Integracja- to współpraca, zjednoczenie, łączenie, dostosowanie, decyzje, długotrwały proces, męczący, szukanie celu nadrzędnemu, proces przeciwstawny nacjonalizmowi.
Aspekty integracji:
-scesja pewnego rodzaju uprawnień, części odpowiedzialności
kompromis( element), ustępstwo
Historia(początki współpracy):
1951 - początek kształtowania się zalążków współpracy. Powstaje EWWiS - podpisany na okres 50 lat, początek integrowania się krajów w Europie Zach.
EW - Europejska Wspólnota
WiS - sektory węgla i stali, stanowiły podstawę rozwoju przemysłuzbrojeniowego. To przedmioty integracji, przeniesienie kompetencji władz narodowych na szczebel światowy. Sygnotariusze: RFN, Francja, Włochy, Belgie, Holandia, Luksemburg.
1957- podpisane zostają dokumenty- Traktaty Rzymskie - wchodzą w życie w 58
EWG - Europejska Wspólnota Gospodarcza
EUROATOM - Europejska Wspólnota Energii Atomowej
1989- I umowa o współpracy gospodarczej
1992- Układ Europejski - dokument obowiązujący do dziś, cel to przyszłe członkostwo w Unii- ustanowienie strefy wolnego handlu między Polską, a Unią w ciągu 10 lat tylko artykułami przemysłowymi.
1993- szczyt Kopenhaski - przełomowy, poraz pierwszy kraje UE wykazały chęć przyjęcia innych krajów, ustalono kryteria członkowskie:
-kryterium polityczne - członkiem unii może zostać każdy z kraju demokr. W którym istnieją stabilne instytucje gwarantujące poszanowanie demokracji i w którym poszanowane są prawa mniejszości narodowych
-kryterium ekonomiczne - członkiem może zostać kraj w którym istnieje gospodarka rynkowa i poszanowane są reguły konkurencji
-konieczność ustanowienie stanowiska makroekonomicznego, które w przyszłości może zapewnić jego uczestnictwo w UG i Walutowej (traktat w Mastrich)
-rozszerzenie musi nastąpić jeżeli kraje będą mogły zreformować inst. Unijne, tak aby kraje mogły w nich uczestniczyć
uoquis communitaire- całość dorobku prawa wspólnotowego
1987- powstał dokument prawny (ważny).
Sygnatariusze- RFN, Francja, Włochy, Belgia - były to państwa, które czekały też na inne państwa, które chcą się przyłączyć.
Cel utworzenia tych zgrupowań- jest wyrażony w Traktatach rzymskich, podnoszenie poziomu stopy życiowej ludności zamieszkałej kraje rozpoczyna. Proces integracji
USA, ZW. Radziecki- mogły być animatorem, przeznaczały pomoc -Marchall finasową, Polska z niej nie korzystała
Ojcowie integracji:
Jean Monet, Robert Shumamn - franc. Minister finansów, Konrad
Adenauer - kanclerz Niemiec, Spinelly
Proces integracji polegał na:
1. Poszerzaniu integracji - powiększenie składu państw członkow.
1973 - z 6 krajów powiększa się do 9, Irlandia, Wlk. Brytania, Dania
1981- Grecja
1986- Hiszpania, Portugalia
1995- Austria, Finlandia, Szwecja, miała też wstąpić Norwegia, ale nie udało się - Wspólnota Europejska
2004- kolejne poszerzenie: Malta, Cypr, Estonia, Łotwa, Polska, Węgry, Czechy, Słowacja, Słowenia - jeśli społ,. Tych krajów zgodzi się
2. Procesy pogłębiania integracji (nasilenie więzi pomiędzy krajami)
a) strefa wolnego handlu:cła, embargo, mały popyt, konflikt zbrojny, brak infrastruktury, ograniczenia ilościowe (kontyngenty), problemy - brak walutowe
Embargo dotyczy: np. BSE, szkodzą zdrowiu publicznemu -=narkotyki, organy ludzkie, moralności publicznej- pornografia, rośliny, zwierzęta egzotyczne
BSE-przejściowe embargo, Cła
Dążenie do eliminowania narzędzi. Polska zrealizowała postanowienie UE o art. Przemysłowych - strefa wolnego handlu]
1.Unia celna - wprowadzenie UC oznacza to, że na zew. UE stosuje się wspólną taryfę celną , identyczne cła na zewnątrz
2.Wspólny rynek- 4 swobody (wolności)- osób, usług, kapitału, towarów
Istota i odstawy :
Komisja Cecchinego miała na celu zbadać przyczynę stagnacji
1985 - wydała Białe Księgi - dokonano identyfikacji barier i podzielono na trzy grupy:
a)bariery fizyczne (istnienie granic w Europie), konsekwencje to wzrost kosztów
Jednolity Akt Europejski (SEW) JAE. Stworzył podstawy prawne do likwidacji barier zdefiniowanych w Białej Księdze. Zdecydowano istnienie 4 wolności:-
-dóbr kapitału, osób, usług, towarów
a) b. Techniczne - przeszkody: normy i stan, które zeznaje się na za obowiązujące na danym rynku.
