoda jest ostatecznym i nieodwołalnym kryterium prawdziwości
K. INFINITYSTYCZNA: prawda jest procesem nieskończonym - prawdziwość dotyczy zarówno przeszłości, jak i przyszłości, więc sprawdzenie zgodności jest niemożliwe. Prawda jest więc na teraz, bo nie znamy przyszłości

PRAWDA I PRAWDZIWOŚĆ
Spór o właściwości prawdy - „PRAWDZIWOŚĆ”
A-ABSOLUTYZM
-prawdziwość jest niezmienną cechą niezależną od poznającego
-prawdziwość jest niestopniowana
-zawsze jest taka sama
-prawda jest: niezmienna, uniwersalna
B-RELATYWIZM
-nie ma czegoś takiego jak prawda uniwersalna, niezmienna
-coś może być raz prawdą raz fałszem
Spór o poznawalność prawdy
A-DOGMATYZM
-poznajemy prawdziwie i możemy to wykazać
B-PROBABILIZM
-nie można ostatecznie rozstrzygnąć tego sporu, ale można uprawdopodobnić nasze rozstrzygnięcia (wyniki badań muszą być jak najbardziej prawdopodobne)
C-AGNOSTYCYZM
-nie możemy wykazać, że poznajemy prawdziwie i/lub nie poznajemy prawdziwie
D-SCEPTYCYZM
-spór o poznanie prawdy jest nierozstrzygalny

„Prawda ma naturę symfoniczną”-Hans URS von Balthasar(1905-1988)”Prawda jest symfoniczna: aspekty chrześcijańskiego pluralizm”,Poznań 1998

PEDAGOGIKA OGÓLNA-Podstawy antropologiczne
ANTROPOLOGIA A PEDAGOGIKA
Kim jest człowiek?

1. Opisy i interpretacje faktu ludzkiego (rozumność, wolność)

problem wolności i rozumności- czy człowiek jest wolny i do jakiego stopnia?; czy może jest zdeterminowany?
NIE MA WOLNOŚCI= NIE MA ODPOWIEDZIALNOŚCI

- rozumność i wolność odróznia człowieka od reszty świata
-ukierunkowanie na dane działanie
Rozumność- na ile człowiek jest w stanie cokolwiek przeniknąć?

2. Jaki jest cel i sens życia czł.? Jaki jest horyzont życia człowieka? (śmierć, Bóg, cnota, szczęście, społeczeństwo, kultura, religia?)

1)śmierć, Bóg
- nie ma jednej odpowiedzi
-śmierć jest jedyną pewną i nieuniknioną
dążenie przez człowieka do Bóga
-„życie po śmierci”- czy człowiek po śmierci dalej prowadzi? swój żywot
2) cnota
-celem życia jest bycie cnotliwym tu i teraz
-przygotowanie młodego pokolenia do życia w cnocie
3)szczęście
-człowiek jak istota szczęśliwa „Carpe diem”
4)społeczeństwo
-życie w społeczności (bycie pożytecznym dla społeczeństwa)
-samorealizacja
5) kultura
-wrośnięcie w kulturę, tworzenie jej
-udoskonalanie samej natury ludzkiej
6)religia
-podporządkowanie życia - kształcenie ludzi religijnych

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA
a)biologiczna(fizjologia, genetyka) - cieleśni, potrzeby, instynkty, kod genetyczny
b)psychiczna (procesy psychiczne) - przeżycia, doznania, rozumność, wolność
c)społeczna( interakcje społeczne) - zyje w społeczeństwie, w nim funkcjonuje, struktury społeczne,
d)kulturowa( tworzy kulturę, spuścizna)- tworzy kulturę materialną i duchową
e)duchowa (dyskurs o duchowności) - coś co przekracza materialność

Antropologia a pedagogika:

• Problemy relacji między „kulturą”, a „naturą”

• Wymiar naturalny i nadprzyrodzony

• Osoba ludzka wobec własnej wolności, odpowiedzialności i sumienia

• Rozumność osoby ludzkiej wobec poznawalności/niepoznawalności prawdy

Pedagogika Ogólna (6) 12.12.2010
T: Aksjologiczne podstawy

KRYZYS AKSJOLOGI W PEDAGOGICE
1)kryzys idei nauki i naukowości w wersji pozytywistycznej/scjentystycznej
2)kryzys wizji społeczeństwa i jego kultury
3)kryzys aksjologii, moralności, etyki (relatywizm, indyferentyzm)

