ćwiczenia PUBLICZNE PRAWO KONKURENCJI, Studia administracja WSAP Białystok, rok 5 sem hasło 5, Prawo konkurecji


PUBLICZNE PRAWO KONKURENCJI

  1. Pojęcie konkurencja

- rywalizacja o kontrahenta ( o nabywcę produkowanych dóbr i usług)

- walka o pierwszeństwo na rynku( to walka o dominujący udział na rynku )

- dążenie do osiągnięcia korzyści (żeby zwiększył się majątek przedsiębiorstwa)

- gra o środki (niezbędne jest ryzyko)

- rywalizacja o osiągnięcie zysku , walka o pieniądze konsumenta

- konkurencja jest silnie sprężona z demokracją

  1. Formy konkurencji

- Konkurencja doskonała : istnienie na rynku wielu sprzedawców i wielu nabywców, swoboda wejścia i wyjścia, wysoki stopień homogeniczności (jednorodności) na rynku, informacja o rynku jest pełna.

- Konkurencja niedoskonała: nie ma pełnej informacji o rynku; monopol, konkurencja monopolistyczna, oligopol

  1. Sposoby konkurencji:

- Konkurencja cenowa - wzbudzanie zainteresowania nabywcy

- Konkurencja poza cenowa - oferuje się jakość, trwałość, funkcjonalność

  1. Funkcje konkurencji :

Funkcje (gospodarcze) konkurencji:

  1. Pojęcia z zakresu ekonomii:

gospodarka rynkowa - gospodarką rynkową rządzi mechanizm konkurencji, odgrywa on w niej tę rolę, którą przypisuje się planowaniu w centralnie zarządzanej gospodarce planowanej.

mechanizm konkurencji - stanowi sumę zachowań przedsiębiorców dążących do zdobycia przewagi konkurencyjnej oraz reakcji innych uczestników rynku (konkurentów, kontrahentów i konsumentów). Wyróżnia się podstawowe elementy gospodarki rynkowej:

Zamiennie za pojęcie konkurencji można używać następujących pojęć (synonimów konkurencji ):

rynek konkurencyjny - umożliwia efektywną alokację zasobów, pobudza wytwarzanie największych ilości, które mogą być uzyskane przy danym poziomie potrzeb konsumentów.

rynek - Rynek to:

zawarcia transakcji między nabywcą a sprzedawcą/ konsumentem a producentem.

produkt -

towar - ma cenę i jest przeznaczony na sprzedaż, rozumie się przez to rzeczy , ja również energie , papiery wartościowe, i inne prawa majątkowe, usługi, a także roboty budowlane

usługa -

cena - rozumie się przez to ceny, jak też opłaty o charakterze cen, marże handlowe, prowizje i narzuty do cen

dobro substytucyjne -

zasoby-

rynek doskonały - w szczególności spełnione są następujące warunki homogeniczności :

>z punktu widzenia nabywcy towary stanowiące przedmiot obrotu na rynku są jednorodne (dobra homogeniczne)

>nie wystepują osobiste preferencje miedzy uczestnikami rynku

>nie występują różnice przestrzenne, które mogłyby uzasadniać odpowiednie preferencje np. brak kosztów transportu, nie wystepują różnice czasowe odnośnie terminów dostaw

6. Rynek właściwy (relatywny) : art. 4 punkt 9 uokik : rozumie się przez to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie , cenę oraz właściwości ,w tym jakość ,są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym ze względu na ich rodzaj i właściwości , istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynek właściwy jest rynkiem wyznaczonym przede wszystkim ze względu na określone relacje między produktami (towarami) i terytoriami (obszarami geograficznymi) - stąd mówimy o rynkach produktowych i geograficznych. Rynek właściwy wyznacza się dla każdego postępowania antymonopolowego odrębnie :

- właściwy rynek produktowy (obejmuje wszystkie te towary i usługi, które ze względu na swoje przeznaczenie, cenę oraz właściwości w tym jakość są uznawane przez ich nabywców jako substytuty. Dotyczy produktu.)

- właściwy rynek geograficzny : (Właściwe rynki geograficzne: rynki krajowe, rynki lokalne. Właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar , na którym warunki konkurencji dla działających tam przedsiębiorców są wystarczająco jednorodne, czyli homogeniczne, biorąc np. pod uwagę istnienie barier wejścia na rynek, preferencje konsumentów, różnice cen, koszty transportu).

7 . Władza rynkowa (władza nad rynkiem) : Władza rynkowa (władza nad rynkiem) przedsiębiorcy.

