Dr Anna Surówka

Funkcja ustawodawcza Parlamentu

1. Uchwalanie ustaw

Uwagi ogólne:

1. ustawy rozpatrywane są w trzech czytaniach (art. 119 ust. 1 K, art. 36 ust. 1 Reg. Sejmu),

2. wnioskodawca do końca drugiego czytania może wycofać wniesiony przez siebie projekt (art. 36 ust.2 Reg. Sejmu),

3. projekt poselski uważa się za wycofany, jeżeli popiera go mniej niż 15 posłó spośród tych, którzy podpisali projekt (art. 36 ust. 3 Reg. Sejmu),

4. do czasu zakończenia II czytania wnioskodawca może wnosić poprawki do zgłoszonego przez siebie projektu (art. 36 ust. 4 Reg. Sejmu),

5. zasięgnięcie opinii organizacji samorządowych, tworzących stronę samorządową w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, gdyby ustawa zmieniała funkcjonowanie samorządu terytorialnego.

Niepodjęcie przez Senat uchwały w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy oznacza, że ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm

Sejm w szczególnie uzasadnionych przypadkach może skrócić postępowanie nad ustawami poprzez:

1. przystąpienie do I czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów projektu ustawy,

2. przystąpienie do II czytania niezwłocznie po zakończeniu I czytania bez przesyłania projektu do komisji,

3. przystąpienie do II czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów druku sprawozdania komisji.

PROJEKT PILNY

Komisja, w której odbyło się I czytanie jak i komisja, do której skierowano projekt po I czytaniu ma 30 dni na przedstawienie sprawozdania

2. Uchwalanie uchwał

Uchwały Sejmu rozpatrywane są w dwóch czytaniach.

W tym samym trybie co uchwały zapadają:

• rezolucje - wezwanie organu państwowego do podjęcia wskazanego w rezolucji jednorazowego działania,

• deklaracje - zobowiązanie do określonego postępowania,

• apele - wezwanie do określonego zachowania się, podjęcia inicjatywy lub zadania,

• oświadczenia - stanowisko Sejmu w określonej sprawie.

3. Prace nad inicjatywą ustawodawczą Senatu - 3 czytania

W 3 czytaniach uchwalane są także uchwały Senatu, rezolucje, oświadczenia i apele. Inicjatywa do wniesienia projektu uchwały przysługuje:

• Senatorowi,

• Senatorom,

• Komisji senackiej.

12

Inicjatywa ustawodawcza

(art. 118 ust 1 i 2 K, art. 32 Reg.Sejmu)

• Prezydent

• Rada Ministrów

• Senat

• komisja sejmowa

• grupa co najmniej 15 posłów

• grupa co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu

projekt ustawy

projekt ustawy wraz z uzasadnieniem składany jest na ręce Marszałka Sejmu

uzasadnienie: wyjaśnienie celu i potrzeby wydania ustawy, przedstawienie stanu rzeczywistego w danej dziedzinie, różnice pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym, przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne, źródła finansowania, obciążenia budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego, projekt aktów wykonawczych, oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem UE albo oświadczenie że przedmiot regulacji nie jest objęty prawem UE

Marszałek Sejmu może zwrócić projekt do uzupełnienia

wątpliwości czy projekt nie jest sprzeczny z prawem (także UE)

Marszałek Sejmu po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu może skierować projekt budzący wątpliwości do zaopiniowania do Komisji Ustawodawczej, która większością 3/5 głosów może zaopiniować projekt jako niedopuszczalny.

Marszałek po otrzymaniu projektu ustawy (wyjątek: projekt Prezydenta i RM) przed jego skierowaniem na I czytanie zarządza sporządzenie opinii przez ekspertów Kancelarii Sejmu w sprawie zgodności z prawem UE - Komisji ds. UE.