b) b. Fiskalne (podatkowe) powstawały ze zróżnicowania podatku w krajach UE
Wszystkie kraje musiały wprowadzić po 287 aktów prawnych, po to żeby istniały te 4 wolności - stworzenie odpowiedniego klimatu prawnego
Dobra- transfer tych dóbr powinien odbywać się bez przeszkód (Cassies de Dijon) - lukier porzeczkowy
Osoby - swoboda przemieszczania się, wspólny paszport, prawo do podejmowania pracy bez deskryminacji krajów UE, uznawanie kwalifikacji
Kapitał- przemieszcza się tranfer pieniężny, swobodny zakup nieruchomości, ziemi
Usług-świadczenie usług na całym obszarze, bankowe, finansowe, transport, lotniczy
UNIA GOSPODARCZA (WALUTOWA)
-Optymalny obszar walutowy, sprawdzał jakie skutki w poszczególnych krajach na wprowadzenie wspólnej waluty - teoria Mindella, przekazanie kompetencji władz narodowych władzom nadnarodowym
Polityka Eurdomadu 9MONETARNĄ) PROWADZI Europejski Bank Centralny + banki centralne Unii+ banki centralne krajów które do UE nie weszły (Dania, Anglia, Szwecja)
1.Zlikwidowanie barier:
-usunięcie granic, usunięcie barier handlowych, wspólna waluta - integracja negatywna
2.Wprowadzanie koordynacji działań i podejmowanie wspólnej polityki - integracja pozytywna
WSPÓLNE POLITYKI - sprawowane przez władze narodowe
-polityka handlowa - 1957-Traktat rzymski
*instrumenty tej polityki,
*dodatkowe zabezpieczenie
*produkty drożliwe
*preferencje w stosunku do krajów
Dotyczą rynku UE oraz rynków zewnętrznych
1.Cła (narzędzia obrony rynku)
-zakazy (musi być przejściowy, nie może dyskryminować danego kraju)
-kontyngenty
-dodatkowe klauzule zabezpieczające (gdy produkty mogą zaszkodzić morałom i zdrowiu społecznemu)
-dobrowolne ograniczenie eksportu (polega na rzekomo dobrowolnym wyrzeczeniu się przez partnerów handlowych eksportu do UE, podczas gdy realnie jest to ograniczone przez UE)
2.-procedury antysubwencyjne - od państwa: dotacje, pomoc
-proceduryantydumpingowe- zamrożenie cen
Obie te procedury są zakazane w UE, bo nie są zgodne z czystą konwencją
3.Sensitive- nadmierny import produktów grozi negatywnymi skutkami na rynku UE, grozi wzrostem bezrobocia na pewnych rynkach:
-przemysł hutniczy
-przemysł węglowy
-produkcja rolna (szczególnie ważna dla niektórych krajów)
-przemysł włókien sztucznych
4.Różnice w traktowaniu partnerów handlowych
-kraje słabo rozwinięte
-ACP (kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku- objęte są konwencjami w Lionie - są to byłe kolonie krajów członkowskich UE
-układy europejskie
ASYMETRIA KORZYŚCI
UE w pierwotnym okresie obowiązywały układy, które tymczasowo zniosła też cła na większą część produktów importowanych z Polski niż zrobiła to Polska w stosunku do produktów importowanych z UE (UE zniosła cła w tempie szybszym niż zrobiła to Polska)
SAD -został zniesiony wewnątrz UE, ale obowiązuje na zewnątrz.
JEDNOLITY RYNEK EUROPEJSKI:
-powstał w oparciu o jednolity akt europejski
-raport Cechimego obejmujący cztery swobody
-swoboda przepływu dóbr (towarów) - zniesienie tej bariery
-ujednolicenie norm i standardów technicznych =zestaw nazw, które muszą spełniać produkty
1.Normy i standardy dotyczące towarów,zmiany podejścia:
a)Sytuacja do 1987 - bardzo duża liczba dyrektyw, o dużym stopniu szczególności w zakresie określenia norm i standardów
b)1987 - sprawa Cassis de Dijon (wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości)- zmiana podejścia (opracowanie standardów, włączono do kompetencji standaryzacyjnych, postanawiających w kompetencjach UE opracowanie wymogów ogólnych)
c)1998 zmiana podejścia- odejście od norm przedmiotowych określających cechy produktu (np.zdoloności myjące płynów)
*producentów obowiązuje zasada nieobligatoryjności norm standardów (obowiązkowe są jedynie normy bezpieczeństwa)
*produkt może być dopuszczony do obrotu bez kontroli, jednak całą odpowiedzialność za spełnienie norm unijnych bierze na siebie producent - on sam decyduje o umieszczeniu na etykiecie znaku UE.
*kontrola produktów czasowa - wysokie kary za niewypełnienie norm wspólnotowych
1.Swobodny przepływ towarów:
-podstawa prawna: art. 9-37 Traktatu TWE
-zniesienie ceł i opłat mających skutek podobny do ceł
-zakaz dyskryminacyjnego opodatkowania
-zasada wzajemnego wnawiania (sprawa cassis de Dijon)
-świadectwa, pochodzenie towarów
-wspólnotowy kodeks celny
*Dyrektywy nowego podejścia przyjęte przez wspólnotę europejską:
-sprzęt niskonapięciowy
-zabawki
-maszyny
-wyroby budowlane
-windy
-lodówki
-urządzenia morskie
Możliwość wyjątków od zasady swobodnego tranferu dóbr:
-w szczególnych przypadkach istnieje możliwość wprowadzenia restrykcji narodowych w handlu
Możliwości wprowadzenia tych restrykcji:
-konieczność ochrony moralności publicznej
-ochrona bezpieczeństwa publicznego0
-ochrona zdrowia i zycia ludzi i zwierząt,roślin
-ochrona dziedzictwa narodowego mającego wartość artystyczną, historyczną, archeologiczną
-ochrona własności przemysłowej i handlowej
Przyjęte restrykcje nie mogą mieć charakteru dyskryminującego i stanowić ukrytej bariery w handlu.
