Kinezjologia biodra

Dla stawu biodrowego prawidłowa postawa człowieka stanowi położenie krańcowe, w tym położeniu wszystkie włókna torebki stawowej są stosunkowo silnie napięte.

W położeniu niewielkiego zgięcia uda, odwiedzenia i rotacji zewn. (poz. pośrednia) włókna torebki stawowej są rozluźnione , w tym położeniu torebka stawowa jest najbardziej pojemna dlatego w trakcie stanu zapalnego wysięk stawowy wypełniający wnętrze torebki stawowej zmusza kończynę do ustawienia właśnie w takim położeniu. Wierzchołek głowy kości udowej odpowiada miejscu w którym panewka staje się najgłębsza. Obrąbek panewkowy przylega do brzegu chrzęstnego głowy. W prawidłowej pionowej postawie panewka obejmuje głowę kości udowej tylko po stronie tylnej i górnej, na stronie przedniej panewka nie styka się z głową a jedynie z więzadłem biodrowo - udowym.

Staw biodrowy jest stawem kulistym panewkowym, ruchy odbywają się w nim dookoła nieskończonej liczby osi z których możemy wyróżnić 3 główne:

- os poprzeczna łącząca środki obu głów kości udowej, dokonywane są wokół niej ruchy zginania i prostowania uda , przy ustalonym udzie wykonywane są dookoła niej ruchy zginania i prostowania miednicy

- druga os biegnie przez środek głowy k. udowej wokół której dokonują się ruchy odwodzenia i przywodzenia, jeżeli udo jest ustalone wykonywane są względem niej ruchy boczne miednicy

- trzecią osią jest oś obrotu biegnąca przez środek głowy kości udowej i środek stawu kolanowego a dookoła niej odbywają się ruchy rotacji zewn i wewn bądź przy ustalonym udzie rotacja miednicy.

Ruchy zgięcia i prostowania są tym bardziej ograniczone im większy jest zakres ruchów przywodzenia i odwodzenia . Odwrotnie Zakres odwodzenia i przywodzenia zmniejsza się ze wzrastającymi ruchami zgięcia i prostowania. Ruchy stawu biodrowego są prawie zawsze połączone z ruchami kręgosłupa , mogą być one przez nie uzupełniana lub częściowo zastępowane. Największy zakres ruchów zginania i prostowania nie występuje w płaszczyźnie strzałkowej lecz w pozycji niewielkiego odwiedzenia. W płaszczyźnie strzałkowej ruch zginania dochodzi do 120º przy ruchu przywodzenia znacznie się zmniejsza. W przypadku uda odwiedzionego do 40st ruch prostowania wynosi około 45st, ale w tzw. czystej pł. strzałkowej zakres ten wynosi tylko 15st.

Prostowanie uda z pozoru tylko dotyczy stawu biodrowego, w rzeczywistości ruch ten odbywa się w ss kręgosłupa L, w całości amplituda ruchu zginania i prostowania wynosi około 135 st , w przypadku odwiedzenia uda wynosi 165st, jeszcze większy zakres ruchu można osiągnąć w przypadku zgiętego kolana. Kolano wyprostowane wybitnie zmniejsza zakres ruchu nawet do 80st. w stawach biodrowych w ruchach w płaszczyźnie strzałkowej bierze również udział miednica ustawiając się w przodo- lub tyłopochyleniu , odbywa się to za pomocą:

1. przodopochylają

- biodrowo lędźwiowy

- prosty uda

- naprężacz powięzi szerokiej

- krawiecki , przywodziciel wielki , smukły , grzebieniowy

b) tyłopochylają : mm kulszowo goleniowe: 2-głowy uda, półścięgnisty i półbłoniasty .

Czynny ruch zginania i hamowania stawu biodrowego prowadzony jest przez mm i aparat więzadłowy.

Ruch prostowania hamuje przede wszystkim więzadło biodrowo udowe, jego 2 pasma : górne - poprzeczne i przednie oraz podłużne. Pozostałe więzadła w mniejszym stopniu ograniczają ruchy hamujące prostowanie, ponadto ruch prostowania ograniczony jest przez nadmierne napięcie mm kulszowo- goleniowych. W płaszczyźnie czołowej ruchy odwodzenia zachodzą w każdą stronę w zakresie 40º (rozkrok obu nóg wynosi około 80º) ruchy odwodzenia zwiększa rozluźnienie więzadła biodrowo udowego również udo zgięte do 60º zwiększa amplitudę odwodzenia przywodzenia nawet do 145º . przyjmuje się ze miednica nogi podporowej może nieznacznie odchylać się bocznie w trakcie prowadzenia ruchu odwodzenia. Odwodzenie hamują: więzadło łonowo-udowe oraz mm przywodzące udo. Przywodzenie hamuje więzadło biodrowo-udowe oraz więzadło głowy kości udowej.

