Pojęcie prawa rzeczowego
Prawo rzeczowe obok przepisów części ogólnej prawa zobowiązań i prawa spadkowego stanowi jednej z podstawowych działów prawa cywilnego, prawo rzeczowe z zespołu przepisów prawnych regulujących powstanie i zmianę i ustanie oraz treść i ochronę szczególnych form prawnych: korzystania z rzeczy.
Formy korzystania z rzeczy przybierają postać dzierżenia, posiadania i praw podmiotowych. Prawo podmiotowe zwane podmiotowymi prawami rzeczowymi tj prawo własności, prawo użytkowania wieczystego i grupa tzw praw rzeczowych ograniczonych.
Rodzaje praw rzeczowych
PRAWA BEZTERMINOWE - czas trwania jest nieokreślony,
PRAWA TERMINOWE - czas trwania jest określony
PRAWA PODZIELNE - mogą należeć do kilku osób w częściach ułamkowych, np. własność, użytkowanie wieczyste
PRAWA NIEPODZIELNE - nie można wyodrębnić samodzielnych uprawnień dla kilku osób np. hipoteka
PRAWA NIEODPŁATNE - powstają bez wynagrodzenia
PRAWA ODPŁATNE - ustanawia się za wynagrodzeniem
PRAWA SAMODZIELNE - funkcjonują niezależnie od istnienia innego prawa
PRAWA NIESAMODZIELNE - nie mogą istnieć bez innego prawa
PRAWA ZBYWALNE - można przenieść na inną osobę w drodze czynności prawnej
PRAWA NIEZBYWALNE - są ściśle związane z określoną osobą i wykluczone jest ich przejście na inna osobę , np. alimenty
PRAWA ZWIĄZANE - mogą przysługiwać podmiotowi głównego prawa i dzielą jego los
PRAWA NIEZWIĄZANE - mają byt niezależny
Źródła prawa
= Konstytucja = normy określające podstawy, ustrój gospodarki RP, przewidujące gwarancje ochrony prawa własności, prawa dziedziczenia oraz zakres dopuszczalnych ograniczeń prawa własności.
= Ustawy a także akty wykonawcze normujące formy prawne korzystania z rzeczy
= K.C - ma znaczenie podstawowe. Księga III własność i inne prawa rzeczowe, przewidziane w niej normy regulujące prawo własności wśród nich, są przepisy ogólne dotyczące treści, wykonania własności, nabycie i utrata. Do ograniczonych praw rzeczowych zaliczamy, użytkowanie przepisy dotyczące i regulujące użytkowanie przez osobę fizyczną, użytkowanie przez spółdzielnie rolnicze i inne wypadki użytkowania.
Do ograniczonych praw rzeczowych odnoszą się służebności, osobiste i gruntowe, oraz zastaw - KC przewiduje normy regulujące zastaw jako ograniczone prawo rzeczowe
= inne ustawy „o księgach wieczystych i hipotece”
= ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, o prawie geologicznym i górniczym, o własności lokali, o zastawie rejestrowym ii rejestrze zastawu, o gospodarce nieruchomościami, o spółdzielniach mieszkaniowych, o prawie wodnym.
Prawa podmiotowe rzeczowe
Polegają na możności postępowania podmiotu uprawnionego w określony sposób. Ta możność postępowania podmiotu przyznana jest przez normę prawną. Z prawem podmiotowym sprzężone są obowiązki innych podmiotów, a uprawniony ma możność domagania się od właściwego organu państwa, aby ten, pod przymusem doprowadził do zrealizowania sprzężonych z prawem podmiotowym obowiązków i zabezpieczył prawo podmiotowe. Prawo rzeczowe to prawo majątkowe, charakteryzuje się 2 cechami:
przedmiotem podmiotowych praw rzeczowych są rzeczy
= uprawnienia do rzeczy z tego rodzaju praw są skuteczne wobec wszystkich
= prawo rzeczowe to majątkowe prawo podmiotowe bezwzględnie skuteczne
K.C określa, że w granicach określonych przez ustawę i zasad współżycia społecznego, właściciel może z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społecznie gospodarczym przeznaczeniem swojego prawa w szczególności może pobierać pożytki z rzeczy i inne dochody w tych samych granicach.
Różnicowanie własności
Przez konstytucyjne pojęcie własności rozumieć można ogół praw majątkowych stanowiących przedmiot konstytucyjno - prawnej ochrony. Termin własność w praktyce konstytucyjnej państw demokratycznych wyraża jedno z powszechnych praw obywatelskich. Według Konstytucji, prawo chroni własność i dziedziczenie, każdy ma prawo do własności i innych praw majątkowych, oraz prawa dziedziczenia. Własność i inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
K.C określa prawo własności, ma swój zakres (posiadanie, korzystanie, rozporządzanie rzeczą przez właściciela) zakres uprawnień właściciela jest zdeterminowany przez obowiązujące przepisy ustawowe. Właściciel może posiadać swoją rzecz, korzystać z niej, rozporządzać, ale jego zachowani stanowiące przejawy wykonania własności mieścić się muszą w granicach wyznaczonych przez przepisy prawne przewidziane w ustawach. Ograniczenia zasadniczo mają charakter negatywny w tym sensie, że zakazują właścicielowi korzystania z jego praw w oznaczonym zakresie. Wyjątkowo właściciel ograniczony jest w sposób pozytywny przez obowiązujące przepisy gdy na przykład ma obowiązek rolniczo wykorzystać swoje grunty rolne. Z takich zasad wychodzi Konstytucja - według niej własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
WŁASNOŚĆ PRYWATNA: jest kategorią modelową i dominującą w systemie gospodarki rynkowej
WŁASNOŚĆ PUBLICZNA - jest wyjątkiem od zasady, państwo występuje w takich wypadkach jako podmiot gospodarujący, tylko wyjątkowo gdy jest to podyktowane szczególnymi względami np. obronnością kraju.
Zakres podmiotowy własności prywatnej jest szeroki i obejmuje własność wszystkich osób fizycznych i przeważającą część osób prawnych. Podmiotem własności publicznej jest państwo i jednostki samorządu. Cechą własności prywatnej jest swoboda w zakresie jej wykonywania, tak jeśli chodzi o korzystanie i rozporządzanie rzeczą, inaczej jeśli mowa jest o własności publicznej, jej podmioty przy wykonywaniu uprawnień właścicielskich są zwykle ograniczone oznaczonym celem z zakresu użyteczności publicznej, przy czym własność publiczna w sferze treści zasadniczych uprawnień jest taką samą własnością jak prywatna. O własność prywatną dba sam zainteresowany właściciel, natomiast gdy chodzi o własność publiczną, to jej realizacja przynosi korzyść nie osoby uprawnionej w sensie cywilnoprawnym lecz ogółowi. To jest zasadniczym kryterium wyodrębnienia własności publicznej i prywatnej.
Doktryna prawnicza wyodrębnia różnego rodzaju funkcjonalne odmiany własności. Własność rolnicza, intelektualna, przemysłowa. Z punktu widzenia założeń doktryny prawa rolniczego przedmiot prawa własności jest ujmowany szerzej, jako szczególny zespół środków produkcji. Własności rolniczej przypisuje się obok produkcyjnej również funkcję społeczno - gospodarczą.
Własność intelektualna obejmuje prawa autorskie i prawa jej pokrewne
Własność przemysłowa - obejmuje prawa wynalazcze
Odrębne w ustawodawstwie nieruchomości. Do korzystania i rozporządzania gruntem, nieruchomością lokalową, odnoszą się ogólne rozwiązania o treści i wykonywaniu prawa własności. Jednakże treść i wykonywane prawo własności w ogóle oraz własności poszczególnych rodzajów jest w szczególny sposób zdeterminowana przez szereg szczególnych względem siebie ustaw, zasad współżycia społecznego i społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa
/ustawa o księdze wieczystej i hipotece, ustawa o prawie geodezyjnym i kartograficznym, o gospodarce nieruchomościami, o własności lokali/
Wykonywanie własności
Przez wykonywanie prawa własności rozumieć należy zachowanie się podmiotu danego prawa w ramach konkretnego stosunku prawnego. Wykonywanie prawa podmiotowego z punktu widzenia zasad prawa cywilnego oznacza objęcie konkretnej rzeczy w posiadanie, władanie rzeczą, pobieranie pożytków, używanie rzeczy domaganie się nienaruszania prawa przez inne osoby, oraz dochodzenie rzeczy, rozporządzanie rzeczą przez przeniesienie własności lub obciążenie jej prawem względem praw rzeczowych ograniczonych.
Zasadniczo wykonywanie prawa własności polega na korzystaniu z rzeczy albo na rozporządzaniu nią. Są to podstawowe atrybuty prawa własności. Własność obejmuje całą rzecz, rozciąga się na części składowe rzeczy w granicach określonych przez ustawę i zasady współżycia społecznego.