Podstawowym jakościowym wskaźnikiem posiadania władzy rynkowej jest możliwość manipulowania podażą (ilością i jakością) towarów lub usług oraz ich cenami, czyli zdolność obniżania podaży i/lub podwyższania cen bez ponoszenia negatywnych konsekwencji w postaci utraty klientów ( w tym finalnych konsumentów) na rzecz konkurentów. Przykładem ekonomicznej kategorii władzy rynkowej w prawie ochrony konkurencji jest „pozycja dominacja” na rynku właściwym. Pojęcie „pozycji dominującej” na rynku właściwym rozumiane jest jako pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym stopniu niezależnie od konkurentów, kontrahentów i konsumentów (art. 4 pkt 10 uokik) . Domniemywa się , że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40 %.

  1. Konsument (definicja)

    1. uokik - brak definicji

b. k.c. - art. 22 k.c. : Celem uokik jest ochrona konkurenta i konsumenta. By sprecyzować pojęcie konsument uokik odsyła do kodeksu cywilnego (k.c). Zgodnie z art. 22 k.c. konsument, to osoba fizyczna dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Elementy decydujące o uznaniu podmiotu za konsumenta: tylko osoba fizyczna dokonująca konkretnej czynności prawnej w sytuacji, gdy brak jest związku między dokonywaną czynnością prawną a działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby. System ochrony konsumenta dzieli się na :

- paternalistyczny tzw. mobilny

- liberalny tzw. rynkowo - kompensatorny charakter

CELE OCHRONY :

- bezpośrednie (wynikają z ustawy : wspieranie rozwoju konkurencji, ochrona konkurencji , zapewnienie możliwości powstania i rozwoju konkurencji, zaspokojenie dobrobytu konsumentów)

- szczegółowe (wynikają z licznych ustaw konsumenckich)

  1. Polskie prawo ochrony konkurencji i prawo wspólnotowe

Bezpośredni wpływ na polski system ochrony konkurencji i konsumentów mają przepisy prawa UE (prawo pierwotne tj. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską tzn. TWE, oraz prawo wtórne, w tym głównie rozporządzenia i dyrektywy).

Gospodarka UE jest otwartą gospodarką rynkową z wolną konkurencją.

Wolna konkurencja jest jednym z głównych celów UE oraz Wspólnoty Europejskiej (WE). Za cele UE (Art. 2 TUE ) uważa się:

brak wolnej konkurencji nie pozwala osiągnąć żaden zamierzony cel.

Art. 2 TWE wskazuje, że celem WE jest popieranie wysokiego stopnia konkurencyjności. Natomiast art. ust. 1 lit. g) TWE i art. 4 ust. 1 i 2 in fine. Mówi o wolnej (niezakłóconej) konkurencji.

Tabela 1: Ochrona konkurencji i konsumentów - prawo polskie i wspólnotowe

Polskie prawo ochrony konkurencji i konsumenta

Wspólnotowe prawo

Zakaz porozumień ograniczających konkurencję : Art. 6 i 8 uokik

Art. 81 TWE

Zakaz nadużywania pozycji dominującej : Art. 9 uokik

Art. 82 TWE

Koncentrację przedsieborców : Art. 13 - 23 uokik

Rozporządzenie Nr 139/2004

Zakazy praktyk ograniczających konkurencję w polskiej ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów stanowią odbicie w traktatach zakazów:

Funkcję organu ochrony konkurencji w UE pełni Komisja Europejska (KE).

  1. Prawne podstawy ochrony konkurencji i konsumentów w Polsce:

    1. Konstytucja RP

    2. Publiczne prawo ochrony konkurencji:

-Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (ustawa określa zasady wspierania rozwoju i ochrony konkurencji . Określa strukturę i kompetencje organów ochrony konkurencji , tryb postępowania przed tymi organami, sankcje za naruszenie obowiązków)

  1. zakres podmiotowy

  2. zakres przedmiotowy

  3. zakres przestrzenny

11. Wdrażanie prawa ochrony konkurencji i konsumentów

Wyróżnia się dwa filary na których opiera się prawo konkurencji i konsumenta. Pierwszym są organy administracji publicznej (tj. publiczny) drugi jest prywatny tzn. angażującym sądy cywilne.

Filar publiczny:

Filar prywatny:

12. Organy ochrony konkurencji i konsumentów

  1. Organy administracyjne

    1. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Jest centralnym organem administracji rządowej, powołanym przez Prezesa Rady Ministrów spośród urzędników państwowych.

Prezes prowadzi postępowania antymonopolowe w sprawach:

UOKiK składa się z Centrali, która mieści się w Warszawie i dziewięciu delegatur, które mieszczą się w Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu.