RELATYWIZM-pogląd filozoficzny, wedle którego prawdziwość wypowiedzi można oceniać wyłącznie w kontekście systemu, w którym są one wypowiadane. Tym samym relatywizm stwierdza, że nie istnieją zdania niosące absolutną treść, których ocena byłaby identyczna i niezależna od jej kontekstu. Prawdziwość dowolnego sądu zależy od przyjętych założeń, poglądów czy podstaw kulturowych

INDYFERENTYZM
-to postawa zobojętnienia i braku zainteresowania wobec istotnych spraw społecznych (indyferentyzm społeczny),
-politycznych (indyferentyzm polityczny),
-moralnych (indyferentyzm moralny),
-religijnych (indyferentyzm religijny czyli apateizm),
-językowych (indyferentyzm językowy)
-identyfikacji (tożsamości) z danym terytorium (indyferentyzm terytorialny)

STRUKTURA I PRZEBIEG PROCESÓW WYCHOWAWCZYCH:

• WARSTWA AKSJOLOGICZNA - ideał i cele wychowania

• warstwa operacyjna - formy, metody i środki wychowania

• sytuacja wychowawcza - kontekst i uwarunkowania, zmienne okoliczności

IDEAŁ WYCHOWANIA
a)przesłanki antropologiczne- wartości osobowe
b) przesłanki aksjologiczno - etyczne (wartości ponadczasowe)
c)refleksja nad potrzebami społeczeństwa-wartości społeczne
d) przesłanki natury ideologicznej- globalne interpretacje rzeczywistości i wizje przyszłości świata
e)przesłanki religijne- całościowe interpretacje rzeczywistości w świetle danej religii

AKSJOLOGIA, A PEDAGOGIKA
1. WYCHOWANIE „KU WARTOŚCIom”:
-przymus, czy swoboda wyboru?
-urabianie, czy wspieranie?
-adaptacja, czy sprzeciw?
2)PROBLEM WAROŚCI UNIWERSALNYCH-UNIWERSALNYCH CELÓWWYCHOWANIA

• OSOBA LUDZKA JAKO WARTOŚĆ UNIWERSALNA

• Problem „celu ostatecznego”, celów indywidualnych i instytucjonalnych, norm społecznych

Pedagogika Ogólna (7) 8.01.2011

PEDAGOGIKA OGÓLNA. POIDSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGIKI. PODSTAWY ONTOLOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

• WYCHOWANIE ; SOCJALIZACJA; KULTURACJA; EDUKACJA

WYCHOWANIE

• zakresy znaczeniowe

• wąskie i szerokie rozumienie

• cechy procesów wychowawczych

• źródła wychowania (przyczyny)

• stanowiska wobec skuteczności wychowania

WYCHOWANIE - ZAKRESY ZNACZENIOWE

 1. W. jako oficjalny system wychowania (akty prawne określające funkcje instytucji oraz proces realizacji ich zadań (pedagogika porównawcza), ogólny system wychowania w danym państwie)

 2. W. jako system wychowawczy określonej instytucji (szkoła-> rodzina; akty prawne, ale ważne są również wyniki środowiskowe. (ped społeczna i ped. Wychowania))

 3. W. jako rodzaj ludzkiej działalności (rola wychowawcy, ukierunkowanie działań na określenie założonych celów (dydaktyka, pedeutologia), potrzebna wiedza do tworzenia celów)

 4. W. jako przebieg, proces rozwoju osobowości wychowanka (wychowanek- najważniejszy, jego rozwój; wychowanie jako pewien ciąg zmian, które można nazwać rozwojem, jeśli przechodzi etap od najniższych do najwyższych; koncentracja na zmianach w osobowości wychowanka)

 5. W. jako „produkt” oddziaływań wychowaw. (potoczne rozumienie pojęcia „W”) (ważna dla wszystkich nauk, które specjalizują się w badaniach; posługujemy się nim w myśleniu potocznym )

SZEROKIE I WĄSKIE ROZUMIENIE POJĘCIA „WYCHOWANIE”

 szerokie - w. to wszelkie działania wpływające na kształtowanie się osobowości wychowanka (pojawia się w ped społecznej)

wąskie - w. to jedynie zamierzone i zaplanowane (świadome i celowe) oddziaływania na wychowanka podejmowane w określonym celu i w określonej sytuacji