2.Swobodny przepływ osób:
-układy z Schengen reguluje granice zew. I wew.
Granice wew - granice między krajami Uni
Granice zew. - wspólna granica okalająca wszystkie kraje Unii
Swoboda przepływu osób Dotyczy trzech dziedzin:
-pracowników najemnych (wspólny europejski rynek pracy)
-osób pracujących na własny rachunek (wolne zawody- lekarz, prawnik, architekt)
-osób nie podejmujących działalności zarobkowej
*pracowników najemnych, którzy osiągnęli wiek emerytalny lub utracili zdolność do pracy i członkowie ich rodzin
*studenci i członkowie i rodzin
*innych osób (wymagane odpowiednie zasoby finansowe i ubezpieczone)
Z transferu przepływu osób sa wyłączeni obywatele państw trzecich
Podstawa prawna : art. 48 TWE i przepisy prawa wtórnego zapewniają:
-ubieganie się o miejsca pracy
-swobodne poruszanie w celu podjęcia pracy
-przebywanie w danym kraju w celu podjęcia pracy zgodnie z obowiązującymi przepisami
-pozostanie na terenie danego kraju po ustaniu zatrudnienia
-równego traktowania obywateli krajów członkowskich
w zakresie prawa do zatrudnienia, warunków pracy, dostępu do wykształcenia zawodowego,praw związkowych, dostępu do świadczeń społ.
ZASADY DOTYCZĄCE MIGRACJI:
-zasada powszechności
-niedyskryminacji i traktowana narodowego
-niedyskryminacji ze względu na płeć
-prawo do ubezpieczenia społ.
-do przemieszczania i zamieszkania dla pracowników i ich rodzin
-prawo do kształcenia i dostępu do systemu edukacyjnego i szkolenia zawodowego na zasadzie traktowania narodowego
-zasada wzajemnego uznawania dyplomów i kwalifikacji
-podporządkowania prawu danego kraju, w którym pracownik jest zatrudniony
PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELI UE:
Na mocy traktatu z Mastrich w art.8 traktatu ustanawiającego wspólnotę europejską:
-swobodne przemieszczanie się i osiedlanie na obszarze UE
-bierne i czynne uczestnictwo w wyborach: lokalnych i do Parlamentu Europejskiego w kraju pobytu, którego nie jest się obywatelem
ochrona dyplomatyczna i konsularna na obszarze UE
-wznoszenie petycji do Parlamentu Europejskiego do Rzecznika praw obywatelskich Unii
3. SWOBODA PRZEPYWU USŁUG
Podstawa prawna art.59-65 TWE
-zniesienie wszelakich ograniczeń wobec dostawców i odbiorców usług
wspólne wymogi regulujące powstawanie instytucji finansowych i prowadzenie usług ubezpieczeniowych
-harmonizacja w sektorze usług transportowych
-liberalizacja i demonopolizacja usług telekomunikacyjnych i informacyjnych
4.SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU
-swoboda zakładania przedsiębiorstw
-przepływu kapitału w postaci inwestycji bezpośrednich
-przepływu kapitału w postaci pap. Wart.
-zakupu ziemi i nieruchomaości na całym terytorium UE
UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA
-01.01.02. -początek Euro
-cel ekonomiczny- uodpornienie się na euro od wahań dolara (pieniądza światowego, waluta kluczowa)
*strefa stabilnych walutowych - ochrona przed wahaniem dolara
-stabilizacja walutowa - cel
-monetaryści- nieodwołalnie restrykcyjnych kwestii walutowych, wspólna polityka pieniężna, koordynacja polit. I gosp.
-ekonomiści- doprowadzić do koordynacji polityki gosp., później wspólna polityka pieniężna
Harmonogram integracji walutowej w UE
1.Plan Barrea 1969 - koordynacja polityk w zakresie salda bilansów pieniężnych, stopy produkcji, zatrudnienia, pomoc kredytowa na cele równoważenie bilansów płatniczych - realizacja zarzucona
*Plan Schillera (1969) - utworzenie Unii Walutowej w czterech etapach:
-koordynacja narodowych polityk gospodarczych, ograniczenie wahań kwesów walutowych, utworzenie systemu pomocy kredytowej, nieodwołalnie sztywne kwesy walutowe, wprowadzenie jednej waluty, polit. Monetarna, fiskalna - realizacja zarzucona
Plan Barrera -1970 - koordynacja krotko i średnioterminowej polit. Gosp,.pełne ubezpecjalizacja obrotu. Kapitałów wspólna polityka walutowa
Plan Wernera-1970- nieodwracalnie stałe kursy walutowe lub zarządzanie wspólnej waluty - realizacja częściowa
EWOLUCJA PLANÓW UTWORZENIA UNII WALUTOWEJ
1970- Plan Wernera
1972- ograniczenie wahań kursów walut do pasma 2,25%- wąż walutowy
1973- powołanie Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej
1978- Europejski System Walutowy (powołany decyzją Rady Europejskiej), cel- stworzenie stabilnych kursów walutowych w Europie
Elementy instytucjonalne systemu:
-Europejska Jednostka Walutowa ECU
-Mechanizm ustalania i stabilizacji wzajemnych kursów walut
-Mechanizm kredytowy
1978- Jednolity Akt Europejski - postulaty dotyczące stopniowej realizacji Unii gospod,i walut.