Oś pionowa wokół której zachodzą ruchy obrotowe stanowi oś nośną kończyny, która w prawidłowych warunkach przechodzi przez środek s. biodrowego, kolanowego i skokowego. W postawie stojącej rotację zewn można wykonać tylko do 15º rotację wewn. do 35º. Jeżeli chcemy zwiększyć ruchy rotacyjne nawet do 100º to ruch rotacji należy prowadzić w pozycji zgiętego i odwiedzionego s. biodrowego. Rotacje zewn można zwiększyć do 40st a wewn nawet do 60st. przy odpowiednim ułożeniu uda , przy jego ustaleniu można wykonywać nieznaczne ruchy obrotowe miednicą . KBPG odchyla się wtedy ku tyłowi, po przeciwnej stronie kolce przesuwają się odwrotnie. Można to wykonać stojąc na jednej nodze dokonując obrotu tułowia wzdłuż osi pionowej podporowej nogi. Rotacja wewn hamowana jest głównie przez więzadło kulszowo-udowe , rotacja zewn hamowana przez więzadło biodrowo-udowe przy odwiedzionym s. biodrowym rotacje zewn hamuje również więzadło głowy kości udowej.

Najsilniejszym zginaczem s biodrowego jest m prosty uda. Jest on 4-krotnie silniejszy od m biodrowo lędźwiowego, kolejnymi mm pod względem siły są : naprężacz powięzi szerokiej i m krawiecki. W ruchach zginania pomocniczo bierze udział wiele mięśni ale ich rola jest drugorzędna. Z wielkiej masy prostowników największą prace wykonuje m pośladkowy wielki, poza nim głównymi prostownikami są : m. przywodziciel wielki , półbłoniasty, i pośladkowy średni. Siła prostowników jest prawie 3-krotnie większa od siły zginaczy. Najsilniejszym m przywodzącym jest przywodziciel wielki który wykonuje 4-krotnie większą prace od pozostałych przywodzicieli którymi są: m pośladkowy wielki , przywodziciel długi i krótki i m. półbłoniasty . do głównych odwodzicieli zaliczamy pośladkowy średni, naprężacz powięzi szerokiej i m prosty uda. Głównymi rotatorami zewnętrznymi są mm pośladkowe, zasłaniasz wewnętrzny, m biodrowo lędźwiowy . najsłabszym ruchem s biodrowego jest rotacja wewn, tłumaczy się to tym że ruch ten prawie nigdy nie występuje samodzielnie, wspomagany jest przez inne czynniki np. przez siłę ciężkości która niejako samoczynnie obraca kończynę do wewn. Najsilniej rotuje do wewn przywodziciel wielki oraz częściowo m pośladkowy mały.

Mięśnie stawu biodrowego ( podział funkcjonalny )