(stanowisko pośrednie: w. jako ukierunkowana socjalizacja) - pedagodzy używają tego wąskiego znaczenia

CECHY WYCHOWANIA

• jest procesem - ciąg faktów doprowadza do zmian w osobowościach;

• złożoność - proces złożony i długi; w trakcie wychowania dokonują się pewne zmiany w osobowościach wychowanków - zaplanowane lub nie

• permanentność - czyli przez całe życie ze zmienną dynamiką

• relacyjność i interaktywność - wychowanie nigdy nie jest jednokierunkowe, wychowanie i uczeń są jednocześnie podmiotem i przedmiotem wychowania

• intencjonalność - wychowanie ma swoje cele i skutki, odpowiedzialność wychowawcy

ŹRÓDŁA WYCHOWANIA (PRZYCZYNY)

 1. przyczyny wewnętrzne

 antropologia

gł. pyt.: Kim jest człowiek, jaka jest jego natura, by zgodnie z nią człowiek rozwijał się i działał?

2. przyczyny zewnętrzne

 oczekiwania społeczne: jaki powinien być idealny obywatel?- występują rózne ideologie

3. „złoty środek” -człowiek powinien realizować swoją potencjalność, ale też powinien rozwijać się, włączać w życie społeczne. Wychowanie polegające na zaspokajaniu również potrzeb społecnzych

STANOWISKA WOBEC PERSPEKTYW (SKUTECZNOŚCI) WYCHOWANIA

1. optymizm wychowawczy - przekonanie o wszechmocy wychowania. Kształtowanie dowolnie człowieka i społeczności. Wychowanie bez ograniczeń, pozwalające na osiągnięciu „raju” - marksizm

2. pesymizm wychowawczy  - nic nie da się zrobić, bezsilność wychowania. Założenie, że człowiek jest tak zdeterminowany, ukształtowany, uformowany już na samym początku i jego możliwości rozwojowe, więc wychowanie nic tu już nie zmieni. Jak ktoś ma być przestępcą, to i tak nim będzie.

3. realizm pedagogiczny - łączy optymizm i pesymizm, założenie, że człowiek jest do pewnego stopnia zdeterminowany (fizycznie, społecznie), ale jest podatny na zmiany i wychowanie, a i jest zdolny do przekroczenia pewnych granic i swoich cech determinujących.

SOCJALIZACJA - proces nabywania kompetencji społecznych i rozwijania osobowości dokonujący się za przyczyną różnorodnych oddziaływań: zamierzonego wychowania i nieintencjonalnych, spontanicznych wpływów środowiska społecznego.

Uczymy się jak funkcjonuje świat, jak należy się w nim poruszać.

SOCJALIZACJA

 1. uczenie się wartości i norm społ.  

2. formowanie sumienia (moralności)  

3. uczenie się ról społecznych

KULTURA - Kultura w ujęciu najbardziej ogólnym, to pewien określony świat wartości, czyli celów, które człowiek stawia sobie do realizacji i realizuje oraz środków, którymi człowiek się posługuje; ich wyrazem jest pewien depozyt - „dziedzictwo” - suma wytworów różnego rodzaju, przekazywany z pokolenia na pokolenie

INKULTURACJA - AKULTURACJA (to samo)

Uczestnictwo w kulturze

• Bierne (Odtwarzanie; Zachowanie; „konserwowanie”)

• czynne (twórczość; przekształcanie; zmiana)

Człowiek jest i odbiorcą i nadawcą kultury.

EDUKACJA dzieli się na wychowanie i kształcenie. A kształcenie na nauczanie i uczenie się.

Edukacja - (definicji: K. Rubacha) ogół oddziaływań służących rozwijaniu i formowaniu zdolności życiowych człowieka, zawierających w sobie zarówno wychowanie, jak i kształcenie

Wychowanie - świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka

Kształcenie - system oddziaływań zmierzający do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do kształtowania świata i formowania własnej osobowości; obejmuje dwa procesy: nauczanie (proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami) i uczenie się (proces nabywania względnie trwałych zmian w zakresie wiedzy, umiejętności, postaw, nawyków)