1989- Raport Delorsa (trzy etapy tworzenia unii
*1990-93- w skutek liberalizacji obrotu usług bankowycyh, ubezp., pap.wart., utworzenie wspólnego rynku finansowego
*1994-98- Konwergencja polit. Pienięż.l i walutoweuj, utworzenie Europejskiego Instytutu Walut oraz ESBC (Europ. System Banków Centralnych)
*1999 - ostateczne utrwalenie wzajemnych kursów, zastąpienie walut narodowych walutą wspólną, przejście do jednolitej polityki walutowej
-1991- Traktat w Maastrich- UNIA EUROPEJSKA:
I unia gospodarcza i walutowa
II wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
III współpraca w dziedzinie spraw zew i wew.
CELE UTWORZENIA UNII WALUTOWEJ:
-spadek kosztów tranformacyjnych i cen
-przejrzystość cen
-wyeliminowanie ryzyka wahań kursowych
-możliwość stworzenia wysokokonkurencyjnego rynku finansowego
-wzrost konkurencyjności całej wspólnoty europejskiej
KREYTERIA TRAKTATU Z MAASTRICH
- stopa inflacji- średnia stopa inflacji trzech krajów o najniższym wskaźniku +1,5%
-stopy procentowe - średnia tych krajów o najniższych stopach procentowych +2%
-deficyt budżetowy - niższy od 3% produktu krajowego brutto
-dług publiczny- niższy o 60% produktu krajowego brutto
-kursy walutowe= ograniczenie wahań do +/- 2,25%
KLASYFIKACJA KRAJÓW DO UNII GOSP. I WALUT. -POSIEDZENIE RADY EUROPEJSKIEJ- 03.05.1998
Długoterminowa stopa procentowa 7,8%: Francja, Austria, Irlandia, które wynosiło 5,8% + 2%
Dług publiczny - 60% PKB, w ocenie krajów uwzględniono fakt, czy stopa długu istotnie obniża się i zmierza w szybkim tempie do wyznaczonego wskaźnika w 1998, wysokość wart. Referencyjnej ustalono na 70% PKB
Próg stopy inflacji 2,7% = Austria 1,1
WPROWADZENIE WSPÓLNEJ WALUTY
I. Faza pierwsza
1.Początek fazy:
*lista krajów zakwalifikowanych do unii walutowej
*ogłoszenie daty rozpoczęcia unii walutowej
*powstanie Europejskiego Banku Centralnego i Erop. Systemu Banków Centralnych
*rozpoczęcie produkcji banknotów i monet
2.W trakcie fazy:
*przygotowanie i realizacja planów w zakresie:
-otoczenia prawnego
-dostosowanie narodowych struktur
kierowania
-planów zmiany wspólnoty bankowej i finansowej
II. Faza druga:
1.Początek fazy:
*uaktywnienie kursów walutowych
*euro nabiera uprawnień waluty
*polityka kursowa i pieniężna prowadzona w euro
*nowe pożyczki emitowane w euro
*odpowiednie płatności w euro
2.W trakcie fazy:
*kontynuacja zmian w instytucjach bankowych
*zmiany dokonywane przez operatorów prywat. I publicznych innych niż banki.
III. Faza trzecia:
2. W trakcie fazy:
* w obiegu znajduje się wyłącznie euro
STRUKTURA EUROPEJSKIEGO SYSTEMU BANKÓW CENTRALNYCH
1.a) Europejski Bank Centralny
b) Dyrektoriat
c) Prezes, Wiceprezes, 4 członków + prezesi banków centralnych (eurolandii)- prowadzi politykę pieniężną
2.a) Narodowy Bank Centralny
b)Rada
ZADANIA EUROPEJSKIEGO SYSTEMU BANKÓW CENTALNYCH:
-określenie celów i realizacja polityki pieniężnej wspólnoty
-prowadzenie polityki emisyjnej
-zarządzanie rezerwami państw członkowskich
-gromadzenie danych i monitorowanie sytuacji w unii walutowej
obsługa oraz nadzór banków nad instytucjami finansowymi
-organizacje systemu rozliczeń pieniężnych i płatności
POLITYKA ROLNA I PRZEMYSŁOWA
-polityka rolna jest polityką wspólną
-przemysłowa ma pewne elementy, które są wspólne- koordynowanie, podejmuje niektóre wspólne decyzje, akcje, inicjatywy, pozostaje w gestii krajów członkowskich
*Traktat Rzymski -1957- zasady w nim były formalne i dotyczyły polityki rolnej, było to w czasie niedoboru produktów rolnych w Europie, podstawowym jej zadaniem jest stymulowanie produkcji aby zapewnić ludzkości własne wyżywienie
CELE POLITYKI ROLNEJ:
1.Zwiększenie wydajności produkcji i wykorzystanie mocy produkcyjnych
2.Podniesienie dochodu osób zatrudnionych w rolnictwie
3.stabilizacja rynków
4.zapewnienie ciągłości zaopatrzenia
5.zagwarantowanie konsumentowi korzystnych cen
Ze względu na zawarcie w traktacie dwóch sprzecznych celów polityki rolnej (2 i 5) pojawiła się konieczność finansowania różnicy między tymi dwoma poziomami. Spowodowało to konieczność odizolowania rynku europ. Od rynku światowego, ponieważ poziom cen na produkty rolne na świecie był niższy od cen w UE.
