PRAWO SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
POJĘCIE I ISTOTA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
1. Samorząd -
- w znaczeniu politycznym - honorowe uczestnictwo osób fizycznych w wykonywaniu określonych zadań państwowych
- w znaczeniu prawnym-
- ma zawsze charakter korporacji (związek osób fizycznych)
- korporacja osób fizycznych działająca na zasadzie decentralizacji, wykonująca zadania ze sfery administracji publicznej
- wykonywanie zadań adm. publ. w sposób zdecydowany i na własną odpowiedzialność przez określone w stosunku do państwa podmioty, które w zakresie wykonywania swoich zadań nie są poddane żadnej ingerencji państwowej.
2. pośrednia administracja państwowa:
- administracja nie jest pełniona przez bezpośrednie organy państwowe, lecz przez samodzielne, tzn. zdolne do działań prawnych podmioty, administrujące zadaniami państwowymi]
- administracja taka jest zdecentralizowana
- stoi poza ciągiem instancyjnym bezpośrednich organów państwowych
3. Światowa Deklaracja Samorządu Lokalnego - uchwalona na 27 Światowym Kongresie Międzynarodowego Związku Władz Lokalnych, w dnia 22-26 września 1985 r. w Rio de Janeiro - stanowi zbiór zasad, w/g których ma działać samorząd terytorialny.
4. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego - uchwalona 15 października 1985 r. w Strasburgu - Polska ratyfikowała tę umowę międzynarodową.
5. Elementy definiujące samorząd terytorialny:
- podmiot
- przedmiot
- zadania
- nadzór
"co jest państwowe nie może być samorządowe, a to co jest samorządowe nie może być państwowe" - zasada kardynalna
PODMIOT SAMORZĄDU
I podmiot samorządu - tworzy społeczność lokalna zamieszkała na danym terenie, zorganizowana w terytorialny związek samorządowy (związek mieszkańców danego obszaru)
- każdy członek jest członkiem samorządu terytorialnego w miejscu jego zamieszkania stałego z mocą samego prawa (nie zależy od aktywności człowieka)
- aktywność członka we wspólnocie jest dobrowolna.
- upodmiotowienie dokonywane jest przez państwo w celu realizacji jego zadań
II interes lokalny -
- uznanie odrębności prawnej interesu lokalnego i przyznanie swobody realizacji i ochrony tego interesu
- społeczność lokalna (wspólnota) - gmina, powiat
- społeczność regionalna (wspólnota) - województwo
III Decentralizacji:
- prawne zapewnienie organom niższego stopnia w strukturze organizacyjnej względnej samodzielności w stosunku do organów wyższych
- nadzór nad organami zdecentralizowanymi odbywa się przy użyciu środków wyraźnie określonych przez ustawę i dozwolonych w danej, konkretnej sytuacji,
- samodzielność jest bezwzględna tylko w ramach prawa i do granic tym prawem określonych
IV Organizacja:
- cechą konstytutywną sam. teryt. powoływanie w drodze wyborców organów kolegialnych, które w sposób bezpośredni, wykonują zadania nałożone na związek
V Osobowość prawna samorządu:
- publicznoprawna -
- możliwość rozwiązywania stosunków prawnych z organami państwa
- możliwość stosowania władztwa administracyjnego,
- prywatnoprawna
- swobody dysponowania mieniem we własnym imieniu
- uczestnictwo w obrocie gospodarczym jak inne podmioty gospodarcze
- posiadanie własnego majątku, samodzielny zarząd nim, zaciąganie zobowiązań
- może pozywać i może być pozywany
VI podmiot sam. teryt. - jednostka o charakterze korporacyjnym, wyposażona w osobowość prawną o charakterze publicznym i prywatnym, wypełniająca poprzez wyłonione w drodze wyborów organy zadania administr.
PRZEDMIOT SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
- przed sam. -wykonywanie admi. publicznej w wyznaczonym zakresie
I Zasada subsydiarności:
- zasada podziału władzy od dołu do góry
-nigdy nie należy powierzać jednostce większej tego, co może zrobić również wydz. jednostka mniejsza
- zasada prakseologiczna - oparta o kryterium efektywności działania.
ZADANIA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
1. Zadania własne:
- wykonywanie samodzielnie, bez możliwości nieograniczonej (merytorycznej) ingerencji organów państwowych
- ingerencja dopuszczalna jedynie w formie nadzoru określonego normatywnie, polegająca na korygowaniu działań niezgodnych z prawem
2. Zadania zlecone:
- polegają merytorycznej ingerencji za pośrednictwem wytycznych org. państwowych.
NADZÓR NAD SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM
1. nadzór prawny:
- ograniczony do zadań własnych samorządu
- celem ustalenie, czy działalność gminy odpowiada normom prawa pozytywnego
2. nadzór celowościowy:
- dotyczy zadań zleconych
- badanie aspektów celowości zachowań samorządu (także zgodności z wytycznymi)
w/g Konstytucji (akt 171) powinien być stosowany jedynie nadzór prawny nad samorządem)
SAMORZĄD A AUTONOMIA
- samorząd nie jest i nie może być organizacją autonomiczną
- wykonując adm. państwową na zasadzie decentralizacji jego powiązania z państwem są bardzo silne
-państwo za pośrednictwem swoich organów może wpływać na działalność samorządu (chociaż tylko w zakresie ściśle określonym prawem)
- instrumenty oddziaływania o charakterze finansowym - subwencji, pożyczki rządowe dotacje celowe
KSZTAŁT ORAZ FUNKCJONOWANIE POLSKIEJ ADMINISTRACJI TERENOWEJ W LATACH 1918-1939
ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ O KOMPETENCJACH OGÓLNYCH
1918 - odzyskanie niepodległości
- ścieranie się koncepcji prawicowych i lewicowych
- koncepcja kompromisowa - adm. terenowa powierzona organom adm. rządowej o kompetencjach ogólnych (tj. wojewodom i starostom), powołując jednocześnie system organów samorządu terytorialnego
1918-1928 - unifikacja ustawodawstwa (ujednolicenie)
1919 - rozporządzenie z dnia 28 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji powiatowych władz adminsitracyjnych I instancji na obszarze byłego zaboru rosyjskiego
- powołanie starosty - przyznano mu władzę administracyjną I instancji
- funkcje koordynacyjne nad org. adm. wojskowej, sądowej, kolejowej, pocztowo-telegraficznej, skarbowej, szkolnej oraz urzędów ziemskich.
1919 - ustawa tymczasowa z dnia 2 sierpnia 1919 r. o organizacji władz admin. II instancji
- tworzenie województw i powołanie wojewodów
1921 - Konstytucja Marcowa z dnia 17 marca 1921
1928 - rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 19 stycznia 1928 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej:
Władze administracji ogólnej:
- wojewodowie i komisarz rządu na m. st. Warszawę
- starostowie powiatowi i grodzcy
- organy związków sam. teryt. wykonujące zadania adm. ogólnej w zakresie określonym przez obowiązujące przepisy prawne
Wojewoda:
- stał na czele województwa
- mianowany przez Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów przedstawiony jej przez MSW
-pod względem osobowym podlegał MSW, służbom (zależnie od sprawy) - Premierowi, wł. ministrom
- 2 funkcje: przedstawiciel rządu i szef administracji ogólnej (zespolonej)
2. Organy kolegialne:
- zgodnie z Konstytucją Marcową z 1921 r. na wszystkich stopniach powinny być powołane organy samorządowe czyli kolegialne organy społeczne, jednakże do wybuchu II Wojny Światowej nie powołano samorządu wojewódzkiego jedynie kolegialne organy powołane przy wojewodzie, Rada Wojewódzka oraz Wydział Wojewódzki
a) Rada Wojewódzka:
- skład tworzyli członkowie wybrani przez rady powiatowe i miejskie nie wydzielonych z państwowych związków samorządowych
- posiedzenia zwoływane przynajmniej raz w roku
- pracom rady przewodniczył wojewoda
b) Wydział Wojewódzki:
- skład: wojewoda jako przewodniczący, 2 urzędnicy powoływani przez MSW, 3 członkowie wybrani przez radę wojewódzką
- były to organy opiniodawcze-doradcze
- nie były to organy sam. teryt. - MSW mógł w każdej chwili je rozwiązać
4. Województwa: poznańskie i pomorskie:
- nie utworzono rad wydziałów wojewódzkich - szczątki samorz. prowincjonalne
- sejmik wojewódzki - wykonywał kompetencje rad wojewódzkich
- izby wojewódzkie - wykonywały kompetencje wydziałów wojewódzkich.
5. Województwo śląskie:
- statut organiczny z dnia 15 lipca 1920 r. - Śląsk był województwem autonom. z własnym sejmem - na tym terenie nie obowiązywało rozporządzenia z 1928 r.
6. Warszawa:
- Rozporządzenie z 1928 r. odmienne (tymczasowe) zachowało tutaj organizację administr.