- m. biodrowo - lędźwiowy / m. iliopsoas /

a) m. lędźwiowy większy / m. psoas major /

b) m. lędźwiowy mniejszy / m. psoas minor /

c) m. biodrowy / m. iliacus /

- m. pośladkowy wielki / m. gluteus maximus /

- m. pośladkowy średni / m. gluteus medius /

- m. pośladkowy mały / m. gluteus minimus /

- m. naprężacz powięzi szerokiej / m. tensor fasciae latae/

- m. gruszkowaty / m. piriformis /

- m. dwugłowy uda ( głowa długa ) - / m. biceps femoris /

- m. zasłaniacz wewnętrzny - / m. obturatorius internus /

- m. bliźniaczy górny - / m. gemellus superior /

- m. bliźniaczy dolny - / m. gemellus inferior /

- m. czworoboczny uda - / m. quadratus femoris /

- m. grzebieniowy - / m. pectineus /

- m. zasłaniacz zewnętrzny - / m. obturatorius externus /

- m. przywodziciel długi - / m. adductor longus /

Zestawienie ruchów i wykonujących je mięśni w stawie biodrowym

ZGINANIE / flexio /

- m. prosty uda - / m. rectus femoris /

- m. biodrowo - lędźwiowy - / m. iliopsoas /

- m. naprężacz powięzi szerokiej - / m. tensor fasciae latae /

- m. krawiecki - / m. sartorius /

- m. przywodziciel długi - / m. adductor longus /

- m. przywodziciel krótki - / m. adductor brevis /

- m. grzebieniowy - / m. pectineus /

- m. smukły - / m. gracilis /

- m. pośladkowy średni - / m. gluteus medius /

- m. pośladkowy mały - / m. gluteus minimus /

PROSTOWANIE / extensio /

- m. pośladkowy wielki - / m. gluteus maximus /

- m. przywodziciel wielki - / m. adductor magnus /

- m. pośladkowy średni - / m . gluteus medius /

- m. pośladkowy mały - / m. gluteus minimus /

- m. półbłoniasty - / m. semimembranosus /

- m. dwugłowy uda ( głowa długa ) - / m. biceps femoris /

- m. półścięgnisty - / m. semitendinosus /

- m. zasłaniacz wewnętrzny - / m. obturatorius internus /

- m. bliźniaczy górny - / m. gemellus superior /

- m. bliźniaczy dolny - / m. gemellus inferior /

ODWODZENIE / abductio /

- m. pośladkowy wielki ( cz.górna ) - / m gluteus maximus /

- m. pośladkowy średni - / m .gluteus medius /

- m. pośladkowy mały - / m. gluteus minimus /

- m. naprężacz powięzi szerokiej - / m. tensor fasciae latae /

- m. krawiecki - / m. sartorius /

PRZYWODZENIE / adductio /

- m. przywodziciel wielki - / m. adductor magnus /

- m. pośladkowy wielki - / m. gluteus maximus /

- m. przywodziciel długi - / m. adductor longus /

- m. przywodziciel krótki - / m. adductor brevis /

- m. grzebieniowy - / m. pectineus /

- m. smukły - / m .gracilis /

- m. czworoboczny uda - / m. quadratus femoris /

- m. zasłaniacz zewnętrzny - / m. obturatorius externus /

- m. zasłaniacz wewnętrzny - / m. obturatorius internus /

- m. bliźniaczy górny - / m. gemellus superior /

- m. bliźniaczy dolny - / m. gemellus inferior /

ROTACJA ZEWNĘTRZNA - ODWRACANIE / supinatio /

- m. pośladkowy wielki - / m. gluteus maximus /

- m. pośladkowy średni ( cz. tylna ) - / m. gluteus medius /

- m. pośladkowy mały ( cz. tylna ) - / m. gluteus minimus /

- m. zasłaniacz zewnętrzny - / m. obturatorius internus /

- m. zasłaniacz wewnętrzny - / m. obturatorius externus /

- m. biodrowo - lędźwiowy - / m. iliopsoas /

- m. czworoboczny uda - / m. quadratus femoris /

- mm. bliźniacze - / mm. gemelli /

- m. gruszkowaty - / m. piriformis /

- m. prosty uda - / m. rectus femoris /

- m. przywodziciel wielki - / m. adductor magnus /

- m. przywodziciel długi - / m. adductor longus /

- m. przywodziciel krótki - / m. adductor brevis /

- m. dwugłowy uda (głowa długa ) - / m. biceps femoris /

- m. krawiecki - / m. sartorius /

- m. grzebieniowy - / m. pectineus /

- m. smukły - / m. gracilis /

ROTACJA WEWNĘTRZNA - NAWRACANIE / pronatio /

- m. przywodziciel wielki ( cz. dolna ) - / m. adductor magnus /

- m. pośladkowy średni ( cz. przednia ) - / m. gluteus medius /

- m. pośladkowy mały ( cz. przednia ) - / m. gluteus minimus /

- m. naprężacz powięzi szerokiej - / m. tensor fasciae latae /

- m. smukły - / m. gracilis /

- m. dwugłowy uda (głowa długa ) - / m. biceps femoris /

Kinezjologia kolana

Staw kolanowy - staw zawiasowy zmodyfikowany, jego położeniem prawidłowym jest pozycja wyprostna stawu. W tej pozycji część tylna torebki jest napięta natomiast w pozycji pośredniej przy kolanie zgiętym do około 25º wszystkie części torebki są równomiernie rozluźnione; dlatego pacjent z wysiękiem stawowym ustawia kolano w pozycji lekkiego zgięcia.