Marszałek Sejmu

zarządza drukowanie projektu i opinii i dostarczenie ich posłom

Marszałek Sejmu przesyła wniesione projekty ustaw Prezydentowi, Marszałkowi Senatu, Prezesowi RM

I czytanie

w komisji

na posiedzeniu Sejmu projekty ustaw:

• o zmianie Konstytucji,

• budżetowych,

• podatkowych,

• dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego,

• regulujących ustrój i właściwość władz publicznych,

• kodeksów,

• gdy Marszałek tak postanowi

I czytanie może się odbyć nie wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia druków posłom

I czytanie obejmuje:

• uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę,

• debatę nad ogólnymi zasadami projektu,

• pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy,

• pisemne zgłaszanie poprawek i uwag

prace w komisji

powołanie podkomisji, rozpatrywanie projektu, opinii, zasięgnięcie opinii Komitetu Integracji Europejskiej dla zbadania zgodności z prawem UE

odrzucenie projektu w całości

Tylko jeżeli I czytanie odbyło się w na posiedzeniu Sejmu

Sprawozdanie + skierowanie do właściwych komisji z wyznaczeniem terminu sprawozdania

sprawozdanie z wnioskiem:

• o przyjęcie projektu bez poprawek,

• przyjęcie projektu z poprawkami

• odrzucenie projektu

• możliwość zamieszczenia poprawek odrzuconych przez komisję jako wnioski mniejszości

Marszałek Sejmu

zarządza drukowanie projektu i opinii i dostarczenie ich posłom

II czytanie

na posiedzeniu Sejmu

II czytanie obejmuje:

• sprawozdanie z pracy komisji

• przeprowadzenie debaty i zgłaszanie poprawek (muszą zostać później przedstawione w formie pisemnej)

poprawki w II czytaniu mogą zgłaszać:

• wnioskodawca,

• grupa co najmniej 15 posłów,

• przewodniczący klubu lub upoważniony przez niego wiceprzewodniczący - w imieniu klubu,

• przedstawiciel porozumienia parlamentarnego jeżeli reprezentuje ono co najmniej 15 posłów,

• Rada Ministrów

poprawki

odrzucenie projektu

bez poprawek

Projekt kieruje się do komisji, które rozpatrywały projekt, chyba że Sejm postanowi inaczej

poprawione lub dodatkowe sprawozdanie, drukowanie sprawozdania

komisja

III czytanie

III czytanie obejmuje:

• przedstawienie dodatkowego sprawozdania

• głosowanie

porządek głosowania:

• odrzucenie projektu w całości, jeżeli zgłoszono taki wniosek,

• głosowanie poprawek,

• głosowanie projektu w całości, w brzmieniu zaproponowanym przez komisję, po uwzględnieniu głosowania nad poprawkami

uchwalenie ustawy

Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (wyjątki - Konstytucja)

Marszałek Sejmu przesyła uchwaloną ustawę do Senatu i Prezydenta

SENAT

Marszałek Senatu kieruje ustawę do właściwych komisji senackich - I czytanie

Rozpatrująca ustawę wykonującą prawo UE komisja może zwrócić się do Komisji Spraw UE o wyrażenie opinii o ustawie lub jej części

Komisje w terminie nie dłuższym niż 18 dni (wyjątki: projekt pilny, ustawa wykonująca prawo UE, ustawa o zmianie K - termin wyznaczony przez Marszałka)

Komisje przygotowują projekt uchwały Senatu, w którym proponują:

• przyjęcie ustawy bez poprawek,

• wprowadzenie poprawek,

• odrzucenie ustawy

Jeżeli komisja dostrzeże potrzebę zmian legislacyjnych wykraczających poza materię ustawy - wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej przez Senat wraz z projektem ustawy

Senat zajmuje stanowisko wobec ustawy:

- zwykłej - w ciągu 30 dni,

- projektu pilnego - 14 dni,

- o zmianie K. - w ciągu 60 dni

- ustawy budżetowej (Senat może tylko zgłosić poprawki - nie może odrzucić ustawy budżetowej) w ciągu 20 dni

od przekazania jej Senatowi.