- organami adm. ogólnej byli: komisarz rządu m. s. Warszawy oraz starostowie grodzcy
- ich aparatem wykonawczym był magistrat m. st. Warszawy
- brak kolegialnych organów doradczych i orzekających
7. Starosta powiatowy:
- organ administracji ogólnej na czele powiatu
mianowany przez MSW
- podlegał pod względem osobowym: MSW lub wojewodzie, służbowym - wojewodzie
- 2 funkcje: przedstawiciel rządu i szef adm. ogólnej w powiecie
- te same prawa i obowiązki co wojewoda tylko ograniczone do powiatu
- Starostwo: aparat wykonawczy
- organy kolegialne - opiniodawczo-doradcze: sejmik i wydział państwa
8. Starosta grodzki
- miasta liczące ponad 75000 mieszkańców stanowiące odrębny powiat miejski
- organy kolegialne - pomocnicze:
- zamiast sejmiku - kolegium złożone z członków rady miejskiej
- zamiast wydziału - kolegium złożone z członków magistrat
SAMORZĄD TERYTORIALNY W POLSCE W LATACH 1918-1939
Unifikacja rozwiązań normatywnych na ziemiach byłych zaborów
-1933 - ustawa z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju sam teryt. (tzw. ustawa scaleniowa).
- struktura sam. teryt. oparta na sam. gminnych oraz powiatowych
- sam. wojewódzki występował tylko w woj. poznańskim w woj. poznańskim i pomorskim na podst. dotychczasowych przepisów
- regulacją nie objęto województwo śląskie- miało własny stan prawny.
Samorząd gminny:
- gmina podstawową jednostką
-2 typy gmin: miejska i wiejska
- wielkość gminy powinna być taka duża by mogła samodzielnie działać oraz by zachowana była więź lokalna
- organy gminy:
-rady gminne i miejskie - organ stanowiący i kontrolujący
- zarząd gminny i miejski - organ zarządzający i wykonawczy (2 postacie):
kolegialny - skład: przełożony gminy (wójt, burmistrz, prezydent)), jego zastępcy i ławników wybranych przez radnych
- jednoosobowy - przełożony gminy (wójt, burmistrz, prezydent) kompetencja (?) generalna (kompet.)
- komisje stałe, czasowe, doraźne - organy pomocnicze i opiniodawcze
- środki nadzorcze:
Gromada:
- w przypadku utworzenia gminy zbiorczej, składającej się z więcej niż jednej miejscowości, z reguły każda z tych miejscowości tworzyła mniejszą jednostkę - gromadę
-organ uchwalający: (w zakresie od wielkości gromady):
- rada gromadzka - sołtys, podsołtys i 12-30 radnych gromadzkich
- zebranie gromadzkie - prawo uczestnictwa wszystkich mieszkańców o praw. wyborczych
- organ wykonawczy:
- sołtys i podsołtys (wybór na 3 lata przez radnych lub zebranie gromadzkie)
Samorząd powiatowy:
- miasta liczące ponad 25000 mieszkańców stanowiły samodzielne powiaty
- organy samorządu powiatowego:
- rada powiatowa - organ stanowiący i kontrolny
- wydział powiatowy - organ zarządzający i wykonawczy
- starosta powiatowy - przewodniczący rady i wydziału powiatowego (duża samodzielność)
4. Samorząd wojewódzki:
- aż do wojny nie powołano nowego samorządu lecz utrzymano stary
- funkcjonował jedynie w województwach poznańskim i pomorskim
- województwo traktowane jako związek powiatów
- organy:
- sejmik wojewódzki:
- organ uchwalający i kontrolujący
- skład: delegaci wybierani na 4 lata przez sejmiki powiatowe
- przewodniczący sejmiku - przewodniczył obradom
- wojewoda: z upow. MSW prawo zwoływania, odraczania i zamykania sejm.
- wydział wojewódzki:
-organ zarządzający i wykonawczy
- skład: przewodniczący wydziału, zastępca, starosta krajowy, członków sejmików
starosta krajowy:
- zarządzanie bieżącymi sprawami samorządu, reprezentowanie, nadzór
- wybierany przez sejmik województwa na 6-12 lat
5.Warszawa:
- ustawa z dnia 16 sierpnia 1938 r. o samorządzie gminy m. st. Warszawa
- Warszawa jednostką samorządu gminnego, powiatowego i wojewódzkiego
- nadzór: MSW oraz w pewnych kwestiach Rada Ministrów.
SAMORZĄD TERYTORIALNY W POLSKICH KONSTYTUCJACH
OKRES: 1918 - 1939
1. Okres demokracji burżuazyjnej - od 1918 do 1926 (przewrót majowy)
- Konstytucja Marcowa z dnia 17 marca 1921 r.
- oparcie na zasadzie (?) sam. teryt. i zawodowego a adm. państwową na zasadzie decentralizacji przy uwzględnieniu czynnika obywatelskiego powoływanego w drodze wyborów
- ostatnie deklaracja prawna dotycząca rozbudowy samorządu - od tego czasu umocniono pozycję organów adm. rządowej a ograniczono rolę czynnika społecznego w administracji
2. 1926 - silna władza wykonawcze:
- ciężar kierowania państwem przeniesiony z organów kolegialnych tworzonych w drodze wyborów na mianowane organy monokratyczne
-dominacja organów adm. rządowej nad organami sam. teryt.
- 1933 - ustawa samorządowa - liczne środki nadzoru organów rządowych (wojewoda) nad sam. teryt.
3. 1935 r. - Konstytucja Kwietniowa z dnia 23 kwietnia 1935 r.
- znaczna centralizacja ustroju państwowego
- admin. państw. sprawowały: adm. rządowa, sam. teryt., sam. gospodarczy
- mimo utrzymania sam. terytor. decydującą rolę w adm. terenowej odgrywały tzw. władza adm. ogólnej (wojewodowie i starostowie)
OKRES: 1944 - 1950
- okres przejściowy - okres kształtowania się zasadniczej koncepcji, modelu adm. terenowej
1. 22 lipca 1944 - manifest PKWN (Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego)
- do czasu zwołania Sejmu ustawodawczego i uchwalenia konstytucji uznaje się zobowiązujące podstawowe założenia Konstytucji Marcowej z 1921 r.
- władzę w terenie KRN i PKWN wykonują przez: wojewódzkie, powiatowe, miejskie i gminne rady narodowe oraz swych upełnomocnionych przedstawicieli
2. 21 sierpnia 1944 - dekret PKWN o trybie powoływania władz adm. ogólnej I i II instancji
- reaktywowanie wojewodów i starostów w roli organów ogólnej adm. rządowej
3. 23 listopada 1944 - dekret PKWUN o organizacji i zakresie działania sam. terytor.
- przywrócenie organów sam.-teryt. opierając się na przepisach ustawy samorz. z 1933 r.
4. 11 września 1944 - o organizacji i zakresie działania rad narodowych
- dualistyczny model adm. terenowej uzupełniony o system rad narodowych
5 23 listopada 1944 -
- powołanie samorządu wojewódzkiego na terenie całej Polski (wcześniej: Śląsk, pomorskie i poznań.)
- przekazanie funkcji starosty grodzkiego prezydentowi miasta
m. st. Warszawa i Łódź - powiaty grodzkie stały się odrębnymi gminami miejskimi
- likwidacja stanowisk komisarzy rządowych dla m. st. Warszawie i Gdyni
- rady narodowe - funkcje org. stanowiących sam. teryt. (oprócz innych kompetencji) oraz nadzór
6. 20 marca 1950 r. - ustawa o terenowych organach jednolitej władzy państwowej
- wprowadzenie zasad z wzorca radzieckiego
- likwidacja dotychczasowych pionów adm. rządowej (wojewodów i starostów) i samorządowej
- rady narodowe oraz ich organy przyjęły dotychczasowy zakres właściwości zniesionych organów właściwego stopnia
OKRES: 1990 - 1997
1. 27 maja 1990 - nowela do Konstytucji z 1952 r.
- wprowadzenie dualistycznego modelu adm. lokalnej - gwarancja udziału samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy (decentralizacja władzy)
2. 17 października 1992 - Ustawa Konstytucyjna ("Mała Konstytucja")
- ukształtowanie idei sam. teryt. i w zarysie normuje jego pozycję prawną.
KONSTYTUCJA RP z 2 KWIETNIA 1997 r.
- zasada samorz. teryt. i decentralizacji wł. publ. uzyskały rangę naczelnej zasady
I Podmiot samorządu
1. Samorząd - korporacja terenowa
- tworzy go społeczność lokalna zamieszkała na danym terenie, zorganizowana w terytorialny związek samorządowy (województwo, powiat, gmina)
2. Koncentrowanie interesów życiowych
- związek mieszkańca z gminą oparty jest na stałym zamieszkaniu w gminie
3. Osobowość prawna samorządu:
- jedn. sam. są podmiotami praw zarówno prywatnych jak i publicznych
II Przedmiot samorządu
- sam. teryt. wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustaw dla organów innych władz publicznych (art. 163 konstytucji).