Ruchy w stawie kolanowym odbywają się dookoła 2 osi ustawionych do siebie pod kątem prostym. Ruch zginania i prostowania odbywa się wokół osi poprzecznej , ruch obrotowy goleni odbywa się wokół osi pionowej. Ruchy te mogą być wykonywane w każdym położeniu stawu z wyjątkiem krańcowego zgięcia wyprostowania. ruchy zginania i prostowania są kombinacja toczenia i ślizgania. w pierwszych stadiach zgięcia mniej więcej do 20 stopni , kość udowa wykonuje względem kości piszczelowej ruch toczenia. dalszy zakres ruchu toczenia jest niemożliwy, przeciwdziałają jemu więzadła krzyżowe. Podczas ruchu toczenia w każdym elemencie ruchu inne części k. udowej stykają się z innymi częściami k. piszczelowej i łąkotek. Przy zginaniu łąkotki przesuwają się do tyłu a przy prostowaniu do przodu. Podczas ruchu zginania rzepka wykonuje ruch ślizgowy po przedniej stronie stawu, odbywa się ona ku dołowi, natomiast podczas ruchu prostowania rzepka wykonuje ruch ku górze. droga jaką odbywa rzepka wynosi od 5-7cm. W położeniu wyprostowanym kolana przy rozluźnionym m. czworogłowym rzepkę można przesuwać na boki, natomiast pod wpływem ciśnienia atmosferycznego jest ona przyciśnięta do podłoża. Zakres ruchu zginania w s. kolanowym jest większy od pozostałych stawów wynosi 160-170stopni przy czym mm. wykonują ruch mniej więcej do 130 stopni a dalszy ruch odbywa się na skutek działania sił zewnętrznych, aż do zetknięcia się pięty z pośladkiem. Maksymalny wyprost s. kolanowego sprowadza udo i goleń do jednej proste

jednak u niektórych osób zakres prostowania może dochodzić nawet do 200 stopni co spotyka się u dzieci i kobiet. Ruch zginania hamowany jest przez napięcie prostowników, podczas tego ruchu następuje wciśnięcie mm. zginaczy do okolicy podkolanowej. Ruchy zginania hamowane są również przez pasma tylne więzadeł krzyżowych, natomiast ruch prostowania hamowany jest przez napięcie mm. zginaczy, tylną część torebki stawowej , więzadła podkolanowe oraz przez pasma przednie więzadła krzyżowego przedniego , pasmo tylne więzadła krzyżowego tylnego natomiast najsilniejszym czynnikiem hamującym są więzadła poboczne. Ruchy obrotowe stawu odbywają się w każdym jego położeniu z wyjątkiem skrajnego prostowania i zgięcia. Wyłączenie czynnika obrotowego z pozycji skrajnego prostowania zwiększa stabilność nogi podporowej w czasie jej największego obciążenia. zakres ruchów obrotowych jest osobniczo zmienny wzrasta z położenia wyprostnego stawu do położenia krańcowego zgięcia. Przy czym rotacja goleni na zewnątrz jest większa niż rotacja do wewnątrz, a więc odwrotnie niż w stawie biodrowym, przy zgięciu kolana o 30º . Całkowity ruch obrotowy wynosi 38º , do wewn. oscyluje w granicach 8º na zewn 30º. Przy zgięciu kolana do 120º rotacja wynosi 60º - do wewn 8º na zewn około 50º .

W ruchu obrotowym do wewn. kłykieć przyśrodkowy k. piszczelowej przesuwa się ku tyłowi, kłykieć boczny do przodu, w rotacji zewn droga kłykci jest odwrotna , kłykieć boczny ma zawsze większą drogę do przebycia dlatego łąkotka boczna słabiej przytwierdzona również przebywa dłuższa drogę niż łąkotka przyśr.

W ruchu obrotowym do wewn. łąkotka przyśrodkowa przesuwa się do przodu a łąkotka boczna przesuwa się do tyłu. W rotacji zewnętrznej następuje odwrotny ruch łąkotek.

Oś podłużna nie pokrywa się z osią długa goleni , biegnie przez środek stawu kolanowego następnie kieruje się przyśrodkowo. Ruch obrotowy w s. kolanowym może odbywać się również jeżeli goleń zostanie ustabilizowana wtedy udo dokonuje ruchu obrotowego dookoła osi obrotu piszczeli. W KG zakresy poszczególnych ruchów w łańcuchu kinematycznym sumowały się w ten sposób że ręka wykonywała ruch w zakresie zbliżonym do kąta pełnego. W KD zakresy poszczególnych ruchów nie można ze sobą zsumować gdyż poszczególne osie długie członów KD nie pokrywają się ze sobą. Szczególnie dotyczy to różnych osi obrotu stawu biodrowego i kolanowego. Ruchy rotacji zewn hamowane są przez więzadła poboczne, przy wyprostowanym stawie kolanowym zahamowanie ruchu następuje natychmiast, przy zgiętym stawie hamowanie ruchu odbywa się stopniowo. Większy udział hamujący mają więzadła poboczne piszczelowe gdyż jest większe niż więzadło poboczne strzałkowe.