ATRYBUT WŁASNOŚCI OBEJMUJE:
= prawo używania rzeczy - polegające na korzystaniu z rzeczy innym niż pobieranie pożytków i innych dochodów
= atrybutem wykonywania własności jest prawo rozporządzania rzeczą, obejmuje uprawnienia do zbycia prawa, przeniesienia na inne osoby, oraz uprawnienie do obciążania rzeczy np. ustanowienie prawa rzeczowego ograniczonego, zastaw lub hipoteka
Nabycie pierwotne prawa własności
Brak jest więzi między poprzednim a aktualnym właścicielem. Nabywca nie uzyskuje prawa jakie przysługiwało jakie przysługiwało dotychczasowemu właścicielowi, poprzedni właściciel traci własności, a nabywca uzyskuje to prawo niezależnie od niego.
Do pierwotnych sposobów nabycia własności zaliczamy:
= nabycie ruchomej rzeczy niczyjej
= wyprodukowanie nowej rzeczy
= nabycie pożytków naturalnych
= zasiedzenie - polega na nabyciu prawa rzeczowego na długotrwałe wykonywanie tego prawa przez osoby nieuprawnione. Podstawą nabycia jest przemilczenie i wywłaszczenie
Nabycie pochodne prawa własności
Własność przechodzi z dotychczasowego właściciela na nowego, tym samym następuje zmiana podmiotu tego samego prawa podmiotowego własności.
W przypadku nabycia pochodnego między właścicielem aktualnym a dotychczasowym zachodzi stosunek następstwa prawnego. Zbywca jest poprzednikiem, nabywca następcą prawnym. Nabywca uzyskuje prawo własności w takich samych granicach w jakich przysługiwało ono zbywcy ponadto z istoty nabycia prawa pochodnego, płynie zasada, że nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada.
K.C przewiduje przepisy zbycia rzeczy przez osobę nieuprawnioną do rozporządzania nią. Podstawowa forma nabycia pochodnego - czynność prawna, kupno - sprzedaż, testament, darowizna.
Zasiedzenie
W drodze zasiedzenia, można nabyć prawo własności, zarówno nieruchomości jak i rzeczy ruchomej, oraz niektóre inne prawa rzeczowe, dopuszcza się również możliwość zasiedzenia udziału we współwłasności rzeczy oraz prawo użytkowania wieczystego gdy zostało wcześniej ustanowione.
Przesłanki nabycia własności przez zasiedzenie są różne, w zależności od tego, czy dotyczy ona nieruchomości czy rzeczy ruchomej.
DO nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie muszą zaistnieć 2 przesłanki:
= posiadanie samoistne =
= upływ czasu 20 lat = jeśli chodzi o nabycie w dobrej wierze lub 30 lat jeśli nabywca jest w złej wierze
Przesłanki do nabycia rzeczy ruchomych przez zasiedzenie
= posiadanie samoistne
= upływ czasu - 3 lata = nabywca musi działać w dobrej wierze przez cały ten okres
Skutkiem nabycia przez posiadacza samoistnego prawa własności i utrata tego prawa przez dotychczasowego właściciela. Posiadacz nabywa z mocy samego prawa po upływie określonego czasu.
Nabycie prawa własności
= w drodze znalezienia
= nabycie własności pożytków naturalnych
= przetworzenie rzeczy ruchomych
= połączenie rzeczy ruchomych
= pomieszanie rzeczy ruchomych
Utrata prawa własności
NABYCIE PIERWOTNE - utrata prawa własności ma miejsce przeciwko woli właściciela
NABYCIE POCHODNE - utrata jest związana z oświadczeniem woli właściciela
utrata prawa własności według oświadczenie woli właściciela - dokonanie czynności prawnej o przeniesienie prawa własności
przeciwko woli właściciela - rzecz jest niszczona, zgubiona, skradziona
Pojęcie i powstanie współwłasności
Współwłasność - oznacza że każdemu ze współuprawnionych, przysługują wszystkie atrybuty prawa własności, a więc uprawnienia każdego z nich są jednakowe, a różny może być tylko ich zakres.
Współwłasność stanowi odmianę prawa własności.
= art. 195 K.C :
przedmiotem wspólnego prawa jest jedna rzecz ruchoma lub nieruchoma - polega na tym, że jest nim ta sama rzecz konkretna i określona np. spadek, rzecz otrzymana na podstawie umowy. Współwłasność nie jest niczym innym jak własnością, która przysługuje kilku osobom np. współwłasność majątku spadkowego.
wspólne prawo do tej samej rzeczy należy do kilku osób - polega na posiadaniu wspólnego prawa przez co najmniej 2 osoby, niepodzielność zaś oznacza, że żaden ze współuprawnionych nie ma prawa do wyodrębnionej rzeczy, tylko każdy z nich ma prawo do całej rzeczy
prawo własności przysługuje tym osobom niepodzielnie - z tego wynika, że niepodzielność wspólnego prawa ma charakter tymczasowy i każdy współwłaściciel może doprowadzić do zniesienia stosunku współwłasności.
Powstanie współwłasności - współwłasność powstaje najczęściej :
w drodze czynności prawnej
ze spadkobrania
z mocy samego prawa - na skutek zasiedzenia gdy rzecz posiadało kilka osób, a także w przypadku pomieszania i połączenia rzeczy ruchomych
z orzeczenia sądowego, gdy sąd własność przyznaje kilku osobom
Rodzaje współwłasności
Art. 196 § 1 K.C - współwłasność może być:
= albo w częściach ułamkowych
= albo jest współwłasnością łączną
WSPÓŁWŁASNOŚĆ UŁAMKOWA - jest samoistnym stosunkiem prawnym nie związanym ze stosunkiem prawnym innego rodzaju, ze swej istoty ma byt przejściowy dlatego ustawodawca ułatwia jej likwidację, a współwłasności łącznej zapewnia byt trwały, aby mogła ona spełniać swoją funkcję społeczno- gospodarczą, we współwłasności ułamkowej, bardziej chroniony jest interes każdego ze współwłaścicieli. We współwłasności łącznej ustawodawca chroni majątek wspólny zapewniając stabilność współwłasności.
Powstaje z mocy ustawy:
prze dziedziczenie przez kilka osób
przez ustanie majątkowe i współwłasności małżeńskiej
przetworzenie, połączenie,, pomieszanie co do rzeczy ruchomej
zasiedzenie rzeczy przez kilka osób
podzielenie lokali - obejmuje podział gruntów na których został wzniesiony budynek
Rodzaje współwłasności ułamkowej:
wspólnoty gruntowe, które są współwłasnością szczególnego rodzaju, zbliżone do współwłasności nieruchomości w znaczeniu kodeksowym
współwłasności spadkowa zarządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku ogranicza się w sposób określony w ustawie
WSPÓŁWŁASNOŚĆ ŁACZNA - opiera się zawsze na określonym stosunkiem osobistym, względem którego pełni role służebną np. współwłasność wynikająca ze wspólności majątkowej między małżonkami, która jest zależna od stosunku osobistego, w postaci małżeństwa i ma służyć zapewnieniu odpowiednich stosunków materialnych rodziny. Wynika również ze stosunku spółki cywilnej.
Nie ma charakteru samoistnego, jej występowanie związane jest zawsze z istnieniem innego stosunku. Obejmuje rzeczy a także inne prawa majątkowe. Najczęściej spotykanym przykładem współwłasności łącznej ustawowa współwłasność małżeństwa i umowy, a także udział wspólników spółki cywilnej, jawnej, komandytowej, we współwłasności rzeczy które wnosi do spółki. Zawsze jest nierozerwalnie związana ze szczególnym podstawowym stosunkiem prawnym, o charakterze osobistym, bez którego nie może powstać i istnieć.
Gdy ustaje stosunek podstawowy, współwłasność łączna zmieni się w ułamkową. Współwłasności łącznej nie można znieść, istnieje tak długo, jak długo trwa stosunek podstawowy, z którym jest związana. Związek między współwłasnością łączną a innym osobistym stosunkiem charakteryzuje się tym, że współwłasność łączna, jest podporządkowana stosunkowi osobistemu i pełni rolę służebną. Jest bez udziałową to znaczy, że udziały jej podmiotów nie są w czasie jej trwania, określone liczbowo.
udziały współwłaścicieli
Udział we współwłasności wyraża zakres uprawnień i obowiązków współwłaściciela, w stosunku do rzeczy wspólnej, jest określony odpowiednim ułamkiem, jest więc częścią ułamkową wspólnego prawa własności. Można powiedzieć, że współwłaściciel, ma względem swojego udziału pozycję wyłącznego właściciela. W przypadku gdy wielkości udziałów nie da się jednoznacznie ustalić domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe.
