PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA

Problematyka związków pomiędzy praktyka a teorią (związki pomiędzy teorią wychowania a praktyką teorii wychowania)

Z jednej strony mymy praktykow (oczekiwanie - dajcie nam dobra teorie, która sprawdzi się w praktyce - niestety większość teorii nie przystoi do rzeczywistości), a z drugiej strony mamy naukowcow. Problem polega na tym żeby te dwie psychologie ze soba połączyć.

Dlaczego unika się rozmow na temat zwiazko pomiedzy teoria i praktyka?

3 konteksty rozwazań nad zasadami uprawiania nauki (jak należy ja uprawiac):

1. kontekst odkrycia

2. kontekst uzasadnienia

3. kontekst zastosowania

Zostala dokonana analiza tych 3 kontekstow (które sa najczęściej rozwazane, wykorzystane) - najczęściej naukowcy działają w obszarze uzasadniania - szukaja przyczyn (pytanie - dlaczego?); kolejnym jest kontekst odkrycia (ten obszar gdzie zadajemy pytanie o nature zjawiska - co to jest? Z czym mam do czynienia?) celem kontekstu odkrycia jest opis; dopiero daleko na szarymkoncu znajduja się konteksty zastosowan - jakmoge te wiedze zastosowac do praktyki? Jakmoge ja wykorztstac? I stad przede wszystkim tworzy sie ta luka, nie umiemy odpowiedziec na pytanie jak to się dzieje.

Jak można rozpatrywać związki pomiędzy teoria i praktyka:

1. Klasyczne ujecie związku pomiedzy teoria a praktyka wychowawcza

Celem nauki w tym ujeciu jest opis i wyjaśnianie. Zadanie teorii nauki jest opis rzeczywistości i po drugie na bazie tego opisu mamy tworzyc tak zwane generalizacje - tworzenie pewnych uniwersalnych uogólnień. Pozwalaja nam one prognozowac jak ludzie będą się zachowywac - jaka reakcja w danym momencie się pojawi.

opis - generalizacja - prognoza

minusy:

- jeżeli mamy do czynienia z generalizacjami to trudno nam zaobserwowac i prognozowac zachowanie do konkretnej jednostki. Uogólnienia osłabiają nam predyktywnosc

- powinniśmy moc formułować konkretne wytyczne w odniesniu do konkretnej sytuacja - generalizacja nam na to nie pozwala (nie zawsze jesteśmy w stanie podjąć trafne dzialanie na mocy generalizacji)

*musimy pamiętać ze nie wszystkie prognozy będą się sprawdzać (bo nie zawsze teoria jest dobra) - co to znaczy dobra teoria? (wymagania, wyznaczniki dobrej teorii)

- niesprzeczność logiczna zawartych w niej treści

- musi każda teoria dawać nam możliwość weryfikacji empirycznej - możliwa do zweryfikowania empirycznie (nie będzie dobra teoria, jeśli nie da się jej zbadać)

!zweryfikowana empirycznie koncepcja to teoria!

- dobra teoria wynika już z wcześniej zbudowanych teorii (musi mieć zakorzenienie w tym co nauka już wcześniej powiedziała) - lecz nie musi ona powielac może krytykowac, obalac

Mało wartościowe sa teorie których nie mamy do czego odnieść;

- z dobrej teorii można wyciągać, budowac na jej podstawie kolejne nowe hipotezy

*dobra prognoza powinna pozwalać nam wnioskować!

Ujecie to okazalo się słabe, marne DLATEGO psychologowie wymyslili

2. Ujęcie pragmatyczne

Twierdzenia optymalizacyjne (nazwane dopiero w ujęciu normatywnym) - tu były te twierdzenia wdrażane -> przekształcenie twierdzenia wyjaśniającego w konkretna dyrektywe dzialania

Problem rozróżnienia istnienia dwojakiego problemu podejmowanego przez psychologie (teoria praktyka)

- problem naukowy ma charakter poznawczy

- problem praktyczny a charakter trudności (nie tylko wyjaśnienia, ale dyrektywy)

*Teresa Dębo (psychologia rehabilitacji) ->

Szereg wytycznych:

1. selekcja problemow (oddzielenie naukowych od praktycznych)

2. selekcja tematow badawczych (bardziej szczegolowe od problemu)

Psychologia naukowa powinna selekcjonowac problemy praktyczne i na ich podstawie szukac tematow badawczych (tez praktycznych) z nich - dyrektywy dzialania.

3. wprowadzenie perspektyw: badacza i osoby badanej

To podejście daje konkretne dyrektywy/ wskazowki

3. Ujęcie normatywne

Jak przełożyć opis (twierdzenie wyjaśniające) na dyrektywy?

Twierdzenie optymalizacyjne:

1. wazny postulat teoretyczny:

Obowiązek nauki: transformacja wiedzy/ teorii do postaci takiej, żeby mogla być uzyteczna, wykorzystana przez praktykow

2. postulat, ktory przyjeli:

Istnienie twierdzen optymalizacyjnych (np. jeżeli chcesz uzyskac stan A, to musisz działać w sposób B)

• przekształcone twierdzenia wyjaśniające na osiagniecie celu (wspomaganie rozwoju)

3. postulat:

Wprowadzenie do nauki celow dzialania (wymagaja od praktyk precyzyjnego zdefiniowania: do czego dazysz)

- nauka ma dostaraczac sposobów dzialania

Dlaczego nauka jest nieskuteczna? (teoria nie do zastosowania?)

1. nie uzglednilismy wszystkich mozliwych czynnikow w tej sytuacji

2. blednie określony cel

Powinna pośredniczyć pomiedzy budowaniem dobrych teorii i budowaniem dobrych dyrektyw dzialania (psych. Wychowawcza w tym ujeciu)

Krytyka ujecia normatywnego:

1. jeśli mielibysmy tak działać, to musielibyśmy przyjąć, ze każdy problem możemy rozwiązać na gruncie teorii, a sa problemy, których nie da się wyjaśnić naukowo

2. dyrektywy dzialania powinny mieć charakter uniwersalny, a jeśli to niemożliwe -> nieoszacowanie aktualnego kontekstu społecznego (przeszacunkowanie teorii)

3. nadmierne automatyzowanie -> nie trzeba by było studiowac, wystarcza książki

4. trudno jest wskazac kryteria skuteczności

5. nie uwzglednia sytuacji - psycholog jako tylko wykonawca dyrektyw nie uwzglednia potrzeb klienta - nie zawsze dyrektywność jest dobra

4. Ujecie działaniowe

- wykorzystuje teorie dzialania (Chomsky'ego)

Interesuje nas poziom aktualnych realnych działań podejmowanych przez ludzi

- koncentrujemy się na wyjaśnieniu aktulanego zachowania w danym momencie

- dajemy wyjaśnienia waskich wyselekcjonowanych fragmentow

- ogranicza się do wyjaśniania zachowania (a nie prawidłowości rozwojowych itp.)

- koncentruje się na konkretnych osobach/ typach osob

3 etapy, które powinien podejmowac badacz, aby stworzyc dana teorie:

1. analiza dzialania osoby

2. rekonstrukcja wiedzy osoby działającej (systemu poznawczego)

3. opanowanie skutecznej procedury dzialania (bazuje na możliwości przewidywania dalszego rozwoju sytuacji)

Wyznaczniki skuteczności - właściwości indywidualne badacza:

Dann (?) (zalozenia teoretyczne):

1. w tym ujeciu teoretycy powinni być zainteresowani rekonstrukcja poznawcza takiego ujecia sytuacji jakie reprezentuje dana osoba;

2. rekonstrukcje te sa tylko fragmentem wiedzy, jaka dysponuja Ci ludzie -> mogą się wiec zmieniać;

3. subiektywne interpretacje sytuacji nie zawsze sa dostępne świadomości działającego podmiotu;

4. zawsze tylko i wyłącznie subiektywne fragmenty wiedzy (przekonan, interpretacji)

Cele nauki w ujęciu działaniowym:

- definiowanie fragmentu rzeczywistości

- wyjaśnianie tej sytuacji

- przewidzenie przyszłego rozwoju wydarzeń w tej sytuacji

- zaproponowanie sposobu działania

Praktycy korzystaja z 3 rodzajow wiedzy:

- potocznej

- zinstytucjonalizowanej - dostepna członkom jakiejs instytucji; zbior regul, które reguluja dzialanie w obrebie jakiejs instytucji

- naukowej - jej zadaniem jest opis i wyjaśnienie praktyki postepownia wychowawczego w konkretnym miejscu i czasie; podlega zasadom naukoosci (obiektywizm, weryfikowalność)

3 wazne elementy/pytania:

a) co chce osiągnąć? (chodzi nam tu o cel)

b) dlaczego? (chdzi tu o stawianie diagnozy)

c) w jaki sposób? (skupiamy się tuu na projekcie oddziaływań)

Zadanie dla teorii naukowej:

Tworzenie takiej teorii wychowawczej, która będzie bazowala na rekonstrukcji praktyki.

Zastosowanie najwazniejszych paradygmatow w praktyce

3 wazne zalozenia:

I nie ma jednego dobrego sposobu oddziaływania wychowawczego wywodzącego się z danej teorii (szereg roznych warunkow)

II nie wszystki praktyki wychowawcze będą wynikaly z jednej teorii; teorie wiążemy

III kady z nas musi sobie wyrobic swo wlasny model praktyki wychowawczej (które elementy z których nurtow będą nam potrzebne)

ORIENTACJA BEHAWIORALNA

Pawlow - styczność w czasie SR (jako mechanizm uczenia uczenia się)

Thorndike - styczosc w czasie nasiela ziazek S -> R; sila reakcji

Skinner - prawdopodobieństwo pojawienia się reakcji

Stosowana analiza zachowania - bazuje na założeniach warunkowania sprawczego (lata 60-70)

Schemat dziabana stosowanej analizy zachowania : (bardzo podobne do eksperymentu)

1. analiza stanu wyjściowego

2. interwencja - oddziaływanie wychowawcze (umiejętne manipulowanie wzmocnieniami : kary i nagrody!!!)

3. ponowne oszacowanie zachowania - ocena/sprawdzanie skutkow

4. wnioski - czy zmiana się pojawiali czy nie? Czy jest to taka zmiana jakiej chcieliśmy?

*Teoria spolecznego uczenia się - teoria poznania społecznego (Bandura)

- naśladownictwo

- kara, nagroda + procesy poznawcze

- behawioryzm + elementy poznania

Poznawcza modyfikacja zachowania - procedura wychowawcza stosowana na gruncie behawioralnym, a konkretnie z teorii społecznego uczenia się.

- trzeba zdiagnozowac najpierw sfere poznawcza (deficyty);

- pozniie usprawniamy sfere behawioralna

Przykłady zastosowan:

*Procedura samokierowania (samoocenianie, samowzmacnianie, samoregulacja) - skuteczność wzrasta, gdy dziecko wie ze osoba trzecia sprawdzi efekty (ktos z zewnatrz)

*Procedura samowerbalizacji - bazuje na zalozeniu, ze istnieje mowa wewnetrzna (myslenie wewnętrzne)

4 etapy:

Musi być osoba przeprowadzajaca (tiutor) N

A

1. Prezentowanie przez model G

2. Model instruuje dziecko R

3. Dziecko samo instruuje siebie (na glos) O

4. Przeniesienie instrukcji do poziomu mysli D

A

Efekt: wykonujemy zadania automatycznie !!

*Nauczanie programowane - procedura, która ma jeden najważniejszy aspekt -> polega to na dzieleniu większej czesci dużej porcji materialu; po każdej porcji materialu informacja zwrotna (zdane czy nie zdane); przyswajamy go porcjami; w obrebie przyswajania tych porcji materialu stosowanie procedur m.in. samokierowania

*Nauczane wspomagane komputerowo - zastosowanie komputerow; Vargas wyróżnił 3 sposoby wykorzystywania komputerow w procesie przyswajania wiedzu:

a) cwieczenie - nacisk kladziony na powtarzalnosc

b) symulacja - nauczanie poprzez przenoszenie wlascwosci realnej sytuacji do srodowiska wirtualnego np. nauka dla dzieci - wirtualny sklepik (ucza się wydawac pieniadze)

c) nauczanie - klasyczny sposób doczytania, poszukania info, gromadzenia ich;

*Uczenie się sprawnościowe - istotą tej formy uczenia się jest mozliwosc powtarzania materialu, który mamy do opanowania tak długo jak to jest konieczne

*Metoda Kellera - zindywidualizowany system nauczania - metoda która zostala poddana wielu zniekształceniom, wiele badaniom. Istnieje 5 najazniejszych elementow wchodzących w niej sklad:

1. samokierowanie - samodyscyplina, uczenie się tego ze mam sama decydowac o tym, czy się nauczyłam czy nie; uczenie się odpowiedzialnosci za swój rozwoj;

2. opanowywanie jednostek trescowych - dzielenie materialu na jakies mniejsze fragmenty; przy czym nie przypadkowe dzielenie tylko w taki sposób gdzie osoba przechodzi do nastepnej porcji mterialu jak zaliczy poprzedni (dzielenie + warunkowość);

3. wyklady - element dodatkowy w tej metodzie; wyklad ma za zadanie stymulowac, rozwijac, dostarczac dodatkowych info; natomiast zakres jego tresci nie wchodzi w sklad wymagan „egzaminacyjnych” (nie podlega sprawdzeniu); cel -> „otwieranie kolejnych okienek”

4. supervizorzy - osoby które Maja kontrolowac; Tiutor- nie musi to być osoba strasza, może to być rówieśnik; osoba, która dana jednostke tresciowa już przyswoila, opanowala;

5. prace pisemne - cel -> samodzielny wkład pracy osoby uczącej się; prace na rozne tematy ale takie które maja stymulowac do samodzielnego szukania.