- wybory do organów stanowiących są powszechne, równe bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym (art. 163 art. 2 konstytucji)
- wyłącznym źródłem władzy publicznej sam. teryt. jest prawo stanowione przez państwo.
- zasada decentralizacji władzy publicznej (art. 15 ust. 1 konstytucji)
- zasada wykonywania przez sam. teryt. istotnej części zadań publicznych w interesie własnym i na własną odpowiedzialność (art. 16 ust. 2)
- zasada subsydiarności (pomocniczości) (preambuła konstytucji)
- samodzielność jednostek sam. teryt. (art. 16 ust. 2) - nie ma jednakże (?) bezwzgl.
- samodzielność kształtowania ustroju wewnętrznego jednostek samorządu
- samodzielność finansowa
- samodzielność podatkowa - prawo ustalania wysokości podatków i opłaty lokalnych
- samodzielność majątkowa - osobowość prawna, prawo własności i inne prawa
- samodzielność publicznoprawna - samodzielne wykonywanie zadań publicznych
III Zadania samorządu
1. Zadania własne - wykonywane przez jedn. sam. teryt. zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej.
2. Zadania zlecone - wykonywanie zadań służących zaspokajaniu potrzeb zorganizowane w państwo społeczeństwa, jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa
IV Nadzór nad samorządem:
- działalność sam. teryt. podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności nadzór prawny (art. 171 ust. 1)
- organy nadzoru:
a) Sejm upoważniony do rozwiązania organu stanowiącego sam. teryt. na wniosek Prezesa Rady Ministrów, jeżeli organ ten rażąco narusza konstytucję lub ustawy
b) Premier i wojewodowie - generalna kompetencja do wykonywania zada nadzorczych
c) regionalne izby obrachunkowe - nadzór w zakresie spraw finansowych
- wątpliwości - art. 85 ustawy o sam. gminnym
- obok nadzoru prawnego pozostawił nadzór celowościowy w sprawach zleconych sprawowany na podstawie kryteriów i celowości, rzetelności i gospodarności.
GMINA - STRUKTURA ORGANIZACYJNA
KONCEPCJA GMINY SAMORZĄDOWEJ
- gmina jest podstawową jednostką sam. teryt.
- mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową - przynależność nie zależy od aktywności lub bierności mieszkańców
- posiada osobowość prawną i gwarancję sądowej ochrony samodzielności
- gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własna odpowiedzialność
- do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym
- możliwość stosowania władztwa administracyjnego (podmiotowość publicznoprawna)
- charakter lokalny spraw publicznych: w granicach terenu gminy i ludności ją zamieszkującej
I Osobowość prawna gminy:
- osobowość prawno-publiczna
- osobowość prywatno-prawna - zdolność prawna, własny majątek i samodzielne rozporządzenie nim, zaciąganie zobowiązań i zdolność sądowa (pozywanie i bycie pozywanym)
II Zadania gminy:
- klauzula generalna - domniemanie kompetencji na rzecz gminy w zakresie spraw publicznych o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżonych ustawami na rzecz innych podmiotów
- zadania własne i zadania zlecone
III Nadzór
- nadzór prawny - kryterium legalności (przy zadaniach własnych)
- kryterium: legalności, celowości, rzetelności i gospodarności (przy zadaniach zleconych)
IV Typy gmin:
- gmina miejska i gmina wiejska
- rozróżnienie to ma charakter formalny (nie wynika z ustawy)
- wpływa na nazewnictwo organów gminy i jedn. pomocniczych (np. rada miejska i
FORMY DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ
- w gminie rządzą organy gminy i mieszkańcy w postaci instytucji demokracji bezpośredniej
- formy demokracji bezpośredniej:
- konstytucje z mieszkańcami
- referendum gminne
- wybory
- zebranie wiejskie (ogólne zebranie mieszkańców osiedla - w miastach)
I Konstytucje:
- mogą mieć charakter obligatoryjny i fakultatywny
1. obligatoryjne:
- w przypadkach przewidzianych ustawą
- proces tworzenia, łączenia, podziałów i znoszenia gmin
- ustalanie granic gmin i nazw, siedzib władz przed wydaniem rozporządzenia Rady
- zmiana granic miasta
- przed podjęciem przez radę gminy uchwały o utworzeniu jednostki pomocniczej
- ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994 r. - opinia o planie zagospodarowania przestrzennego (forma protestów i zarzutów)
2. fakultatywne:
- w innych sprawach ważnych dla gminy - określa to w zasadzie rada gminy, która powinna określić zasady i tryb konsultacji w drodze uchwały,
- formy przeprowadzania: ankiety, mas media
- konsultacje do forma zasięgania opinii mieszkańców - wyniki nie są wiążące
- jednakże gdy warunkiem działania rady (lub innego organu) jest przeprowadzenia konstytucji to jej brak powoduje nieważność podjętego aktu.
II Referendum:
- podstawa: art. 170 Konstytucji R.P., ustawa o sam. gminnym i ustawa o referendum
- sposób rozstrzygania w drodze głosowania o istotnych sprawach zbiorowości lokalnej przez ogół zainteresowanych obywateli
- cechy: bezpośredni udział obywateli w wypowiadaniu się posiadanie 1 głosów,
REFERENDUM
OBLIGATORYJNE (art. 12 ust. 1) FAKULTATYWNE (art. 12 ust. 2)
(w 2 sytuacjach)
a) samoopodatkowanie mieszkańców - zakres przedmiotowy nie jest ograniczony
na cele publiczne - może dotyczyć każdej ważnej sprawy dla gminy
- wyjątek od reguły, że ustawodawca - o ważności sprawy decyduje inicjator
wyznacza podatki referendum
- stosowane rzadko, szczególnie przy
pojawianiu się jakichś potrzeb lokalnych,
np. zakładanie kanalizacji
- przedmiot głosowania: przedmiot,
podmioty i wysokość opod.
- wskazanie wyraźnego celu
przeznaczenia środ. finansowych
b) odwołanie rady gminy przed
upływem kadencji
- występuje częściej
- radę można odwołać tylko w drodze
referendum obligatoryjnego ( nie
można odwołać 1 radnego)
- przeprowadzane wyłącznie na
wniosek mieszkańców, ale dopiero
po 1 roku działania i nie częściej
niż 1 raz w roku
- nie przeprowadza się gdy do upływu
kadencji zostało 6 miesięcy,
- odwołanie rady oznacza równoczesne
odwołanie zarządu gminy
- referendum przeprowadzane w obwodach - nad wynikami pracują komisje obwodowe
- przeprowadzane z inicjatywy:
- rady gminy
- na wniosek 1/10 mieszkańców uprawnionych do głosowania
- prawo udziału: mieszkańcy stale zamieszkujący na terenie gminy i posiadający czynne prawo wyboru
- referendum jest ważne jeżeli uczestniczyło w nim conajmniej 30% uprawnionych do głosowania
- koszty związane z referendum ponosi gmina
- wyniki podlegają publicznemu ogłoszeniu
- w ciągu 7 dni możliwość wniesienia protestu, jeżeli naruszono przepisy ustawy i miało to istotny wpływ na wynik
- rozstrzygnięcie ma charakter wiążący, normatywny - jest prawo miejscowe; rada gminy jest w tym przypadku wyjątkowo zobowiązana do rozstrzygnięcia,
- uczestników referendum gminnego należy uznać organ gminy.
ORGANY GMINY
- jedn. sam. teryt. wykonują zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych
RADY GMINY
- organ stanowiący, kontrolny (uchwałodawczy, kolegialny)
- może rozstrzygać o wszystkich sprawach pozostających w zakresie działania gminy, a nie zastrzeżonych dla referendum
- kadenacja trwa 4 lata od dnia wyborów
I Radni
1. Liczba radnych ustalana odpowiednio do liczebności mieszkańców gminy
- gminy do 4000 mieszkańców - 15 radnych najmniejsza)
- gminy do 200000 mieszkańców 45 radnych
- każde dalsze 100000 po 5 radnych (jednak nie więcej niż 100 radnych)
2. pozycja prawna radnego
- nie jest organem gminnej tylko członkom organu kolegialnego
3. Obowiązki - podstawowe grupy
- określa je rota ślubowania
- reprezentowanie wyborców, utrzymywanie stałej więzi z mieszkańcami i ich organizacjami, branie udziału w pracach rady gminy i jej organów, praca dla dobra i pomyślności gminy
4. składanie interpelacji i wniosków - do organów państwowych lub instytucji gminnych
- stosowanie na podstawie § 49 "Instrukcji kancelaryjnej samorządowej z 2.VII.1994 r." (tzw. zasad obiegu dokumentacji) - przewiduje ona możliwość założenia na okres kadencji rady rejestru interpelacji i wniosków radnych (niepublikowanie i zbędne)
- na podstawie art. 237 § 2 KPA - radni którzy wnieśli skargę lub wniosek innej osoby powinni zostać powiadomieni o sposobie ich załatwienia.
