1. Elementy procesu stanowienia i stosowania prawa.
   Proces stosowania i stanowienia prawa.

Etapy stanowienia prawa:

1. Dokładne (precyzyjne) określenie projektowanych wartości w przyszłym akcie normatywnym;

2. Porównanie tej wartości z wartościami tzw. otoczenia (z powszechnie akceptowanymi wartościami etycznymi, moralnymi, ekonomicznymi, ale nieobjętymi regulacjami prawnymi);

3. Porównanie projektowanej wartości z wartościami chronionymi w prawie;

4. Konstruowanie przepisów prawnych przez twórcę aktu normatywnego, z zachowaniem reguł techniki legislacyjnej.

Etapy stosowania prawa:

1. Ustalenie stanu faktycznego, czyli zebranie materiału dowodowego faktach, z którymi mają być wiązane skutki prawne;

2. Odpowiedź na pytanie, czy i jakie przepisy i ewentualnie zawarte w nich normy odnoszą się do ustalenia stanu faktycznego;

3. Interpretacja obowiązujących przepisów prawnych w celu ustalenia znaczenia normy prawnej;

4. Subsumpcja, czyli podciągnięcie ocenianego stanu faktycznego pod sformułowaną w wyniku wykładni normę prawną;

5. Podjęcie decyzji lub - w sądowym stosowaniu prawa - wydanie orzeczenia.

2. Źródła prawa europejskiego.

Źródła prawa europejskiego dzielimy na dwie grupy: pierwotne i wtórne.

Europejskie prawo pierwotne

Prawo pierwotne, inaczej zwane prawo statutowe to przede wszystkim traktaty założycielskie Europejskich Wspólnot oraz ich zmiany i dokonane uzupełnienia. Prawem pierwotnym jest również jednolity Akt Europejski i Traktat o Unii Europejskiej. Ponadto do prawa pierwotnego zalicza się protokoły załączane do traktatów, umowy o stowarzyszeniu oraz umowy o przystąpieniu nowych członków.

Europejskie prawo wtórne

Prawo wtórne inaczej zwane prawo instytucjonalne tworzone jest przez organy Wspólnot Europejskich. Źródła prawa wtórnego mają charakter wiążący poprzez wydane rozporządzenia, dyrektywy, bądź niewiążący na drodze zaleceń i opinii. Rozporządzenia mają charakter ogólny, adresowane są do abstrakcyjnego kręgu adresatów. Obowiązują w całości i stosowane są bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich, czyli automatycznie należą do prawa krajowego.
Dyrektywy są wiążące, co do skutku, pozostawiając państwu członkowskiemu wybór formy i metod ich realizacji. Dyrektywy służą ujednolicaniu prawa krajowego. Wyznaczają terminy, w których państwa członkowskie zobowiązane są uczynić zadość ich postanowieniom.
Decyzje wiążą w całości tych, do których są skierowane. Ich adresatem mogą być państwa członkowskie, ale także inne zindywidualizowane podmioty, zwłaszcza osoby fizyczne i prawne. Zalecenia i opinie nie maja mocy wiążącej, wywierają jednak doniosły wpływ na kształt prawa europejskiego, Wydawane są przez instytucje europejskie, gdy nie ma możliwości bądź potrzeby wydawania aktów wiążących. Kierowane są do państw członkowskich i innych podmiotów prawa krajowego.
Kontrolne kompetencje Komisji Europejskiej obejmują nie tylko instytucje Wspólnoty, ale również państwa członkowskie oraz, w określonych sytuacjach, związane z prawem Wspólnoty osoby fizyczne i prawne. W swej kontrolnej funkcji Komisja nadzoruje również stosowanie się do orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości. Na mocy Traktatu o Unii Europejskiej zadaniem Komisji jest nadzorowanie stanu budżetu o wysokości długu publicznego per capita (etym. łac. na głowę ludności, na osobę) w państwach członkowskich oraz wskazanie przyczyn powstających deficytów.

3. Prawne formy działania administracji publicznej - jak oddziaływuje na prawo.

Prawne formy działania administracji - Określony przepisami prawa typ konkretnej czynności organu administracyjnego - dopuszczalny prawem środek zastosowany przez administrację dla załatwienia określonej sprawy.

Podstawowe formy działania administracji publicznej:

• akty normatywne,

• akty administracyjne,

• ugody,

• porozumienia administracyjne,

• czynności cywilnoprawne,

• czynności faktyczne.

• niewładcze formy działania administracji.

Działalność administracji publicznej można podzielić na dwie sfery, na sferę zewnętrzną i na sferę wewnętrzną. Sfera zewnętrzna działalności administracji obejmuje działania w stosunku do podmiotów niepodporządkowanych organizacyjną, służbową podległością danemu organowi administracji. Jest to sfera stosunków z obywatelami, organizacjami społecznymi, samorządowymi itp., a także z jednostkami państwowymi i niepaństwowymi nie podlegającymi danemu organowi. Sfera wewnętrzna działalności administracji to stosunki prawne z organami, jednostkami organizacyjnymi jak również z pracownikami bezpośrednio służbowo podporządkowanymi danemu organowi. Rodzaje działan administracji można podzielić na działania władcze i działania niewładcze. Działania władcze to akty administracyjne i akty normatywne. Organ administracyjny jednostronnie rozstrzyga o pozycji obywatela lub innego podmiotu, który musi podporządkować się woli organu, gdyż ten w razie nieposłuszeństwa dysponuje środkami przymusu. Działania niewładcze stawiają obywatela lub inny podmiot na równi z organem administracji, który nie zajmuje już pozycji dominującej. Akty normatywne to władcze rozstrzygnięcia organu władzy publicznej - władzy wykonawczej, zawierające normy postępowania skierowane do ogólnie wskazanego adresata w sytuacji abstrakcyjnej. Akty te nie wskazują adresata imiennie, podają cechy, w przypadku zaistnienia których każda osoba staje się adresatem aktu. Przykładowe nazwy aktów normatywnych organów administracji: rozporządzenie, zarządzenie, uchwała, zarządzenie porządkowe, rozporządzenie porządkowe; trzeba jednak zaznaczyć, że nie każdy akt tak nazwany jest aktem normatywnym administracji. Akty administracyjne to podstawowa forma działania administracji. Są to oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenia woli organu administracji publicznej, a ich wykonanie zagwarantowane jest siłą przymusu państwowego. Akty administracyjne określają sytuację konkretnie wskazanego adresata w konkretnej, indywidualnie oznaczonej sprawie (tzw. podwójna konkretność aktu administracyjnego).

Rodzaje aktów administracyjnych:

• akty wewnętrzne

• akty zewnętrzne

• decyzje administracyjne

• pozwolenia

• zezwolenia

• koncesje

• licencje

• akty deklaratoryjne

• akty konstytutywne

• akty zależne od woli adresata

• akty niezależna od woli adresata

• akty wywołujące skutki cywilnoprawne

• akty niewywołujące skutków cywilnoprawnych

• akty regulujące sytuację prawną osób

• akty regulujące sytuację prawną rzeczy

• akty administracyjne zwiazane

• akty administracyjne swobodne

Ugoda to pisemne porozumienie między stronami postępowania administracyjnego. Może być zawarte przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w pierwszej instancji lub postępowanie odwoławcze. Ugoda poprzedzona jest zgodnym oświadczeniem stron o zamiarze jej zawarcia, ma przyczynić się do przyspieszenia i uproszczenia postępowania administracyjnego. Organ administracji uczestniczy w ugodzie poprzez sprawdzenie prawidłowości zawartego pomiędzy stronami porozumienia a następnie zatwierdzenia go. Bez zatwierdzenia ugoda nie ma mocy prawnej. Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Powinna ona zawierać: oznaczenie organu, przed którym została zawarta, datę sporządzenia, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody, wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron oraz podpis pracownika administracji publicznej, upoważnionego do sporządzenia ugody. Porozumienie to niewładcza forma działania administracji. Zawierane jest między podmiotami niepowiązanymi organizacyjną lub służbową podległością. Stronami porozumienia mogą być wszystkie podmioty prawa administracyjnego. Są nimi najczęściej gminy i inne jednostki samorządowe, organy administracji rządowej i inne jednostki organizacyjne wyposażone w osobowość prawną lub nie. Stosunki te cechuje równość stron. Jednak aby porozumienie mogło być nazwane administracyjnym, przynajmniej jedna ze stron musi realizować zadania publiczne. Zobowiązania dotyczące realizacji zadań ze sfery publicznej są właśnie przedmiotem porozumienia. Zadania te mogą być wykonywane wspólnie lub zostać przekazane, przeniesione z jednej jednostki administracji publicznej na drugą. Porozumienia mogą być zawarte tylko w takiej sferze, w której dany organ, jednostka jest samodzielna. Porozumienia mają charakter wiążący. Wyżej omówione formy działania administracji publicznej regulowane są przepisami prawa administracyjnego, niektóre wywołują także obok skutków administracyjnych skutki cywilnoprawne. Organy adminisracji dokonują również czynności prawnych regulowanych przez Kodeks cywilny. Działalność administracji oparta na prawie cywilnym dotyczy sfery świadczenia usług na rzecz społeczeństwa, zaspokajania jego potrzeb ( np. zaopatrywanie w energię, wodę, usuwanie nieczystości, utrzymywanie dróg, mostów, zakladów administracyjnych, budynków będących własnością państwa lub gminy) i pozyskiwania dóbr i usług niezbędnych dla funkcjonowania aparatu administracyjnego (np. oświetlenie i ogrzewanie pomieszczeń, zakup materiałów biurowych, mebli). Świadczenia ze strony administracji można podzielić na odpłatne i nieodpłatne. Świadczenia odpłatne wykonują z reguły przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, natomiast świadczenia nieodpłatne wykonują same organy administracji publicznej lub zakłady administracyjne. Organy administracji publicznej moga działać na gruncie prawa cywilnego tylko w systemie zdecentralizowanym , szczególnie w systemine samorządu terytorialnego; potrzebna jest pewna swoboda w podejmowaniu decyzji, prawo samodzielnego dysponowania majątkiem. Czynności faktyczne to działania czysto fizyczne dokonywane przez organy administracji, takie jak doręczenie, ogłoszenie, zapisanie; w przeciwieństwie do czynności prawanych, gdzie organy muszą rozstrzygnąć lub uregulować określoną sprawę. Z czynnościami faktycznymi łączą się konkretne skutki prawne (np. doręczenie decyzji powoduje rozpoczęcie biegu terminu jej zaskarżenia). Kształtują stosunki prawne poprzez fakty nie poprzez normy postępowania. Przepisy k.p.a. nie maja zastosowania do czynności faktycznych, nie oznacza to jednak, że są dokonywane bez podstawy prawnej. Wyodrębniamy dwa rodzaje działań w grupie czynności faktycznych: działania spoleczno-organizacyjne i czynności materialno-techniczne. Jako przykład tych pierwszych możemy podać: urządzanie prelekcji i zebrań, wywieszanie plakatów, apelowanie do obywateli lub ich grup. Są to działania niewałdcze i może ich dokonywać każda organizacja społeczna. Stosowanie środków przymusu za niepodporzadkowanie się działaniom społeczno-organizacyjnym jest niedopouszczalne. Czynności materialno-techniczne mają wyraźną podstawę prawną, upoważnienie mające postać aktu normatywnego albo aktu administracyjnego i wywołują konkretne skutki prawne. Obywatele muszą się im podporzadkować a prawnym obowiązkiem organów administracji jest współudział w tych czynnościach. Czynności materialno-techniczne można podzielić na wewnętrzne (sfera wewnętrzna działalności admninistracji, wykonywanie poleceń służbowych)i zewnętrzne (działania skierowane przez organ administracji na zewnątrz do adresatów niepodporządkowanych służbowo ani organizacyjnie danemu organowi). Podstawą prawną czynności materialno-technicznych wewnętrznych jest prawo wewnętrzne, np. przepisy dotyczące organizacji wewnętrznej urzędów, natomiast czynności materialno-technicznych zewnętrznych akty normatywne albo akty admninstracyjne. pozycja drugiego podmiotu stosunku prawnego są sobie równe lub jeżeli występuje tu pewne zróżnicowanie, to jednak organ administracji nie zajmuje pozycji zdecydowanie nadrzędnej, jak to ma miejsce w przypadku działań w formach władczych. Niejednokrotnie rozwiązanie określonego problemu czy sprawy wymaga zastosowania kolejno kilku działań administracji, mających różne formy prawne. Mówi się wtedy o ciągu działań prawnych lub też o tzw. działaniach złożonych administracji.

4. Kontrola, nadzór w administracji publicznej. Strony 283-322 powybieraj najważniejsze
5. Pragmatyka służby cywilnej w administracji publicznej. 243-280??
6. Podstawowe definicje i pojęcia prawa administracyjnego:
- Administracja (łac. administrare - być pomocnym, obsługiwać, zarządzać, ministrare - służyć), działalność organizatorska realizowana przy pomocy aparatu urzędniczego, obejmująca zakres spraw o charakterze publicznym, regulowana przez ogólne normy prawne. W innym ujęciu może także oznaczać zarządzanie jakimikolwiek sprawami, własnymi (np. gospodarstwem domowym) lub cudzymi (np. czyimś przedsiębiorstwem). Administracja publiczna - "służba społeczeństwu" łac. "administro" - kierować, zarządzać, służyć
łac. "publicus" - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi (nie ma charakteru prywatnego) Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich. Badaniem dziejów administracji publicznej zajmuje się historia administracji.

- Organ administracji publicznej - według obowiązującego Kodeksu postępowania administracyjnego jest to organ administracji rządowej, samorządowej, inny organ państwowy lub inny podmiot - jeżeli na podstawie przepisów prawa jest upoważniony do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnej. Upoważnienie może wynikać, prócz powszechnie obowiązujących aktów normatywnych, także z porozumień pomiędzy tymi podmiotami, dopuszczalnych przez prawo (np. w związku jednostek samorządu terytorialnego). Inaczej organ administracji publicznej to człowiek lub grupa ludzi działająca w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego w sposób właściwy temu prawu i w granicach kompetencji.

- Samorząd terytorialny jest to specyficzna organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i zarazem - forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej. Samorząd zawodowy -- powołana przez ustawę organizacja skupiająca osoby fizyczne wykonujące określony zawód zaufania publicznego bądź pełniące szczególnie odpowiedzialną służbę oraz realizująca zadania określone w przepisach prawa i/lub w statucie danego samorządu zawodowego. Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie korporacją zawodową.Istnienie samorządów zawodowych ma swoją podstawę w Konstytucji RP, której art. 17 ust. 1 stanowi: w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów.

- Stosunek administracyjno-prawny - stosunek prawny regulowany przez normy prawa administracyjnego. Powstaje wskutek zaistnienia przesłanek faktycznych lub określonych faktów prawnych. Ustaje z chwilą wydania przez organ administracji publicznej, wiążącego rozstrzygnięcia (pogląd dyskusyjny - zdaniem niektórych badaczy, to właśnie decyzja administracyjna kształtuje stosunek administracyjnoprawny). Elementy stosunku administracyjnoprawnego:

• Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego - musi dotyczyć sfery publicznej i być normowany przez kompetentne organy administracji publicznej, w drodze wydawanych na podstawie prawa, aktów administracyjnych;

• Podmiot stosunku administracyjnoprawnego - obligatoryjnym uczestnikiem stosunku administracyjnoprawnego jest organ administracji publicznej lub podmiot wykonujący jego funkcje. Podmiotami mogą być również, o ile posiadają osobowość prawa administracyjnego, osoby fizyczne lub grupy, osoby prawne, jednostki organizacyjne itp;

• Relacje pomiędzy uczestnikami stosunku administracyjnoprawnego - w przeciwieństwie do stosunku cywilnoprawnego, w którym istnieje domniemanie równości stron, stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się nierównorzędnością jego podmiotów. Oznacza to, że organ administracji publicznej jednostronnie rozstrzyga o prawach lub obowiązkach podmiotów stosunku.

Główne rodzaje stosunku administracyjnoprawnego:

• Stosunek materialny - powstaje na skutek zaistnienia stanu faktycznego lub faktu prawnego, wyczerpującego zakres zastosowania norm prawa administracyjnego materialnego. Nawiązanie stosunku materialnego jest związane z nałożeniem na adresatów norm prawa materialnego, określonych w nim praw i obowiązków;

• Stosunek procesowy - powstaje w wyniku zaistnienia stosunku materialnego, w momencie wszczęcia postępowania administracyjnego. Z mocy stosunku procesowego stronom przysługują, na podstawie prawa administracyjnego procesowego, prawa i obowiązki formalne;

• Stosunek egzekucyjny - jest pochodną stosunku procesowego. Jego istota polega na konieczności bezwzględnego podporządkowania się decyzji egzekucyjnej, organu administracji publicznej wydanej w celu wykonania prawa; łączy się z mniejszą lub większą dolegliwością.

- Publiczne prawa podmiotowe - oznaczają taką sytuację prawną obywatela (jednostki zbiorowej), w obrębie, której obywatel ten opierając się na chroniących jego interesy prawne, normach prawnych może skutecznie żądać czegoś od państwa lub może w sposób niekwestionowany przez państwo coś zdziałać.

- Jako źródła prawa administracyjnego rozumie się akty prawne powszechnie obowiązujące, wydane w określonej formie przez powołane do tego organ. Akt powszechnie obowiązujący, wiąże wszystkie podmioty, które posiadają cechy adresowe danego aktu prawnego. Źródła prawa polskiego:

1. Konstytucja

2. Ustawy

3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe

4. Rozporządzenia

5. Zarządzenia

6. Przepisy prawa miejscowego

- system organów centralnych i naczelnych administracji publicznej

Klasyfikację organów administracji państwowej należy sporządzić opierając się na przepisach obowiązującego prawa. Podobnie przypisywanie nazw danym grupom organów musi mieć swe źródło w regulacji normatywnej. Podstawowymi kryteriami klasyfikacji są: 1) sposób powoływania, 2) miejsce w strukturze organizacyjnej administracji państwowej oraz 3) terytorialny zasięg działania.

Aby oznaczyć naczelne organy administracji państwowej należy zastosować jedno z dwóch pierwszych kryteriów, natomiast aby przeprowadzić szerszą klasyfikację i wyróżnić również organy centralne, należy zastosować także trzecie kryterium, łącząc je z pierwszym lub drugim. Naczelne organy administracji państwowej nie są w ten sposób określone w Konstytucji z 1997 r., lecz są w ten sposób nazwane w wielu ustawach, także tych uchwalanych ostatnio. W związku z tym nauka ma na celu wyróżnić pojęciowo i znaleźć cechy wspólne organów naczelnych. Na podstawie cech wspólnych organów naczelnych należy je klasyfikować dopiero wtedy, gdy charakter organu nie wynika jednoznacznie z prawa.

Na podstawie obowiązującego prawa możemy wyróżnić 4 określenia organów naczelnych, z których każde podawane osobno jest poprawne, choć służy innym celom:

a. Naczelne organy administracji rządowej to organy administracji publicznej, które prezydent powołuje bezpośrednio lub po wcześniejszym wyborze przez Sejm.

b. Naczelne organy administracji państwowej to organy zwierzchnie w stosunku do pozostałych organów w strukturze administracji rządowej.

c. Naczelne organy administracji państwowej to organy powoływane przez prezydenta lub Sejm, których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

d. Naczelne organy administracji państwowej to organy zwierzchnie w stosunku do pozostałych organów w strukturze administracji rządowej, których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

Definicje zamieszczone w punktach 1 i 2 pozwalają na klasyfikację organów na naczelne i inne, natomiast definicje z punktów 3 i 4 umożliwiają również wyszczególnienie centralnych organów administracji państwowej, a także terenowych organów administracji rządowej (terenowych organów administracji publicznej).

Klasyfikacja ta nie uwzględnia statusu prezydenta, co pozostaje w zgodzie z założeniami Konstytucji, wedle których prezydent ma być organem o podstawowym znaczeniu dla całego państwa, a nie jedynie dla administracji.

- zadania publiczne
- interes publiczny
- poglądy na ukształtowanie administracji publicznej, służba publiczna
- Administracja publiczna - "służba społeczeństwu" łac. "administro" - kierować, zarządzać, służyć
łac. "publicus" - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi (nie ma charakteru prywatnego). Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich. Cechy administracji publicznej:

1. hierarchiczność

2. przymus,

3. monopolistyczny charakter,

4. trwałość,

5. planowość. Naturalnie można wyobrazić sobie administrację zanarchizowaną, gdy urzędnik będzie, np. otwierał urząd o dowolnej porze dnia i nocy.

6. ciągłość,

7. stabilność,

8. apolityczność,

9. fachowość, osiągana dzięki wykształceniu urzędników, przygotowaniu praktycznemu i doświadczeniu,

10. wyodrębnienie i uporządkowanie organizacyjne oraz kompetencyjne,

11. legalizm, oparcie na obowiązujących przepisach prawa w zakresie prawa materialnego i proceduralnego,

12. poszanowanie interesu publicznego (dobra ogólnego), czyli np. ochrona obywateli, ale i środowiska naturalnego (w oparciu o konstytucyjne zasady zrównoważonego rozwoju i społecznej gospodarki rynkowej).

- poglądy Monteskiusza na temat administracji publicznej.
7. Wykładnia prawa administracyjnego. 19-56
8. Analogia prawa administracyjnego. 19-56
9. Relacje prawa administracyjnego do innych dziedzin (np. do prawa pracy).

Prawo administracyjne należy do systemu prawa RP, stanowiąc jedną z jego gałęzi. Wyodrębnienie poszczególnych gałęzi prawa w tym systemie wiązać się może z kryterium przedmiotu regulacji, możliwe jest wszakże przyjęcie innego kryterium- metody regulacji. Patrząc na prawo administracyjne z tego punktu widzenia, trzeba stwierdzić, iż należy ono do dziedzin prawa, które tradycyjnie zaliczano do prawa publicznego. Stąd jego bliskie związki z takimi działami prawa ja prawo konstytucyjne (państwowe) czy prawo finansowe. Można by powiedzieć, że prawo konstytucyjne stanowi dla prawa administracyjnego swego rodzaju część ogólną w tym zakresie, w jakim prawo konstytucyjne wyznacza zasady ustroju organów administracji lub normuje podstawy innych rozwiązań prawa administracyjnego (np. kwestia praw i obowiązków obywatela unormowana w Konstytucji RP). Prawo finansowe natomiast traktowano dawniej jako swoistą część szczegółową prawa administracyjnego w zakresie dotyczącym finansów państwa, podatków itp. Granice między tymi działami prawa są jednak płynne(np. ustawa z 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji- ma zastosowanie zarówno przy przymusowej realizacji decyzji w sprawach podatkowych, jak i niepodatkowych; o ustroju organów administracji publicznej dotyczy zarówno prawa konstytucyjnego, jak i prawa administracyjnego). Ustalenie granic regulacji tych dyscyplin jest, więc w dużym stopniu sprawą umowną. Zresztą podziały takie, dokonywane z punktu widzenia potrzeb dydaktycznych oraz właściwości organów (np. czy sprawa podlega kontroli sądu administracyjnego, czy powszechnego) mogą być odmienne. W ramach podziału dyscypliny sprawami decyzji w dziedzinie podatków zajmuje się prawo finansowe, ale przecież polegają one kontroli sądu administracyjnego, podobnie jak inne decyzje administracyjne. Podstawowe odrębności wykazuje natomiast prawo administracyjne w stosunku do takich działów prawa, które tradycyjnie zaliczano do prawa prywatnego, tj. dziś przede wszystkim prawa cywilnego. Tu podstawą odróżnienia obu działów jest głównie wyodrębnienie stosunku administracyjnoprawnego i cywilnoprawnego oraz to, czy mamy tu do czynienia z aktem administracyjnym, czy też z umową (inną formą) cywilnoprawną. Łatwość wyodrębnienia obu działów prawa na podstawie tego kryterium jest względna. Wynika to z różnych przyczyn, m.in. stąd, że w konkretnej sytuacji zacierać się mogą różnice między administracyjnoprawnymi i cywilnoprawnymi formami działania i może dochodzić do zazębienia się tych form, zwłaszcza w sferze gospodarczej. Jest niekiedy i tak, że z aktu administracyjnego wynikają określone skutki w sferze prawa cywilnego lub akt administracyjny warunkuje zawarcie umowy cywilnoprawnej. Uwzględniając jako kryterium odróżniania metodę regulacji, wypada stwierdzić, iż są dyscypliny prawa, w których występują zarówno elementy prawa cywilnego, jak i administracyjnego. Dotyczy to np. wyodrębnionych dziś takich działów prawa, jak prawo pracy czy prawo rolne (np. w prawie pracy problem stosunków służbowych należał tradycyjnie do prawa administracyjnego). Tu podstawą wyodrębnienia może być przedmiot regulacji, a nie metoda regulacji. I jeszcze jedna uwaga. Problem pogranicza różnych działów prawa, w tym prawa administracyjnego, rysuje się niezbyt ostro również, dlatego, że ustawodawca, tworząc dany dział prawa, nie kieruje się zawsze względami czystości konstrukcji prawnych, lecz względami celowości. Istnieją, więc regulacje prawne, gdzie obok typowych dla prawa administracyjnego przepisów występują również przepisy z innych działów czy dziedzin prawa. Na przykład prawo górnicze w kwestiach szkód górniczych zazębia się z problematyką prawa cywilnego, prawo celne (także unijne) łączy w sobie regulacje należące do prawa administracyjnego i prawa finansowego itd. Wszystko to powoduje, że wyodrębnienie „czystego” prawa administracyjnego jest niekiedy niemożliwe.

---