Rozporządzanie udziałem - każdy ze współwłaścicieli może swobodnie rozporządzać swoim udziałem, bez zgody pozostałych współwłaścicieli , może to polegać na:
zbyciu udziału np. w drodze umowy sprzedaży, darowizny, zamiany
= swobodne zbycie podlega pewnym ograniczeniom, np. prawo pierwokupu lub zgoda pozostałych spadkobierców
obciążenie udziału np. gdy przedmiotem współwłasności jest nieruchomość obciążenie udziału może polegać na ustanowieniu hipoteki
zrzeczenie się udziału - np. we współwłasności nieruchomości
rozporządzaniem udziałem na wypadek śmierci
Zarząd rzeczą wspólną
Wykonywanie współwłasności rozliczając pojęcie zarządu rzeczą wspólną. Przez zarząd rzeczą wspólną rozumieć należy podejmowanie wszelkich decyzji i dokonywanie wszelkich czynności o charakterze faktycznym lub prawnym, dotyczącego przedmiotu wspólnego prawa. Chodzi o podejmowanie wszelkich czynności koniecznych, zarówno w toku normalnej eksploatacji, jak i sytuacjach nadzwyczajnych.
Wyróżnia się:
ZARZĄD USTAWOWY
ZARZĄD UMOWNY
ZARZĄD SĄDOWY PRZEDMIOTEM WŁASNOŚCI
Zarząd ustawowy - kiedy rzeczą zarządzają wszyscy współwłaściciele, według zasad przewidzianych w ustawie
Zarząd umowny - wszyscy współwłaściciele w drodze umowy, określają zarząd rzeczą wspólną, w sposób inny niż czyni to K.C np. mogą wyznaczyć zarządcę, którym może być jeden ze współwłaścicieli, lub osoba trzecia. Mogą też postanowić, że do niektórych czynności, zwykłego zarządu potrzebna będzie zgoda wszystkich
Zarząd sądowy - polega na ustanowieniu zarządcy przez sąd, w sytuacjach konfliktowych gdy współwłaściciele, nie mogą zgodzić się w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu, lub gdy większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu, lub większość krzywdzi mniejszość
Współposiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej
K.C reguluje problematykę współposiadania rzeczy wspólnej, i korzystania z niej, przez współwłaściciela oraz problematykę pobierania pożytku. Treścią współwłasności są uprawnienia do korzystania z rzeczy i do rozporządzania korzystanie rzeczy wspólnej, polega na prawie do pobierania jej pożytków, oraz na prawie do jej posiadania i używania. Generalnie przychody z rzeczy jako podzielne dzieli się między współwłaścicieli proporcjonalnie do wysokości ich udziału. Zaś posiadanie rzeczy jako niepodzielnych, przysługuje każdemu współwłaścicielowi i to bez względu na wysokość jego udziałów. W stosunku do całej rzeczy sposób korzystania i posiadania jest uregulowany, w ustawie, nie może być uregulowany umową może zostać określony na mocy orzeczenia sądowego. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnych oraz do korzystania z niej, w takim zakresie jakim daje się pogodzić współposiadanie i korzystanie z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.
Zniesienie współwłasności
Każdy ze współwłaścicieli, jest uprawniony do żądania zniesienia współwłasności. Roszczenia o zniesienie współwłasności, nie ulega przedawnieniu. Może być jednak wyłączone między współwłaścicielami na czas do 5 lat, a przedłużenie to można ponowić. Tryby zniesienia współwłasności, do zniesienia współwłasności może dojść:
na podstawie umowy zawartej przez wszystkich współwłaścicieli - łączy się z tym przeniesienie własności lub udziałów we współwłasności stąd też jeśli podmiotem współwłasności jest nieruchomość dla ważności czynności konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego
z mocy orzeczenia sądowego - jeżeli współwłaściciele nie dochodzą do porozumienia co do zniesienia współwłasności każdy ze współwłaścicieli może zwrócić się do sądu o wydanie orzeczenia o zniesieniu współwłasności. Sąd znosząc współwłasność rozstrzyga również, o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy.
SPOSOBY ZNIESIENIA WSPÓŁWŁASNOŚCI:
podział rzeczy wspólnej - jest on możliwy, o ile nie jest sprzeczny z przepisami ustawy, ze społeczno gospodarczym przeznaczeniem rzeczy i nie pociąga za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenia jej wartości. Rzecz dzieli się na tyle części ilu jest współwłaścicieli. Wartość rzeczy wyodrębnionych powinna być proporcjonalna do wielkości ich udziałów. Jeśli występują różnice między wartością utworzoną, z części rzeczy a wielkością udziałów, wtedy wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana, przez dopłaty pieniężne.
Przyznanie rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli - wtedy pozostali współwłaściciele otrzymują równowartość swych udziałów w postaci spłaty pieniężnej
Sprzedaż rzeczy wspólnej - podział uzyskanej rzeczy ze sprzedaży tzw. Podział cywilny
Odrębna własność lokali
Lokal jest zazwyczaj częścią składową nieruchomości gruntowej, w drodze wyjątku od tej zasady jeżeli przepis szczególny to przewiduje lokal może stanowić odrębny od gruntu przedmiot własności. To znaczy nieruchomość lokalową. Instytucja ta, jest określana jako odrębna, na podstawie ustawy. Ustawa w sposób kompleksowy reguluje problematykę odrębnej własności lokalu, określa w szczególności przedmiot i sposób jej ustanowienia, prawa i obowiązki właścicieli, oraz zarząd nieruchomością wspólną, przepisy kodeksu mają jedynie zastosowanie w zakresie nieuregulowanym ustawą. Odrębna własność lokalu, jest przedmiotem prawa własnością tą może być część budynku, stanowiący tzw. Lokal samodzielny. Na gruncie obowiązującego prawa, odrębnymi nieruchomościami mogą być takie części jak:
piętra
podziemia
części pięter
LOKAL SAMODZIELNY - jest nim wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku pokój lub zespół pokojów które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi, służą zaspokojeniu potrzeb jego właściciela. Samodzielnym lokalem mieszkaniowym jest lokal przeznaczony na stały pobyt ludzi. Samodzielność lokali, ma być gwarancją prywatności, i intymności. Nadawać pożycie trwałej odrębności lokali i zapobiegać tym samym potencjalnym sąsiedzkim konfliktom. Samodzielność powinna się przejawiać, nierozerwalnym dostępem do lokalu, dla jego właściciela, i zamieszkującym w nim osób. Każdy samodzielny lokal stanowić może odrębną nieruchomość bez względu na jego przeznaczenie. Ustawa rozróżnia :
lokale mieszkalne
lokale o innym niż mieszkalnym przeznaczeniu - lokale użytkowe, produkcyjne, magazyny, biura,
Ustanowienie i powstanie odrębnej własności lokali
Stronami umowy, o ustanowienie własności lokali, mogą być współwłaściciele nieruchomości, lub właściciel nieruchomości i nabywca lokalu, na skutek umowy dochodzi do wygaśnięcia współwłasności ułamkowej, a współwłaściciele stają się wyłącznymi właścicielami wyodrębnionych lokali. Ustanowienie własności lokalu na podstawie umowy, połączone jest z przeniesieniem własności lokalu na nabywcę w drodze sprzedaży, darowizny lub zamiany. Aby umowa była ważna niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego, oraz dokonanie wpisu do księgi wieczystej lokalu. Umowa powinna określać rodzaj, położenie, powierzchnię lokalu, oraz wielkość udziałów współwłaścicieli. Do ustanowienia odrębnej własności lokalu, może dojść także w wykonaniu umowy, zobowiązującej właściciela gruntu posiadającego pozwolenie na budowę, do wybudowania oraz ustanowienia odrębnej własności lokalu i jej przeniesienie na drugą stronę umowy. Umowa ta wymaga dla swojej ważności wpisu roszczenia do księgi wieczystej.
= właściciel nieruchomości może wyodrębnić własność lokalu dla siebie, bez jednoczesnego przeniesienia własności na rzecz osób trzecich. Stosuje się odpowiednio przepisy o ustanowieniu własności lokalu w drodze umowy. Oświadczenie właściciela, powinno być złożone pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego i prawo własności powinno być wpisane do księgi wieczystej.
= przewiduje się ustanowienie własności lokalu na podstawie orzeczenia sądu wydanego w postępowaniu o zniesienie współwłasności nieruchomości, także o dziale spadku lub o podziale majątku wspólnego małżonków. Konieczny jest wpis do księgi wieczystej.
POWSTANIE - własności lokali ex lege, zgodnie ze szczególnym sposobem, w razie zakończenia likwidacji lub postępowania upadłowościowego spółdzielni własnościowe prawa do lokali przekształcają się z mocy prawa w odrębną własność lokali. Możliwe jest nabycie odrębnej własności lokalu w drodze zasiedzenia jeśli uprzednio powstała, w przywidziany wyżej sposób (likwidacja, postępowanie upadłowościowe, zakończenie), nie można nabyć przez zasiedzenie części lokalu, stanowiącego odrębną nieruchomość gdyż nieruchomością taką może być tylko lokal samodzielny.