Ruch rotacji wewn. hamowane są przez więzadła krzyżowe szczególnie do wewn. rozwijają one większą siłę gdyż nachodzą na siebie wzajemnie, natomiast w rotacji zewn więzadła te rozciągają się rozchodząc się na boki. Przerwanie jednego więzadła krzyżowego przedniego pozwala na obrót stawu przy wyprostowanym kolanie nawet o 4º. Końcowe ruchy w skrajnym zgięciu i prostowaniu łączą się z niewielkimi wymuszonymi ruchami obrotowymi. W pozycji skrajnego zgięcia goleń rotuje do wewn. w pozycji prostowania na zewn. Zakres tych ruchów wynosi około 5º w każdą stronę , powoduje je aparat więzadłowy szczególnie więzadło przednie gdyż zbliża do siebie kłykieć boczny uda i kłykieć przyśrodkowy piszczeli. w ostatniej fazie ruchu powoduje obrót goleni na zewn a uda do wewnątrz. Siła m. czworogłowego uda jest 3-krotnie większa od wszystkich mm. zginaczy, jest to cecha charakterystyczna tylko dla człowieka związana z pionizacją szczególnie z wyprostem ss. kolanowych, ponadto przy prostowaniu stawów biodrowego i kolanowego m. czworogłowy działa przeciw sile ciężkości natomiast prostowniki uda dźwigają statycznie cały ciężar ciała. Porażenie m. czworogłowego uniemożliwia czynne prostowanie kolana, nieznacznie prostuje również m. naprężacz powięzi szerokiej. Najsilniejszymi zginaczami są mm. kulszow-goleniowe ( półsciegnisty , półbłoniasty i 2-głowy uda ) pozostałe zginacze rozwijają nieznaczną siłę w obrębie stawu kolanowego. W związku z tym, że ruchy obrotowe goleni mogą odbywać się tylko przy zgiętym stawie kolanowym to wszystkie zginacze z wyjątkiem m. naprężacza powięzi szerokiej pełnią funkcję rotatorów do wewn najsilniej rotuje m. półbłoniasty na zewn . dwugłowy uda.

Mięśnie działające na staw kolanowy

- m. czworogłowy uda - m. ąuadriceps femoris

- m. krawiecki - m. sartorius

- m. dwugłowy uda - m. biceps femoris

- m. półbłoniasty - m. semimembranosus

- m. półścięgnisty - m. semitendinosus

- m. podkolanowy - m. popiiteus

- m. smukły - m. gracilis

- m. brzuchaty łydki - m. gastrocnemius

- m. podeszwowy - m. piantaris

Zestawienie ruchów w stawie kolanowym oraz wykonujących je mięśni

Prostowanie:

- mięsień czworogłowy uda.

Zginanie:

- mięsień dwugłowy uda,

- mięsień półbłoniasty,

- mięsień półścięgnisty,

- mięsień krawiecki,

- mięsień podkolanowy,

- mięsień brzuchaty łydki.

Nawracanie:

- mięsień półbłoniasty,

- mięsień półścięgnisty,

- mięsień krawiecki,

- mięsień smukły,

- mięsień podkolanowy,

- mięsień brzuchaty łydki - głowa boczna.

Odwracanie:

- mięsień dwugłowy uda,

- mięsień brzuchaty łydki - głowa przyśrodkowa.

- mięsień naprężacz powięzi szerokiej

W kolanie koślawym oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewn. tzn odcinek obwodowy jakim jest podudzie , jest oddalony od pośrodkowej osi ciała. kostki przyśrodkowe są oddalone od siebie około 5-7 cm i tworzą kąt względem podłoża około 10-15º.

Zmiany kostne dotyczą przerostu kłykcia przyśrodkowego k. udowej , skrzywienia k. udowej lub piszczelowej lub skręcenia na zewn. podudzi, przeprostu w stawie kolanowym. Zmiany mięśniowo- więzadłowe polegają na rozciągnięciu więzadła pobocznego piszczelowego, skróceniu więzadeł pobocznych strzałkowych. Rozciągnięte są mm: półbłoniasty, półścięgnisty, krawiecki, obszerny przyśrodkowy. Przykurczony jest naprężacz Powięzi szerokiej. Chód jest kołyszący lub koszący. Jeżeli wada występuje jednostronnie lub występuje przewaga jednej strony np. w wyniku skrócenia czynnościowego kończyny może być to przyczyną skoliozy funkcjonalnej w odc. L . W kolanie szpotawym oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewn. tzn podudzie w stosunku do stawu kolanowego jest zbliżone do lini pośrodkowej, trzony kości udowej piszczelowej i strzałkowej wygięte są na zewn. więzadło poboczne strzałkowe jest rozciągnięte, poboczne piszczelowe jest przykurczone . m. dwugłowy uda , mm. strzałkowe, m. naprężacz powięźi szerokie j są nadmiernie rozciągnięte , natomiast m. półścięgnisty , półbłoniasty. , krawiecki oraz mm. przywodziciele są w stanie przykurczu.