Temat: Problem języka pedagogiki

Problem języka pedagogiki

1. Język jako narzędzie interpretowania doświadczenia

2. Napięcie pomiędzy „teorią” a „praktyką”

3. Język jako element „teorii”

1. Język jako narzędzie interpretowania doświadczenia (determinizm językowy):

• Język jako narzędzie interpretowania i klasyfikowania zjawisk („porządkowania świata”)

• Język jako wyraz przyjętej hierarchii wartości

• Język jako wyraz przyjętej i wypracowanej tożsamości społecznej i jednostkowej

• (problem przystawalności poszcz. kodów językowych - w teoriach naukowych - do własnej wizji świata, przyjętego systemu wartości, własnej tożsamości) np. starsi pedagodzy mają inne poglądy, bo żyli w innych warunkach

2. Napięcie pomiędzy „teorią” a „praktyką”:

• „ufilozoficznienie” i „uteoretycznienie” współczesnej pedagogiki w Polsce

• „użyteczność” „teorii” dla „praktyki”/ „praktyków” (współczesna pedagogika w ramach reakcji na upraktycznienie ped. Przy odrzuceniu typu filozofii. <->Współczesna pedagogika to nurt filozofii. Przerost teorii nad praktyką.

• Problem języka pedagogiki

• Polaryzacja między środowiskiem akademickim a „zwykłym pedagogiem”

• Niepraktyczność wiedzy pedagogicznej - „wypadnięcie” pedagogiki i pedagogów z obiegu medialnego (nie ma pedagogów, są psycholodzy, socjolodzy, prawnicy, filozofowie)

3. Język jako element „teorii”

3a. Język pedagogiki a badania empiryczno-analityczne, hermeneutyczno-fenomenologiczne

3b. „Pulsowanie” kategorii i „mapowanie” współczesnych odmian myślenia o edukacji

3. Język jako element „teorii”:

• Problem naukowości pedagogiki: sprawdzalność i intersubiektywna komunikowalność

• Instrumentarium językowe jako warunek intersubiektywnej komunikowalności

• Różnica między j. potocz. a naukowym

• „Ezoteryczność” i „egzoteryczność” tekstów pedagogicznych:

• „ezoteryczność” = wiedza i przekaz dla „wtajemniczonych”

• „egzoteryczność” = wiedza i przekaz na zewnątrz, dla osób spoza kręgu

• Rozdźwięk między uzyskanym wykształ-ceniem a nowymi trendami w pedago-gice: niezrozumiałość teorii i języka

• (problem przystawalności poszcz. kodów językowych)- to prowadzi do odrzucenia nowych trendów

3a. Język pedagogiki a badania:

Badania empiryczno-analityczne, ilościowe - prawa, zasady, mechanizmy, związki m. zjawiskami, dane empiryczne, poznanie przeciętnej statystycznej: OBIEKTYWNOŚĆ

Badania hermeneutyczno-fenomenologiczne, jakościowe; aby zrozumieć, zinterpretować, poznać istotę, wydobycie/odsłonięcie/nadanie sensu, indywidualność: SUBIEKTYWNOŚĆ

3b. „Pulsowanie” kategorii i „mapowanie” współczesnych odmian myślenia o edukacji

• Zmienność, ruchomość znaczeń

• Zróżnicowanie, wielość

• Kontekstualność

• Próby uchwycenia „tu” i „teraz”, proces

• Próby sytuowania siebie na „mapie” (mój wybór na różnorodność edukacji)

T: Cywilizacyjno-kulturowe uwarunkowania przeobrażeń wiedzy i praktyki pedagogicznej

Edukacja w kontekście przemian cywilizacyjnych przełomu wieków

1. Edukacja jako jedna z form działalności społecznej - związek edukacji z przemianami cywilizacyjnymi

2. Zmiany cywilizacyjne

3. Kryzys cywilizacji euroatlantyckiej

1. Edukacja w kontekście przemian cywilizacyjnych przełomu wieków

Edukacja jest jedną z najstarszych form działalności społecznej. Wraz ze zmianami cywilizacyjnymi zmieniają się społeczne i jednostkowe potrzeby edukacyjne

2. Zmiany cywilizacyjne

• Przełom: nowoczesność / ponowoczesność

• Globalizacja i upowszechnienie dostępu do wiedzy

• Zmiana sytuacji geopolitycznej (urodzenie, a teraz 2 inne światy)

• Zmiana koncepcji nauki i naukowości

Przełom nowoczesność / ponowoczesność:

• Wyczerpanie się idei modernistycznych

• Demistyfikacja oświeceniowej idei postępu

• Postmodernizm (ponowoczesne, w literaturze, sztuce, nauce i ped polskiej)

• Późna nowoczesność (druga nowoczesność)

Udało się dużo zmienić, technologii, ale to nie dało nam wyzwolenia od śmierci itp. Postmodernizm - w ped polskiej lata 90te do końca ubiegłego wieku. Prof. T. Szkudlarek UG 2005 stwierdził, że postmodernizm się zkończył. Głównej idei w pedagogice nie ma. Nurty - poszukiwania m.in. antyklerykalizm - ale żaden nurt szukający nie jest wiodący.