Prawa i obowiązki właścicieli lokalu
Właściciel lokalu może korzystać z lokalu i rozporządzać nim z uwagi na to, że prawem własności jest związany udział, we wspólności nieruchomości, właściciel może współ korzystać z tej nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem, oraz pobierać z niej pożytki. Rozporządzanie przez właściciela prawem pociąga za sobą rozporządzanie udziałem, we współwłasności nieruchomości wspólnej.
Podstawowe obowiązki właściciela wyodrębnionego lokalu:
ponoszenie wydatków związanych z utrzymaniem lokalu w należytym stanie
przestrzeganie porządku domowego
korzystanie z lokalów w sposób nie utrudniając korzystania innym
współdziałanie w ochronie wspólnego dobra
pokrywanie kosztów zarządu nieruchomością wspólną
Ponoszone koszty są proporcjonalne do wysokości udziału nieruchomości wspólnej.
Wspólnota mieszkaniowa
Ogół właścicieli lokalu wchodzących w skład, określonej nieruchomości, tworzy z mocy prawa wspólnotę mieszkaniową, nie posiada ona osobowości prawnej. Może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Za zobowiązania wspólnota odpowiada bez ograniczeń, a każdy właściciel, w części odpowiadającej jego udziałowi.
Odrębna własność lokalu w spółdzielniach mieszkaniowych
Została unormowana w rozdziale III ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Zasadą jest, odpowiednie stosowanie do tego prawa przepisu ustawy o własności lokali.
Prawo odrębnej własności lokalu powstaje w następujących etapach:
spółdzielnia mieszkaniowa zawiera z członkiem spółdzielni umowę o budowę lokalu
ustanawia na rzecz członka odrębna własność lokalu. Umowa pisemna pod rygorem nieważności zobowiązuje strony do ustanowienia odrębnej własności lokalu,
Umowa i jej zbycie, zawarta w formie aktu notarialnego, staje się skuteczna z chwilą deklaracji członkowskiej przez nabywcę. Spółdzielnia jest zobowiązana ustanowić na rzecz członka, odrębną własność lokalu, najpóźniej w terminie 3 mcy od jego wybudowania. Jeżeli wymagane jest pozwolenie na użytkowanie w terminie 3 mcy od uzyskania takiego pozwolenia.
Ochrona własności
TO system roszczeń, które przysługują właścicielowi w razie naruszenia jego prawa własności. Ochrona ta jest ochroną petytoryjną co oznacza ochronę prawa i ochroną posesoryjną chroniącą posiadanie. Środkami ochrony własności są przede wszystkim roszczenia:
WINDYKACYJNE - właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem wszystkim uprawnienie do władania rzeczą, muszą zaistnieć 2 elementy:
= samo roszczenie o wydanie rzeczy
= roszczenie wynikające z prawa własności
Ma charakter obiektywny, czyli o powstaniu tego roszczenia decyduje sam fakt naruszenia prawa własności. Czynna legitymacja przysługuje właścicielowi lub współwłaścicielowi, oraz prokuratorowi i rzecznikowi praw obywatelskich, bierna legitymacja przysługuje osobie która faktycznie włada rzeczą. Osoba przeciwko której wystąpiono z roszczeniem windykacyjnym może:
= zaprzeczyć prawu własności żądającego wydania rzeczy
= podnieść zarzut braku legitymacji biernej twierdząc że nie jest we władaniu rzeczy
= podnieść zarzut hamujący gdy pozwanemu przysługuje skuteczne wobec wszystkich prawo do władania rzeczą
= zarzucić że właściciel żądający wydania rzeczy wykonuje swoje prawo sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
NEGATORYJNE - roszczenie właściciela przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób niż przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Ochrona ta ma charakter obiektywny, a właściciel może żądać:
= przywrócenia stanu zgodnego z prawem
= zaniechania naruszeń
legitymacja czynna i bierna tak jak w roszczeniu windykacyjnym.
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ W i N - gdy rzecz jest ruchoma - termin 10 lat, gdy rzecz jest nieruchomością brak przedawnienia
UZUPEŁNIAJĄCE - roszczenie o wydanie rzeczy nie wyrównuje właścicielowi strat poniesionych w okresie kiedy był pozbawiony posiadania rzeczy, mogą uzupełniać roszczenia windykacyjne lub być dochodzone oddzielnie. Powstanie oraz zakres roszczeń zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza, ma charakter subiektywny. Wyróżnia się 3 sytuacje:
gdy posiadacz jest w dobrej wierze wtedy roszczenia uzupełniające dla właściciela nie powstają
gdy posiadacz jest w złej wierze zobowiązany jest do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy a także powinien zwrócić pobrane pożytki lub ich wartość
posiadacz w dobrej wierze który dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, od tej chwili nie jest on uprawniony, do władania rzeczą i jest zrównany z posiadaczem w złej wierze, lecz nie musi on zwracać wartości pożytków.
uszczerbek ten wyrównują roszczenia uzupełniające:
Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy
Roszczenie o zwrot pożytków lub ich równowartości
Roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy i jej pogorszeniem lub utratą
Roszczenia samoistnego posiadacza, z tytułu nakładów
Chronią one właściciela rzeczy aby nie został nadmiernie obciążony z tytułu nakładów jakich osoba władająca rzeczą na niej dokonała.
RODZAJE NAKŁADÓW:
nakłady konieczne - ich celem jest utrzymanie rzeczy w należytym stanie
nakłady użyteczne - zapewniają ulepszenie rzeczy
nakłady zbytkowne - zmierzają do nadania rzeczy wyglądu lub charakteru odpowiadającego szczególnemu upodobaniu
Posiadacz w dobrej wierze może żądać od właściciela zwrotów nakładów koniecznych o ile nie mają pokrycia w korzyściach jakie uzyskał
Posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotów nakładów koniecznych o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.
Roszczenie o wykup zabudowanego gruntu
Roszczenia posiadacza
Osobie, która wzniosła budynek lub inne urządzenie na cudzym gruncie, przysługuje roszczenie o wykup o ile spełnione będą przesłanki:
posiadanie samoistne
dobra wiara posiadacza
zniesienie sztucznej konstrukcji budynku lub innego urządzenie
wartość wzniesionego budynku lub urządzenia znacznie przekracza wartość działki zajętej pod budowę.
Roszczenie nie ulega przedawnieniu, wygasa jednak z chwilą, utraty przez posiadacza posiadania,
Roszczenie właściciela o wykup gruntu - nieruchomości gruntowej do osoby, która wzniosła budynek lub inne urządzenie na jego gruncie, i nabyła od niego własność zajętej na ten cel działki, za odpowiednim wynagrodzeniem. Do realizacji roszczenia dochodzi bądź przez zawarcie umowy o przeniesienie własności bądź z mocy orzeczenia sądowego. Przeniesienie własności następuje odpłatnie.
Użytkowanie wieczyste
Instytucja ta powstała jako prawna forma umożliwiająca skorzystania z gruntów państwowych przez osoby fizyczne i nie państwowe osoby prawne w celu rozwoju budownictwa mieszkalnego. Prawo użytkowania wieczystego uległo daleko idącemu przeobrażeniu. Poszerzona została liczba podmiotów, na rzecz których może być użytkowanie wieczyste ustanowione. Użytkowanie wieczyste jako prawo rzeczowe, stanowi kategorię pośrednią między prawem własności, a prawami rzeczowymi ograniczonymi.
Przedmiot i podmioty użytkowania wieczystego
Przedmiot - mogą być to grunty stanowiące własność Skarbu Państwa.
położone w granicach administracyjnych miast
położone poza granicami administracyjnymi miast i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki
inne grunty S.P mogą być przedmiotem użytkowania wieczystego na mocy przepisów szczególnych
Przedmiotem mogą być grunty będące własnością samorządu terytorialnego lub ich związków bez względu na ich położenie
Podmioty: mogą być :
osoby fizyczne i prawne - bez żadnych ograniczeń
może być również S.P - co do gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego
jednostki samorządu terytorialnego co do gruntów S.P
Powstanie użytkowania wieczystego
Do powstania dochodzi, w drodze umowy, między właścicielem nieruchomości, a osobą fizyczną lub prawną, umowa ma być zawarta w formie aktu notarialnego. Czynność wymaga wpisu do księgi wieczystej. Do nabycia użytkowania wieczystego, może dojść przez zasiedzenie, przez posiadacza nieruchomości, w zakresie użytkowania wieczystego lub też przez osobę na rzecz której użytkownik wieczystego przeniósł swe prawo bez zachowania formy aktu notarialnego.
Treść i wykonywania użytkowania wieczystego
Art. 233 K.C - stanowi, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego, oraz przez umowę o oddanie gruntu S.P lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego w użytkowanie wieczyste użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób, oraz może w tych samych granicach swoim prawem rozporządzać.