Kinezjologia stopy

Mięśnie działające na stawy bliższe stopy

1. Mięsień piszczelowy przedni - m. tibialis

2. Mięsień prostownik długi palucha - m. extensor hallucis longus

3. Mięsień prostownik długi palców - m. extensor digitontm longus

4. Mięsień trójgłowy łydki - m. triceps surae

a)Mięsień brzuchaty łydki - m. gastrocnemius

b)Mięsień płaszczkowaty - m. solem 5. Mięsień podeszwowy - m. plantaris Początek: powyżej kłykcia bocznego kości udowej. Przyczep: guz piętowy.

6. Mięsień piszczelowy tylny - m. tibialis posterior

7. Mięsień zginacz długi palców - m. flexor digitorum longus

8 Mięsień zginacz długi palucha - m. flexor hallucis longus

9. Mięsień strzałkowy długi - m. peroneus (fibularis) longus

10. Mięsień strzałkowy krótki - m. peroneus (fibularis) brevis

Zestawienie ruchów w stawach bliższych stopy oraz wykonujących je mięśni

Zginanie grzbietowe stopy:

mięsień piszczelowy przedni,

mięsień prostownik długi palców,

mięsień prostownik długi palucha,

mięsień strzałkowy trzeci.

Zginanie podeszwowe stopy:

mięsień trójgłowy łydki,

mięsień piszczelowy tylny,

mięsień zginacz długi palucha,

mięsień zginacz długi palców,

mięsień strzałkowy długi,

mięsień strzałkowy krótki,

mięsień podeszwowy.

Odwracanie stopy:

mięsień trójgłowy łydki,

mięsień piszczelowy przedni,

mięsień piszczelowy tylny,

mięsień zginacz długi palucha,

mięsień zginacz długi palców,

mięsień podeszwowy.

Nawracanie stopy:

mięsień strzałkowy długi,

mięsień strzałkowy krótki,

mięsień strzałkowy trzeci,

mięsień prostownik długi palucha,

mięsień prostownik długi palców.

Odwodzenie stopy:

mięsień strzałkowy długi,

mięsień strzałkowy krótki,

mięsień strzałkowy trzeci,

mięsień prostownik długi palucha,

mięsień prostownik długi palców.

Przywodzenie stopy:

mięsień piszczelowy przedni,

mięsień trójgłowy łydki,

mięsień piszczelowy tylny,

mięsień zginacz długi palucha,

mięsień zginacz długi palców,

mięsień podeszwowy.

Mm. przywodzące są mm. odwracającymi a mm. odwodzące nawrotnymi.

Mięśnie działające na stawy dalsze stopy

Mięśnie długie

1. Mięsień prostownik długi palców

2. Mięsień prostownik długi palucha - m. extensor halłucis longus

3. Mięsień zginacz długi palców - m.flexor digitorum

4. Mięsień zginacz długi palucha - m. fłexor hallucis longus

Mięśnie krótkie

1. Mięsień prostownik krótki palców - m. extensor digitorum brevis

2. Mięsień prostownik krótki palucha - m. extensor hallucis

3. Mięsień odwodziciel palucha - m. abductor hallucis

4. Mięsień zginacz krótki palucha - m. flexor hallucis brevis

5. Mięsień przywodziciel palucha - m. adductor hallucis

6. Mięsień zginacz krótki palców - m. flexor digitorum

7. Mięsień czworoboczny podeszwy - m. ąuadratus plantae

8. Mięśnie glistowate - mm. lumbricales

9. Mięśnie międzykostne grzbietowe - mm. interossei dorsales

10. Mięśnie międzykostne podeszwowe - mm. interossei plantares

11. Mięsień odwodziciel palca małego - m. abductor digiti minimi

12. Mięsień zginacz krótki palca małego - m. flexor digiti minimi brevis

13. Mięsień przeciwstawiacz palca małego - m. opponens digiti minimi

Zestawienie ruchów w stawach dalszych stopy oraz wykonujących je mięśni

Zginanie podeszwowe palców:

- mięsień zginacz długi palucha,

- mięsień zginacz długi palców,

- mięsień zginacz krótki palucha,

- mięsień zginacz krótki palca małego,

- mięsień zginacz krótki palców,

- mięsień odwodziciel palucha,

- mięsień przywodziciel palucha,

- mięsień odwodziciel palca małego,

- mięśnie glistowate,

- mięśnie międzykostne.

Prostowanie i zginanie grzbietowe palców:

- mięsień prostownik długi palców,

- mięsień prostownik długi palucha,

- mięsień prostownik krótki palców,

- mięsień prostownik krótki palucha,

- mięsień strzałkowy trzeci.

Przywodzenie palców:

- mięsień przywodziciel palucha,

- mięśnie glistowate,

- mięśnie międzykostne podeszwowe.

