PRYWATNA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W GIŻYCKU
KATEDRA ADMINISTRACJI
Nr albumu: 1887
Rafał Kowalczyk
Problematyka języka nienawiści
w polityce
Praca licencjacka napisana
pod kierunkiem:
dr Jacek Zieliński
Giżycko 2011
Serdecznie dziękuję
kochanym rodzicom i Ewelinie
za umożliwienie mi studiowania
i okazane wsparcie
przy pisaniu tej pracy
Spis treści
1. Wstęp……………………….…………………………………………………………4
2. Pojęcie języka nienawiści……….…………………………………………………….5
3. Pojęcie polityki….…………………………………………………………………….6
4. Język nienawiści w polityce………….………….………………………………..…..7
5. Bibliografia…………………………………………………………………………..10
1. Wstęp
W dzisiejszych czasach każdy obywatel, mający dostęp do środków masowego
przekazu, dobrze wie, że „chlebem powszechnym” dziennikarzy jest polityka i to, co
wokół niej się dzieje. Najbardziej poruszającym problemem w polityce jest walka,
szczególnie partii politycznych, przy pomocy języka nienawiści. Właśnie tą pracę
chciałbym poświęcić tej sprawie.
2. Pojęcie języka nienawiści
Zanim przejdziemy do tematu pracy, skoncentrujmy się nad takim pojęciem jak
nienawiść. W dawnych czasach „nie nawidzić znaczyło: nie dobrze patrzeć, źle widzieć,
niechętnie widzieć, nie kochać”. Sam biskup Adam Stanisław Krasiński twierdzi,
że „nienawiść daje wyobrażenie wbrew przeciwne miłości, i oznacza tę namiętność,
w której człowiek tchnie taką złą wolą ku bliźniemu, że nie tylko widzieć go i słyszeć
o nim nie chce; nie tylko gotów by go w łyżce wody utopić, ale cieszy się, gdy mu co
złego się przytrafi”. Obecnie słowo nienawiść to „uczucie silnej niechęci, wrogość
do kogoś lub czegoś”.
Łącząc oba pojęcia, czyli język z nienawiścią, mówiąc w uproszczeniu, uzys-
kujemy język wrogości, odrazy, antypatii. W życiu społecznym ten sposób wyrażania
swojego zdania o kimś lub czymś jest na porządku dziennym wręcz. Jak ta sprawa się
ma w sferze polityki? O tym w dalszej części pracy.
3. Pojęcie polityki
Pojęcie polityki jest bardzo skomplikowane. Mówiąc językiem prostym należy
ją rozumieć jako „rodzaj działalności publicznej człowieka, który jest związany z rzą-
dzeniem”. Jak wiemy rządzić może każdy. Jednak rodzą się takie pytania jak: jakie bę-
dą cele polityki; na kim lub na czym skupi się władza osoby? Po ukończeniu władzy
można zadać pytanie czy miniony czas był czasem dobrych czy złych rządów? Sama
historia pokazuje, że wielu władców nie uznaje się za „wielkich”. Dlaczego nie każdy
człowiek jest godny dźwigania brzemienia jakim jest władza? Dlatego, że my poprzez
takie czynniki jak chociażby: pieniądz czy właśnie władza, dążymy do spełnienia głów-
nie naszych, a nie rządzonych przez nas podwładnych.
W obecnych czasach, gdy nastały rządy ludu, by móc w miarę skutecznie i płyn-
nie rządzić, powinno się, poprzez komunikację międzyludzką, dochodzić do kompromi-
sów z politykami o odmiennych propozycjach dojścia do celu. Sprawa ta szczególnie
dotyczy państw, gdzie jedna z partii politycznych nie jest w stanie uzyskać przychylno-
ści ponad 50% społeczeństwa. Reasumując słowami Olgierda Cetwińskiego „polityka
jest sztuką poszukiwania najlepszej wspólnej drogi (…). Jest więc również sztuką roz-
poznania różnych alternatywnych dróg (…), jest umiejętnością wspólnego rozważenia
zaproponowanych przez konkurentów różnych kierunków wspólnego postępowania”.
4. Język nienawiści w polityce
Nawiązując do obu poprzednich działów możemy zacząć rozważać problema-
tykę języka nienawiści w polityce. Jak wspomniałem wcześniej polityka to sztuka do-
chodzenia do właściwego dyskursu, czyli rozpoznania różnych alternatywnych dróg
drogą komunikacji. W polityce nie jesteśmy jednak sami. Także konkurencja ma swoje
odmienne przekonania względem naszych. Dlatego też, w celu zdobycia potęgi władzy,
rodzą się liczne konflikty.