5. Kluby radnych - (instytucja która powinna być przewidziana w statucie)
- jest to instytucja fakultatywna - radni mogą tworzyć kluby
- przynależność jest dobrowolna - min. 3 osoby
- służy jedynie jako forma wypracowania linii postępowania
6. Przywileje radnego:
- obowiązek pracodawcy zwolnienia radnego w celu uczestnictwa w obradach rady
- roszczenia o zwrot kosztów podróży
- diety - ryczałtowa lub za każde posiedzenie, komisje itp. (w/g uznania gminy tzw. władztwo finansowe)
7. Ochrona prawna radnego:
- radny nie posiada imunitetu ale:
- ochrona osoby radnego - korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych
- ochrona stosunku pracy radnego - rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest członkiem
8. Zakazy
- nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek z wykorzystaniem mienia państwowego i komunalnego, a także nie może być zastępcą lub przedstawicielem w prowadzeniu takiej działalności
-nie może być członkiem zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego z udziałem Skarbu Państwa, innych państwowych osób prawnych, gmin lub związków międzygminnych albo podległych im jednostek organizacyjnych
9. Przyczyny wygaśnięcia mandatu radnego:
- gdy rozwiązaniu lub zwołaniu, ulega rada gminy
- śmierć
- zrzeczenie się mandatu
- utrata prawa wybieralności lub brak tego prawa w dniu wyborów
- prawomocny wyrok sądu orzeczony za przestępstwo umyślne
- zmiany w podziale terytorialnym państwa,
II Organizacja wewnętrzna rady gminy:
- 1 przewodniczący i 1-3 w-ce przewodniczących wybieranych z grona rady w głosowaniu tajnym
- zakaz łączenia funkcji tej z funkcją: członka zarządu, prezydenta, burmistrza, wójta
- brak Prezydium Rady Gminy - nie przewiduje go ustawa
II Przewodniczący rady:
- organizuje pracę rady i prowadzi jej obrady
- nie jest organem gminy
- w przypadku nieobecności zadania mu powierzone wykonuje zastępca
- funkcja reprezentacyjna, przydzielona, organizacyjna
- nie można oddelegować przewodniczącego do pracy na etacie (funkcje społeczne)
- wybór z pośród członków rady w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów w obecności conajmniej połowy ustawowego składu rady.
IV Statut gminy:
- każda gmina musi mieć statut. - uchwala go Rada Gminy
- na poziomie gminy nie występuje statut wzorcowy tak jak w powiecie czy też województwie gdzie wydawany jest on w formie rozporządzenia (z lukami?) i stanowi in cogen przepis bezwzględnie obowiązujący (forma ubezwłasnowolnienia samorządu powiatu i województwa)
- statut powinien zawierać regulacje dotyczące: określenia struktury wewnętrznej organów gminy, sposób głosowania, określenie jednostki powołanej do obsługi rady i innych organów, wykaz komisji stałych, podział gminy na sołectwa, dzielnice lub osiedla, zasady zarządu mieniem gminy.
V Sesje rady:
- rada działa na sesjach
- zwyczajne - conajmniej raz na kwartał (co 3 miesiące), ale opracowuje się plan pracy, tzw. sesje planowane, wymagane jest kworum
- nadzwyczajne - ad hoc w razie potrzeby, zwoływane przez przewodniczącego na wniosek zarządu lub co najmniej 1/2 ustawowego składu rady gminy. Sesja taka musi być zwołana w ciągu 7 dni od daty złożenia wniosku.
VI Sposób głosowania:
- uchwały organów gminy zapadają zwykłą większością głosów w obecności conajmniej połowy składu organu, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej,
- w przypadku różnej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego,
- głosów wstrzymujących się nie bierze się pod uwagę,
- oprócz ilości głosów ważne jest także kworum.
VII Komisje
- są to organy wewnętrzne rady gminy - o charakterze pomocniczym
- nie ruszą być powoływane - o celowości ich powołania decyduje rada
- powinny być organami fachowymi - mają służyć pomocą radzie w wykonywaniu jej zadań,
- podlegają radzie gminy przedkładają jej plan pracy oraz sprawozdania z działalności
- rodzaje z
- komisje stałe - działają przez całą kadencję (wymienione w statucie)
- komisje doraźne - powoływane do rozwiązania określonego problemu w razie potrzeby
- komisja rewizyjna - obligatoryjna (obowiązkowa)
- skład: radni (z wyłączeniem przewodniczącego, w-ce przewo., członków zarządu)
kontroluje działalność zarządu i gminnych jednostek organizacyjnych
- opiniuje wykonanie budżetu i występuje z wnioskiem do rady w sprawie uchwalenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi.
ZARZĄD GMINY
- kolegialny organ wykonawczy gminy
I Wybór Zarządu:
- wszyscy członkowie zarządu powoływani są przez rady z grona rady lub spoza składu rady
- najpierw wybór przewodniczącego - (wójt, burmistrz, prezydent) bezwzględną większością głosów w głosowaniu tajnym
- kandydatów na zastępców oraz pozostałych członków przedstawia wójt (burmistrz, prezes)
- wybierani zwykłą większością głosów w obecności przynajmniej połowy składu rady
- ilość członków: od 3-7 osób - o ilości decyduje statut
- zarząd powinien zostać wybrany do 6 miesięcy od głoszenia wyborów, niedokonanie wyboru w tym terminie powoduje rozwiązanie rady gminy z mocy prawa,
- przeprowadza się wybory przedterminowe w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania rady do czasu wyboru zarządu przez nową radę Premier wyznacza osobę, pełniącą funkcje organów gminy
- jeżeli nowa rada nie wybierze zarządu w ciągu 6 miesięcy ulega rozwiązaniu, nie przeprowadza ponownych wyborów przedterminowych, do czasu wyboru rady gminy na kolejną kadencję zarząd organów gminy przejmuje zarząd komisaryczny ustanowiony przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek MSWiA.
II Instytucja absolutorium:
- podjęcie przez radę gminy uchwały w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium jest równoznaczne ze złożeniem wniosku odwołanie zarządu (wszczęcie procedury)
- wszczęcie procedury ®II opinia komisji rewizyjnej ® II opinia Regionalnej Izby Obrachunkowej ® wysłuchanie wyjaśnień zarządu
- rada gminy odwołują zarząd bezwzględną większością głosów ustawowego składu ruchu, w głosowaniu tajnym, nie wcześniej niż po upływie 14 dni od podjęcia uchwały w sprawie nie udzielenia zarządzeń absolutorium
- odwoływanie z innych przyczyn: wyjaśnienie na wniosek 1/4 ustawowego składu rady, wniosek złożony na piśmie w uzasadnieniem, a przed rozpoznaniem podlega zaopiniowaniu przez właściwą komisję i komisję rewizyjną ® wyjaśnienia zarządu
- po bezskutecznym odwołaniu kolejny wniosek po upływie 6 miesięcy (powiat 3)
III Odwołanie z funkcji:
- burmistrza i wójta -
2/3 głosów ustawowego składu rady, głosowanie tajne, zaopiniowanie przez komisję, wysłuchanie burmistrza,
- odwołanie burmistrza jest równoznaczne z odwołaniem zarządu
- po bezskutecznym odwołaniu kolejny wniosek dopiero po upływie 6 miesięcy
- poszczególnych członków zarządu:
- rada zwykła większością głosów, 50 % ustawowego składu rady, głosowanie tajne
- na uzasadniony wniosek wójta lub burmistrza lub 1/4 składu rady
- rezygnacja członka zarządu
- rada musi w ciągu 1 miesiąca podjąć uchwałę o zwolnieniu z pełnienia obowiązków, charakter deklaratoryjny). Nie przyjęcie takiej uchwały w terminie jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji do ostatniego dnia miesiąca.
IV Kompetencje zarządu:
- wykonuje uchwały rady gminy
- przygotowuje projekty uchwał, określa sposoby ich wykonywania
- wykonuje inne zadania określone przepisami prawa:
- gospodaruje mieniem komunalnym, wykonuje budżet, wykonuje zadania zlecone adm. rządowej
V Przewodniczący zarządu:
- wójt lub burmistrz - prezydent w miastach ponad 100 tys. mieszkańców,
- zadania jako przewodniczący zarządu
- organizuje prace zarządu
- kieruje bieżącymi sprawami gminy
- reprezentuje gminę na zewnątrz
- własne kompetencje:
- wydawanie decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach
- środki prewencji - w sprawach nie czerpiących zwłoki związanych z zagrożeniem bezpośrednim (?)
SEKRETARZ I SKARBNIK GMINY
- powoływani przez radę gminy na wniosek wójta lub burmistrza
- nie są członkami zarządu - uczestniczą w jego pracach bez prawa głosowania
I Sekretarz gminy:
- w zakresie ustalonym przez zarząd wójt lub burmistrz może powierzyć prowadzenie spraw gminy w (?) sekretarzowi gminy
- w praktyce często sekretarz pełni funkcję kierownika urzędu gminy
- dopuszczalne także łącznie stanowiska sekretarza z zastępcą burmistrza
II Skarbnik gminy:
- główny księgowy budżetu
- kontrasygnata Skarbnika - do skuteczności czynności prawnej, która może spowodować (?) zobowiązań pieniężnych
- ponosi odpowiedzialność karną w/g przepisów dotyczących głównych księgowych
URZĄD GMINY
- aparat pomocniczy zarządu - zespół środków materialnych i osobowych służących do wykonywania kompetencji i zadań organów
- regulamin organizacyjny - uchwalany przez gminy na wniosek zarządu, zawiera strukturę organizacyjną i zasady funkcjonowania urzędu
- kierownikiem urzędu jest wójt (burmistrz lub prezydent) z mocy ustawy
- Urząd Stanu Cywilnego:
- jednostka organizacyjna Urzędu Gminy
- kierownikiem USC jest wójt (burmistrz, prezydent) ale rada gminy może powołać innego kierownika
JEDNOSTKI POMOCNICZE GMIN
- gmina może tworzyć jednostki pomocnicze:
- sołectwa - na wsi
- dzielnice
- osiedla
- miasta - na terenie gminy
- zakres działania określa statut: sołectwa, dzielnicy, osiedla, miasta
- jedn. pomocnicze mogą dzielić się na mniejsze części, np. przysiółek
SOŁECTWO
- posiada zdolność sądową z mocy ustawy lub statutu narodowego przez gminę
- sołectwo powołuje rada gminy w swoim statucie po przeprowadzeniu komutacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy
- rada gminy w drodze uchwały określa organizację i zakres działania sołectwa odrębnym statutem
I Organy sołectwa:
1. Zebranie wiejskie:
- kompetencje uchwałodawcze
- (?) właściwości - właściwy we wszystkich sprawach nie zaskarżonych dla sołtysa i rady sołeckiej
2. Sołtys
- organ wykonawczy w zakresie uchwałodawczej kompetencji zebrania wiejskiego
- wybierany w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania
- samodzielny organ wykonawczy w sprawach, w których przepisy prawa powszechnie obowiązującego lub statut sołectwa powierzają mu wyłączną kompetencję
- możliwość upoważnienia sołtysa do załatwienia w drodze decyzji administracyjnych indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej.
3. Rada sołecka:
- organ doradczy i opiniodawczy sołtysa (obligatoryjnie powoływany).
- nie jest organem jedn. prawniczej wyposażonym w uprawnienia do samodzielnego działania
DZIELNICE I OSIEDLA
- organizacja wewnętrzna dzielnicy podobna jest do organizacji gminy
1. Organy:
- rada dzielnicy (osiedla) - organ uchwałodawczy (lub ogólne zebranie mieszka.)
- zarząd dzielnicy (osiedla) - organ wykonawczy
- na czele zarządu przewodniczący - korzysta z ochrony funkcjonariuszy publicznych
- może uczestniczy w pracach rady gminy bez prawa głosowania
2. Zadania i kompetencje:
- określa rada gminy w statucie
- rada gminy może upoważnić organ wykonawczy jedn. pomocniczej do załatwienia indywidualnych spraw z zakresu adm. prod. w drodze decyzji administracyjnej,
- zarządza mieniem komunalnym i korzysta z niego oraz rozporządza dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie.
KLASYFIKACJA ZADAŃ RADY GMINY (GMINY)
- rada gminy organem uprawnionym do realizowania i podejmowania wszystkich spraw dot. (?) omówienia zadań rady gminy pośrednio powoduje omówienie zadań samej gminy.
1. Kompetencje ustrojowe i organizacyjne:
- uchwalanie statutu gminy
- wybór i odwoływanie zarządu - stanowienie o kierunkach jego działania i przyjmowanie
- powoływanie i odwoływania skarbnika i sekretarza
- powoływanie stałych i doraźnych komisji
- uchwalanie regulaminu organizacyjnego rady gminy
-uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - ustalenie zakresu działania sołectw i dzielnic
2. Kompetencje gospodarczo-majątkowe:
- uchwalenie programów gospodarczych
- podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu (zwykły zarząd należy do zarządu gminy), np.:
- nabycie, zbycie i obciążenie nieruchomości gruntowych
- zaciąganie długoterminowych pożyczek i kredytów
- tworzenie, likwidacja i reorganizacja przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych jedn. organ.
3. Kompetencje finansowe:
- uchwalenie budżetu gminy, przyjmowanie sprawozdań i udzielenie absolutorium zarządu
- podejmowanie uchwał w sprawach podatku i opłat w granicach określonych w ustawach
4. Kompetencje administracyjne:
- uchwały w sprawie przyjęcia zadań z zakresu adm. rządowej.
5.Kompetencje lokalno-porządkowe:
- uchwały w sprawach: herbu gminy, nazw ulic, wznoszenia pomników
6. Nadawanie honorowego obywatelstwa gminy
7. Stanowienie przepisów gminnych
a) wydawane na podstawie upoważnień ustawowych
b) przepisy porządkowe - w zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach, jeżeli jest to konieczne dla ochrony życia obywateli lub dla zapewnienia porządku, społecz. i bezpieczeństwa publicznego.
8. Kompetencje kontrolne i nadzorcze
- kontrola nad działalnością zarządu i podporządkowanych mu jednostek:
- kontrolę stałą sprawuje komisja rewizyjna (bo rada działa periodycznie, na sesjach)
- nadzór nad działalnością zarządu
9. Kompetencje procesowe:
a) czynne - możliwość wniesienia skargi do właściwego sądu na wszelkie naruszenia sfery samodzielności wykonywania spraw publicznych:
- stwierdzenie nieważności uchwały budżetowej
- rozstrzygnięcie organu nadzorczego dotyczące gminy
b) bierne - możliwość zaskarżenia do NSA uchwały podjętej przez organ gminy w sprawie z zakresu adm. pub. przez każdego, czyj interes prawny lub uprawnienia zostały ta uchwałą naruszone
POWIAT - STRUKTURA ORGANIZACYJNA
KONCEPCJA POWIATU SAMORZĄDOWEGO
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym
powiat - lokalna wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium
1. Osobowość prawna:
- osobowość publiczno i prywatno prawna (jak gmina)
2. Typy powiatów: powiat ziemski (graniczące ze sobą gminy) i powiat grodzki (miasto na gr, powiatu)
3. Zadania powiatu:
- mają charakter ponadgminny
- zakres zadań i funkcje powiatu mają charakter uzupełniający i wyrównawczy w stosunku do funkcji gminy
- powiat nie ma żadnych uprawnień kierowniczych czy nadzorczych w stosunku do gminy
- zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin
4. Elementy definiujące powiat:
- wspólnota samorządowa - mieszkańcy powiatu z mocy prawa
- odpowiednie kryterium:
- obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu
- przy tworzeniu, łączeniu, podziale, znoszeniu powiatów i ustaleniu ich granic należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne, gospodarcze, zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych
- Rada Ministrów o drodze rozporządzenia tworzy, łączy, dzieli, znosi powiaty, po zasięgnięciu opinii zainteresowanych rad gmin od powiatów i sejmików województw.
FORMY DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ
- władzami powiatu są mieszkańcy powiatu podejmujący rozstrzygnięcia
- w głosowaniu powszechnym - poprzez wybory i referendum (demokracja bezpośrednia)
- lub za pośrednictwem organów powiatu demokracja przedstawicielska)
I Wybory
- w drodze wyborów bezpośrednich powoływana jest jedynie rada powiatu
- wybory do rad powiatu są: powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym
- prawo wyborcze: ukończone 18 lat i stałe zamieszkanie w powiecie
- o wyborze radnego powiatowego rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na poszczególne listy kandydatów
II Referendum powiatu
obligatoryjne fakultatywne
a) odwoływanie rady powiatu przed a) każda sprawa z zakresu właściwości
upływem kadencji powiatu
- referendum przeprowadza się na wniosek rady powiatu lub co najmniej 10% uprawnionych do głosowania
- uznanie referendum za różne - przynajmniej 30% uprawnionych brało udział w głosowaniu
ORGANY POWIATU
RADA POWIATU
- organ stanowiący i kontrolny powiatu
- uchwałodawstwo - prawne wiąże: mieszkańców powiatu, organy bądź inne podmioty powiatu
I Zadania rady powiatu (wyłączna właściwość rady)
- stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu
- wybór i odwoływanie zarządu
- powoływanie i odwoływania Skarbnika i sekretarza (na wniosek Starosty)
- stanowienie o kierunkach działania zarządu oraz rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu
- uchwalenie budżetu powiatu
- rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu i podejmowanie uchwał w sprawie absolutorium
- podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków i opłat (granice ustawy)
- podejmowanie uchwał w sprawach niemajątkowych powiatu
- podejmowanie uchwał w innych sprawach
- zastrzeżonych do kompetencji rady powiatu
- kontrola zarządu oraz państwowych jednostek organizacyjnych
- podejmowanie uchwał zwykłą większością głosów
- kadencja trwa 4 lata od dnia wyborów
II Radni
1. Liczba:
- 20 radnych - powiat do 40000 mieszkańców
- po 5 radnych - na każde rozpoczęte 20000 mieszkańców
- ale nie więcej niż 60 radnych
2. Pozycja prawna radnego:
- radny nie jest organem lecz członkiem organu kolegialnego
3. Podstawowe obowiązki:
- obowiązany jest kierować się dobrem powiatowej wspólnoty samorządowej jako całości
- nie jest związany instrukcjami wyborców
4. Zasada wolnego mandatu
5. Kluby radnych
- dominują tutaj kryteria polityczne tworzenia i przynależności do klubów
- ustawa nie określa sposobu organizacji - tylko statut
- pozycja prawna radnego w dużej mierze pokrywa się z pozycją prawną radnego gminy
III Organizacja wewnętrzna rady powiatu:
- 1 przewodniczący i 1-2 w-ce przewodniczących wybieranych z grona radny bezwzględną większością głosu
- funkcji nie można łączyć z członkostwem w zarządzie powiatu
IV Przewodniczący rady powiatu:
- organizowanie prac rady, zwoływanie sesji przewodniczenia im
- nie ma prawa reprezentowania powiatu na zewnątrz (gdyż nie jest organem powiatu)
- odwoływanie przed wpływem kadencji na wniosek conajmniej 1/4 składu rady, w jakość bezwzględną
V Statut powiatu:
- określa: organizację wewnętrzna, tryb pracy rady i komisji,
- statut wzorcowy - określany w drodze rozporządzenia przez Ministra d/s adm. publ.