Użytkownikowi wieczystemu przysługują uprawnienia:
do korzystania z nieruchomości w sposób określony w umowie
do rozporządzania swoim prawem
Prawo użytkowania wieczystego jest prawem terminowym, można je ustanowić tylko na z góry określony czas. *oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje na okres 99 lat
* wypadki wyjątkowe na czas krótszy lecz co najmniej na 40 lat
Użytkowanie może też trwać dłużej - jest możliwość przedłużenia, a odmowa przedłużenia może być uzasadniona jedynie ważnym interesem społecznym.
Użytkowanie wieczyste ustanawia się za wynagrodzeniem.
Wygaśnięcie użytkowania wieczystego.
Najważniejsze przyczyny:
upływ czasu na który użytkowanie zostało ustanowione
rozwiązanie przez strony umowy o oddanie terenu w użytkowanie wieczyste
zrzeczenie się użytkowania wieczystego
konfuzja - tzn. przejście użytkowania wieczystego na właściciela
rozwiązanie umowy o ustanowieniu użytkowania wieczystego z powodu jej nienależytego wykonania przez użytkownika następuje w drodze orzeczenia sądowego
wywłaszczenie
Użytkownik wieczysty może domagać się wynagrodzenia za wzniesione budynki i urządzenia. Użytkownik powinien wydać właścicielowi nieruchomość która powstała na skutek niewłaściwego korzystania z oddanego w użytkowanie wieczyste gruntu. Roszczenia użytkownika i właściciela o naprawienie szkody, ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia zwrotu użytkowanego gruntu.
Pojęcie ograniczonych praw rzeczowych
Prawa rzeczowe ograniczone wynikają przede wszystkim z tego, że należą one obok własności i użytkowania wieczystego do grupy praw podmiotowych rzeczowych poza tym, prawa te mają określone konstrukcje (normatywne) ukształtowane przepisami prawnymi.
= przepisami ogólnymi odnoszącymi się do wszystkich ograniczonych praw rzeczowych
= przepisy szczególne - zawarte w K.C i innych ustawach odnoszącymi się do poszczególnych praw
Prawa rzeczowe ograniczone są skuteczne wobec wszystkich, inaczej mówiąc mają one charakter praw podmiotowych bezwzględnych. Przedmiotem ograniczonych praw rzeczowych są rzeczy ruchome lub nieruchomości. Jedną z cech tych praw jest to, że są one prawami na rzeczy cudzej oznacza to, że stanowią one obciążenie rzeczy cudzej.
Prawa rzeczowe ograniczone dają uprawnionemu możność korzystania z cudzych rzeczy w pełnym ograniczonym zakresie, ustawodawca pozytywnie, wyczerpująco określa uprawnienia wypływające z danego ograniczonego prawa rzeczowego. Zastrzec należy jednak:
niektóre ograniczone prawa rzeczowe, mogą oprócz rzeczy obciążać także inne prawa majątkowe
możność władania cudzą rzeczą w pełnym ograniczonym zakresie daje wszystkim ograniczone prawa rzeczowa, poza zastawem, hipoteką które są prawami zastawniczymi, stanowią zabezpieczenie wierzytelności
Katalog ograniczonych praw rzeczowych
Prawo ograniczone rzeczowe limituje liczbę ich rodzajów. Chodzi o tzw. Katalog zamknięty,. Prawami rzeczowe ograniczone mają być te, które są przewidziane w ustawie, oznacza to, że o powołaniu nowego prawa ograniczone rzeczowego zdecydować może tylko ustawodawca. Strony mogą tylko ukształtować treść tych praw w granicach określonych tylko przez ustawę, w sposób wyczerpujący katalog ograniczonych praw rzeczowych, reprezentuje kodeks cywilny. Zalicza się do nich:
użytkowanie
służebności
zastaw
własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego
spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego
prawo do domu jednorodzinne w spółdzielni mieszkaniowej
hipoteka
Powstanie ograniczonych praw rzeczowych
Ograniczone prawo rzeczowe jest przewidziane w ustawie. Może powstać w drodze umowy, poza umową w wyjątkowych przypadkach może powstać także z mocy samego prawa a także na mocy orzeczenia sądu i mocy decyzji administracyjnej. W trybie umowy może powstać każde ze wspomnianych praw a ponadto niektóre z nich powstają w wyniku innych wymienionych zdarzeń prawnych, ustawa jest jedną z najczęściej spotykanych podstaw powstania ograniczonych praw rzeczowych. Taka umowa zawierana przez właściciela rzeczy i nabywcę, ustanowionego prawa wskazuje, jakie prawo jest ustanowione i jaka będzie jego treść. Z mocy przepisów kodeksu cywilnego do ustanowienia ograniczonych praw rzeczowych na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Zaś forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia. Nabywca ustanowionego ograniczonego prawa rzeczowego może złożyć swoje oświadczenie woli w dowolny sposób przez każde zachowanie się, które ujawnia jego wolę w sposób dostateczny, ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego następuje z mocy samej umowy, która pociąga za sobą skutki zobowiązująco - rozporządzające. W formie aktu notarialnego powinno być złożone nie tylko oświadczenie o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości ale także oświadczenie o zobowiązaniu się do ustanowienia takiego prawa.
POWSTANIE:
z mocy samego prawa - oprócz podstawowego trybu umowy właściciela rzeczy z nabywcą niektóre ograniczone prawa rzeczowe powstają z chwilą zajścia określonego we właściwym przepisie okoliczności faktycznych także z mocy samego prawa
NABYCIE Z MOCY SAMEGO PRAWA:
zasiedzenie służebności gruntowej
zastaw okoliczności przewidzianych przez ustawę - zastaw ustawowy
orzeczenie sądu - kiedy strony nie doszły do zgody, wyjątkowo nie w trybie umowy, lecz z mocy orzeczenia sądu, powstać może też ograniczone prawo rzeczowe w wypadkach gdy ustawa na sądowe powołanie takiego prawa pozwala
= np. przepisy K.C dające prawo sądowi możliwość ustanowienia służebności drogi koniecznej lub usprawniającej sąd do ustanowienia służebności gruntowej
z mocy decyzji administracyjnej - przybiera postać zdarzenia prawnego, kreującego stosunek cywilnoprawny np. wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu lub ograniczeniu przez obciążenia prawa własności. Przez ustanowienie niezbędnych służebności gruntowych w drodze decyzji prawa własności użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości
Zmiana treści i przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego
Do zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa, zawarta między osobą której to prawo przysługuje, a właścicielem rzeczy obciążonej, a jeśli prawo jest ujawnione w księdze wieczystej konieczny jest wpis do księgi.
Jeżeli zmiana treści dotyczy praw osoby trzeciej to do zmiany potrzebna jest zgoda tej osoby, złożona jednej ze stron. Strony umowy są ograniczone, w zakresie zmiany treści i wpływu na treść. W każdym wypadku zmiana mieści się w granicach wyznaczonych przez ustawę.
Przeniesienie - prawa rzeczowe ograniczone mogą być przenoszone w drodze umowy na inną osobę, do przeniesienia prawa rzeczowego na nieruchomości, ujawnionego w księdze wieczystej, konieczny jest wpis do księgi wieczystej.
Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych.
Jedna rzecz może być przedmiotem różnych praw, w tym ograniczone prawa rzeczowe, przysługujących różnym osobom, np.. ta sama nieruchomość może przedmiotem użytkowania służebności gruntowej i hipoteki. Może też być tak, że ta sama nieruchomość jest przedmiotem kilku przysługującym różnym osobom hipotekom. Wykonywanie tych praw przez każdy podmiot uprawniony jednocześnie jest czasem możliwy, ale częściej prowadzi do konfliktu, nazywanego kolizją praw rzeczowych. Kolizje między ograniczonymi prawami rzeczowymi rozstrzygają przepisy prawa, określające tzw. Pierwszeństwo. Zasada pierwszeństwa oznacza, że najpierw ulega zaspokojeniu lub innej organizacji prawa któremu służy pierwszeństwo a dopiero gdy jest to możliwe prawo znajdujące się na dalszym miejscu. Do zastrzeżenia pierwszeństwa ograniczonego prawa rzeczowego niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Jeżeli przed wpisaniem prawa do którego było zastrzeżone pierwszeństwo zostało wpisane inne prawo, do wpisu prawa z zastrzeżeniem pierwszeństwa nie jest potrzebna zgoda osoby której to inne prawo przysługuje. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych może być zmienione. Do zmiany potrzebna jest umowa między tym, czyje prawo ma ustąpić pierwszeństwa a tym czyje prawo ma uzyskać pierwszeństwo . Jeżeli chociaż jedno z tych praw jest ustanowione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej. Zmiana pierwszeństwa staje się bezskuteczna z chwilą wygaśnięcia prawa które ustąpiło pierwszeństwa.