Globalizacja i upowszechnienie dostępu do wiedzy

• Rewolucja informatyczna

• Glokalizacja jako remedium na pewne aspekty globalizacji

Upowszechnienie dostępu do wiedzy to rewolucja radykalna. Dostęp do Internetu na całym świecie. Można wiedzę wszędzie pozyskać, z każdego zakątka.

Globalizacja - wytwarzanie większych współzależności, unifikacja kultury, ekonomizacja, mcdonaldy, produkty dostępne na całym świecie. Pozytywne skutki - wzrost poczucia solidarności ludzkiej; negatywne - problem zachowania odrębności kulturowej. Pytanie o tożsamość - czy jestem polakiem czy europejczykiem?

Glokalizacja - efekt globalizacji, trend przystosowania globalnych do lokalnych produktów. Tendencja do ochrony kultury lokalnej, ochrona odrębności wobec tendencji globalizmu. Bogactwo lokalności (z kulturą można budować idee). Wiem skąd idę, kim jestem - budowanie tożsamości.

Globalizacja - konsumpcja, brak celów, brak wartości, brak relacji, więzi, zagubienie korzeni, wartości.

Dać wartość -> to co mamy najbliżej- region - to wartość lokalna jako substytut poczucia sensu.

Zmiana sytuacji geopolitycznej

• Upadek ZSRR i wyłonienie się nowych organizmów państwowych

• Unia Europejska

• Poszukiwanie nowego uporządkowania świata i równowagi polityczno-militarnej, ekonomicznej i społecznej

Zmiana koncepcji nauki i naukowości

• Odwrót od modernistycznego rozumienia nauki i naukowości

• Odwrót od empiryzmu

• Odwrót od modelu badań nauk przyrod. w badaniach humanistycznych (badania ilościowe - jakościowe)

• Relacja: obiektywizm - subiektywizm (kiedyś obiektywizm, dziś subiektywizm)

• Powrót do modelu empirycznego, do schematu badań przyrodniczych

3. Kryzys cywilizacji euroatlantyckiej

• Dalszy postęp ateizacji i odejście od wielkich narracji - Islam

• Totalitaryzmy XX wieku

• Społeczne ruchy kontestacyjne

• „Trauma” kulturowa w Polsce

Dalszy postęp ateizacji i odejście od wielkich narracji

• Programowa ateizacja społeczeństw (Oświecenie-)

• Zniechęcenie porażką mitów oświeceniowych

Totalitaryzmy XX wieku

• Nazizm = narodowy socjalizm

• Komunizm / realny socjalizm

Społeczne ruchy kontestacyjne

• Kontestacja tradycji, stosunków społecznych, społeczeństwa - pokolenie 1968 r. (forma oporu, sprzeciwu)

• Rola ruchów społecznych jako formy komunikacji społecznej, formy nacisku

• Teoria krytyczna - krytyka praktyki edukacyjnej i emancypacja, opór wobec tradycyjnej szkoły (odejście od organizacji do szkoły alternatywnej)

„Trauma” kulturowa w Polsce

• Klęska „Homo sovieticus”

• Przejście od realnego socjalizmu do demokracji i wolnego rynku

• Kryzys aksjologiczno-etyczny (co jest dla mnie wartością)

• Kryzys tożsamości (świadomy wybór)

• Wieloletni drenaż ideologiczny świata nauki (po 89 zniknął nacisk, ale została cenzura)

• Polska: postkomunizm (bardziej adekwatna ) czy postmodernizm (nie przeszliśmy wszystkich faz modernizmu)?

5

PEDAGOGIKA

N.FILOZOFICZNE

N.PRZYRODNICZE

N.HUMANISTYCZNE

N.TEOLOGICZNE

---