Odwodzenie palców:

- mięsień prostownik krótki palców,

- mięsień prostownik krótki palucha,

- mięsień odwodziciel palucha,

- mięsień odwodziciel palca małego,

- mięśnie międzykostne grzbietowe.

Architektura stopy

Zadaniem stóp jest dźwiganie ciężaru ciała człowieka nie tylko podczas stania na obu lub na jednej kończynie, lecz także w czasie różnych form przemiesz­czania (chodzenia, marszu, biegu, skoków itd.). To ciągle zmieniające się statyczne i dynamiczne obciążenie stóp stwarza konkretne wymagania konstrukcyjne.

Konstrukcja sklepienia stopy: 1 - rozcięgno podeszwowe, 2 - wiezadło podeszwowe długie, 3 - wiezadło piętowo-łódkowe podeszwowe, 4 - kierunek rozciągania łuków podłużnych stopy, 5 - ścięgno Achillesa, 6 - linie naprężeń stopy

W budowie stopy została zastosowana konstrukcja sklepienia. Sklepienie stopy składa się z pięciu łuków podłużnych, odpowiadających kościom śródstopia w przedniej części i zbiegających się ku tyłowi oraz z łuków poprzecznych. Trzy łuki podłużne przyśrodkowe biegną przez kości klinowate i kość łódkowatą do kości skokowej. Dwa łuki boczne, przechodzą przez kość sześcienną do kości piętowej. Podłużne sklepienie stopy wzmocnione jest w sposób bierny „klamrą więzadłową", w skład której wchodzi rozcięgno podeszwowe, wiezadło podeszwowe długie, wiezadło piętowo-sześcienne podeszwowe oraz wiezadło piętowo-łódkowe. Sklepienie stopy utworzone jest również przez łuki poprzeczne. W tylnej części śródstopia i przedniej stepu łuk poprzeczny jest całkowity, ku tyłowi łuki te są niepełne. Łuki poprzeczne są wzmocnione poprzecznie biegnącymi więzadłami podeszwowymi. Oprócz biernej „klamry więzadłowej", sklepienie stopy wspomaga

komponenta czynna w postaci licznych mięśni krótkich i długich, które przeciw­działając ciężarowi ciała, umożliwiają stopie wykonanie zadań statycznych i rucho­wych. Rola mięśni krótkich podeszwy w zabezpieczaniu sklepienia stopy przed spłaszczeniem została omówiona wcześniej. W tym miejscu wypada przypomnieć, że również i niektóre mięśnie długie goleni, tworząc czynną klamrę mięśniową, pod­trzymują podłużne łuki stopy. Szczególnie należy jeszcze raz podkreślić znaczenie mięśnia zginacza długiego palucha, którego ścięgno podtrzymując podpórkę skoko­wą kości piętowej, zapobiega zsuwaniu się kości skokowej, a w konsekwencji płaskostopiu i wykoślawieniu stóp. Również mięśnie piszczelowy przedni i tylny, które wraz z mięśniami strzałkowymi długim i krótkim tworzą na stronie pode-szwowej stopy dwa „strzemiona ścięgniste", mają udział w czynnym podtrzymywa­niu sklepienia stopy. Jednak mięśnie spełniają tę funkcję dobrze tylko wtedy, gdy rytmicznie pracują, gdy podlegają naprzemiennym skurczom, gdy jest czas na ich regenerację. Natomiast podczas stania mięśnie znajdują się pod wpływem stałego obciążenia, są w długotrwałym skurczu izometrycznym. Stąd szybsze narastanie uczucia zmęczenia podczas długiego stania niż w czasie wielogodzinnego marszu. Sklepienie podłużne stopy po stronie przyśrodkowej jest większe niż po stronie bocznej, która spoczywa na podłożu. Najlepiej uwydatnia się to na negatywie, śladzie stopy, który charakteryzuje głębokie wcięcie po stronie przyśrodkowej, ograniczone od przodu przez wyniosłości głów kości śródstopia i opuszki palców, od tyłu przez wyniosłość pięty, z boku zaś przez brzeg boczny stopy. „Zawieszenie w powietrzu" przyśrodkowego brzegu stopy chroni przed uciskiem nerwy zaopa­trujące stronę podeszwową, zapewnia swobodne krążenie krwi oraz zwiększa sprę­żystość stopy, która jest dolnym amortyzatorem w łańcuchu stawowym kończyny dolnej. Spłaszczenie sklepienia stopy i obniżenie jej brzegu przyśrodkowego powo­duje, że stopa całą płaszczyzną podeszwową przylega do podłoża. Powstaje płaskostopie (pes planuś) utrudniające chodzenie. Obrazem odwrotnym płaskostopia jest stopa wydrążona (pes excavatus). W ukształtowaniu tym wcięcie przyśrodkowe może być tak głębokie, że pomiędzy wyniosłością przednią stopy a wyniosłością piętową powstaje przerwa. Brzeg boczny nie przylega wtedy do podłoża.