ZASADY POLITYKI ROLNEJ:
1.Wspólna organizacja rynków rolnych
2.Preferowanie własnego rynku
3.System protekcji przed importem z krajów trzecich
4,Wspólna polityka finansowa
UE jest obszarem w którym produkuje się ogromne nadwyżki rolne we wszystkich sektorach gospodarki. Zmniejszyła się liczba osób pracujących w rolnictwie (przed wojną 40%, teraz ok. 6% przeciętnie w UE)
*W celu utrzymania cen w UE:
-cła i opłaty wyrównawcze ceny w imporcie
-eksport subsydiarny, zakupy interwencyjne, dopłacanie do eksportu
GŁÓWNY INSTRUMENT WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ(WPR)
*wsparcie cen realnych poprzez skomplikowany system ochrony celnej połączonej z subsydiami eksportowymi limitami produkcji
*Reforma Mac Sharryego 1992 - nowy system organizacji rynków branżowych w rolnictwie:
1.Obniżenie regulowanych cen -podstawowych produktów w ciągu 3 lat o 15-30%
2.Bezpośrednie subwencje kompensujące rolnikom straty w dochodach
3.Uzależnienie subwencji od zmniejszania areału upraw oraz obniżenia produkcji zwierzęcej
4.Zerwanie związku pomiędzy rozmiarami produkcji a wysokością pomocy państwowej
5.Zaostrzenie warunków uzyskania pomocy dla gospodarstw konkurencyjnych
II Filar WPR (Plan rozwoju Obszarów Wiejskich -PROW)- zła
*obejmuje instrumenty wsparcia restrukturyzacji sektora, które finansowane są podobnie jak instrumenty wsparcia produkcji (wsparcie cenowe i płatności pezpośrednie) z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w rolnictwie (EAGGF), jest to program komplementarny wobec wsparcia dla produkcji rolnej
TRADYCYJNE INSTRUMENTY II FILARU:
-wcześniejsze emerytury
-wsparcie dla gosp. Położonych w regionach o niekorzystnych warunkach gospodarowania
-programy rolno- środowiskowe oraz wsparcie zalesienia gruntów
W Polsce 28% ludności pracuje w rolnictwie, wytwarzają znikomą wartość PKB związane z małą efektywnością
POLITYKA PRZEMYSŁOWA
-Traktat Rzymski- postanowienia pośrednio dotyczące oddziaływania na przemysł
-1970- memorandum w sprawie polit. Przemysłowej
-1973- Rada Ministrów zatwierdza program na rzecz przemysłu i polit.
-1973- postanowienia BRE- Biura Zbliżania Przedsiębiorstw,
3.Funkcjonowanie monopoli państwowych o charakterze handlowym.
4.Pomoc państwa i zasady jej stosowania
SPECYFIKA UE CO DO POLIT. KONKURENCJI:
-w UE występuje równoległe prawo narodowe każdego krajów
członkowskich (ustanowienie prawa konkurencji i krajowego urzędu chroniącego konkurencję jest warunkiem koniecznym członkostwa w unii) oraz prawo europejskie które jest nadrzędne w stosunku do prawa narodowego (przepisy narodowe muszą być zgodne z przepisami europ.)
-Europejskie prawo konkurencji ma wymiar międzypaństwowy, dotyczy ochrony konkurencji na całym rynku wewn. Nie jest stosowane do zabezpieczenia konkurencji na poszczególnych rynkach narodowych, gdzie działa prawo krajowe.
-Traktaty i prawo wtórne określają podstawowe państwowe cele ochrony konkurencji na rynku wewn.
*zapewnienie pełnej realizacji rynku wewn.
*niedopuszczenie do sztucznego podziału rynków narodowych przez nieuczciwe praktyki.
*zabezpieczenie integracji rynkowej
*zabezpieczenie konkurencji skutecznej- efektywnej czyli pewnego minimalnego poziomu konkurencji
REGUŁY KONKURENCJI DOTYCZĄCE PRZEDSIĘBIORSTW:
1.Zakazy porozumień ograniczających konkurencję
-ogólny zakaz wszelkich porozumień między przedsiębiorcami, decyzji związkow przezięb. Oraz uzgodnionych praktyk mogących negatywnie oddziaływać na handel ewen. UE, w których celem albo skutkiem jest
*zapobieganie
*ograniczanie
*zakłócanie wolnej konkurencji na wolnym rynku
ZAPIS DOTYCZY ZMOWY KARTELOWEJ, A DZIAŁALNOŚĆ JEST UZNAWANA ZA SPRZECZNĄ Z PRAWEM EUROP. GDY STANOWI:
-porozumienie między przedsiębiorstwami, przedsiębiorstwami którym przynajmniej jedno z nich rezygnuje w pewnym zakresie z wolności gospodarczej.
-decyzje związków przed. (forma wymiany świadectw między przedsięb. Wchodzącym w skład związku) dzięki którym członkowie związku ( firmy) muszą się podporządkować tym decyzjom
-uzgodnioną praktykę między przedsięb., która nie stanowi umowy, ale umożliwia świadome wskazanie sposobu współdziałania w praktyce.
NIE OBEJMUJE POSTANOWIEŃ ZAWARTYCH MIĘDZY PRZEDSIĘB. JEŻELI:
-porozumień bagatelnych (de minimes) tzn., takich w których łączny udział w rynku:
*strony porozumienia horyzontalnego (jeden poziom produkcji i dystrybucji) nie przekracza 5%
*stan porozumienia wertykalnego (różne poziomy produkcji i dystrybucji) nie przekracza 10%
*stan porozumienia mieszanego nie przekracza 5%
-porozumienie nie obejmuje terytorium całego państwa członkowskiego.