Na forum Senatu przedstawiane jest sprawozdanie komisji

Senat postanawia o przystąpieniu do II czytania

Niepodjęcie uchwały o przystąpieniu do II czytania - podjęcie inicjatywy ustawodawczej przez Senat

II czytanie

Uchwała o stanowisku Senatu wobec ustawy podejmowana jest zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów

Wyjątki - Konstytucja

Stanowiska:

• zgoda bez zastrzeżeń

• poprawki

• odrzucenie ustawy

Sejm

Uchwała Senatu:

• odrzucenie ustawy

• poprawki

brak poprawek

lub

brak zajęcia stanowiska przez Senat

Marszałek Sejmu kieruje uchwałę Senatu do rozpatrzenia przez komisje

Komisje

Sporządzają sprawozdanie

Marszałek Sejmu informuje Sejm

Sejm odrzuca uchwałę Senatu lub zaproponowane poprawki bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

Marszałek przesyła tekst ustawy do Prezydenta

Prezydent

W ciągu 21 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw

Wniosek do TK o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją

Zwrócenie ustawy Sejmowi do ponownego rozpatrzenia

WETO

TK uzna ustawę za niekonstytucyjną

Prezydent nie podpisuje

TK uzna niektóre przepisy za niekonstytucyjne

TK uzna ustawę za konstytucyjną

Prezydent podpisuje ustawę

Po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu

Prezydent podpisuje ustawę z pominięciem niektórych przepisów

Prezydent zwraca ustawę Sejmowi w celu poprawienia uchybień

Marszałek Sejmu kieruje ustawę do komisji, które ją poprzednio rozpatrywały

Komisje przedstawiają wniosek:

• O ponowne uchwalenie ustawy

• O odrzucenie ustawy

Sejm uchwala ponownie ustawę większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

Jeżeli sejm nie uchwali ustawy w brzmieniu dotychczasowym - zamknięcie postępowania ustawodawczego

Marszałek Sejmu przesyła ponownie uchwaloną ustawę Prezydentowi

Prezydent

W ciągu 7 dni podpisuje ustawę

Marszałek Sejmu kieruje ustawę do komisji, które rozpatrywały projekt

Prace komisji obejmują:

• Przedstawienie wyroku TK

• Zgłaszanie poprawek

Komisja sporządza sprawozdanie

Głosowanie:

• Poszczególnych poprawek

• Całość tekstu

Marszałek Sejmu przesyła uchwałę Sejmu w sprawie usunięcia niezgodności w ustawie oraz uzasadnienie konieczności ich wprowadzenia do Senatu i Prezydenta

Senat

Marszałek Sejmu przesyła Prezydentowi ustawę do podpisu ze wskazaniem zmian wynikających z niezgodności z Konstytucją uchwaloną w wyniku jej rozpatrzenia przez Sejm i Senat

Prezydent ma takie możliwości jak poprzednio

RM może w trybie określonym w art. 123 K wnieść do Sejmu pilny projekt ustawy

z wyjątkiem:

• Ustaw podatkowych

• Ustaw dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego,

• Ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych

• kodeksów

Marszałek Sejmu zarządza drukowanie pilnych projektów ustaw

I czytanie

komisja

Sejm

II czytanie

Przed rozpoczęciem II czytania RM może wycofać klauzulę pilności

II czytanie obejmuje:

• Przedstawienie Sejmowi sprawozdania komisji

• Przeprowadzenie debaty

• Zgłaszanie poprawek

poprawki

Brak poprawek

komisja

III czytanie

Marszałek przesyła nie później niż w ciągu 3 dni uchwaloną ustawę Marszałkowi Senatu i Prezydentowi

Senat

ma 14 dni na zajęcie stanowiska

Sejm rozpatruje stanowisko Senatu na najbliższym posiedzeniu po jego doręczeniu

Marszałek Sejmu przesyła uchwaloną ustawę Prezydentowi nie później niż w ciągu 3 dni od jej uchwalenia

Prezydent

Uchwały Sejmu

zwykłe

W sprawie zmiany Regulaminu

W sprawie zarządzenia referendum w sprawie o szczególnym znaczeniu

Inicjatywa:

• Prezydium

• Komisja

• Grupa co najmniej 15 posłów

Inicjatywa:

