socjologia sciaga, Administracja

l . Co jest przedmiotem zainteresowań socjologii?

przedmiotem badań socjologii są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

2. Jakie funkcje pełni socjologia?

socjologia pełni dwie podstawowe funkcje.

Pierwsza funkcja, teoretyczna, opisuje i wyjaśnia badany przez siebie przedmiot zainteresowań. Wyraża się ona także w orientacji metodologicznej, zaleca bowiem rozpatrywać procesy i zjawiska w aspekcie genetycznym, strukturalnym i funkcjonalnym, wskazuje na stosowane metody i techniki badawcze. Drugą funkcją socjologii jest funkcja praktyczna wyrażana podfunkcj ą diagnostyczną (dostarcza praktykom wiedzy o pewnym wycinku rzeczywistości społecznej), prognostyczną (dostarcza wiedzy o następstwach działań, ułatwia podejmowanie decyzji), socjotechniczną (badacz wykorzystuje wiedzę socjologiczną do formułowania zaleceń, reguł praktykom, politykom i menedżerom, profesjonalnie zajmującym się kształtowaniem postaw i zachowań ludzi.

3. Zależność miedzy socjologią ogólną a socjologiami szczegółowymi.

Między socjologią a różnymi socjologiami szczegółowymi istnieje ścisła zależność. Socjologia ogólna dostarcza socjologiom szczegółowym, teorię, aparat pojęciowy oraz dyrektywy i metody badawcze. Socjologie szczegółowe dzięki swym konkretnym badaniom przynoszą wyniki z różnych dziedzin rzeczywistości społecznej, które to są uogólniane na gruncie socjologii.

4. Praktyczna przydatność socjologii.

Znajomość wiedzy socjologicznej w praktyce pomaga człowiekowi w racjonalnym orientowaniu się w problemach społeczno-ekonomicznych, z którymi się styka w życiu codziennym. Pomaga dostrzec głębsze powiązanie stosunków społecznych, ich złożoności i zależności.

5. Na czym polega funkcjonalistyczna koncepcja społeczeństwa?

Przedstawiciele funkcjonalizmu, ujmowali społeczeństwo jako system, całość, składającą się z powiązanych wzajemnie elementów, podsystemów (kulturowych, ekonomicznych, politycznych). Zarówno system, jak i jego elementy pełnią w stosunku do siebie odpowiednie funkcje, przyczyniają się do utrzymania pewnych całości w stanie równowagi. Wszelkie części składowe systemu mają własne specyficzne potrzeby, które należy tak zaspokoić , aby nie naruszać integracji w danym systemie. Nie wszystkie składniki systemu pełnią jednak funkcje pozytywne. Niektóre podsystemy mogą utrudniać realizację potrzeb i być wobec systemu dysfunkcyjne (alkoholizm, przestępczość).

6. Pozytywne i negatywne aspekty teorii konfliktu.

W przeciwieństwie do teorii funkcjonalnej, dowodzi że zmiana społeczna nie jest czymś wyjątkowym i patologicznym anormalnym stanem każdego społeczeństwa. Konflikt społeczny, tj. brak zgody co do podstawowych wartości, interesów grupowych, nie jest zjawiskiem patologicznym lecz pełni pozytywne funkcje, prowadząc do postępowych zmian społeczeństwa. Wynika on z organizacji społeczeństw, ich gospodarki, polityki, kultury. Zbiorowości ludzkie zawsze są zorganizowane według reguł podporządkowania jednych grup innym grupom społecznym.

7. Rozwiń tezę: wymiana społeczna podstawą istnienia jednostek i grup społecznych.

Teoria wymiany społecznej nawiązuje do tradycji behawioryzmu tj. do teorii zachowań ludzkich, interakcji wzajemnego oddziaływania jednostek na siebie. Społeczeństwo nie jest tu pojmowane jako swoisty całościowy system lecz jako sieć międzyludzkich wzajemnych oddziaływań interakcji. Zachowanie pojedynczego człowieka jest tłumaczone jako wyuczona reakcja na zachowania innych ludzi, kierowania dążeniem do maksymalizacji „nagród" i minimalizacji „kar", tj. „zysków" i „kosztów". Teoria wymiany społecznej wyjaśniana jest przez zasady instrumentalnego uczenia się. Jedna z nich polega na tym, że jeśli w przeszłości, reagując na zachowanie innych ludzi, człowiek uzyskał nagrodę, to w przyszłości, ilekroć napotka sytuację podobną, będzie miał tendencję do reagowania w podobny sposób. I odwrotnie-jeśli w przeszłości doznał kary, będzie unikał tego typu reakcji. Inna zasada polega na tym, że wartość nagrody otrzymywanej w wyniku określonego zachowania jest tym mniejsza, im częściej nagroda ta była uprzednio otrzymywana. Jest to tzw. prawo malejącej użyteczności krańcowej.

8. Jakie można dostrzec związki teorii działań społecznych z koncepcją humanistyczną w socjologii?

Przyjmuje się, że działanie to podstawowy, ostateczny składnik życia społecznego.
Jest ono rozumiane jako znaczenie przypisywane przez ludzi działających oraz przez
tych, do których działanie to jest adresowane. Działanie ludzkie skupia wartości
subiektywne (zamiary, motywacje, intencje) oraz oczekiwania interpretacyjne
adresatów działania lub postronnych osób. Na znaczenie obiektywne tego
zachowania składa się sens kulturowy, normatywny, tzn. uznane społecznie wzory i
normy określające jego wymowę. Działania społeczne są kierowane ku innym
ludziom i zarazem przez nich kształtowane. Mają wymiar instrumentalny, tzn.
stanowią środki do osiągnięcia stawianych celów, uzyskania największych korzyści
przy minimalnych nakładach w myśl przyjętych wartości i wiedzy. Inne rodzaje
działali to zachowania kierujące się dążeniem do celu bez względu na koszty,
działania emocjonalne, które nie maj ą znaczenia instrumentalnego, a są tylko
ekspresją stanów psychicznych. Są też działania tradycjonalne, zgodne z uznanymi
zwyczajami bez względu na ich skuteczność.

Socjologia humanistyczna, zwana też analityczną lub rozumiejącą-j ej założenia

sprowadzaj ą się min. do tego, że:

a) zachowania maj ą aspekt subiektywny, czyli należy rozumieć ich sens, jaki mają

dla zbiorowości,

b) zachowania odbywają, się w sytuacji społecznej, zatem trzeba rozpoznać, jak ludzie j ą określaj ą. i j akimi normami się kieruj ą,

c) badanie postaw ludzi na podstawie udzielanych odpowiedzi jest zawodne, są. one bowiem bardziej idealizacyjne niż realistyczne,

d) rozpoznanie postaw realistycznych ludzi może nastąpić poprzez wczucie się badacza w ich sytuację, jej przeżycie, poznanie „od środka" struktury tych postaw,

e) metodą pozwalającą rozpoznać postawy realistyczne jednostek jest metoda „dokumentów osobistych" (analiza pamiętników, życiorysów, listów) i „obserwacja uczestnicząca".

9. Jakimi założeniami różnią się podstawowe teorie socjologiczne?

10. Na czym polega socjologiczna świadomość społeczna?

świadomość społeczna w ujęciu socjologicznym jest to całokształt charakterystycznych dla danego społeczeństwa w danej epoce treści i form życia zbiorowego składających się na sposób myślenia i kulturę umysłową tego społeczeństwa. W tym sensie świadomość społeczna obejmuje zarówno postawy, poglądy i opinie ludzi, właściwości układu psychicznego różnych grup danego społeczeństwa, jak i historycznie przez to społeczeństwo wytworzone zinstytucjonalizowane formy życia duchowego, takie j ale: ideologia, moralność, nauka,-sztuka, religia, prawo itp.

11. Kontrowersje związane z kulturą masową.

kulturę masową tworzy ogół jednolitych wytworów kultury, użytkowanych współcześnie przez wielkie, zróżnicowane masy odbiorców. W węższym znaczeniu kultura masowa odnosi się zwłaszcza do treści przekazywanych i odbieranych przez środki masowego przekazu: prasę, radio, telewizję, film, wielkonakładowe nagrania i wydawnictwa książkowe. Zjawisko kultury masowej wywołuje wiele kontrowersji. Często ma odcień pejoratywny, zwłaszcza w pracach krytyków tzw. społeczeństwa masowego, którzy zarzucaj ą kulturze masowej obniżanie gustów estetycznych i pojęć moralnych, mieszanie poziomów i gatunków artystycznych, preferowanie roziywki kosztem wartościowych treści ideowych i światopoglądowych.

12. Rola opinii społecznej.

opinia publiczna jest swoistą postacią świadomości społecznej, obejmującą ogół poglądów wielkich odłamów społeczeństwa i grup społecznych na tematy aktualnie ważne dla danego społeczeństwa, zwłaszcza dotyczące problemów rozwiązywanych przez władze państwowe w ramach polityki wewnętrznej i zewnętrznej. Współcześnie w krajach kapitalistycznych opinia publiczna traktowana jest jako narzędzie wpływu na rządy. Wpływ ten jest zróżnicowany w zależności od sposobu sprawowania władzy, ale nie można go lekceważyć, szczególnie w związku z rozwiązywaniem różnego rodzaju problemów kontrowersyjnych w drodze konsultacji społecznych.

13. Czym'jest osobowość?

Socjolog, analiziuąc osobowość, wskazuje, że nie jest ona cechą gatunkowa człowieka, lecz jest cechą kulturową, będąca wyrazem wzoiil do którego osiągnięcia zmierza! proces wychowania i samowychowania. W socjologii, analizując osobowość, ma się na 'uwadze następujące pytania.: i. W jaki sposób dana jednostka ludzka wkomponowana jest w społeczeństwo, w jaki sposób uczestniczy w jego życiu zbiorowym, co od tego społeczeństwa otrzymuje, a co \v zamian daje? 2. Co danajednostkę upodabnia do innych ludzi, jakie posiada z i \m\ cechy

specyficzną i niepowtarzalną struktury? 4. W jaki sposób slera ps -chjczria jednostki łączy się z systemem jej działań i zachowań, w konkretnych sytuacjach społecznych. Termin ..osobowość" stanowi wiec dal socjologa ważne i złożone ogniwo łączące

Osobowość społeczna jest to ogół społecznych wzorów, jakie realizuje i ról, jakie pełni jednostka wobec innych ludzi jako członków społeczeństwa. Na tak rozumianą osobowość społeczną składa się wiele elementów, które kształtują się w toku rozwoju społecznego jednostki pod wpływem oddziaływania najbliższego środowiska, wychowania i własnej aktywności oraz wrodzonych i dziedzicznych zadatków organizmu. Za najważniejsze składniki osobowości uważa się : potrzeby, motywacje, zainteresowania, poglądy, wartości, postawy, mechanizm kontroli, temperament, zdolności i inteligencję. Najczęściej elementy składowe osobowości dzieli się na: biogenne, psychogenne i socjogenne.

14. Czynniki kształtujące osobowość społeczną

tym, co kształtuje osobowość i jej indywidualność jest swoisty sposób, w jaki konkretna jednostka uczestniczy w życiu zbiorowym, w jaki działa i zachowuje się ¹ społecznie. Bogactwo życia osobowego jednostek związane jest z bogactwem form aktywności, bogactwem kontaktów i relacji społecznych, różnorodnością form uczestnictwa w przyswajaniu i współtworzeniu wartości kulturowych.

15. Co znaczy, że osobowość uwarunkowana jest przez makro i mikrostruktury społeczne

W strukturze każdego społeczeństwa wyróżnia się dwa jego poziomy: makro strukturalny i milcrostrukturalny.

terminem makio struktura określa się charakterystyczny dla danego społeczeństwa układ kategorii społecznych w odpowiedni sposób funkcjonalnie ze sobą powiązanych. Obok makrostruktury społecznej istotny wpływ na osobowość wywiera mikro struktura, tzn. grupy społeczne, w których człowiek się wychowuje i działa np. rodzina, szkoła, grupa pracownicza, krąg towarzyski, społeczność lokalna itd. W makro strukturze przebiegaj ą przede wszystkim procesy socjalizacji i kształtowania się charakterystycznych dla danego społeczeństwa typów osobowości. Tutaj interesy, wzory ideowe i kulturowe wyrosłe w makrostrukturach przeplataj ą się ze specyficznymi interesami i wzorami kulturowymi małych grup społecznych. Uczestnictwo człowieka w tych grupach pozostawia trwały ślad w jego osobowości, one bowiem w dużym stopniu kształtuj ą j ego poglądy, zainteresowania, ideały, nawyki i normy postępowania. Poprzez uczestnictwo w małych grupach zL^ii^pjDie^zn^^

ambicje, •frrajawniąją-się jego możli-wośc-itwórezer

16. Jakie są kryteria zróżnicowania społecznego?

17. Struktura społeczna i jej postrzeganie przez jednostki i grupy społeczne

Struktura społeczna społeczeństwa jest to układ jego części składowych, ich rozmieszczenie i powiązanie między sobą oraz społeczeństwem jako całością. Struktura społeczna oznacza sposób ułożenia i przyporządkowania sobie członków, instytucji, grup i podgrup składających się na grupę oraz innych elementów tej grupy, takich jak elementy materialne, symbole i wartości, wzory zachowań i stosunków, pozycje społeczne zajmowane przez członków. Struktura społeczna dostrzegana przez grupy społeczne, jednostki, które w niej uczestniczą oraz przez nie oceniana przybiera różne aspekty. Stanisław Ossowski zwraca uwagę na pięć takich ocen.

1. Struktura społeczna jest składnikiem społecznej sytuacji, który determinuje stosunki międzyludzkie.

2. Ujmowanie struktury społecznej przez pewne klasy, środowiska pozwala dostrzegać zainteresowania ludzi tych środowisk, klas odnośnie do ważnych w ich oczach stosunków społecznych;

3. Porównywanie przeciwnych sobie lub różnych aspektów tej samej struktury społecznej danym okresie lub w różnych okresach historycznych ułatwia głębsze wniknięcie w system stosunków międzyludzkich.

4. Istniejące w społeczeństwie struktury społeczne wpływaj ą bezpośrednio na występujące w nim ideologie i programy społeczne natomiast występujące idee, ich aprobata lub "dezaprobata mogą być wyjaśnione przez analizę struktury społecznej.

18. Czym różnią się zbiory społeczne od zbiorowości społecznych?

Podstawą istnienia społeczeństwa oraz wszelkich grup społecznych jest człowiek, funkcjonujące w nich zbiory ludzi bliżej nie określone dla przeciętnego członka. Między poszczególnymi członkami tych zbiorów mogą bądź też nie mogą zachodzić różne oddziaływania ze względu na przynależność do nich. Wszelkie zbiory ludzkie dzielą się na proste zbiory społeczne i zbiorowości społeczne. Proste zbiory społeczne to zbiory ludzi wydzielone w sensie dystrybutywnym w praktyce życia społecznego ze względu na jakąś wspólną cechę lub cechy, które są niezależne od ludzi, zastane przez obserwatora zewnętrznego bez względu na to, czy ludzie sobie uświadamiaj ą te cechy czy też nie. Cechami tymi mogą być: miejsce zamieszkania, wiek, płeć, zawód, wykształcenie, cechy osobowości. Zbiorowisko społeczne to zbiór ludzi przebywających mniej lub więcej stale w pewnych określonych ramach przestrzennych (na jakimś terytorium) w takim skupieniu, że praktycznie możliwa jest styczność bezpośrednia osobników tego zbioru ze sobą(np. zbiorowisko miasta Poznania oznacza wszystkich mieszkańców obszaru tego miasta).

19. Możliwość przekształcenia się zbiegowiska i publiczności w tłum.

Zbiegowisko, publiczność oraz tłum to zbiorowości oparte na podobieństwie zachowali. Wśród tych zbiorowości na plan pierwszy wysuwa się zbiegowisko, jest to przelotne skupienie, od kilku do kilkudziesięciu osób, zainteresowanych jednym zdarzeniem. Coś się zdarzyło, zebrała się grupa ludzi, łączy ich zainteresowanie, tym co się właśnie zdarzyło, albo co się może zdarzyć np. zbiorowisko gromadzi się wokół wypadku na ulicy lub czegoś innego co przyciąga uwagę przychodniów.
"Przyczyna zbiegowiska jest nagła i występu je silnie działająca podnieta, j est to też
ciekawość, a ciekawość jest podstawą tworzenia więzi społecznych, ciekawość łączy
wszystkich ludzi. Wymienić tu należy również wymianę spostrzeżeń, wymiany informacji na temat co się zdarzyło i wiążą ludzi również w zbiegowisku podobne reakcje emocjonalne na to co się zdarzyło. Np. albo lęk albo zainteresowanie albo ogólna radość jeśli jest to wydarzenie radosne. W zbiegowisku występuje skłonność do podobnego działania, do udzielania pomocy, do porad. Uczestnicy zbiegowiska wy stępuj ą tak, jakby mieli prawo do stwierdzenia co się stało, prawo do wyjaśnień, niechętnie słuchaj ą nakazów wzywających do rozejścia się. Właśnie z tych powodów w zbiegowisku mogą wystąpić podstawy i skłonności do wspólnego działania, do podejmowania wspólnych czynności, albo do zamienienia się w tłum. Czyli zbiegowisko może zamienić się w tłum.

20. W czym ujawnia się organizacja społeczna grupy?

Grupa społeczna jest to wszelki zbiór ludzi obejmujący co najmniej trzy osoby i

wykazujący w swoim współżyciu, postępowaniu i zachowaniu jakąś organizację

społeczną.

Organizacja społeczna grupy ujawnia siew:

a) Zróżnicowaniu działań ludzkich według kategorii członkowstwa

b) Wzajemnym dopełnianiu się tych zróżnicowanych działań

c) Powtarzalności działań

d) Względnej niezależności tych zróżnicowanych i uzupełniających się działań do wypełniania ich w czasie przez tych właśnie a nie innych członków.

e) Kontroli działań i zabezpieczeniu ich sankcjami pozytywnymi (nagrodami) i negatywnymi (karami).

21. Dlaczego nie wszystkie zbiory ludzi mogą być grupami społecznymi? grupa społeczna powinna posiadać:

a) Przynajmniej trzech członków pełniących pewne role w grupie w myśl określonego wzoru społecznego

b) Własną odrębność od innych grup i różnych zbiorowości

c) Środki skupienia w postaci pewnych wartości

d) Zadania i cele grupy, które chce osiągnąć

e) Organizację grupy utożsamioną z j ej strukturą

grupą społeczną nie może być para lub dwójka osób ponieważ są one trwałym stosunkiem w ,w którym nie dostrzega się wpływu układu innych elementów

zbiorowości na to, co dzieje się między dwom członkami.

Jeżeli grupa składa się przynajmniej z trzech osób, wtedy stosunki między jej członkami są zdeterminowane przez stosunki między dwoma z nich a trzecim partnerem lub następnymi z nich w szerszych zbiorowościach. o grupie społecznej można mówić wówczas, gdy jednostka A pozostaje w stosunku nie tylko jednostki B i C, ale również w stosunku do tego, co dzieje się między jednostkami B i C. Wymienione elementy grupy społecznej powodują, że jest ona układem zamkniętym, wydzielonym z pewnej większej całości a równocześnie funkcjonalnie i genetycznie z tą całością rzeczywistości społecznej złączonym.

22. Jakie cechy charakteryzują małe grupy społeczne?

Mała grupa społeczna jest to zbiorowość od kilku do kilkudziesięciu osób złączonych względnie trwałą więzią na tle określonych wspólnych im wartości, zadaii, przyjaźni, pomocy, stykających się ze sobą i oddziałujących mniej lub bardziej bezpośrednio wzajemnie na siebie, a przy tym świadomie wyodrębniających się z otoczenia. Kontakty twarzą w twarz są główną cechą charakteryzującą małe grupy. Wiąże się z tym bezpośredniość i prywatność nawiązywanych relacji, których treścią są zazwyczaj konkretne sprawy ludzkie.

Grupy małe posiadają strukturę prostątzn. złożone są wyłącznie z członków i nie posiadaj ą żadnych podgrup.

23. Co to znaczy, że w ujęciu socjologii rodzina jest pierwotną grupą społeczną i instytucją społeczną?

24. Scharakteryzuj sąsiedztwo społeczne.

Krąg sąsiedzki jest przykładem mniejszej zbiorowości społecznej, egzystującej w ramach społeczności lokalnej. Kręgi sąsiedzkie tworzą zamieszkałe w pobliżu siebie rodziny, z tym., że sam fakt zamieszkiwania w pobliżu siebie pewnej liczby rodzin świadczy tylko o istnieniu kręgu sąsiedzkiego przestrzennego, sąsiedztwa przestrzennego. Aby zaistniało właściwe sąsiedztwo społeczne w formie grupy społecznej, to poza czynnikiem bliskości przestrzennej musi wystąpić jakaś więź społeczna, wynikająca ze wzajemnej identyfikacji oraz bardziej lub mniej zażyłego obcowania. Sąsiedztwo jako stosunek społeczny powstaje między jednostkami (najczęściej rodzinami), które łączy czy to wspólność pochodzenia, czy podobieństwo sposobu życia, czy oba te względy razem.

25. Jakie są podstawowe właściwości dużych grup społecznych?

Duże grupy społeczne, obrazujące makr o struktur ę społeczeństwa, stanowią złożone i skomplikowane układy grup małych i pośrednich. Ich analiza jest bardzo trudna. W grupach tych ważną rolę odgrywaj ą elementy materialne, ich majątek, wyznawane symbole i wartości oraz zinstytucjonalizowane formy działalności, które razem ułożone tworzą funkcjonującą i zmieniającą się zintegrowaną całość, ważnymi cechami wyróżniającymi wielkie grupy społeczne są ich wielkość oraz samoistność.Trudno jest podać liczbę osób , która jest górną granicą zbiorowości i od której
miałaby zaczynać się zbiorowość wielka. Z reguły dolną granicę stanowi
liczba kilkudziesięciu osób, a górną wielkością mogą być tysiące. Z kolei cecha

samoistneści ujawnia odrębność organizacyjną! strukturalną, jednych grup od innych w myśl zasady, że każda grupa dąży do samodzielności.

26. Jak ukształtował)' się współczesne narody?

Naród to grupa ludzi historycznie uformowanych na określonym etapie rozwoju elementów etnicznych, posiadająca zwarte terytorium, złączona możliwością wspólnego porozumiewania się (z reguły jest to wspólny język), wytwarzająca na gruncie historycznie utrwalonej więzi ekonomicznej swoi sta kultur ę, gospodarkę i organizację polityczną; grupa, która charakteryzuje się swoistą świadomością narodową oraz odmiennym „charakterem narodowym" naród jest zbiorowością stanowiącą zamknięci e łańcucha rozwojowego - od rodziny, poprzez ród, klan, plemię i lud. Nie wytworzyła się bowiem jak dotąd żadna inna ponadnarodowa, wchłaniająca w siebie narody zbiorowość społeczna. Naród jest historycznym efektem procesu przemian, zachodzących w ciągu stuleci we wszystkich dziedzinach życia społecznego. U podstaw jego powstania i rozwoju leży proces upowszechniania na wielkich terytoriach gospodarld towarowo-pieniężnej, wciągnięcia praktycznie całej ludności w jej tryby. Obok przesłanek ekonomicznych w powstawaniu narodów ważną rolę odegrały także przemiany społeczno-polityczn'e, zachodzące w europie w okresie przechodzenia z feudalizmu do kapitalizmu. Rewolucje europejskie, a zwłaszcza rewolucja francuska, likwidowały podziały stanowe społeczeństw i popierały ideologie nowego ustroju jako ważne świadomościowe czynniki narodotwórcze. Swoiste znaczenie dla powstania i istnienia własnego państwa narodowego miały tradycja historyczna, kultura, język i religia. Poza układem ekonomicznym innym istotnym czynnikiem tworzenia się narodów jest środowisko geograficzne, terytorium. Bez narodowo zwartego terytorium jako materialnej podstawy społeczeństwa nie mogłaby występować wspomniana więź ekonomiczna oraz nie mogłoby się uformować społeczeństwo narodowe.

27. Mniejszości narodowe jako element struktury narodowej.

Ważną kategorią socjologiczną, będącą składnikiem struktury narodu, są mniej szóści narodowe. Mniejszość narodowa jest to taka grupa etniczna, która żyje w narodzie mającym inną większość etniczną. Przy czym owa mniejszość nie posiada wyodrębnionego administracyjnie i politycznie terytorium. Mniejszości narodowe powstają w wyniku procesu historycznego na gruncie więzi etnicznej opartej na wspólnym języku, regionie zamieszkania lub na pochodzeniu od wspólnego, prawdziwego lub domniemanego przodka. Zachowują one odrębność obyczajów, języka, dążeń i aspiracji wobec innych grup etnicznych. Mniejszości narodowe w sprzyjających warunkach politycznych i ekonomicznych mogą przekształcić się w odrębny naród.

28. Rola elity we współczesnym społeczeństwie.

w strukturze społeczeństwa, a szczególnie w jego rozwoju istotną rolę pełnią elity władzy. Elity władzy stanowią ci, którzy biorą udział w kształtowaniu i podejmowaniu decyzji państwowych. Ich władza polega bądź na możliwości wywierania bezpośredniego wpływu na tych ,którzy podejmują decyzje,bądź na samym uczestnictwie w procesie podejmowania decyzji.. Podstawowa rola elit władzy w społeczeństwie sprowadza się do wywierania wpływu na życie polityczne, ekonomiczne, kulturowe, do kształtowania programów na tych płaszczyznach, niezależnie od jej pozytywnej czy negatywnej oceny. Wiąże się z tłumaczeniem tych programów na język praktycznych ustaw i zarządzeń, z utrwalaniem i egzekwowaniem tych przepisów. Elita władzy poprzez wydatki rządowe może ingerować we wtórny podział dochodu narodowego, wpływać na rozwój szkolnictwa, służby zdrowia, ubezpieczeń społecznych, na rozdział wartości społecznych, jak wykształcenie, zdrowie, zabezpieczenie na starość. Działania te polegaj ą na integrowaniu wysiłków wielkiej liczby grup społecznych sfery makro społecznej i mikro społecznej.

29. Na czym polega specyfika badań socjologicznych?

30. Socjologiczne problemy badawcze

31. Metody i techniki badań socjologicznych.

32. Zalety i wady: wywiadu, ankiety, obserwacji, analizy dokumentów urzędowych i osobistych.

Wywiad -jest metodą polegającą na przeprowadzeniu rozmowy z wybranym respondentem, w której próbuje się uzyskać jego odpowiedź na pewien zestaw pytań, zalety:

- daje możliwość obserwowania respondenta w jego reakcjach na zadawane pytania

- pozwala określić poglądy motywy, potrzeby, aspiracje ludzi wady:

- błędy sytuacyjne wynikające z niewłaściwego miejsca i czasu, sposobu przeprowadzenia wywiadu,.

- błędy o podłożu psychologicznym wynikające z tzw. rozbieżności ról społecznych prowadzącego wywiad i respondenta

- Błędy o podłożu socjologicznym sprowadzające się do niekorzystnego oddziaływania prowadzącego wywiad na respondenta powodujące skrępowanie.....

- Błędy w zorganizowaniu wywiadu, niejasność i niekonkretność stawianych pytań, operowanie stereotypami, deformowanie wypowiedzi respondenta.

Ankieta jest swoistą sformalizowaną pisemną formą. Od wywiadu różni ją tylko to, że odpowiedź na postawione pytania rejestruje sam badany. Zaleta - szybkie tempo prowadzenia danych,

- zapewnienie anonimowości Wada - nieumiejętność odczytania przez ludzi pytań

obserwacja jest spostrzeganiem celowym, ukierunkowanym i zamierzonym oraz systematycznie prowadzonym. W rezultacie jest to metoda bardzo żmudna, czaso- i pracochłonna.Zaletą jest to , że jeśli jest bezpośrednia , uczestnicząca , tom ułatwia bardziej wnikliwe poznanie i zrozumienie zachowali ludzkich.

wadą jest dążenie obserwatora do notowania zjawisk wyjątkowych, mylne

interpretowanie zaobserwowanych faktów, brak ścisłości spostrzeżeń, a także zawodność pamięci obserwatora.

Pomiar socjometryczny (test socjometryczny) jest metodą, pozwalającą na stosunkowo szybkie poznanie wzajemnych oddziaływań zachodzących między poszczególnymi członkami w małych grupach społecznych np. w brygadzie, sekcji, w grupie studenckiej itp.

oceniając zalety i wady pomiaru socjometrycznego można stwierdzić, że jest to technika pozwalająca na stosunkowo dobre poznanie niektórych postaw wpływających na: racjonalne organizowanie grupy w celu wykonania określonych zadań, harmonizowanie nieformalnego życia grupy z jej życiem oficjalnym, pomiar socjometryczny nie dostarcza niestety informacji o przyczynach powyższych zjawisk

Testy i skale są najbardziej specjalistyczną metodą poznania zachowań społecznych.

Przeprowadza sieje za pomocą przyrządów, zadań, pytań, sytuacji wywołujących określone, obserwowalne i najczęściej mierzalne reakcje, zaletą jest to, że w porównaniu z innymi metodami znacznie ułatwiają prognozę zachowań, określaj ą uzdolnienia specjalne, sprawność ruchową, skłonności, cechy osobowości, inteligencję., wiedzę, upodobania itp.

Analiza dokumentów polega na uzyskiwaniu informacji na podstawie badania wszelkich przedmiotów czy wytworów pracy ludzkiej, które mogą być źródłem wiedzy wyjaśniającej zjawiska i procesy społeczne lub też są potwierdzeniem naszych sądów o.tych zjawiskach. Dokumenty dzieli się na zebrane

1. W sposób systematyczny, zaliczamy do nich dokumenty:

- naukowe obejmujące książki fachowe, sprawozdania i raporty naukowe, artykuły w czasopismach itd.

- statystyczne, obejmujące różne zestawienia i sprawozdania statystyczne

- kompilacyjne, np. książka telefoniczna, różne kartoteki,

2. Okolicznościowy - maj ą subiektywny charakter nadany im przez autora danego dokumentu- zaliczamy tu dokumenty osobiste takie jak listy, pamiętniki, dzienniki; różne notatki (stenogramy, zapisy, protokoły) oraz sprawozdania, które tym się różnią od notatek, że nie przedstawiaj ą faktów „na gorąco", lecz powstają po pewnym czasie; należą tu: także meldunki, doniesienia, raporty itd.

Dokumenty osobiste analizuje się aby wiedzieć:

- jak naprawdę wyglądały zdarzenia, sytuacje czy procesy, które opisuje autor dokumentu, lub też jak naprawdę zachowywał się on sam w tych sytuacjach, jak autor dokumentu postrzega owe zdarzenia , sytuacje bądź własne zachowanie w chwili jego opisywania.

33. Wpływ problemu badawczego na metodę badań.

34. Wiarygodność informacji.

35. Elementy sprawozdania z badań.

a) określenie przedmiotu badań i problemów, jakie usiłowano rozwiązać.

b) charakterystykę procesu badawczego, tzn. hipotez, metod i technik badawczych, dzięki którym problem rozwiązano.

c) prezentację wyników ilościowych (za pomocą tabel statystycznych, wykresów itd.) i jakościowych w formie: deskryptywnej (opisowej), demonstracyjnej (doświadczalnej), eksplikacyjnej (tłumaczącej), definicyjnej (określającej), eksplanacyjnej (wyjaśniającej), diagnostycznej (konstatującej), prognostycznej (przewidującej) itd.

d) wnioski wynikające z badań, zarówno teoretyczne, dotyczące tego, co osiągnięto

w zakresie poznania lub wyjaśniania badanych zjawisk, nowych hipotez, jak i

praktyczne, tzn. ukazujące możliwości i celowość zastosowania rezultatów

badawczych.

o formie sprawozdania czy raportu z badań generalnie decyduje jednak problem

badawczy i jego operacjonalizacja, a to w dużej mierze uzależnione jest od

prezentowanego - świadomie lub nieświadomie - nurtu lub kierunku socjologii.