    1. Inne organy administracji publicznej

  1. Sądy

    1. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

    2. Sąd Apelacyjny

    3. Sąd Najwyższy

Potencjalny przebieg rozstrzygania spraw z zakresu naruszania przepisów uokik może zostać przestawiony w następujący sposób. Od decyzji Prezesa UOKiK można się odwołać do SOKiK (art. 81). Wyrok SOKiK podlegają kontroli instancyjnej. Stronom postępowania przysługuje prawo wniesienia apelacji przed Sądem Apelacyjnym (sądem drugiej instancji) w Warszawie. Rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego w Warszawie może zostać podważone w skutek wydania przez Sąd Najwyższy wyroku w odpowiedzi na skargę kasacyjną (art. 479 35 § 2 k.p.c).

SOKiK przed dniem 14 grudnia 2002 r. nazywał się Sądem Antymonopolowym (SAM).

Sądy Cywilne

Uokik nie zawiera przepisów, które stanowią bezpośrednią podstawę prawną roszczeń do odszkodowań dlatego należy wspierać się przepisami kodeksu cywilnego (art. 415 i 471 k.c) o ogólnych zasadach odpowiedzialności odszkodowawczej oraz (art. 405 k.c) o bezpodstawnym wzbogaceniu się.

Najbardziej znane organizacje konsumenckie to:

Ochroną konsumentów zajmuje się również:

13. Procedury w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów

Rodzaje postępowań przed Prezesem UOKiK

Struktura postępowania:

Zakończenie postępowania przed Prezesem UOKiK w sprawach ograniczających konkurencję i praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

  1. Umorzenie postępowania:

  1. Decyzja merytoryczna:

Postępowanie antymonopolowe w sprawach koncentracji:

Zakończenie postępowania w sprawie koncentracji

Postępowanie przed Prezesem UOKiK w sprawie koncentracji:

  1. Umorzenie postępowania:

  • Decyzja merytoryczna:

      1. Postępowanie na wniosek:

        1. Zakaz koncentracji

          • Zgoda bezwarunkowa

          • Zgoda wyjątkowa

          • Zgoda warunkowa

    1. Postępowanie z urzędu:

    Procedury sądowe

    Sankcje

    1. Sankcje administracyjne

    tzw. program leniency (art. 109)

    1. Sankcje cywilne

    2. Sankcje karne

    Sankcje za naruszenie zakazów praktyk ograniczających konkurencję, praktyk naruszających zbiorowe interesy konkurentów i innych praktyk wymierzonych w konsumentów:

    14. Ochrona konkurencji

    Względny zakaz porozumień ograniczających konkurencję

    Przesłanki zakazu porozumień ograniczających konkurencję art. 6 uokik

    Porozumienia:

    Katalog porozumień

    1. Wyjątki od zakazu porozumień ograniczających konkurencję według uokik:

    Wyjątki od zakazu porozumień ograniczających konkurencję (wyjątki ustawowe)

    1. Wyjątki ustawowe dla porozumień bagatelnych

    2. Wyjątki ustawowe dla porozumień spełniających przesłanki z art. 8 ust.1 uokik

    2. Przesłanki wyjątków

    Wyróżnia się dwie grupy przesłanek wyjątków:

    1. Przesłanki pozytywne:

  • Przesłanki negatywne:

    • 3. Wyjątki od porozumień bagatelnych

    4. Wyłączenia grupowe:

    4.1. Warunki wyłączeń grupowych

    4.2. Porozumienia kooperacyjne Rozporządzenie RM z 19 listopada 2007 r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień specjalizacyjnych i porozumień badawczo - rozwojowych spod znaku porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. Nr 230, poz. 1692).

    4.3. Porozumienia wertykalne Rozporządzenie RM z 19 listopada 2007 r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych spod znaku porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. Nr 230, poz. 1691).

    4.4. Porozumienia transferu technologii Rozporządzenie RM z 30 lipca 2007 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień dotyczących transferu technologii spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. Nr 137, poz. 963)

    4.5. Porozumienia kooperacji ubezpieczeniowej Rozporządzenie RM z 30 lipca 2007 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień zawieranych między przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową spod znaku porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. Nr 137, poz. 964).

    4.6. Porozumienia o dystrybucji samochodów Rozporządzenie RM z 28 stycznia 2003 r. w sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w sektorze samochodowym spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. Nr 38, poz. 329; zm. Z 2004 r., nr 95, poz. 951).

    Bezwzględny zakaz nadużywania pozycji dominującej

    1. Przesłanki zakazu:

    Istota pozycji dominującej sprowadza się do:

    1. zapobieganiu skutecznej konkurencji,

    2. działanie niezależnie od konkurencji,

    Rodzaje praktyk nadużywania pozycji dominującej:

    1. praktyki antykonkurencyjne,

    2. praktyki eksploatacyjne.

    Katalog praktyk nadużywania pozycji dominującej:

    Prewencja kontrola koncentracji przedsiębiorców: