Żywność funkcjonalna

Żywność funkcjonalna- żywność, której poza podstawowym zadaniem jakim jest odżywienie przypisuje się psychologiczny i/lub fizjologiczny wpływ na ludzki organizm: może np. obniżać poziom cholesterolu, wzmacniać układ odpornościowy, przywracać równowagę mikrobiologiczną układu pokarmowego, wspomagać leczenie zespołu jelita drażliwego, działać przeciwzapalnie. Nazywana jest również żywnością pro biotyczną lub nutraceutyczną(w USA i Wielkiej Brytanii). Mianem „żywności funkcjonalnej” określa się taki pokarm, który jest(może być)elementem codziennej diety i nadaje się do ogólnego spożycia. Żywnością funkcjonalną nie są zatem żadne tabletki, suplementy odżywcze ani żadne inne środki farmaceutyczne. Musi to być produkt otrzymany ze składników naturalnych i mieć udokumentowany kliniczne prozdrowotny efekt.

Do grupy produktów spełniających kryteria żywności funkcjonalnej można zaliczyć produkty bogate w:
-NNKT
-Sterole
-Błonnik pokarmowy
-Witaminy, składniki mineralne

-probiotyki i prebiotyki
Produkty zawierające obniżona zawartość np.
-cholesterolu
-sodu
-kalorii

Idea żywności funkcjonalnej ma związek z filozoficzną tradycją Wschodu, w której nie dokonuje się wyraźnego rozróżnienia między pożywieniem a lekarstwem.

Żywność funkcjonalna jest znana w krajach Europy zachodniej i w USA. Jednak liderem na rynku jest Japonia.

Polskie Towarzystwo Badań nad miażdżycą zaleca spożywanie produktów żywności funkcjonalnej osobom narażonym na stres, zażywającym dużą ilość leków(np. antybiotyki0, palaczom, cierpiącym na różne dolegliwości przewodu pokarmowego itd. Q 1999roku w dokumencie FUFOSE zapisano, że

„żywność może być uznana za funkcjonalną, jeśli udowodniony jest jej korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy, który to wpływ polega na poprawie stanu zdrowia i samopoczucia i/lub zmniejsza ryzyko chorób, Żywność funkcjonalna musi przypominać postacią żywność konwencjonalną i wykazywać korzystne oddziaływanie w ilościach, które oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dieta-nei są to tabletki, czy kapsułki, ale część składowe prawidłowej diety.

Prof. dr hab. Krzysztof Krygier z szkoły główne gospodarstwa wiejskiego w warszawie proponuje nieco krótszą jaśniejszą definicje.
Żywność funkcjonalna - każda żywność która na skutek obecności składników biologicznie czynnych lub usunięciu składników anty żywieniowych , wywiera pozytywny i potwierdzany przez medyczne badania kliniczne wpływa na zdrowie człowieka jego procesy fizyczne i stan umysłu.

Zgodnie z tą definicję żywność funkcjonalną można podzielić na 4 grupy:
- Do pierwszej zaliczają się produkty które są naturalnie bogate w składniki prozdrowotne np. marchew
-Do drugie zalicza się żywność do których jest jeden składnik lub kilka składników prozdrowotnych np. Margaryny czy produkty mleczne z pro lub prebiotykami
-W trzeciej znajdują się artykuły spożywcze w których zwiększono dostępność prozdrowotnych składników np. dodatek muliny zwiększa dostępność wapnia
- Czwarta grupa to żywność z której usunięto składniki anty zdrowotne np. z ryżu eliminuje się to co powoduje alergię.

Zatem żywność funkcjonalna powinna spełniać następujące warunki:
-być typowymi artykułami spożywczymi lub wyglądać do nich podobnie
-być spożywana jako element normalnej diety
-Mieć pozytywny wpływ na fizjologię, poza tradycyjną rolą odżywczą np. ograniczać ryzyko pewnych chorób

Taka żywność ma i taką zaletę, ze może być ukierunkowana na ludzi o zwiększonym zapotrzebowaniu na określone składniki odżywcze lub zagrożonym określona choroba. Np. można przygotować specjalne produkty dla osób z podwyższonym poziomem cholesterolu.

Żywność funkcjonalna wpływa korzystnie na procesy fizjologiczne

-zwiększa odporność organizmu

-przeciwdziała chorobom

-sprzyja leczeniu pokreślonym schorzeń

-sprzyja dobremu stanowi psychicznemu i fizycznemu

-hamuje procesy starzenia

-Maluchy i dzieci w wieku szkolnym mają zwiększone zapotrzebowania na witaminy A,B,C,D oraz na wapń i żelazo.

-Dziewczęta w okresie dojrzewania potrzebują dużo witaminy B6 i żelaza

-Kobietom w ciąży i karmiącym mamom brakuje zazwyczaj witamin: B6 i B12 oraz kwasu foliowego i żelaza

-Osoby aktywne zawodowo odczuwają niedobór witamin z grupy B oraz witaminy C i E

-W organizmach palaczy brakuje witamin B i C

-Ludzie mieszkający w zanieczyszczonym środowisku cierpią na niedobór witamin C i E oraz karotenoidów

-Osoby w podeszłym wieku powinny uzupełniać swój jadłospis o witaminy B,C i D oraz w żelazo

-Z kolei wegetarianie odczuwają niedobór witaminy B12,żelaza,wapnia

-Oczywiście braki te można uzupełniać poprzez połykanie tabletek czy przyjmowanie leków.

Jednak dziś dzięki żywności funkcjonalnej można ich dostarczyć naszemu organizmowi, właściwie dobierając produkty spożywcze., Pojęcie żywności funkcjonalnej pojawiło się po raz pierwszy w Japonii w 1984r. Nie tylko pojęcia, ale cala ideologia z nim związana.

Pewne zamieszanie z żywnością funkcjonalną powodują jej różne nazwy.

Żywność funkcjonalna pomaga w profilaktyce i zmniejsza ryzyko wielu chorób. Dotyczy to przede wszystkim chorób układu krążenia, nowotworów, osteoporozy, nadciśnienia, chorób kobiecych, cukrzycy, anemii, otyłości, zaburzeń trawienia, chorób wątroby, nerek, próchnicy, choroby alzheimera, Taka żywność pomaga też osobą zmęczonym, przepracowanym.

Efekt jest łatwy do określenia. Z sondaży wynika, że ponad polowa Amerykanów wierzy, ze dieta może wspomóc, a nawet zastąpić leczenie. Ponad 2/3 z nich wierzy, ze można obyć się bez leków dzięki temu.

Na liście składników prozdrowotnych znajdują się m.in. oligosacharydy, polifenole, fosfolipidy, białka i peptydy, poienowe kwasy tłuszczowe, składniki mineralne, witaminy, probiotki, fitozwiazki i błonnik pokarmowy.

Bardzo szerokie działanie prozdrowotne maja izoflawony, które praktycznie występują wyłącznie w soi, niektórzy określają je mianem witamin XXI wieku.

Okazuje się, że w przypadku żywności funkcjonalnej można zastosować powiedzenie-co kraj, to obyczaj.

Przy okazji warto powiedzieć że margaryna jest uznawana za jeden z najlepszych nośników prozdrowotnych dodatków z dwóch powodów:
-jest systematycznie spożywana
-jest emulsją więc można do niej wprowadzić składniki rozpuszczalne W wodzie jak i w tłuszczach

We Francji najczęściej do żywności dodaje się wapnia, probiotyków, żelaza oraz witamin A,C i E

SKUTEK
Oleje roślinne - nowa żywność funkcjonalna - wiele substancji zawartych w olejach ma udowodnione pozytywne działanie na organizm. Udowodniono że część z tych substancji wykazuje pozytywne działanie w zapobieganiu i leczeniu wielu chorób poczynając od zespołu jelita drażliwego aż do chorób wątroby.

Oleje roślin zawierają przede wszystkim witaminę E która jest silnym przeciwutleniaczem. Kwasy tłuszczowe obecne w olejach roślinnych posiadają specyficzne właściwości. Kwas linolenowy jest kwasem tłuszczowym wielonienasyconym

W olejach roślinnych, a szczególnie w kiełkach roślin oleistych, obok cennych kwasów tłuszczowych występują także fitosterole. Margaryny wzbogacane w fitosterole znalazły się ostatnio na pierwszych stronach gazet ze względu na silne zdolności tych cennych składników do obniżania stężenia cholesterolu we krwi. Wykazano również, że fitosterole naturalnie obecne w wieli olejach roślinnych również mogą obniżać poziom cholesterolu.

Oprócz wyżej wymienionych wiele korzystnych związków jest odzyskiwanych w drodze ekstrakcji z produktów ubocznych które powstają w procesie oczyszczania oleju, Do tych związków przede wszystkim należą beta-karoten, Wit K.

CZĘŚĆ DRUGA-Mikroorganizmy a człowiek

1.Organizm człowieka zasiedla 100bilionow Komorek mikroorganizmów.

Występują na skórze, błonach śluzowych, w przewodzie pokarmowym

2.W treści jelita grubego znajduje się 400-500roznych gatunków.

Probiotki już z początkiem XX wieku urodzony niedaleko Kharkowa Miecznikiw współpracujący z Pasteurem uważany za jednego z ojców immunologii dzięki pracy nad odpornością komórkową. Zajmował się on tematyką wydłużania życia /

Postulował on że przyjmowanie z pokarmem bakterii rozkładających cukry i wytwarzających kwas mlekowy o niskim działaniu proteolitycznym mogło wszczepiać korzystne bakterie do układu pokarmowego, tym samym zastępując bakterie działające niekorzystnie

Nazwa probiotyk odnosi się do żywych ustrojów - mikroorganizmów stanowiących uzupełniający skład żywności człowieka wykazujący korzystny wpływ na zdrowie.

Tak zwany idealny probiotyk powinien spełniać kryteria tj.
1. Powinien być szczepem zdolnym wywierać korzystny wpływ ma organizm gospodarza
2. Nie może być chorobotwórczy lub toksyczny
3. Powinien występować jako żywe komórki, najlepiej bardzo liczne chociaż nie jest określona minimalna skuteczna dawka.
4. Powinien być zdolny do przeżycia i metabolizowania w środowisku jelita, odporny na niskie pH, kwasy organiczne i żółciowe.
5. Powinien być trwały i długo żywotny w czasie przechowywania w środowisku niekorzystnym
6. Powinien pochodzić od człowieka i mieć zdolność adherencji do komórek nabłonka jelitowego oraz trwałej lub przejściowej kolonizacji przewodu pokarmowego.
Sacharomyces Boulardi (drożdże) jest zarejestrowany w 80 krajach jako preparat leczniczy/.

Głównym celem leczniczego stosowania probiotyków jest likwidacja dysbakteriozy, przywrócenie homeostazy ekosystemu flory jelitowej.

a)hamowanie rozwoju patogennych szczepów bakterii i wirusów poprzez wytwarzanie:

-kwaśnego środowiska(kwas mlekowy, octowy)

-nadtlenku wodoru(reakcje wolnych rodników)

-substancji o charakterze antybiotyków(bakteriocyny)

b)hamowanie adhezji bakteryjnej do nabłonka jelitowego

Immunomodulacja, zwłaszcza symulacja komórek immunokompetentnych w śluzówce jelita do produkcji sIgA, pobudzenie układu odpornościowego humoralnego i komórkowego oraz fagocytarnego

Napoje nowej generacji otrzymuje się zwykle przez wprowadzenie do tradycyjnych napojów fermentowanych bakterii dodatkowych, które wykazują cechy pro biotyczne. Są to określone różnych gatunków bakterii z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium. Liczba bakterii nie może być niższa niż milion na cm 3. Przy mniejszej liczbie skuteczność jest dużo słabsza.

Napoje takie maja w nazwie „bio”, np. biojogurt a nie zwykły jogurt, biokefir. Pewnym odstępstwem od reguły jest wykorzystywanie nazwy „mleko ukwaszone- acidofilne” w odniesieniu do napoju zawierającego pro biotyczny szczep Lactobacillus acidophilus. Skład mikroflory pro biotycznej pewien być wyszczególniony na opakowaniach jednostkowych

W przewodzie pokarmowym zdrowego człowieka znajduje się ogromna liczba bakterii należących do 400-500 roznych gatunkow. Kwas solny w żołądku i kwasy żółciowe w jelicie cienkim hamują rozwój bakterii. Nieco lepsze warunki ich rozwoju występują w końcowym odcinku jelita cienkiego, dopiero jednak w jelicie grubym osiągają one ogromna liczbę 1biliona w 1g treści jelita. Mikroflora jelitowa jest pożyteczna, bierze bowiem udział w trawieniu niektórych składników pokarmowych, a jednocześnie wytwarza niektóre witaminy, a szczególnie witaminy K i B12

Doustne podawanie antybiotyków powoduje zanik lub zaburzenia w składzie mikroflory jelitowej i prowadzić może do niedoboru wspomnianych witamin, dlatego lekarze zalecają obieranie preparatów witaminowych po dłuższej kuracji antybiotykowej.

Inne korzystne efekty związane z obecnością mikroflory jelitowej to np. udział w metabolizmie kwasów żółciowych i cholesterolu, tworzenie bariery dla bakterii chorobotwórczych, stabilizowanie przepuszczalności śluzówki jelitowej, regulacja proliferacji i różnicowania się Komorek nabłonka jelita grubego(kolonocytow),działanie bakteriostatyczne i bakteriobójcze w stosunkowo do bakterii szkodliwych.

Warto dodać, ze do czynników prowadzących do zakłócenia równowagi mikroflory jelitowej należą, obok wyżej wspominanej już terapii antybiotykowej także terapia radiacyjna, stresy, niewłaściwa dieta i inne.

Najważniejsze z punktu widzenia prozdrowotnego oddziaływania mikroflory jest litowej są wchodzące w jej skład rożne gatunki bakterii kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus oraz z rodzaju Bifidobacterium(bakterie LB). Ich ważną funkcją jest tworzenie przeciwwagi dla bakterii szkodliwych lub potencjalnie szkodliwych, stanowiących nieodłączna cześć mikroflory jelitowej. Należą tu np. bakterie coli lub gnilne.

Bakterie LB dostają się do przewodu pokarmowego z otoczenia już w pierwszych dniach życia noworodka. Jest to bardzo szczęśliwy zbieg okoliczności, fermentują one bowiem laktozę zawarta w mleku matki, a wytworzony w ten sposób kwas mlekowy i inne specyficzne składniki hamują rozmnażanie się bakterii szkodliwych. Warto wspomnieć, ze mleko matki zawiera czynniki pobudzające rozwój bifidobakterii znajdujących się w przewodzie pokarmowym

Rowniez ważne są bakterie LB dla zdrowia osób dorosłych. Wraz z innymi bakteriami pokrywają one szczelnie nabłonek jelitowy i dzięki temu stanowią barierę dla bakterii chorobotwórczych antygenów pochodzących z diety oraz innych szkodliwych substancji mogących się znaleźć w jelicie.

Przy nasilonym działaniu tych niekorzystnych czynników stabilność wspomnianej bariery zostaje naruszona, w sensie zmniejszenie liczby aktywności bakterii LB. W konsekwencji naruszona w swoim składzie mikroflora jelitowa może doprowadzić do biegunki, zapalenia śluzówki i zmiany jej przepuszczalności oraz wzrostu poziomu czynników rakotwórczych w treści jelita

Bakterie pro biotyczne są praktycznie rzecz biorąc identyczne z bakteriami LB. Spożywanie fermentowanych napojów mlecznych nowej generacji oznacza wiec zwiększenie w jelicie grubym liczby bakterii typu LB, a tym samym wzmocnienie wspomnianej wyżej ochronnej bariery jelitowej lub przywrócenie jej stabilności m.in. poprzez:

-adhezję bakterii pro biotycznymi „przylepienie się” do śluzówki i w konsekwencji zmniejszenie szansy adhezji bakterii patogennych(chorobotwórczych).

-inaktywację bakterii szkodliwych, w tym także chorobotwórczych, dzięki zdolności wytwarzania przez bakterie pro biotyczne substancji działających hamująco, a nawet zabójczo stosunku do bakterii szkodliwych(kwas mlekowy, nadtlenek wodoru i i specyficzne peptydy zwane bakteriocydami)

-obniżenie liczby lub aktywności mikroflory szkodliwej oznacza jednocześnie zmniejszenie aktywności wytwarzanych przez nie enzymów, z których niektóre, jak się sadzi, wykazują działanie rakotwórcze. Z badan wynika, ze przewodnictwo może do zmniejszenia ryzyka wystąpienia raka jelita grubego

-należy zaznaczyć, że niekorzystne zmiany w składzie mikroflory jelitowej pogłębiają się wraz z wiekiem, co wskazywałoby na celowość spożywania fermentowanych napojów mlecznych nowej generacji szczególnie przez osoby starsze

-istnieje tendencja wzbogacania fermentowanych napojów mlecznych pewnymi sacharydami-t zw prebiotykami (np. fruktany występujące w cykorii i ich pochodne) stymulującymi rozwój bakterii jelitowych LB. Napoje zawierające zarówno probiotyki jak i prebiotyki nazwano synbiotykami.

Bakterie jogurtowe maja ograniczona zdolność do przedostania się w stanie żywym do jelita grubego i z tego względu nie można ich zaliczyć do grupy sensu strictobakterii pro biotycznych. Z drugiej strony przeprowadzone ściśle udokumentowane badania świadczące o pro biotycznych, czyli prozdrowotnych właściwościach bakterii jogurtowych, a tym samym zwykłego jogurtu. Bakterie te można by wiec nazwać probiotykopodobnymi.

Ich prozdrowotne działanie wiąże się m.in. ze zdolnością do znacznego godzenia a nawet eliminowania symptomów nietolerancji cukry mlekowego laktozy.

Niektóre osoby maja upośledzenie trawienia laktozy, wynikające z częściowego lub całkowitego zaniku zdolności nabłonka jelitowego do wytwarzania enzymu laktazy. W rezultacie wypicie zwykłego mleka przez takie osoby prowadzić może do zaburzę objawiających sie wzdęciami lub biegunka. Osoby te mogą jednak spożywać umiarkowane ilości jogurtu bez ryzyka pojawienia się wspomnianych symptomów.

Przypuszcza się że jest to związane z obecnością enzymu laktazy już w bakteriach jogurtowych. Sprzyja temu skoagulowana forma jogurtu oraz spożywanie go np. z pieczywem, ponieważ przebywa wtedy dłużej w przewodzie pokarmowym, wydłużając tym samym czas działania bakteryjnej laktazy. Z innych badan wynika, ze spożywanie jogurtu stymuluje układ odpornościowy organizmu. Niektóre badanie wykazały również przeciw rakotwórcze działanie tego produktu.

Jeżeli chodzi o tradycyjny kefir, to również on zawiera mikroflorę, która wg przyjętych wcześniej kryteriów nie mieści się w pojęciu mikroflory pro biotycznej. Nie Moza jednak wykluczyć jego właściwości prozdrowotnych, wynikających choćby z zawartości działającego bakteriostatycznie kwasu mlekowego. Być może także z obecności bakteriocyn oraz działających stymulująco na organizm produktów hydrolizy białka lub innych biologicznie czynnych składników.

Należy ponadto dodać, że wszystkie fermentowane napoje mleczne, niezależnie od użytej do ich wyrobu mikroflory, ma doskonałym źródłem wyjątkowo dobrze przyswajalnego wapnia i białka o wysokiej wartości biologicznej, licznych witamin i wielu innych składników.

Wprawdzie bakterii kwasu mlekowego wykorzystują niektóre witaminy, to jednak więcej ich syntetyzują i w efekcie końcowy profil zawartości witamin w mlecznych napojach fermentowanych jest zwykle korzystniejszy niż w mleku.

Prowadzone badania dostarczają coraz to nowych informacji o korzystnym działaniu tych produktów na organizm człowieka. Stwierdzono np. ze w wyniku hydrolizy białka powstawać mogą nowe peptydy będące inhibitorami enzymu przekształcającego obecna w organizmie substancje o nazwie angiotensyna, przyczyniać się może do obniżenia reninozaleznego tętniczego nadciśnienia krwi.

Na sklepowych półkach, zwłaszcza z żywnością dla niemowląt i małych dzieci, coraz częściej możemy spotka tzw. produkty pro biotyczne. Wybierając je pamiętajmy że większość probiotykow jest stabilna tylko przez określony czas. Ważna role odgrywa również ich pakowanie i przechowywanie. Ekspozycja na tlen, ciepło, światło, wilgoć zwykle powoduje ich zniszczenie, dlatego produkty pro biotyczne powinny być przechowywane w suchym i chłodnym miejscu.

Pro biotyczne środki farmaceutyczne maja te przewagę nad spożywczymi, ze zawierają znacznie więcej aktywnych substancji. Tymczasem lekarze sugerują że minimalna dzienna dawka probiotyku powinna wynosić od miliona do miliarda żywych bakterii, zaś terapeutyczna nawet do 100miliardow!

W większości krajów Europy Zachodniej oraz w USA roczne spożycie mlecznych napojów fermentowanych wynosi ok. 10-20kg na osobę, a w krajach skandynawskich prawie 40kg. W Polsce sięga zaledwie 2-3kg

Lecznicze jogurty warte tyle co zsiadłe mleko

Dzięki wyselekcjonowanym, często opatentowanym szczepom korzystnych dla zdrowia bakterii wzmocnimy nasza odporność, poczujemy przypływ energii i dobrego samopoczucia- obiecują wytwórcy coraz bardziej popularnych w Polsce produktów pro biotycznych. Możemy kupić nie tylko jogurty(Actimel, Milko, Activia, Jogi) ale tez wzbogacana bakteriami żywność dla niemowląt(kaszki i mleko firm Netstle czy Nutricia). Za granica dostępne są nawet pro biotyczne sery(fiński Gefilus) i soki owocowe, Żaden z reklamowanych korzystnych dla zdrowia efektów spożywanych pro biotycznego nabiału nie został jednak potwierdzony badaniami klinicznymi, choć w reklamach pojawia się hasło „działanie potwierdzone naukowo”

Prebiotyki musza spełniać określone kryteria:

-nie mogą być hydrolizowane ani wchłaniane w górnych odcinkach przewodu pokarmowego

-musza podlegać selektywnej fermentacji przez potencjalnie korzystne bakterie bytujące w jelicie grubym

-musze korzystnie modyfikować układ mikroflory jelita grubego]-uzyskany efekt musi być korzystny dla zdrowia gospodarza

Prebiotyk to substancja obecna lub wprowadzona do pożywienia w celu stymulacji rozwoju prawidłowej flory jelitowej jelit. W odróżnieniu od probiotyku nie zawiera żadnych mikroorganizmów a jedynie substancję stymulujące. Tymi substancjami mogą być białka, tłuszcze, oligo lub polisacharydy, które nie ulęgają trawieniu i w formie niezmienionej docierają do światła jelita, by tam rozwijając swoje działanie.

Najczęściej stosowanymi prebiotykami są oligosacharydy-inulina i fruktooligosacharydy zawarte w roślinach, takich jak szparagi, karczochy, cykoria, cebula.

Dzienne zapotrzebowanie na magnez:

Kobiety

19-30lat Średnia:255 zalecane:310

Pozostała grupa -średnia:255 zalecane:320

Mężczyźni:

19-30 średnia:330 zalecane:400

Pozostała grupa wiekowa: średnia 350 zalecane:420

Prebiotyki- składniki żywności nie ulęgające strawieniu przez enzymy jelitowe i które mogą korzystnie oddziaływać na organizm człowieka na drodze selektywnej stymulacji w okrężnicy, wzrostu i/lub aktywności jednego lub określonej liczby gatunków(szczepów)korzystnych dla zdrowia gospodarza bakterii.

Kryteria, które musza spełniać substancje pro biotyczne

-nie mogą być hydrolizowane ani wchłaniane w górnych odcinkach układu pokarmowego

-musza podlegać selektywnej fermentacji

Prebiotyki są zawsze obecne w mleku Matki. Zawierają je również niektóre nowoczesne mieszanki modyfikowane dla niemowląt.

Mleko „sztuczne” stosuje się wyłącznie żywienia niemowląt już od początku ubiegłego stulecia. W ostatnich latach prowadzi się dalsze modyfikacje mieszanek mlecznych upodobniające je do pokarmu kobiecego, dbając przy tym, by wywoływały korzystne dla organizmy zmiany mikroflory jelitowej- głownie bifidobakterii i lactobacillus. Bifidobakterie sa dominującym szczepem w mikroflorze niemowląt karmionych piersią. Przypisuje się im korzystny wpływ na organizm osiągany dzięki stymulacji układu immunologicznego i zapobieganiu kolonizacji jelita przez chorobotwórcze szczepy bakteryjne

Na mikroflorę jelitową możemy wpływać poprzez podawanie Probiotyków - czyli frakcji błonnika pokarmowego (oligosacharydy), które selektywnie pobudzają wzrost lub aktywność wybranych szczepów bakterii jelitowych, a przez ,przystaną zmianę składu mikroflory jelitowej mogą wpływać na  stan zdrowia pacjenta:
Probiotyków -  żywych mikroorganizmów (Lactobacillus, bifidobakterie, grzyby, np. Saccharomyces boulardi), które w sposób specyficzny dla danego szczepu wywierają korzystny wpływ na pacjenta, poprzez poprawę składu mikroflory jelitowej

Synbiotyków - mieszaniny Probiotyków z prebiotykami (obecnie na etapie badań w żywieniu niemowląt).

Zainteresowanie prebiotykami. Ich zastosowanie w żywieniu niemowląt, profilaktyka, a nawet leczeniem niektórych stanów chorobowych (typu zaparcia, osteoporoza, zaburzenia lipidowe) wiąże się z następującymi obserwacjami: w mleku kobiecym stwierdzono ponad 130 różnych oligosacharydów w stężeniu od 15-23 g/l (młodziwo) oraz 8-12 g/l (mleko dojrzałe). Część z nich niepodlegająca trawieniu w odcinku przewodu pokarmowego, ulega fermentacji w jelicie grubym, stymulując rozwój głownie bifidobakterie (prebiotyki). (2) prebiotyki naturalne obecne w mleku matki - jest to więc fizjologicznie odwzorowanie karmienia piersią, powodujące wzrost liczby bifidobakterie w jelicie grubym;
Suplementacja prebiotykami jest pewna, technologicznie łatwiejsza i tańsza w porównaniu z prebiotykami (przez co mieszanki mogą być dostępne dla wielu niemowląt)
Podczas stosowanie Probiotyków jako suplementów do mleka niemowląt, powinny być ściśle przestrzegane warunki przechowywania i przygotowania mleka (mniej wygodne dla matek) tak aby zapewnić właściwą ilość kolonii bakterii w podawanej porcji (zbyt wysoka temperatura wody może zabić bakterie pro biotyczna).

Warunkiem efektywności działania Probiotyków jest obecność w jelicie grubym bifidobakterie i/lub innych bakterii o właściwościach fermentacyjnych, których kolonizacja odbywa się bezpośrednio po porodzie. Produkty końcowe fermentacji różnią się w zależności od rodzaju bakterii i prebiotyku, np. w procesie fermentacji inuliny powstaje kwas octowy i masłowy, co świadczy o udziale innych bakterii niż bifidobakterii.

Oligosacharydy(NDO)

Alfa-glukany(produkty hydrolizy skrobii),fruktooligosacharydy,galaktooligosacharydy,ksylooligosacharydy,izomaltooligosacharydy,oligosacharydy sojowe.

Funkcja:

-stymulują wzrost bakterii fermentacji mlekowej w przewodzie pokarmowym(korzystna regulacja składu flory jelitowej)

-obniżają wykorzystanie energii z pożywienia(leczenie otyłości)

-wpływają korzystnie na perystaltykę jelit

-nie powodują próchnicy zębów

-oligosacharydy sojowe, takie jak rafinoza i stachioza wspomagają absorpcje wapnia z pożywienia

Synbiotyki- mieszanina probiotykow i prebiotykow korzystnie wpływających na zdrowie człowieka poprzez poprawę przeżywalności i kolonizacji żywych mikroorganizmów w przewodzie pokarmowym, osiągniętą na drodze selektywnej stymulacji ich wzrostu i aktywności.

Skladniki żywności przebadane pod katem ich funkcjonalnych właściwości

składnik	Korzyści zdrowotne
Witaminy(E,CB6,biotyna,kwas foliowy),składniki mineralne(wapń, magnez, cynk),kwasy tłuszczowe wielonienasycone)	Zapobiegawcze w chorobach układu krążenia, raka, katarakty zapaleń, uszkodzeń układu nerwowego. Zmniejszają ryzyko chorób krążenia, niezbędne dla funkcjonowania układu nerwowego
Błonnik pokarmowy(prebiotyki)	Obniżają poziom cholesterolu, zapobiegają pewnym typom nowotworów(jelita grubego)
Oligosacharydy(prebiotyki)	Stymulują korzystna mikroflorę jelita grubego, wspomagają zapobieganie próchnicy, zmniejszają wykorzystanie energii
Bakterie kwasu mlekowego(probiotyki)	Korzystnie wpływają na układ mikroflory jelitowej człowieka, stymulują układ immunologiczny, zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwory jelita, zmniejszają częstotliwość i skracają czas trwania biegunek

Nutraceutyki- oznaczają zarówno poszczególne składniki żywności jak i substancje dodatkowe a także gotowe produkty spożywcze orasz suplementy(tabletki, kapsułki),których spożycie przynosi większe korzyści zdrowotne i terapeutyczne iż te wynikające z normalnej diety

Prozdrowotne właściwości polifenoli

1.Naturalne antyoksydanty owoców i warzyw: polifenole, witamina c, witaminę e, karotenoidy, inne

2.Polifenoli najwięcej jest w brukselce

3.Wystepowanie głównych grup związków flawonoidowych

Nazwa grupy	Przedstawiciele	Występowanie
Flawony	Diosmina, apigenina	Cytrusy, pomidory, oliwki
Izoflawony	Genisteina, daidzeina	Soja
Flawonole	Kwercetyna,rutyna,kempferol,miry cetyna	Warzywa, owoce
Flawanomy	Naryngenina,naryngina	Cytrusy
Flawan-3-ole		Herbata, wino, owoce, rośliny strączkowe
Antocyjany		Owoce, wino, soki
Chalkony		jabłka

Nutraceutyki- produkty pochodzenia roślinnego, dostępne w formie pigułek, proszków, napojów i innych medycznych postaci nie kojarzonych z żywnością

Produkty zawierające naturalne substancje biologicznie czynne, o ukierunkowanej aktywności, które mogą być stosowane do wzbogacania żywności funkcjonalnej lub spożywane bezpośrednio dla wspomagania dobrego zdrowia

Surowce do produkcji nutraceutykow zawierających flawonoidy

Wytłoki z czerwonych winogron

Wytłoki jabłkowe

Skorki i pestki owoców cytrusowych

Owoce i wytłoki czarnej jagody, borowki,ż urawin

Owoce dzikiej Rozy

Nutraceutyki z flawonoidami dostępne w Polsce:

nazwa	skład	Działanie lecznice podawane na opakowaniu
Frencz parad'ox	Wytłoki winogronowe i ekstrakt z wytłoków ,antocyjany, procyjanidyny	Zapobiega chorobie wieńcowej i miażdżycy Opóźnia proces starzenia, zmniejsza ryzyko wystąpienia i opóźnia rozwój nowotworów
Klarin	Ekstrakt borówki czernicy, antocyjaniny	Polepsza mikrokroazenie w oku, poprawia ostrość widzenia
Antocyjany aroniowe	Ekstrakt owoców aroni, antocyjaniny ,taniny	Wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, hamuje agregacje płytek krwi, poprawia ostrość widzenia, zapobiega chorobie wrzodowej
Tegreen 97	Ekstrakt polifenoli zielonej herbaty 97%polifenoli 67% katechin	Obniża poziom LDL i glukozy; hamuje proces arteriosklerozy; wpływa na prawidłowa krzepliwość krwi; podnosi odporność na infekcje
Pycnogenol	Ekstrakt z kory sosny śródziemnomorskiej, proantycyjanidyny	Zmniejsza ryzyko zawału i choroby wieńcowej oraz nowotworowej, spowalnia procesy starzenia się
citrosept	Ekstrakt z pestek grejpfruta, flawony i flawanony	Leczy infekcje przewodu pokarmowego i układu oddechowego oraz grzybice

EGCG(galusan epigalokatechiny)-jest uznawany za najbardziej aktywnego przedstawiciela tzw. polifenoli zielonej herbaty. W warunkach In vitro hamuje rozwój Komorek nowotworowych, tworzenie nowych naczyń krwionośnych(czyli angiogenezę) oraz zdolność do metastazy(tzn. do tworzenia przerzutów). Może hamować podziały komórkowe oraz indukować samobójcza śmierć Komorek(czyli apoptozę)

Angiogeneza jest z reguły zjawiskiem patologicznym, Towarzyszy rozwojowi guza, któremu nowe naczynia krwionośne dostarczają tlenu i substancji odżywczych

Więcej niż przeciwutleniacze!

Niektóre przeciwnowotworowe aktywności polifenoli:

Hamowanie wszystkich etapów nowotworzeni

Indukcja apoptozy lub zatrzymanie cyklu komórkowego

Hamowanie syntezy poliamin

Aktywacja receptora węglowodorów aromatycznych(czynnik transkrypcyjny)

Indukcja ekspresji enzymów fazy II

Lepiej pic wino białe czy czerwone?

Czerwone- więcej substancji proiotycznych

Resweratol

Ten szczególny rodzaj polifenolu występuje obficie w skorkach czerwonych winogron, gdzie chroni owoce przed inwazja mikroorganizmów, głownie grzybów. Jego zawartość w czerwonym winie uzalezniona jest od gatunku winogron, klimatu, rodzaju gleby oraz techniki wytwarzania,

Widno wydaje się niedocenionym źródłem resweratrolu. Zmniejsza on zlepianie się płytek krwi, obniża syntezę tłuszczów w wątrobie oraz hamuje utlenianie cząsteczek LDL- cholesterolu i to znacznie silniej niż witamina E

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

Muszą spełniać wymagania określone dla środków spożywczych powszechnie spożywanych oraz szczególne wymagania w zakresie składu oraz sposobu produkcji, zapewniając, że środki te będą zaspokajały specjalne potrzeby żywieniowe konsumentów.

Klasyfikacja na grupy:

-preparaty do początkowego żywienia niemowląt, w tym mleko początkowe, preparaty do dalszego żywienia niemowląt

, w tym mleko następne

-środki spożywcze uzupełniające obejmujące produkty zbożowe przetworzone i inne środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci w wieku od 1 do 3 lat.

-środki spożywcze stosowane w dietach o ograniczonej zawartości energii w celu redukcji masy ciała

-dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego

-środki spożywcze zaspakajające zapotrzebowanie org przy intensywnym wysiłku fizycznym zwłaszcza sportowców

-środki spożywcze dla osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów (cukrzyca)

-środki spożywcze niskosodowe, w tym sole dietetyczne o niskiej zawartości sodu lub bezlodowe

-środki spożywcze bezglutenowe

Reklama preparatów do początkowego żywienia niemowląt może byś prowadzona wyłącznie w publikacjach popularnonaukowych specjalizujących się w upowszechnianiu wiedzy z zakresu opieki nad dzieckiem lub publikacjach naukowych i musi być ograniczona do informacji potwierdzonych badaniami naukowymi

Informacje zawarte w reklamie nie mogą sugerować, że karmienie sztuczne jest równoważne lub korzystniejsze od karmienia piersią.

Zabrania się:

-reklam preparatów do początkowego żywienia niemowląt w miejscach ich sprzedaży

-prowadzenia działalności promocyjnej zachęcającej do nabycia preparatów do początkowego żywienia niemowląt i przedmiotów służących do karmienia niemowląt, tj rozdawanie próbek, specjalne wystawy, kupony rabatowe, premie, specjalne wyprzedaże i sprzedaż wiązana.

Suplementy diety oraz wzbogacanie żywności

-suplementy diety mogą zawierać w swoim składzie wit i skł mineralne, które naturalnie występują w żywności i spożywane są jako jej część oraz inne substancje wskazujące na efekt odżywczy lub inny efekt fizjologiczny.

WITAMINY MIKRO MAKROELEMENTY KTÓRE MOGĄ WYWOŁYWAĆ EFEKT ODŻYWCZY LUB FIZJOLOGICZNY.

NP. BŁONNIK POKARMOWY (WŁÓKNO POKARMOWE ZALICZANE DO WĘGLOWODANÓW ZŁOŻONYCH) JEST NIETRAWIONY, NATOMIAST WYWIERA EKEFT FIZJOLOG. CHŁONIE WODE, PĘCZNIEJE, POWIEKSZA MASY KAŁOWE, POWIĘKSZA PERYSTALTYKĘ JELIT, UŁATWIA WYPRÓŻNIANIE, STĄD NIE MA EFEKTU ODŻYWCZEGO TYLKO FIZJOLOGICZNY.

-max dopuszczony poziom zawartości witamin i składników mineralnych oraz innych substancji w suplementach diety zapewnia, że zwykłe stosowanie suplementu diety zgodnie z informacja zamieszczoną w oznakowaniu będzie bezpieczne dla zdrowia i życia człowieka

-suplementy diety przeznaczone bezpośrednio dla konsumenta finalnego SA wprowadzane do obrotu w opakowaniu

-suplementy diety są wprowadzane do obrotu, prezentowane i reklamowane pod nazwą „suplement diety”, która nie może być zastąpiona nazwa handlową (wymyśloną) tego środka spożywczego.

Jeżeli suplement jest oznakowany dodatkowo nazwą handlową określenie suplement diety jest zamieszczane w bliskim sąsiedztwie nazwy.

Dziś suplementy różnią się tym że o ich dopuszczeniu do obrotu decyduje główny inspektor sanitarny kraju. Kiedyś decydował o tym instytut leków.

Ilość tych witamin i składników mineralnych w danej postaci określa Minister Zdrowia- jest to taka ilość która nie zagraża bezpieczeństwu zdrowia i życia człowieka.

-Oznakowanie, prezentacja i reklama suplementów diety nie mogą zawierać info stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla org ilości składników odżywczych.

Minister właściwy do spraw zdrowia określił, w drodze rozporządzenia:

-wykaz witamin i składników miner oraz formy chemiczne, które mogą być stosowane w produkcji suplementów diety

-szczególne wymagania w zakresie oznakowania suplementów diety

-mając na względzie potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa żywności oraz jednolite wymagania w tym zakresie obowiązujące w UE

Mając na względzie zapobieganie niedoborom lub korygowanie niedoborów jednego lub kilku składników odżywczych w żywności, dopuszcza się wzbogacanie witamin lub składników miner

-Związki chemiczne dodawane do żywności jako źródło witamin składników miner muszą być bio przyswajalne i nie mogą powodować zagrożenia życia lub zdrowia.

Minister właściwy do spraw zdrowia może określić w rozporządzeniu

-max poziomy witamin i składników mineralnych ustalone na podstawie naukowej oceny ryzyka, w oparciu o ogólnie akceptowane dane naukowe, w tym zmienne zapotrzebowanie różnych grup konsumentów

Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 roku o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

Nasze przystąpienie do UE wymagało skorygowania przepisów.

Wszystko na temat definicji

Preparat do dalszego żywienia niemowląt- środek spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego stosowany w żywieniu niemowląt.

Składnik odżywczy- składnik pokarmowy niezbędny do odżywiania organizmu - witaminami, składnikami mineralnymi , białkiem, tłuszczami, węglowodany

Suplement diety- środek spożywczy którego celem jest uzupełnienie normalnej diety będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wymacujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek, saszetki z proszkiem, ampułek z płynem butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego.

Żywność funkcjonalna- wykazywała efekt dodatkowy inny niż odżywczy. Suplementy diety (sprzedawane bez recepty) to mikro makro elementy bądź inne substancje o działaniu fizjologicznym wprowadzone w formie dawkowanej (tabletki…), przeznaczone do spożywania w niewielkich ilościach z wyłączeniem produktów posiadających właściwości lecznicze. Np. witaminę E w dawce 100mg będzie suplementem diety witaminę E400 w dawce 400mg to lek, nie suplement!! Kwas foliowy w niskich dawkach suplement diety, w wyższej lek.

Środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego- środek spożywczy, który ze względu na specjalny skład lub sposób przygotowania wyraźnie różni się od środków spożywczych powszechnie spożywanych i zgodnie z informacja zamieszczoną na opakowaniu jest wprowadzony do obrotu z przeznaczeniem do zaspokajania szczególnych potrzeb żywieniowych:

-osób których procesy trawienia i metabolizmu są zachwiane lub osób, które ze względu na specjalny stan fizjologiczny mogą odnieść szczególne korzyści z kontrolowanego spożycia określonych substancji zawartych w żywności- taki środek spożywczy może być określany jako „dietetyczny”

-zdrowych niemowląt i małych dzieci w wieku od 1-3 lat

Termin przydatności do spożycia- termin, po upływie którego środek spożywczy traci przydatność do spożycia termin ten jest podawany w przypadku środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie, łatwo psujących się, data powinna być poprzedzona określeniem „należy spożyć do”.

Wartość odżywcza- szczególne wartości środka spożywczego

Preparaty wspomagające odchudzanie-

Szeroka gama preparatów, różnią się

-Błonnik i preparaty na bazie błonnika (włókno pokarmowe gumy ligniny pektyny- węglowodany nie trawione przez nasz przewód pokarmowy, mają one zdolność wiązania wody)

Źródłem błonnika są okrywy nasienne zbóż- otręby, warzywa, owoce.

Błonnik chłonie wodę- pęcznieje, powoduje drażnienie jelit, wzmaga ruchy perystaltyczne, ułatwia wypróżnianie.

Kiedy będzie działał odwrotnie?

Jeśli stosując preparaty z błonnikiem będziemy popijać duża ilością wody- bo będzie chłonął soki jelitowe i będzie działał zapierająco!!!

Otręby w dużych ilościach mogą uszkodzić jelita, powodować rany na ich ścianie.

30-35g otrębów na dzień.

Substancje błonnikowe- glukomannan, psyllim i ksantyn, beta glukany, pektyny, także agar-agar, wyciągi z fasoli, buraków cukrowych i alg.

Większość z nich obecna w surowych owocach, warzywach, soczewicy, fasoli, orzechach i pełnoziarnistych produktach.

Działanie tych substancji jest zależne od zdolności absorbowania wody (hydrofilność) a przez to zwiększania wielokrotnie własnej objętości. W konsekwencji dłużej utrzymuje się wypełnienie żołądka i dłuższy jest czas trwania uczucia sytości (działanie anorektyczne!!)

Istnieją różne rodzaje błonnika różniące się pomiędzy sobą zdolnością absorbowania wody.

Najsilniej wiążącym wodę środkiem jest glukomannan, który może zwiększać swoją objętość aż 200-krotnie.

Dla porównania substancje włóknikowe zawarte w otrębach pszennych mogą zwiększać objętość dziesięciokrotnie. Jednakże pęcznienie, a przez to wywoływanie uczucia sytości nie jest jedynym mechanizmem, poprzez który substancje włóknikowe wspomagają odchudzanie.

Wywierany efekt zdrowotny wynika również z innych mechanizmów działania w tym m.in.

-poprzez pokrywanie ściany przewodu pokarm i wiązanie cząsteczek glukozy, przez co osłabione jest jej wchłanianie ze światła jelita

-poprzez wiązanie kwasów żółciowych hamując ich resorpcję zwrotną- obniżanie poziomu cholesterolu

-pęczniejąc substancje włóknikowe zwiększają objętość stolca, rozluźniają go, co powoduje przyspieszenie pasażu jelitowego

Żywienie człowieka

---