Wypadnięcie czynności niektórych mięśni w przypadku porażenia grup mięśnio­wych prowadzi do zaburzeń ruchowych stopy i niewłaściwego jej ustawienia. Długotrwałe działanie szkodliwych czynników może doprowadzić do trwałych nieprawidłowości anatomicznych w konstrukcji stopy

Schemat obciążenia poszczególnych części powierz­chni podeszwowej stopy człowieka w pozycji stojącej

.

W stawie skokowym górnym odbywają się ruchy w kości skokowej względem goleni. Oś stawu przebiega powyżej wierzchołka kostki bocznej, środek bloczka i nieco poniżej kostki przyśrodkowej. Dookoła niej odbywają się ruchy zginania grzbietowego i podeszwowego. W zgięciu podeszwowym bloczek najbardziej klasycznie objęty jest kostkami boczną i przyśrodkową na kształt (widełek) natomiast w zgięciu grzbietowym objęta jest przednia część bloczka w związku z tym w zgięciu grzbietowym kostki niejako rozsuwają się ku stronom bocznym. Zgięcie grzbietowe hamuje napięcie mm łydki oraz tylna ściana torebki stawowej. Zgięcie podeszwowe hamują prostowniki goleni oraz przednia ściana torebki stawowej. W stawie skokowym dolnym odbywają się ruchy części dolnej stępu, mechanicznie staw ten pełni… ……………. posiada jedną oś stawu przebiegającą przez kość piętową od strony przednio przyśrodkowe

Oś ruchu biegnie skośnie pod kątem ostrym do długiej osi stopy gdzie przebieg jej jest osobniczo bardzo zmienny. Zazwyczaj staw skokowy górny i dolny są ze sobą ruchowo sprzężone tzn zginanie podeszwowe, przywodzenie i odwracanie wykonują te same grupy mięśniowe, podobnie zgięcie grzbietowe , odwodzenie i nawracanie. Ruchy stawu skokowego górnego tzn. zginanie grzbietowe i podeszwowe wykorzystywane są głównie do lokomocji zazwyczaj do poruszania się do przodu, natomiast ruchy s. skokowego dolnego dostosowują stopę do nierówności podłoża. Wielkość ruchu zgięcia zależy od stopnia wyćwiczenia stopy oraz od wieku. Z wiekiem ruchomość stopy zmniejsza się. U osoby dorosłej zginanie grzbietowe wynosi około 45st, podeszwowe 60st. w stawie górnym występuje około połowa amplitudy ruchu. Ruchy odwodzenia mogą nieznacznie przekraczać 30st przy czym znacznie są one większe w ustawieniu stopy w zgięci podeszwowym. W rotacji która wynosi u osoby dorosłej około 30st staw skokowy górny nie bierze udziału w ruchu. Ruch rotacji zewn jest znacznie większy od ruchu pronacji co jest widoczne podczas uniesienia brzegu przyśrodkowego stopy. Mm leżące na tylnej pow podudzia tzn przebiegające z tyłu osi poprzecznej są zginaczami podeszwowymi od strony przedniej zginaczami grzbietowymi , biegnące od osi przyśrodkowo przywodzicielami bocznie odwodzicielami.

Charakterystyczne w pracy mm jest to że prostowniki nie biorą większego udziału w ruchach lokomocyjnych do przodu. Głównym zginaczem jest m trójgłowy łydki, 8 razy mniejszą prace wykonują pozostałe zginacze: długi palucha, palców , piszczelowy tylny czy mm strzałkowe. Głównym prostownikiem jest piszczelowy przedni. Mm nawrotnymi są mm strzałkowe i prostownik długi palców. Mm odwracającym jest mm 3-głowy łydki oraz mm piszczelowe

Stopa lewa u osób praworęcznych w związku z tym że silniej obciążona jest funkcjami statycznymi posiada gorsze wysklepienie niż prawa i jest fizjologicznie większa.

Dziewczęta mają lepiej wysklepione stopy niż chłopcy.

Kształtowanie stopy pozostaje w ścisłym związku z formowaniem się kolan. Kolana koślawe towarzyszą płaskostopiu; u dzieci miejskich jest mniejsza niż u dzieci wiejskich . ….

Natomiast u dzieci miejskich w wieku 2 -5 lat szpotawość przakytycznie nie występuje , ale może pojawiać się po wieku pokwitaniowym . u dziewcząt szpotawość nie występuje .

---