Ochrona ograniczonych praw rzeczowych
Do ochrony ograniczonych praw rzeczowych stosuje się odpowiednio, przepisy o ochronie własności. Ochrona odnosi się tylko do tych praw ograniczonych które polegają na władaniu rzeczą. Uprawniony może wystąpić z roszczeniem o wydanie rzeczy lub o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, i o zaniechanie naruszeń, zarówno przeciwko osobie trzeciej jak i właścicielowi rzeczy obciążonej. Hipoteka nie polega na władaniu rzeczą i jej ochrona została unormowana w sposób szczególny w ustawie o księgach wieczystych i hipotece.
użytkowanie
art. 252 K.C - rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania pożytków. Na treść tego prawa składają się 2 uprawnienia:
prawo do używania rzeczy
prawo do pobierania pożytków
Przedmiotem użytkowania jest rzecz ruchoma bądź nieruchoma.
POWSTANIE - sposobem powstania użytkowania jest umowa właściciela rzeczy z przyszłym użytkownikiem. Ustanowienie użytkowania na nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego. Użytkowania nie można nabyć w drodze zasiedzenia.
WYGAŚNIĘCIE - wygasa ono z tych samych przyczyn jakie zostały przewidziane dla wszystkich ograniczonych praw rzeczowych. Szczególny wypadek wygaśnięcia - wskutek nie wykonywania użytkowania przez 10 lat
Użytkowanie przez osoby fizyczne
Ma na celu zaspokojenie potrzeb osobistych użytkownika i jego osób bliskich. Osoba fizyczna jest zobowiązania do zachowania substancji rzeczy oraz jej dotychczasowego przeznaczenia. Osoba fizyczna nie może wznosić budynków na użytkowanym gruncie. Użytkowanie przez osoby fizyczne jest prawem terminowym tzn. zostaje ustalone na pewien czas i wygasa najpóźniej z chwilą śmierci użytkownika.
Inne wypadki użytkowania:
Jest to użytkowanie przez osoby prawne - art. 284 K.C. Stosuje się do takiego użytkowania przepisy ogólne o użytkowaniu oraz odpowiednie przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.
Służebności
Jest prawem rzeczowym ograniczonym, zapewniającym korzystanie z cudzej nieruchomości w ograniczonym zakresie. Dzielimy je na :
gruntowe
osobiste
Mogą one jedynie obciążać nieruchomości, jednak mają inne funkcje.
Służebność gruntowa
Może polegać:
na korzystaniu w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej przez właściciela nieruchomości władnącej
na ograniczeniu właściciela nieruchomości obciążonej w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań.
Na zakazie wykonywania przez właściciela nieruchomości obciążonej określonych uprawnień względem nieruchomości władnącej, przysługujących mu na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności
NIERUCHOMOŚĆ WŁADNĄCA - to ta nieruchomość na korzyść której służebność jest ustanowiona
Służebność gruntowa, nie jest ograniczana w czasie, nie ma jednak przeszkód by strony w umowie ustanowiły ją na czas oznaczony.
RODZAJE SŁUŻEBNOŚCI GRUNTOWYCH:
służebność czynna - uprawniony właściciel może czynnie korzystać z nieruchomości innego właściciela
służebność bierna - uprawniony właściciel nie czyni nic, a jego korzyść polega na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej nie wykonuje określonych uprawnień wchodzących w zakres jego prawa własności w stosunku do swojej nieruchomości.
Służebność gruntowa jest -prawem związanym z własnością nieruchomości tzn. przysługuje ona każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej i obciąża każdego właściciela nieruchomości obciążonej.
Powstanie służebności gruntowej - na podstawie:
czynności prawnej
orzeczenia sądowego - w przypadku drogi koniecznej służebności gruntowej i przy zniesieniu współwłasności
orzeczenia administracyjnego - np. przy wywłaszczeniu
w drodze zasiedzenia - po spełnieniu przesłanek:
= faktyczne korzystanie z cudzego gruntu w taki sposób jak to czyni osoba, której służebność przysługuje
= istnienie trwałego i widocznego urządzenia które wykonał właściciel nieruchomości korzystający w ten sposób, z sąsiedniej nieruchomości
= upływ czasu - 20 lat jeśli posiadacz był w dobrej wierze i 30 lat gdy był w złej wierze
Początek biegu terminu zasiedzenia rozpoczyna się w chwili gdy posiadacz służebności przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia.
Zmiana treści służebności to zmiana zakresu tego prawa, lub też sposobu wykonywania go. Do zmiany może dojść:
na żądanie właściciela nieruchomości obciążonej
w przypadku podziału nieruchomości władnącej lub obciążonej
w drodze umowy przez same strony
WYGAŚNIĘCIE:
Następuje w zależności od treści lub gdy przez 10 lat jest niewykonywania. Występuje za wynagrodzeniem.
Służebność osobista
Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. Służebność osobista jest czynna i bierna. Wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. Jest niezbywalna nie ,można jej nabyć przez zasiedzenie. Służebność mieszkania to szczególny rodzaj służebności osobistej. Uprawnionemu przysługuje prawo, zamieszkiwania w cudzej nieruchomości, wygasa tak jak każda służebność osobista. Można jednak umówić się, że dalej będzie przysługiwała na przykład dzieciom uprawnionego.
Hipoteka
Prawne zabezpieczenie wierzytelności.
Wierzycielem może egzekwować swoją należność z całego majątku dłużnika. Nie ma jednak pewności, że jego wierzytelność zostanie zaspokojona. Przed niebezpieczeństwem niewypłacalności dłużnika mają chronić wierzyciela różne formy ich zabezpieczenia. Dzieli się je na:
zabezpieczenia osobowe: obok dłużnika głównego zobowiązania do zapłaty długu jest inna osoba (dłużnik dodatkowy), poręczenie, gwarancja bankowa
zabezpieczenia rzeczowe - gwarancją zaspokojenia wierzytelności określona rzecz. W szczególności hipoteka
Prawa zastawnicze
Hipoteka i zastaw są prawami ograniczonymi, z których hipoteka odnosi się przed wszystkim do nieruchomości a zastaw zasadniczo do rzeczy ruchomych. Ich istota polega na tym, że wierzyciel może zaspokoić się z obciążonej nimi rzeczy bez względu na to czyją ona jest własnością oraz z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistych rzeczy.
Ogólna charakterystyka hipoteki
Hipoteka jest prawem rzeczowym akcesoryjnym, co oznacza, że nie może powstać bez wierzytelności, nie może być również bez niej przeniesiona, a wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki.
UNORMOWANIE HIPOTEKI - hipotekę regulują przepisy zawarte w ustawie o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy te regulują wprost hipotekę na nieruchomości.
Pojęcie hipoteki
W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel którego dochodzić może zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Hipoteka daje wierzycielowi możliwości zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej. Nie uprawnia go natomiast do korzystania z nieruchomości obciążonej, nie ogranicza też właściciela w prawie zbycia lub obciążenia nieruchomości przed wygaśnięciem hipoteki.
Na treść hipoteki składają się 2 uprawnienia:
pierwszeństwo zaspokojenia z nieruchomości przed wierzycielami osobistymi
skuteczność obciążenia względem każdoczesnego właściciela nieruchomości
Przedmiot hipoteki
Zasadą jest, że hipoteką mogą być obciążone tylko te przedmioty, co do których ustawa wyraźnie tak stanowi. Przyjmuje się również, że przedmiot, na którym może być ustanowiona hipoteka, nie może być przedmiotem zastawu.
PRZEDMIOTEM HIPOTEKI MOŻE BYĆ:
nieruchomość
udział współwłaściciela we własności nieruchomości
użytkowanie wieczyste
własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego
spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego
prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
wierzytelność zabezpieczona hipoteką
Hipoteka nie nieruchomości i udziale we współwłasności nieruchomości
Hipoteka obciąża konkretnie oznaczoną nieruchomość, nie jest natomiast możliwe ustanowienie hipoteki na wszystkich nieruchomościach należących do tej samej osoby, gdyż w naszym ustawodawstwie nie przyjęto koncepcji tzw. Hipoteki generalnej
Nieruchomości gruntowe oraz lokalowe mogą być zawsze przedmiotem hipoteki. Co do nieruchomości budynkowych mogą zachodzić wyjątki, np. własność budynków rolniczej spółdzielni produkcyjnej wzniesionych na użytkowanym przez nią gruncie nie jest przedmiotem hipoteki. Prawo własności budynków jest bowiem prawem związanym z użytkowaniem, nie może być zatem przedmiotem samodzielnego obrotu
Hipoteka wraz z nieruchomością obciąża jej części składowe, przynależności, pożytki cywilne,
Hipoteka na użytkowaniu wieczystym
Użytkowanie wieczyste może być przedmiotem hipoteki. W tym wypadku hipoteka obejmuje również budynki i urządzenia znajdujące się na użytkowanym terenie, stanowiące własność użytkownika wieczystego. Przyjmuje się, że dopuszczalne jest także ustanowienie hipoteki na udziale w użytkowaniu wieczystym przysługującym kilku osobom.