-żadne z przedsięb. Nie działa w większym zakresie poza państwem członkowskim
-działalność przedsięb. Uczestniczących w porozumieniu prowadzona jest poza UE
FORMY ZMOWY KARTELOWEJ:
1.Ustalenie pośrednio lub bezpośrednio cen zakupu, sprzedaży lub innych warunków transakcji w kontraktach z podmiotami trzecimi ( nie będącymi członkami porozumienia)
2.Ograniczenie lub kontrola produkcji, rynków i rozwoju technicznego lub inwestycji. Zakazane są porozumienia określające wielkość produkcji lub dostaw, a także normy i typy oferowanych produktów. Zakazane są porozumienia, które ograniczają swobodę wyboru dostawców przez odbiorców i odbiorców przez dostawców.
3.podział rynków lub źródeł zaopatrzenia. Zakazane są porozumienia, które powodują podział rynku wewnęt. Na rynki narodowe czy regionalne.
4. Stosowanie wobec partnerów handlowych niejednakowych warunków w podobnych transakcjach, które mają dla nich skutek negatywny np. nierówne ceny skupu i zbytu, rabaty
5.Uzależnienie zawarcia kontraktu od dodatkowych świadczeń, które nie mają żadnego związku z transakcją
Porozumienia na podstawie których następuje naruszenie konwencji z mocy prawa są nieważne.
WYŁĄCZENIE SPOD ZAKAZU:
-wyłączenie oznacza, że mimo objęcia przepisem 81.1 porozumienie może być uznane za zgodne z rynkiem wewn.
-dotyczy to przypadków jeżeli porozumienia te:
*przyczyniają się do poprawy produkcji lub dystrybucji towarów albo postępu technicznego lub gosp.
*konsumenci biorą udział w zyskach płynących z tytułu zawarcia porozumienia np. spadek cen, wzrost jakości
*nie ograniczają działalności strukturowej przesięb.
*nie stwarzają możliwości wyeliminowania konkurencji
WŁĄCZENIA MOGĄ MIEĆ CHARAKTER:
a)indywidualny - maja miejsce w skutek decyzji Komisji, która jest publikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich
b)grupowe - dotyczą porozumień dystrybucyjnych (wertykalnych) mogą być zastosowane wówczas, gdy obrót każdego z członków porozumienia nie przekracza 50 mln euro lub między konkurentami jeżeli kupujący uzyskuje obrót nie przekraczający 100 mln euro, a udział w rynku nie przekracza 30%
CZARNA LISTA POROZUMIEŃ WERTYKALNYCH NIE OBJĘTYCH WYŁĄCZENIEM:
- porozumienia cenowe lub terytorialne
-dotyczące sprzedaży aktywnej i pasywnej
-dotyczące systemu odsprzedaży w ramach systemu dystrybucji selektywnej
-uzgodnione między dostawcami komponentów kupującymi.
WYŁĄCZENIA GRUPOWE SPOD ZAKAZU POROZUMIEŃ OGRANICZACZAJĄCYCH KONKURENCJĘ:
-porozumienia horyzontalne dotyczące :
*specyfikacji
*badań
*rozwoju
-porozumienia wertykalne dotyczące:
*dystrybucji towarów i usług
*sprzedaży i obsługi disploatacyjnej samochodów, franchisingu
-porozumienie licencyjne:
*transferu technologii
-porozumienie sektorowe:
*współpracy między liniami lotniczymi
*współpracy między spółkami armatorskimi w transporcie morskim, ubezpieczeniach
REGIONY NAJBIEDNIEJSZE:
Ipeiros 43
Aceres 50
Ucreio Aigaio 51
Extremadura 54
Madeina 55
Dylitki Hellada 57
REGIONY NAJBOGATSZE:
1.Ile de France 156
2.Oberbayern 165
3.Wien 166
4.Darmstadt 167
5.Breuxelles 170
6.Luxemburg 172
7.Hamburg 198
8.Inner London 229
Średni poziom UE =100
SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA - przynależność etniczna, rasa, język, religia, kultura, historia, świadomość wspólnego dziedzictwa
SPÓJNOŚC EKONOMICZNA- znaczne obroty handlowe, wzorce handlu, wymiana wewnątrz gałęziowa, specjalizacja, komplementarność ekonomiczna.
SPÓJNOŚĆ POLITYCZNA- typ ustroju, reżimu, ideologia
SPÓJNOŚĆ ORGANIZACYJNA - istnienie formalnych instytucji regionalnych
Klasyfikacja NUTS - rodzaj terytorialnego podziału zaproponowane przez Europejskie Biuro Statystyczne EUROSTAT.
NUTS 2 - województwa
W UE przy 15 krajach istnieje 211 regionów NUTS 2 służy on do realizacji polityki regionalnej.
WZROST ROLI REGIONÓW:
-wzrost liczby krajów integrujących swoje gospodarki, co wpływa na zwiększenie trudności związanych z prowadzeniem polityki gospodarczej.