• Senat

• RM

• Grupa co najmniej 500 000 obywateli

• Prezydium Sejmu

• Komisja

• Grupa co najmniej 69 posłów

Inicjatywa:

• Prezydium

• Komisja Regulaminowa i Spraw Poselskich

• Grupa co najmniej 15 posłów

Projekt uchwały wnoszony jest na ręce Marszałka Sejmu

I czytanie

Komisja lub Sejm

Prace obejmują:

• Uzasadnienie potrzeby podjęcia uchwały

• Debatę,

• Pytania i odpowiedzi

Komisja

Sporządza sprawozdanie, w którym proponuje:

• Poprawki

• Przyjęcie uchwały bez poprawek

• Odrzucenie projektu

II czytanie

II czytanie w Sejmie obejmuje:

• Sprawozdanie

• Debatę

• Poprawki i wnioski

Uchwalenie

Większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

I czytanie

Projekt uchwały wnoszony jest na ręce Marszałka Sejmu

Sejm

w trakcie I czytania odbywa się głosowanie nad wstępnym przyjęciem wniosku o przeprowadzenie referendum

wniosek przyjmowany jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

komisja

prace w komisji obejmują debatę nad wnioskiem, zgłaszanie uwag

nie można zgłaszać poprawek do pytań

Inicjatywa:

• Komisja

• 10 senatorów

Projekt ustawy z uzasadnieniem przekazywany jest na ręce Marszałka Senatu

Marszałek Senatu

Komisje właściwe ze względu na przedmiot regulacji zawartych w projekcie i Komisja Ustawodawcza

I czytanie

Obejmuje odczytanie projektu i uzasadnienia oraz debatę

Komisje obradują wspólnie

Sprawozdanie

Powinno być sporządzone w ciągu 2 miesięcy (Marszałek Senatu może przedłużyć termin)

+

wnioski o:

• odrzucenie projektu

• przyjęcie projektu bez poprawek

• przyjęcie z poprawkami

II czytanie

Senat

II czytanie obejmuje:

• przedstawienie sprawozdania komisji,

• dyskusję, wnioski,

• zapytania do wnioskodawcy

Brak wniosku przeciwnego do wniosku komisji

Wniosek przeciwny do wniosku komisji

komisje

sprawozdanie

III czytanie

Senat

III czytanie obejmuje:

• Dodatkowe sprawozdanie komisji

• Zapytania

• głosowanie

Głosowanie:

• Odrzucenie projektu

• Poprawki

• Przyjęcie projektu bez poprawek

Uchwalony projekt

Marszałek Senatu

Marszałek Sejmu

Komisja może wystąpić do Marszałka Sejmu z wnioskiem by zwrócił się do wnioskodawcy o przepracowanie projektu z rozważeniem zmian proponowanych przez komisję

Marszałek Sejmu może odroczyć głosowanie nad całością projektu ustawy na czas potrzebny do stwierdzenia czy w skutek przyjętych poprawek nie zachodzą sprzeczności pomiędzy poszczególnymi przepisami

Marszałek Senatu przesyła uchwałę do właściwej ze względu na przedmiot regulacji komisji i do Komisji Ustawodawczej

Senat zajmuje stanowisko wobec uchwały Sejmu:

• przyjmuje uchwałę bez poprawek

• wprowadzenie do tekstu uchwały Sejmu poprawek

Wnioski mogą obejmować wyłącznie zmiany zmierzające do usunięcia niezgodności ustawy z Konstytucją

Sejm rozpatruje stanowisko Senatu

możliwość skierowania uchwały Senatu do komisji

Podpisuje ustawę w ciągu 7 dni

Zwraca Sejmowi w celu ponownego uchwalenia

Wniosek do TK o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją

Od dnia wpłynięcia wniosku Prezydenta do dnia ostatecznego rozstrzygnięcia nie powinno upłynąć więcej niż 7 dni

Jeśli I czytanie odbyło się na forum Sejmu projekt uchwały kierowany jest do komisji

Uchwała o zarządzeniu referendum

Podejmowana jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

możliwe jest przeprowadzenie wysłuchania publicznego

---