Hipoteki ustanowione na tym prawie gasną wraz z wygaśnięciem użytkowania wieczystego. Wierzycielom hipotecznym użytkowania wieczystego przysługuje wówczas ustawowe prawo zastawu na roszczeniach użytkownika wieczystego o wynagrodzenie za wzniesione lub nabyte przez niego budynki, których własność utracił wskutek wygaśnięcia użytkowania wieczystego gruntu.
Hipoteka na spółdzielczych ograniczonych prawach rzeczowych
Przedmiotem hipoteki mogą być także spółdzielcze prawa do lokali. Chodzi tu o własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej
Hipoteka na wierzytelności hipotecznie zabezpieczonej
Przedmiotem hipoteki może być wierzytelność zabezpieczona hipoteką, gdyż ustawodawca reaktywował instytucję tzw. Subintabulatu, inaczej prawa podzastawu. Subintabulat polega na tym, że dłużnik gwarantuje swoją wierzytelnością zabezpieczoną hipotecznie realizację zobowiązań jakie zaciąga. W związku z tym wierzyciel wstępuje w sytuację swojego dłużnika. Skutkiem tego spłata wierzytelności hipotecznej obciążonej hipoteką powinna być dokonana do wysokości tej hipoteki do rąk wierzyciela, któremu ona przysługuje
Wierzytelność zabezpieczona hipotecznie i sposób jej zaspokojenia
Hipoteka służy zabezpieczeniu wierzytelności tylko pieniężnych, o ściśle oznaczonej wysokości. Wyjątkiem jest hipoteka kaucyjna, która zabezpiecza wierzytelności nieustalonej do oznaczonej sumy pieniężnej najwyższej.
Hipoteka zabezpiecza również roszczenia o odsetki nie przedawnione oraz przyznane koszty postępowania
Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie ma wpływu na uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Hipoteka chroni więc wierzyciela przed skutkami przedawnienia.
Dochodzenie wierzytelności hipotecznej:
Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba, że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny.
Są wydaje postanowienie biorąc pod uwagę stan każdego z postępowań egzekucyjnych, a jeżeli są one w równym stopniu zaawansowane - wysokość egzekwowanych należności i kolejność ich zaspokojenia.
Rodzaje hipoteki
Z uwagi na sposób powstania wyróżnia się:
HIPOTEKĘ UMOWNĄ - służy ona uzyskaniu i zabezpieczeniu kredytu. Powstaje na podstawie umowy zawartej przez wierzyciela z właścicielem nieruchomości lub z innym uprawnionym, Oświadczenie właściciela której prawo ma być obciążone powinno być złożone w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Oświadczenie wierzyciela może być złożone w dowolnej formie. Ponadto do ustanowienia hipoteki umownej niezbędny jest wpis do księgi wieczystej o charakterze konstytutywnym. Do powstania hipoteki umownej konieczny jest wpis do księgi wieczystej
HIPOTEKĘ PRZYMUSOWĄ - ma ona zabezpieczać egzekucję wierzytelności już istniejącej. Ustanawia się ją najczęściej wbrew woli dłużnika, któremu przysługuje prawo własności nieruchomości. Przymusowy charakter tej hipoteki wyraża się w tym, że ustanawia się ją na jednostronny wniosek wierzyciela, którego podstawą jest tytuł wykonawczy. Do powstania hipoteki przymusowej konieczny jest wpis do księgi wieczystej. Hipoteka przymusowa może mieć dwojaki charakter: hipoteki zwykłej lub kaucyjnej. Hipoteka przymusowa zwykła wpisana jest w księdze wieczystej na podstawie dokumentu stwierdzającego ostateczne istnienie i wysokość wierzytelności, natomiast hipoteka przymusowa wpisana na podstawie nieprawomocnego orzeczenia sądu, tymczasowego zarządzenia sądu zabezpieczającego powództwo na czas trwania toczącego się procesu jest hipoteką kaucyjną
HIPOTEKA KAUCYJNA - zabezpieczenie hipoteką wierzytelności o wysokości jeszcze nie ustalonej do wysokości oznaczonej sumy najwyższej. Może ona powstać na podstawie umowy lub jako hipoteka przymusowa, w wypadkach w ustawie określonych. W szczególności może ona zabezpieczać: wierzytelności istniejące lub mogące powstać z określonego stosunku prawnego, oraz z wierzytelności dokumentów zbywalnych przez indos ( z czeku lub weksla)
HIPOTEKA ŁĄCZNA - może powstać z mocy samego prawa w razie podziału nieruchomości obciążonej hipoteką na kilka mniejszych nieruchomości. Tak powstała hipoteka ciąży w całości na wszystkich nieruchomościach utworzonych przez ten podział. Skutki jej powstania polegają na tym, że wierzyciel może żądać zaspokojenia całej wierzytelności z jednej z obciążonych nieruchomości, z każdej lub z niektórych z nich w dowolnych częściach albo też może dokonać podziału hipoteki między poszczególne nieruchomości. Omawiany przepis przewiduje także umowną hipotekę łączną. Powstaje ona na podstawie umowy wierzyciela z właścicielem kilku nieruchomości.
Ochrona hipoteki
OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELA NIERUCHOMOŚCI: Nie może on dokonywać takich czynności faktycznych, które mogłyby pociągnąć za sobą zmniejszenie jej wartości zabezpieczonej wierzytelności
UPRAWNIENIA WIERZYCIELA HIPTECZNEGO - możność przeciwdziałania dewastacji nieruchomości przez właściciela. Jeżeli właściciel nie zastosuje się do żądań wierzyciela, może on wystąpić o niezwłoczne zaspokojenie z nieruchomości obciążonej.
Wygaśnięcie hipoteki
Wygaśnięcie wierzytelności - najczęściej hipoteka wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności, jako, że jest prawem akcesoryjnym. Wygaśnięcie wierzytelności następuje z różnych przyczyn: np. na skutek zapłaty, zwolnienia z długu,
Bezpodstawne wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej - hipoteka wygasa po upływie 10 lat od jej wykreślenia z księgi wieczystej bez podstawy prawnej,
Zniesienie hipoteki - przez czynność prawną, chociaż wierzytelność nadal istnieje. Dochodzi do tego, gdy wierzyciel hipoteczny jednostronnie oświadczy właścicielowi nieruchomości, że zrzeka się hipoteki
Konfuzja - (zlanie się praw) jeśli hipoteka przejdzie na właściciela nieruchomości obciążonej albo jeżeli wierzyciel hipoteczny nabędzie własności nieruchomości obciążonej
Pojęcie zastawu
Zastaw jest prawem rzeczowym ograniczonym, którego zadaniem jest zabezpieczanie wierzytelności. Obok hipoteki zastaw stanowi prawna formę rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności. Zastaw jest prawem akcesoryjnym, związanym z wierzytelnością, nie może bez niej powstać, Wygaśnięcie wierzytelności powoduje wygaśnięcie zastawu. Wierzyciela, którego wierzytelność została zabezpieczona zastawem określa się jako zastawnika, zaś właściciela który obciążył swoją rzecz zastawca. Tradycyjnie zastaw służył tylko zabezpieczeniu kredytu konsumpcyjnego.
Rzecz ruchomą można obciążyć prawem w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy
= wierzytelność zabezpieczona zastawem - zastaw może zabezpieczać wierzytelność zarówno o charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym
DWA UPRAWNIENIA NA TREŚC ZASTAWU:
możliwość zaspokojenia z rzeczy obciążone zastawem bez względu na to, kto jest jej właścicielem - zastawnik może zaspokoić się z rzeczy oddanej w zastaw, pomimo, że dłużnik przeniósł własność rzeczy na osobę trzecią.
Pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi, tj tymi którzy na zabezpieczenie swoich wierzytelności nie ustanowili zastawu
PRZEDMIOT ZASTAWU:
rzeczy ruchome - rozciąga się na jej części składowe oraz przynależności, tylko rzeczy mające wartość majątkową i nie wyjęte z obrotu
udział współwłaściciela rzeczy ruchomej
prawa zbywalne
Rodzaje zastawu
= ZASTAW UMOWNY- powstaje na podstawie umowy pomiędzy właścicielem rzeczy (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem), niezbędne jest wydanie rzeczy wierzycielowi, ustanowienie zastawu jest czynności realną
= ZASTAW USTAWOWY - w określonych wypadkach zastaw powstaje na mocy poszczególnych przepisów z mocy samej ustawy, określa się go jako zastaw ustawowy.