VI Sesje: - sesyjny tryb prac:
- zwyczajne - w miarę potrzeby ale conajmniej 1 raz na kwartał
- nadzwyczajne - ad hoc w razie potrzeby, na wniosek co najmniej 1/4 składu rady, zarządu lub starosty w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku, po upływie tego terminu sesję zwołuje starosta w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku
VII Komisje rady powiatu
- organy wewnętrzne rady powiatu
- rodzaje:
- komisja rewizyjna obligatoryjna, w składzie wyłącznie radni
- kontroluje w imieniu rady działalność zarządu i powiatowych jedn. org. i opiniuje
- stałe - działające przez cały okres kadencji rady
- doraźne - do określonych zadań, wykraczających poza zakres działań komisji stałych
ZARZĄD POWIATU
- kolegialny organ wykonawczy powiatu.
I Skład:
- starosta jako przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie
- członkowstww w zarządzie nie można łączyć z: członkostwem w org. sam. gminy i województwa mandatem posła lub senatora oraz z zatrudnienie w adm. rządowej.
II Wybór Zarządu:
- rada powiatu wybiera starostę oraz na jego wniosek pozostałych członków w liczbie - 3 osób w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów
- wybór bezwzględną większością, głosowanie tajne
- najmniejszy skład 4, największy 6
- kandydatów na członków zarządu zgłasza wyłącznie starosta
- jeżeli rada nie dokona wyboru w terminie to ulega rozwiązaniu z mocy prawa ogłoszenia do wiadomości i w dzienniku urzędowym następnie w terminie 3 miesięcy wojewoda zarządza przeprowadzenie wyborów przedterminowych.
- w przypadku dwukrotnego niedokonania wyboru zarządu w terminie, Prezes Rady Minsitrów na wniosek wojewody ustanawia komisanta rządowego, który przejmuje kompetencje rady i zarządu.
III Odwołanie zarządu
- nieudzielenie absolutorium , II opinia komisji rewizyjnej, II opinia RIO, uchwała
- wniosek o odesłanie większością 2/5 głosów składu rady - wymagana opinia komisji rewizyjnej
- odwołanie większością 3/5 głosów składu rady
IV Starosta
- organizuje pracę zarządu powiatu, kieruje bieżącymi sprawami (?)
- jest kierownictwem Starostwa Powiatowego
- w sprawach niecierpiących zwłoki
- nie ma kompetencji do składania jednoosobowych oświadczeń woli i imieniu gromad w prawach wezwania art. 4
SEKRETARZ I SKARBNIK
- sekretarza i skarbnika powołuje rada powiatu na wniosek starosty
- uczestniczą w pracach zarządu i mogą uczestniczyć w obradach rady z głosem doradczym
I Sekretarz powiatu:
- w imieniu starosty sprawuje nadzór nad wykonywaniem bieżących zadań przez komórki organizacyjne starostwa i w szczególności nad: terminowym i prawidłowym załatwianiem spraw, przestrzeganiem regulaminu starostwa i instrukcji kancelaryjnej
- zapewnia merytoryczną i techniczno-organizacyjną obsługę posiedzeń organów kolegialnych
- wykonuje inne zadania w ramach upoważnień zarządu i starosty
II Skarbnik powiatu:
- główny księgowy budżetu powiatu
- kontrasygnata jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań majątkowych
STAROSTWO POWIATOWE
- zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego
- organizację i zasady funkcjonowania określa regulamin organizacyjny uchwalony przez radę na wniosek zarządu
- Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego.
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE POWIATU, POWIATOWE SŁUŻBY, INSPEKCJE STRAŻE
- powiatowa administracja zespolona - starostwa powiatowe, kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży, jednostki organizacyjne powiatów
- elementami najistotniejszymi tworzącymi konstrukcję zespolenia są: zespolenie osobowe i kompetencyjne (nie jest konieczne zespolenie finansowe).
I Zespolenie osobowe:
- uzyskanie przez starostę stanowczego upływa na obsadę najważniejszych stanowisk w wojewódzkiej i powiatowej administracji zespolonej poprzez powoływanie kierowników powiatowych służb, inspekcji lub straży albo uzgodnienie tych decyzji, jeżeli podmiotem powołującym jest organ wojewódzki.
II Zespolenie kompetencyjne:
- słabsze kompetencje starosty albowiem kierownicy powiatowych służb i inspekcji działają we własnym imieniu
- przysługują mu natomiast uprawnienia: zakładania programów działania, uzgodnienie wspólnych działań i kierowanie nimi w sytuacjach szczególnych, zlecanie przeprowadzania kontroli.
III Jednostki organizacyjne:
- powiatowe centrum pomocy rodzinie
- domy pomocy społecznej
- zakłady opieki zdrowotnej
- szkoły ponadpodstawowe i placówki oświatowe
- instytucje kultury, w tym biblioteki publiczne
- powiatowy ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej
- i inne
- Jedn. org. powiatu tworzy, przeszkolenia i likwiduje oraz wyposaża w majątek rada powiatu
IV Powiatowe służby, i inspekcje, straże]
- komenda powiatowa Policji
- komenda powiatowa Straży Pożarnej
- powiatowa stacja sanitarno-epidemiologiczna
- powiatowy inspektorat weterynaryjny
- powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego
V Instrukcja kancelaryjna:
- poprzez określenie trybu i zasad wykonywania czynności kancelaryjnych zapewnia jednolity sposób tworzenia, ewidencjonowania i przechowywania oraz ochronę przed uszkodzeniem bądź utratą dokumentów w starostwach powiatowych
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
- miasto liczące więcej niż 100 tys. mieszkańców
- miasto, które przestało być siedzibą wojewody z dniem 31 grudnia 1998 r.
1. Organy powiatu:
- rada miasta i zarząd miasta
STRUKTURA ORGANIZACYJNA WOJEWÓDZTWA SAMORZĄDOWEGO
KONCEPCJA WOJEWÓDZTWA SAMORZĄDOWEGO
- dualistyczny model zarządzania - adm. sam. z marszałkiem i rządowa z wojewodą
- mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową
- osobowość prawna: publicznoprawna i prywatnoprawna
FORMY DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ
- wybory
- referendum
- obligatoryjne - odwołanie sejmiku województwa przed upływem kadencji
- fakultatywne - w każdej ważnej dla województwa sprawie mieszczącej się w zakresie jego zadań
- referendum na wniosek 1/10 mieszkańców uprawnionych do głosowania lub z inicjatywy sejmiku woj.
- referendum ważne - wzięło udział co najmniej 30% uprawnionych
- niedopuszczalne referendum w sprawie utworzenia, zrzeszenia lub zmiany granicy województwa
ORGANY WOJEWÓDZTWA
SEJMIK WOJEWÓDZTWA
- organ stanowiący i kontrolny
- kadencja 4 lata
- skład: 45 radnych - woj. do 2 000 000 mieszkańców po 5 na każde rozpoczęte 500 000 mieszkańców.
I Zadania sejmiku województwa:
- stanowienie aktów prawa miejscowego (statutu, zasad gospodarowania mieniem komunalnym)
- uchwalanie strategii rozwoju województwa oraz wieloletnich organów wojewódzkich
- uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego
- podejmowanie uchwał w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej
- uchwalenie budżetu województwa
- rozpatrywanie sprawozdań i wykonanie budżetu
- podejmowanie uchwał w sprawie z wykonania budżetu
- podejmowanie uchwał w sprawie absolutorium dla zarządu
- uchwalenie przepisów dotyczących podatków i opłat (w granicach określonych prawem)
- uchwalenie projektów współpracy zagranicznej województwa
- powoływanie i odwoływanie na wniosek marszałka - skarbnika województwa
- podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych województwa
- uchwalanie przepisów dot. organizacji wew. oraz (?) pracy organów sam. teryt.
II Tryb podejmowania uchwał:
- zwykła większość głosów
głosom: przynajmniej połowa składu
- głosowanie jawne lub jawne imiennie
- w przypadku różnej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego.
III Organizacja wewnętrzna sejmiku województwa
- z grona wybierani: przewodniczący i 103 w-ce przewodniczących - bezwzględną ilością głosów, w głosowaniu tajnym.
IV Przewodniczący sejmiku:
- może powierzyć wykonywanie swoich zadań jednemu z wice-przewodniczących
- nie można łączyć funkcji z członkostwem w zarządzie województwa
V Komisje:
- stałe -
- doraźne - char. fakultatywny i organy pomocnicze, opiniodawczo-doradcze
- komisja rewizyjna - charakter obligatoryjny
- skład: radni (w tym przedstawiciele wszystkich klubów
- zadania:
- kontrolowanie działalności zarządu i jednostek organizacyjnych
- opiniowanie wykonania budżetu
- występowanie z wnioskiem dot. absolutorium
IV Kluby radnych - dominacja kryteriów politycznych
VII Pozycja prawna radnego:
- nie może z nim być zawiązany stosunek pracy w urzędzie marszałkowskim
- nie może zajmować stanowiska kierownika wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej
- wolny mandat - brak związania instrukcjami wyborów
- obowiązany kierować się interesem państwa i wojewódzkiej wspólnoty samorządowej.
ZARZĄD WOJEWÓDZTWA
- organ wykonawczy województwa
- skład 5 osób: marszałek jako przewodniczący, wiceprzewodniczący, pozostali członkowie
- wybór dokonuje sejmik spośród swojego grona bezwzględną większością głosów
- pozostałych - na wniosek marszałka
- w przypadku nie powołania zarządu w terminie 3 miesięcy zadania przejmuje wojewoda
I Zadania zarządu województwa:
- zadania nie zastrzeżone na rzecz sejmika woj. sam. jedn. terytorialnych
- wykonywanie uchwał Sejmiku województwa
- gospodarowanie mieniem województwa
- przygotowywanie projektów i wykonanie budżetu
- przygotowanie projektów strategii rozwoju województwa (plan zagospodarowania przestrzennego)
- prowadzenie bieżącej polityki i zawieranie umów w zakresie współpracy międzynarodowej ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach
- kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności woj. sam. organizacyjnych w tym powoływanie i odwoływaniu ich warunków
- uchwalenie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego
- zarząd wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich sam. jednostek lub wojewódzkich nie można odesłać z adnotacją
II Marszałek województwa:
- ustawa nie nazywa go organem (chociaż powinna)
- zadania
- organizacja pracy zarządu i urzędu marszałkowskiego
- kierowanie bieżącymi sprawami województwa
- reprezentowanie województwa na zewnątrz
- podejmowanie niezbędnych czynności należących do zarządu w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących spowodować znaczne straty materialne
- prawo wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu adm. publ.
III Skarbnik województwa:
- powoływany i odwoływany przez sejmik województwa na wniosek marszałka
- bezwzględna większość głosów, głosowanie tajne, połowa składu
- uczestniczy w pracach zarządu i obradach sejmiku z głosem doradczym
- główny księgowy województwa
- kontrasygnaty - czynności prawne, z których wynika zobowiązanie pieniężne
- brak sekretarza województwa!
ADMINISTRACJA ZESPOLONA WOJEWÓDZTWA
- zespolenie adm. sam. w województwie w jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnikiem
- zespolenie organizacyjne - włączenie organizacyjne całego aparatu adm. do jednego urzędu administracji samorządowej lub rządowej
- zespolenie finansowe - wyłącznie budżetu danej służby czy inspekcji do budżetu org. adm.
- zespolenie osobowe - uzyskanie przez dany organ adm. rządowej lub sam. stanowi(?) wpływu na obsadę najważniejszych stanowisk w organach służb, inspekcji i straży
- zespolenie kompetencyjne - org, adm. zespolonej posiada wyłączne upoważnienie do podejmowania czynności władczych we własnym imieniu.
FORMY WSPÓŁDZIAŁANIA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
ZWIĄZKI MIĘDZYGMINNE, POWIATÓW I WOJEWÓDZTW
- w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne (te same regulacje w powiecie i województwie)
- utworzenie związku w wyniku podjęcia uchwał przez zainteresowanych gmin (powiatów)
- wcześniej negocjacje w sprawie urządzenia wszystkich elementów, zakresu i sposobu działania
- gmina ma obowiązek poinformowania wojewody o zamiarze przystąpienia do związku (nie mają takiego obowiązku powiaty)
I Porozumienie komunalne: (administracyjne)
- możliwość rozszerzenia terytorialnego zakresu działania związku komunalnego na obszarze gmin sąsiadujących z gminami tworzącymi związek bez konieczności przystępowania tych gmin do związków.
- jest to możliwość zawarcia umowy o charakterze adm., której przedmiotem będzie świadczenie przez związek usług (np. komunikacyjnych) na rzecz danej gminy w zamian za udział tej gminy w kosztach realizacji zadania o formie rzeczowej lub finansowej.
II Obowiązek posiadania statutu związku (elementy):
- nazwa i siedziba związku
- uczestnicy i czas trwania związku
- zadania związku
- organy związku i ich struktura, zakres i tryb działania
- zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku
- zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i pokrywaniu strat
- zasady przystępowania i występowania członków oraz rozliczeń majątkowych
- zasady likwidacji związku
- inne zasady określające współdziałanie
- tryb wprowadzania zmian w statucie
III Rejestr związków:
- związek nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu, z dniem ogłoszenia statutu
- rejest. związków gmin prowadzi Prezes RM, powiatów - MSWiA
- gminy i powiaty zgłaszają utworzenie do rejestru za pośrednictwem wojewody
- do zgłoszenia załącza się:
-uchwały rady gmin/powiatów o utworzeniu związku
- uchwały rad gmin/powiatu o przyjęciu statutu
- statut związku
- wyciągi z protokołów posiedzeń rad gmin/powiatów dotyczących trybu.
IV Ogłoszenie statutu:
- o rejestracji organ zawiadamia gminy/powiaty i wojewodę
- wojewoda zarządza ogłoszenie statutu w wojewódzkim dzienniku urzędowym
- dzień wydania dziennika urzędowego jest dniem ogłoszenia statutu, od którego związek nabywa osobowość prawną.
V Organizacja związku:
1. Zgromadzenie związku
- organ stanowiący i kontrolny
- skład: gminy - burmistrzowie i wójtowie, powiaty - po 2 reprezentantów powiatów
- uchwały podejmowane bezwzględną większością głosów
2. Komisje:
- zgromadzenie może powoływać w drodze uchwały komisje - org. opiniodawczo-doradcze
- komisja rewizyjna - fakultatywna!
- kontrola działalności zarządu i podporządkowanych mu jednostek
3. Zarząd związku:
- organ wykonawczy związku
- powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród swoich członków na okres kadencji
- stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wójta i burmistrza
VI Kompetencje organów związku:
1. Zgromadzenie - wykonuje kompetencje przysługujące radzie gminy
2. Zarząd - organ wykonawczy (kompetencje jak zarząd gminy)
3. Przewodniczący zarządu - (kompetencje jak wójt lub burmistrz)
4. Biuro Zarządu - organ pomocniczy zarządu
VII Mienie związku
- może powstać poprzez:
- uchylenie niektórych składników majątkowych z gmin (członków związku) i przekraczanie ich na rzecz związku
- w drodze przekazania przez wojewodę mienia niepodzielnego
- z dochodów z majątku i działalności związku
- z darowizny, zapisów, innych źródeł określonych ustawowo
- należy ustalić w statucie związku zasady proporcjonalnego udziału w kosztach, zyskach, stratach
- związek powinien otrzymać od swych członków wyłącznie dodacje, będą formą zapłaty za wykonywanie usługi na swym terenie
- może otrzymywać dotacje z budżetu państwa związane z realizacją zadań zleconych
- w momencie przekraczania mienia związkowi staje się on jego własnością i żaden z członków nie może żądać jego zwrotów
- w przypadku występowania członka ze związku:
nie podlegają zwrotowi wykładniki mienia wniesienia przez członka, jeżeli ich brak mienia prawidłową realizację zadań związku, wówczas związek dokonuje spłaty tego mienia w/g aktualnej wartości
- zwrócone zostają podzielne składniki mienia wniesione przez ustępującego członka, pod warunkiem spłaty przez niego nakładów ulepszające te składniki, poniesione przez związek.