-urzeczywistnieniem fundamentalnych zasad integracji, zasady kohezji , społeczno- ekonom., zasady subsydiarności
-próby aktywizacji społeczności regionalnych zainteresowania ich rozwojem „małych ojczyzn”
-konieczność sprawnego rozwiązywania problemów konfliktów na szczeblu regionalnym
ZASADA SUBSYDIARNOŚCI
-decyzje podejmowane na szczeblu najbliższym obywatelowi
-inaczej zasada pomocności
-najpierw region (władze wyposażone w odpowiednie kompetencje do wykonywania działań)
-polit. Pieniężna w Polsce rozpatrywana na szczeblu wspólnym
POLITYKA REGIONALNA (STRUKTURALNA)
-amortyzuje ujemne skutki innych polit. Np. konkurencji
1957- zapis w Traktacie rzymskim i dążenie do zniwelowania różnic w rozwoju regionów
1975- powołanie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionów w celu umożliwienia przekazania części dochodów budżetu UE regionom najbiedniejszym
1986- Jednolity Akt Europejski stanowiący podstawę dla polityk kohezji, której celem jest zmniejszenie kosztów wprowadzenia zasad jednolitego rynku europ. Dla mniej rozwiniętych krajów i regionów
03.1999- Szczyt Rady Europejskiej w Edynburgu
*Problem spójności pogłębiał się z rozwojem integracji a szczególnie z utworzeniem jednolitego rynku i Unii Gospod. I walut. W traktacie UE spójności społ. - ekonom. Uznano obok realizacji Unii Walutowej za podstawowy akt integracji. Traktat z Amsterdamu potwierdza znaczenie spójności i wprowadza dodatkowy tytuł dotyczący zatrudnienia co związane jest również z oddziaływaniem na regiony o wysokiej stopie bezrobocia. 1999- 2000 Szczyt Rady Europy - zreformowanie celów polityki regionalnej i funduszy strukturalnych dostosowując je do potrzeb rozszerzonej Unii.
ISPA, SAPARD - pomoc przedakcesyjna - powołano na szczycie w Berlinie
CELE ZREFORMOWANYCH FUNDUSZY STRUKTURALNYCH:
-Obejmuje regiony, w których PKB na 1 mieszkańca jest niższy niż 75% średniej UE, a także regiony w których gęstość zaludnienia jest niższa niż 8 os/ km2
-skierowany do regionów przechodzących transformację gosp; dotkniętych upadkiem przemysłu, przechodzące kryzys, obszary wiejskie i ośrodki rybołówstwa, dotknięte kryzysem obszary miast
- do regionów (zwalczanie długotrwałego bezrobocia i adaptacji do zmian w przemyśle)
GŁÓWNE DZIAŁANIA:
-edukacja ustawiczna, systemy szkolenia, dostosowanie do zmian społecznych: ekonomia, efektywna polityka rynku pracy, przeciwdziałania społecznej alienacji.
CELE POLITYKI REGIONALNEJ PO 2000 R:
-oddziaływanie na obszarach zacofanych zacofanych rozwoju społ. - ekonom. Pomiędzy 66- 69% funduszy zostanie tam skierowanych
-skoncentrowanie się na pomocy regionom głębokiej restrukturyzacji społ.- ekonom., gdzie występują np. zmiany w sferze przemysłu, rolnictwa
-kładzenie nacisku na modernizację systemów edukacyjnych, szkoleniowych zatrudnienia
*Gromadzenie liczby inicjatyw Wspólnoty na:
-INTERREG - współpraca transgraniczna
-EQUAL -zwalczanie dyskryminacji na rynku pracy
-LEADER - rozwój terenów wiejskich
FUNDUSZE STRUKTURALNE:
1.Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF)
-koncentruje 40% środków funduszy strukturalnych
-cel: zmniejszenie dysproporcji w rozwoju regionalnym, wzmocnienie spójności wewnęt. W UE
-dziedziny finansowania
*ochrona środowiska naturalnego
*środki na rozwój poprzez badania naukowe i transfer technologii
*środki na uruchomienie i aktywizację istniejącego potencjału rozwojowego w regionach
*inwestycje z zakresu infrastruktury techniczne oraz związane z tworzeniem nowych miejsc pracy
2.Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnictwa - podstawowe narzędzie finansowania poit. Rolnej, dzieli się na:
a) Sekcję Gwarancji i Orientacji (zaliczona do funduszy strukturalnych)
b)Sekcja Orientacji - finansuje wspólne akcje strukturalne z zakresu:
-podwyższania produktywności i wprowadzenia postępu tech.
-racjonalizacja rozwoju produkcji rolnej
-finansowania akcji pomocy i przekształceń infrastruktury wiejskiej
-działań dywersyfikujących produkcję
-ochrony środowiska
-rozwoju agroturystyki i modernizacji gosp. Rolnych
3.Europejski Fundusz Socjalny
Finansowanie zadań zmierzających do likwidacji bezrobocia, edukacja, poprawa jakości zasobów, nauka i technologia
*4 filary polityki zatrudnienia:
-poprawa sytuacji w zakresie zatrudnienia -podejmowanie działań na rzecz zwiększenia szans na znalezienie i utrzymanie pracy
-rozwój przedsiębiorczości -działania na rzecz powstawania i poprawy warunków funkcjonowania przedsiębiorstw
-działalność na rzecz rozwoju zdolności przedsięb. Do tworzenia miejsc pracy
-promocja równości szans (w tym kobiet i mężczyzn)
4.Fundusz kohezji
-formalnie nie zaliczany do funduszy strukturalnych
-cel- pomoc w przygotowaniu do wejścia do unii walutowej, słabiej rozwiniętym krajom UE, w których poziom PKB na 1 mieszkańca jest niższy od 90% średniej UE. Portugalia, Grecja, Hiszpania, Irlandia
ZASADY REALIZACJI PROGRAMÓW FINANSOWYCH Z F. STRUKTURALNYCH:
1. zasada koncentracji - koncentracja działań na niewielkiej liczbie precyzyjnie wskazanych celów
2. partnerstwa- obowiązek współpracy między Komisją Europejską, a podmiotami realizującymi projekty w krajach korzystających korzystających pomocy
3.programowania- obowiązek podejmowania decyzji na podstawie wieloletnich planów i dokumentów planistycznych
4. dodatkowości - środki pochodzące z F. strukturalnych, stanowią uzupełnienie środków zgromadzonych przez władze publiczne i organizacje pozarządowe w kraju beneficjenta.