= ZASTAW SKARBOWY - powstaje on na podstawie decyzji administracyjnej w celu zabezpieczenia zobowiązań podatkowych. Decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego i zaległości podatkowej oraz deklaracja podatnika stanowią podstawę wpisu do rejestru zastawów skarbowych
Sytuacja prawna zastawcy
Zastawca, który wydał rzecz zastawnikowi, jest pozbawiony prawa korzystania z niej, może natomiast rzeczą rozporządzać i tego uprawnienia nie może być pozbawiony na podstawie umowy. W sytuacji zbycia rzeczy przysługuje mu nadal uprawnienie do zaspokojenia z niej swojej wierzytelności, a w wypadku jej obciążenia korzysta z pierwszeństwa przed prawami powstałymi po jego ustanowieniu
Sytuacja prawna zastawnika
Zastawnik nie ma prawa korzystania z rzeczy oddanej mu w zastaw. Powinien czuwać nad jej zachowaniem w należytym stanie, stosownie do przepisów o przechowaniu za wynagrodzeniem.
Zaspokojenie zastawnika
Realizacja wierzytelności zabezpieczonej zastawem polega na zaspokojeniu się wierzyciela z sumy ze sprzedaży rzeczy zastawionej. Zasadą jest, że zaspokojenie z rzeczy obciążonej zastawem odbywa się na podstawie przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.
Wygaśnięcie zastawu
Zastaw jako prawo rzeczowe ograniczone wygasa z przyczyn przewidzianych dla wygaśnięcia tych praw
Ponadto przepisy o zastawie przewidują także inne przyczyny odnoszące się specjalnie do wygaśnięcia zastawu:
Wygaśnięcie wierzytelności - jako że zastaw jest prawem akcesoryjnym, zazwyczaj wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności, która zabezpiecza
Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem bez przeniesienia zastawu
zwrócenie przez zastawnika rzeczy zastawcy.
= po wygaśnięciu zastawu zastawnik zobowiązany jest wydać rzecz zastawcy
Posiadanie
Posiadanie określa się jako faktyczne władztwo nad rzeczą. Może ono być związane z wykonywaniem prawa, ale może to też być władztwo nie związane z prawem np. rzeczą włada osoba nie uprawniona. Skutki mogą polegać na przyznaniu posiadaczowi określonych korzyści i roszczeń m.in. roszczenia o zwrot nakładów. Największą korzyścią związaną z posiadaniem jest nabycie w drodze zasiedzenia.
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
Na posiadanie składają się 2 elementy:
= korpus - fizyczny element posiadania, oznacza stan faktyczny, polegający na możliwości korzystania z rzeczy w taki sposób jak to mają prawo czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo
= animus - element psychiczny posiadania, oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa dla siebie.
DZIERŻENIE - Jest to faktyczne władztwo rzeczą za kogoś innego. Dzierżyciel włada także rzeczą ale nie dla siebie lecz w imieniu innej osoby.
Rodzaje posiadania
Samoistne - posiadacz włada rzeczą jak właściciel,
Zależne - posiadacz włada rzeczą w granicach innego prawa, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą, nie ma prawa własności.
Prawne - jest to posiadanie odpowiadające prawu
Bezprawne - jest to posiadanie niezgodne z prawem
Niewadliwe - gdy posiadacz nabywa je od dotychczasowego posiadacza albo w sposób pierwotny
Wadliwe - uzyskanie samowolne, wbrew woli dotychczasowego posiadacza
W dobrej wierze - posiadacz jest przekonany, że posiadanie rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem a to przekonanie jest usprawiedliwione okolicznościami
W złej wierze - posiadacz wie, że uprawnienie do władania rzeczą mu nie przysługuje albo gdy brak takiej świadomości spowodowany jest niedbalstwem
Współposiadanie
Jest to posiadanie tej samej rzeczy wykonywane przez kilka osób. Współposiadacze władają rzeczą z wolą wykonywania wspólnego prawa dla siebie.
Współposiadanie samoistne występuje gdy zakres ich wspólnego władztwa odpowiada władztwu jakie ma miejsce przy współwłasności.
Współposiadanie zależne występuje gdy zakres wspólnego władztwa odpowiada władztwu jakie zachodzi przy wykonywaniu wspólnych praw rzeczowych ograniczonych lub wspólnych praw obligacyjnych
POSTACIE WSPÓŁPOSIADANIA:
współposiadanie które wymaga zgodnego działania wszystkich współposiadaczy
współposiadanie które takiego działania nie wymaga
= rozróżnienie to ma konsekwencje gdy chodzi o zakres ochrony
Domniemanie związane z posiadaniem
domniemanie posiadania samoistnego - ten kto faktycznie włada rzeczą jest posiadaczem samoistnym, wynika z tego, że ten kto wykonuje faktyczne władztwo jest posiadaczem i że posiadanie ma charakter samoistny
domniemanie zgodności posiadania z prawem - z faktu posiadania domniemywa się, że jest ono zgodne z prawem. Odnosi się to również do posiadania przez poprzedniego posiadacza.
Domniemanie ciągłości posiadania - oznacza to, że wystarczy wykazać wykonywanie posiadania w różnych momentach aby przyjąć ciągłość posiadania, między tymi momentami. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania natomiast posiadanie przywrócone traktuje się za nieprzerwane - ma to znaczenie przy zasiedzeniu
Domniemanie dobrej wiary posiadacza - gdy ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary. Domniemywa się istnienie dobrej wiary.
Nabycie i utrata posiadania
PIERWOTNE NABYCIE - polega na jednostronnym objęciu rzeczy w posiadanie z wolą wykonywania określonego prawa, następuje w wyniku objęcia rzeczy nie będącej w posiadaniu innej osoby, albo poprzez pozbawienie innej osoby posiadania i zawładnięcie cudzą rzeczą
POCHODNE NABYCIE - jest ot przeniesienie nabycia, przez dotychczasowego posiadacza na inną osobę. Gdy rzecz znajduje się we władaniu nabywcy posiadania lub osoby trzeciej przeniesienie posiadania może nastąpić na podstawie samej umowy między stronami
DZIEDZICZENIE - jest to pochodny sposób nabycia posiadania na skutek następstwa ogólnego. Posiadanie jest składnikiem majątkowym spadku. Przechodzi więc z chwilą śmierci spadkodawcy na spadkobierców,
UTRATA POSIADANIA - do utraty może dojść na skutek przeniesienia posiadania na inną osobę lub dlatego, że posiadacz został trwale pozbawiony władztwa nad rzeczą bądź jego utrata nastąpiła w wyniku zużycia lub zniszczenia rzeczy.
Ochrona posiadania
= nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze. Chronione jest każde posiadanie, i zakaz odnosi się do każdego również właściciela, którego rzecz znajduje się w bezprawnym posiadaniu innej osoby.
= K. C przewiduje ochronę posiadania przez samego posiadacza oraz w drodze sądowej
=OCHRONA WŁASNA POSIADACZA - występuje jako obrona konieczna, i dozwolona samopomoc.
obrona konieczna - ma na celu zapobieżenie naruszenia posiadania posiadacz może zastosować obronę konieczną żeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania, przy czym należy podkreślić że zastosowane środki musza pozostawać we właściwej proporcji do tego co za ich pomocą zamierza osiągnąć posiadacz.
Dozwolona samopomoc - ma zapewnić przywrócenie już naruszonego posiadania, różnicuje się przesłanki dozwolonej samopomocy, w zależności czy chodzi o naruszenie posiadania nieruchomości czy rzeczy ruchomej. Przywrócenie posiadania może nastąpić tylko niezwłocznie tzn. w krótkim czasie po samowolnym naruszeniu. Posiadacz nie może stosować przy tym przemocy względem osób. Dopuszcza się również samopomoc gdy posiadaczowi rzeczy ruchomej grozi niebezpieczeństwo niepowetowanej straty. Może zastosować środki, w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
= OCHRONA SĄDOWA - w każdym wypadku naruszenia posiadania, posiadacz może skorzystać z sądowej ochrony posesoryjnej, i żądać przywrócenia do stanu poprzedniego oraz zaniechania dalszych naruszeń. Korzystanie z ochrony nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani zgodności posiadania ze stanem prawnym. Roszczenie posesoryjne może być dochodzone w ciągu 1 roku od chwili naruszenia posiadania po tym terminie roszczenie to wygasa. Sąd w procesie posesoryjnym, nie bada prawa, a jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia. WYJĄTEK: pozwany może podnieść zarzut że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. Ochrona przysługuje również w sytuacji naruszenia przez osobę trzecią współposiadania kilku osób. W przypadku naruszenia posiadania w stosunkach między współ posiadaczami ochrona przysługuje jednemu współ posiadaczowi w stosunku do drugiego, gdy współposiadanie może być wykonywane niezależnie od współdziałania pozostałych a nie występuje jeżeli współposiadanie wymaga zgodnego współdziałania wszystkich. Szczególnym roszczeniem posesoryjnym jest roszczenie o wstrzymanie budowy.
= OCHRONA WŁADANIA LOKALEM - do ochrony władania lokalem stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie posiadania ochrona ta, ma na celu uzupełnienie ochrony prawa lokatora do używania lokalu.