STOWARZYSZENIA GMIN I POWIATÓW
- w celu usprawnienia idei sam. teryt. oraz obrony wspólnych interesów
- mogą tworzyć gminny, powiaty oraz powiaty z gminami
- stosuje się ustawę prawo o stowarzyszeniach
- stowarzyszenia mogą utworzyć gminy lub powiaty w liczbie co najmniej 3
I Tryb zakładania stowarzyszenia:
- rady gmin/powiatów uchwalają statut i wybierają komitet założycielski
- komitet założycielski składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację wraz ze statutem listą założycieli, protokół wyboru komitetu założycielskiego i informację o adresie siedziby
- osobowość prawną uzyskuje po uprawomocnieniu się postanowienia o zarejestrowaniu
II Nadzór:
- na podstawie ustawy o stowarzyszeniach
- Regionalne Izby Obrachunkowe - sprawy finansowe (RIO)
ZADANIA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
1. Podział zadań samorządu:
1. własne - wszystkie sprawy wspólnoty terenowej, które w drodze ustawy nie zostały po(?) innym podmiotom, państwo nie ma tutaj prawa ingerencji celowościowych
2 zlecone - ustawa przekazuje gminom ich wykonanie, ingerencja państwa w drodze wykazu
II Zadania własne:
- wykonywane samodzielnie i na własną odpowiedzialność
1. Zadania lokalne (miejscowe)
- związane z terenem i mieszkańcami jednej korporacji terenowej
a) zadania lokalno-integralne - zadania publiczne dotyczące potrzeb żyjącego na terenie gminy społeczeństwa jako grupy socjalnej, np. tereny zielone, oświetlenie dróg
b) zadania lokalne zsumowane - sprawy publiczne powstające poprzez zsumowanie indywidualnych potrzeb ludzi mieszkających na danym terenie, o ile potrzeby te nie wykraczają swoim zakresem lub z innych powodów poza zdolności adm. sam. teryt., np. dostarczanie wody, gazu, utrzymanie dróg, szpitali
Zadania ponadlokalne - zadania, które wywołują korporacje sam. utworzone ze wspólnot lokalnych
a) zadania ponadgminne (zintegrowane ponadlokalne) - służą zaspokojeniu potrzeb ludzi mieszkających na terenie korporacji ponadgminnej, uporanie się z nim wykracza poza teren jednej gminy, a także ich wykonanie w obrębie jednej gminy jest niemożliwe np. drogowe i krajowe drogi, przesyłanie gazu, ponadlokalna gospodarcza wodna
b) zadania uzupełniające (ponadlokalnie zsumowane) - zadania wynikające ze zsumowania indywidualnych potrzeb mieszkańców danego terenu, które nie mogą być wykonane na niższym szczeblu - z powodu swego znaczenia, zakresu, objętości lub z innych powodów, np. szpitale okręgowe, szkoły średnie i zawodowe
c) zadania wyrównujące - sprawy publiczne wynikające z potrzeb pojedynczego, mało sprawnego lokalnego działu adm. (gminy), gdy jego własne siły nie wystarczają do wykonania zadań obowiązkowych, podlegają na finansowym i organizacyjnym wyrównaniu obciążeń wszystkich członków korporacji ponadlokalnej, w celu okazania pomocy słabszemu członkowi związku
d)zadania wspólne - zadania, które zaspakajają potrzeby wszystkich podporządkowanych podmiotów adm. i które obciążają wszystkich członków związku, mogą być wykonywane jedynie wspólne lub ich wspólne uzyskanie jest uzasadnione gospodarczo, np. szkoły dla inwalidów, akademie administracyjne.
Zasada monizmu zadaniowego
- tzw. projek wienheimskiego - zakłada zamiast podziału spraw na zadania państwowe i gminne, przyjęcia podziału zadań publicznych (w zasadzie które powinny należeć do gminy)
- podział wewnętrzny
- zadania dobrowolne
- zadania obowiązkowe
- zadania podlegające (?)
IV Zadania o charakterze lokalnym:
- wykonywane na 2 poziomach: gminnym i powiatowym
- powiat realizuje zadania o charakterze lokalnym, które przekraczają możliwości realizacyjne gminy
- do zakresu działania powiatu należy także wykonanie zadań powiatowych służb, inspekcji i straży
V Klasyfikacja zadań powiatu:
- zadania własne o charakterze rządowym - działalność inspekcji, służb i straży
- zadania rządowe zlecona na umowy ustawy szczególnej
- zadania poruszone na mocy porozumienia z organami adm. rządowej
- zadania własne o charakterze samorządowym
VI Zadania powiatowych służb, inspekcji i straży:
- organami podejmującymi we własnym imieniu decyzje w sprawach z tego zakresu są (?) tych służb, inspekcji i straży, nie będących organami adm. powiatu i służbowo nie podlegających organom powiatu,
- odwołania od tych decyzji rozpatrywane są przez wojewódzkich komendantów czy inspektorów
- służby te finansowane są z budżetu państwa, a ich jedn. org. nie są częścią struktury (?) powiatowego
NADZÓR NAD SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM
CELE, FUNKCJE I KRYTERIA NADZORU
I Cele nadzoru
- samodzielność podmiotów nadzorowanych
- konieczność utrzymania jednolitości działania wszystkich elementów adm. pub.
- ochrona jedn. sam. przed błędami, zaniedbaniami i nadużyciami (?) tych jednostek
- ochrona państwa i poszczególnych jednostek przed działaniami organów zdecentralizowane
II Funkcje nadzoru
1. funkcja strzeżenia prawa
- strzeżenie legalności postępowania organów gmin
- nadzór ten nie powinien ograniczać samorządności gminnej
2. funkcja ochronna i wspierająca (nadzór prewerencyjny)
- obowiązek doradzania i opiekowania się gminami w trakcie wykonywania zadań publicznych nałożonych na organy nadzoru państwowego
- doradztwo i wspieranie gmin powinno zapobiegać represyjnym ingerencjom organów nadzoru
- ochrona gmin przez organy nadzorcze przed nieuzasadnionymi żądaniami organów nadzoru specjalnego (fachowego) oraz osób trzecich
III Kryteria nadzoru:
1. celowość - tylko w sprawach z zadań zleconych
2. legalność - zgodność z prawem (własne i zlecone)
Na podstawie Konstytucji RP (art. 171) dopuszczalne jest wyłączne stosowanie kryterium legalności, tak w zadaniach własnych jak i zleconych.
W znowelizowanej ustawie o sam. gminnym (art. 87) utrzymano sprawowanie nadzoru w sprawach zleconych na podstawie kryteriów: celowości, rzetelności i gospodarności (przepis sprzeczny z Konstytucją).
ORGANY NADZORCZE
STRUKTURA ORGANÓW NADZORCZYCH W POLSCE MIĘDZYWOJENNEJ
I 1918-1933
- Kompetencje organów nadzorczych opierały się o przepisy dzielnicowe
- system nadzoru korzystał do 1933 z niejednolitych przepisów
- podział kompetencji nadzorczych między organy rządowej adm. ogólnej i org. sam. różnego szczebla - wydziały
- na cele struktury organów nadzorczych stał MSW
II Konstytucja marcowa
- wydziały sam. wyższego stopnia i częściowo sądownictwo administracji
III Unifikacja organów sam. teryt. w 1933 r. - do II WS:
- nadzór wykonywany przez: organ adm. ogólnej i org. sam. wyższych stopni
-nadzór nad gminami wiejskimi i miastami nie uszczelnionymi z powiatów sprawowali starostwie i wydziały powiatowe
- nad org. sam. powiatowego i miast wydzielonych z powiatowych związków samorządowych wojewodowie i wydziały wojewódzkie
- nad samorządem miejskim w Warszawie - MSW
- woj. poznańskie, pomorskie - nadzór nad wojewódzkimi związkami sam. wojewoda, a instancją odwoławczy był MSW
- środki nadzorcze:
- zatwierdzanie uchwał zarządu gminy w sprawie oddania w dzierżawę (najmu) nieruchomości, zakładów i przedsiębiorstw (I instancja wojewoda przy współudziale wydziału wojewódzkiego
- zawieszanie uchwał nieważnych z mocy prawa (przełożony gminy) lub niewykonalnych albo sprzeczny z interesem gminy (zarząd gminy, przełożony)
- orzekanie o ważności uchwał org.-sam. w przypadkach zawieszania ich jako sprawnych z prawem (wojewoda)
- inspekcje w urzędach, instytucjach, zakładach i przedsiębiorstwach sam. (wojewoda)
- stosowane środki nadzoru dyscyplinarnego (starosta, wojewoda, MSW)
- rozwiązywanie organów stanowiących i zarządzających samorządu w sprawach, gdy organy te w wyniku przekroczenia lub innego nanoszenia przepisów narażały na szkodę interes społeczny, na skutek bezczynności, nieudolności lub niedbalstwa narażały gospodarkę gminną na straty, dopuszczały lub tolerowały wśród swych członków wystąpienie uwłaszczające (?) org. sam. (wojewoda MSW).
WSPÓŁCZESNA POLSKA STRUKTURA NADZORU
- art. 171 Konstytucji RP
"organami nadzoru rad działalnością jednostek sam.

---