Aby poznać sedno tematu, należy zadać sobie pytanie: gdzie znajduje się kon-
flikt? Według Krystyny Skarżyńskiej „sprzeczności mogą istnieć wewnątrz jednostki
(mamy wtedy do czynienia z konfliktami wewnętrznymi, intrapersonalnymi), między
jednostkami (mówimy wtedy o konfliktach interpersonalnych) oraz między grupami
i szerszymi społecznościami (są to konflikty międzygrupowe, międzypartyjne,
międzynarodowe czy międzykulturowe)”. Można z tej myśli wywnioskować, że ży-
jemy w świecie chaosu, walki. W polityce jest niestety podobnie. Dlaczego? Jak już
wspomniałem wiele jest ludzi, by przy pomocy potęgi władzy, spełniać swoje cele,
a nie pragnienia i obietnice złożone społeczeństwu. Politycy stosują różne strategie,
by móc opiewać wysokie i władcze stanowiska. „Pierwsze próby charakterystyki
strategii można odnaleźć w starochińskich traktatach dotyczących sztuki wojennej,
z dziełem autorstwa Sun Tzu (…). Autor ten upatrywał sukcesu podejmowanych przed-
sięwzięć w strategicznym użyciu siły, które - jego zdaniem - polega na namierzeniu
celu i precyzyjnym uderzaniu oraz na takim kontrolowaniu taktycznej nierównowagi sił,
aby zdobyć korzyści dla siebie”. Tak też czynią dzisiejsi politycy: licząc na błąd
rządzących, wyszukując błędów w jej działaniach, opozycja stale napiera. Po wytrą-
ceniu z równowagi rządu opozycja zadaje kolejne, tym bardziej dotkliwsze dla władz
ciosy. Gdy jednak władza sprawuje swoje obowiązki w taki sposób, że opozycja nie ma
racji w swych wypowiedziach, często stosowany jest taki „chwyt” jakim jest właśnie
wspomniany w temacie język nienawiści. Także w sytuacjach odwrotnych, gdy do-
chodzi do rozpadu sił rządzących, górę nad logiką w wypowiedziach biorą emocje.
Przykładem takich wydarzeń mogą być różne programy telewizyjne, gdzie politycy
„ścierają” się słownie poprzez wzajemne niedopuszczanie się do głosu, obrażanie dru-
giej strony itd.
Można zadać również inne pytanie: czym ten język nienawiści jest spowodowa-
ny i kiedy się on objawia? Najczęściej spotykaną odpowiedzią na pierwszy człon pro-
blemu jest sprzeczność interesów. Na drugą część mamy jasne, konkretne stwierdzenia.
Ciekawym zjawiskiem, który zachodzi podczas takich politycznych kłótni, jest „wy-
wyższanie się” w stosunkach międzygrupowych. Nasila się ono wówczas, gdy mamy
poczucie zagrożenia własnej wartości, położenie własnej grupy się pogarsza, gdy jes-
teśmy przez kogoś krytykowani, ocena nas jest gorsza aniżeli być powinna, gdy ktoś
faworyzuje innych w porównaniu do nas.
Jak widzimy problem nienawiści w polityce jest nieobcy ww. sferze, jest mar-
twiącym faktem. Czy jest sposób na rozwiązywanie tego typu problemów? Owszem.
Można wyróżnić tu trzy odpowiedzi na ten problem: kompromis, typowanie zwycięz-
cy i intergratywne rozwiązywanie sporów. Pierwszy i drugi nie są nam w życiu obce.
Trzeci przypadek „opiera się na założeniu, że istnieją takie rozwiązania, które mogą
dawać satysfakcję obu stronom konfliktu, realizują ich interesy i wzmacniają więź
między stronami” Aby móc skutecznie dojść do rozwiązania integratywnego, należy
stosować negocjacje. Owe wyjście z kłopotów jest na tyle optymalne, ponieważ umo-
żliwia ona dalszą współpracę, komunikację pomiędzy stronami.
Podsumowując nasze rozważania co do tematu, można wysnuć pewne wnioski,
które mówią, że język nienawiści w sferze polityki jest często spotykany. Cieszy jed-
nak fakt, że jakiekolwiek wyjścia, które chronią lub łagodzą stosunki międzypolitycz-
ne, istnieją. Szkoda jednak, że „dopóki żyje człowiek, dopóty będzie walka”.
4. Bibliografia
Cetwiński O., Sztuka dialogu: Wstęp do politologii humanistycznej, Siedlce 2009.
Kolczyński M., Strategie komunikowania politycznego, Katowice 2007.
Skarżyńska K., Człowiek a polityka: Zarys psychologii politycznej, Warszawa 2005.
Szahaj A. i Jakubowski M., Filozofia polityki, Warszawa 2005.
Nienawiść i zawiść, praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Marii Szyszkowskiej, Warszawa 1989.
Nienawiść i zawiść, praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Marii Szyszkowskiej, Warszawa 1989,
s. 12
Nienawiść i zawiść, praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Marii Szyszkowskiej, Warszawa 1989,
s. 13
Nienawiść i zawiść, praca zbiorowa pod redakcją prof. dr hab. Marii Szyszkowskiej, Warszawa 1989,
s. 13
Szahaj A. i Jakubowski M., Filozofia polityki, Warszawa 2005, s.7
Cetwiński O., Sztuka dialogu: Wstęp do politologii humanistycznej, Siedlce 2009, s.9
Skarżyńska K., Człowiek a polityka: Zarys psychologii politycznej, Warszawa 2005, s.249
Kolczyński M., Strategie komunikowania politycznego, Katowice 2007, s.32
Skarżyńska K., Człowiek a polityka: Zarys psychologii politycznej, Warszawa 2005, s.
5