Ad1. zahamowanie tempa wzrostu inflacji
-produkcja deficytu budżetowego
-powstrzymanie ucieczki od złotego
*Działania:
-przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym, likwidowanie monopoli
-interwencje na rynku (wykorzystanie rezerw towarowych)
-likwidacja produkcji, wyrobów charakteryzujących się bardzo wysokim zużyciem energii i surowców
-modyfikacja systemu indeksacji płac, wykorzystanie mechanizmu podatkowego do zapobiegania inflacyjnemu wzrostowi płac
-zaprzestanie wyrównywania budżetom terenowym przez budżet centralny strat wynikających ze wzrostu cen
-podniesienie podatku dochodowego i cen niektórych artykułów konsumpcyjnych
-ograniczenie realnej wartości wydatków na bezpieczeństwo publiczne
-wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej w celu zwiększenia zainteresowania długoterminowym oszczędzaniem (stopy % wyższe od poziomu inflacji, emisja obligacji skarbu państwa)
-wzrost dyscypliny podatkowej wobec firm, które nie wykonują swoich zobowiązań wobec skarbu państwa, zaprzestania ulg podmiotowych
*trudny pieniądz- ograniczenie dopływu pieniądza do gospodarki (polityka restrykcyjna)
-wysoki stopy %
-podatki
-drastyczne ograniczenie płac
-jeżeli pula płac została przekroczona to istniał popiwek (podatek płacony od tej nadwyżki)
9500= 1usd =nominalna kotwica systemu- pewien stały punkt odniesienia dla społeczeństwa
EWOLUCJA BUDŻETU
Do 1978 dochodów budżetu były bezpośrednie wpłaty od państw członkowskich. Do 2001 system środków własnych regulowała Uchwała Rady z 30.10.1994
Do środków własnych zaliczano
-opłaty wyrównawcze i cła
-wpływy z podatku od wartości dodanej - każde z państw i punkt % i wpływów z własnych z tego podatku
-wpłaty uzależnione od wysokości PKB krajów członkow. (celem ich poboru jest równoważenie budżetu)
- inne wpływy budżetowe (opłaty, odsetki)
*Wpływy z tytułu składek do budżetu zależnych od wielkości PKB oblicza się w następujący sposób:
-prognozuje się wydatki w danym roku budżetowym i zestawia się z prognozowanymi wydatkami. wydatkami miejscu pojawiającej się luki (ujemne saldo bilansu płat.) pojawia się konieczność jego uzupełnienia poprzez wpłaty krajów członkowskich. Wysokość tych wpłat zależy od wielkości PKB krajów członkowskich
Niektóre spośród nich są tzw. Płatnikami netto co oznacza że wpłacają do budżetu więcej nie otrzymają z niego.
Znaczenie prognoz finansowych:
-Od 1988 Komisja Rada i Parlament ustalają coroczny budżet opierają się na kilkuletnich planach finansowych
-pierwsza prognoza 1988-1992
-druga prognoza 19993-99
-trzecia prognoza 2000-06
Prognoza finansowa zwięzła:
-górna granica wydatków
-podział wydatków na główne kategorie
Realizacja kompetencji budżetowych należy cel 1975 roku rządu i parlamentu .W kompetencjach rady leżą ostateczne decyzje obligatoryjnych sprawie tzw. wydatków obligatoryjnych wynikających z traktatu lub z prawa……(np. wydatków na WPR), w kompetencjach parlamentu leżą decyzje w sprawie wydatkowo nieobligatoryjnym(np. na polit. Strukturalna)
Struktura wyd. budżetowych 1999 wielkość dochodów budżetowych 86,4 mld euro:
1-polityka rolna 47,7%
2-polityka strukturalna 36,1%
3 polityka wew. 5,6%
4- polityka zew. 5,3%
5-wyd. administracyjne 5,2%
6 rezerwy 0,4%
obciążenia budżetu państwa z tytułu członkostwa :
-konieczność przekazania do budżetu UEskł. Wysokości 1579euro(6,52mld pln )w okresie miesięcy -grudzień 2004 kwota ta stanowi 4,1% planowanych na 2004 rok dochodów budżetowych- konieczność wspófinansowania przez budżet kosztów do stosowań w sferze prawnej instytucjonalnej(np. org. Rynków rolnych).
-uczestniczenie w kosztach realizacji programów inwestycyjnych , finansowania z funduszy strukturalnych(zasada wspófinansowania)
-konieczność finansowania kosztów działania agencji płatniczych które będą wypłacać środki finansowe pochodzące z UE(Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa)
*utrata obecnych dochodów :utrata wpływów ceł(szacowanych na 2,5mld. Pln )
*krajowy system gosp. Rynkowej 1989-90:
-„złoty polski” niewymienialny
-duże zadłużenie zew.
-brak konkurencji w gospodarce, popieranie monopolu
-gosp. Niedoboru
-dominująca własność państwa
-system skrajnie centralny(centralna komisja cen-ustalała prawnie wszystkie ceny fikcyjne oraz centralna komisja planowanie)CKP ustalała płace dla poszczególnych grup społ. , NBP drukował pieniądze dla potrzeb rządu nie miały pokrycia w złocie
-względy polityczne, polska była w ukł. Warszawskim
-polska należała do RWPG
*Pierwszy program ”balcerowicza” gospodarczy 3RP 1989:
-stabilizacja gospodarki- ograniczenie inflacji-przebudzenie systemu gospodarczego