Krytyka wszystkich tych sposobow nauczania dotyczy faktu ze to wszystko jest zbyt samodzielne; kladzenie zbyt dużego nacisku na samodzielność ucznia - mala ilość konsultacji z wykładowcami, nauczycielami; maly kontakt z rowniesnikami - konsultacje rowniesnicze sa bardzo wazne (pozwalaja w pewien sposób uporządkowania wiedzy). Wazna jest również kwestia doboru materialu. Należy pamiętać o dystansie związanym ze stosowaniem narzedzi nauczania.

ORIENTACJA POZNAWCZA

Nauczyciel musi wiedziec jak uczen, wychowanek mysli, jak zapamietauje jak gromadzi informacje - jak funkcjonuje poznawczo (dzieki temu jest w stanie dobrac uczniowi odpowiednie strategie nauczania)

*W behawioryzm nauczyciel wisi nad glowa ucznia - sprawdza, weryfikuje, nagradza oraz karze a w poznawczej ma wspierac, pomgac jak dobrze się nauczyc - roznica jest zarówno w celu nauczania oraz w stosowanych technikach.

Cel: nauczenie się efektywnego sposobu przyswajania informacji w oparciu i wiedze na temat funkcjonowania poznawczego.

Strategie poznawcze (wszystkie strategie, które wyznaczaja sposoby przyswajania i organizowania informacji)

1. powtarzanie

2. strategia elaboracji - powiazanie, skojarzenie ze soba nowych informacji z tymi, kotre już posiadamy

3. strategia organizowania - mnemotechniki (akronimy, loci, metoda slowa klucza - 3 zdania trzeba znac na temat technik), selekcjonowanie, grupowanie, duze znaczenie pamięciowych strategi

Strategie metaloznawcze (dotycza one umiejtnosci zarzadzania, organizowania strategii poznawczych; pozwalają one w ogóle zarządzać naszym

1. monitorowania - formułowanie oyt do tekstu, który mam przyswoic i zrozumiec

2. planowania

3. regulacyjna

*zludzenie zrozumienia - w odniesieni do sposobow uczenia się; polega na tym, ze nie stosujemy procedur sprawdzania czy rzeczywiście wiedza zostala właściwie przyswojona, zrozumiana; dotyczy ono bardzo dużego procentu osob uczących się;

ORINTACJA MOTYWACYJNA

W tej orientacj mamy zasadniczo 3 wazne elementy; tyrzy komponenty motywacyjne, które sa związane z procesem uczenia się, nauczania

1. komponent wartości - udzielenie odpowiedzi sobie samemu najlepiej - dlaczego ja to robie? (angazuje się w jakis proces nauczania)

2. komponent oczekiwan - udzielenie sobie odp. na pytanie - co mi to da? (czy jestem w stanie to zadanie wykonac, do czego daze, czy mam zasoby) - pojawiaja się problemy z umiejętnością zarzadzania soba, czasem, swoimi zasobami.

*umiejętność kierowania czasem - z planowaniem

*zarzadzanie warunkami - pole do popisu dla osob wysoko reaktywnych ;)

*zarzadzanie praca - tu znajduja się emocje; dostosowywanie poziomu, ilości materialu do nastroju

*zarzadznie wsparciem ze strony innych osób - poszukiwanie tego wsparcia, zastanowienie się, kto może mi pomoc

3) komponent afektywny - odp na pytanie czy ja to lubie? (czy ja chce to robic, jakie to wzbudza we mnie uczucia) - kwestia uświadomienia dużo daje

Teoria poczucia wlasnej wartości - w naszje kulturze jest to warunkowane info ile ja wiem, ile ja jestem w stanie się nauczyc oraz ile umiem. Ta teoria pokazuje jak niwelowac to zalozenie - poniewz nie wszyscy musza wszystko umiec

Czynniki sytuacyjne wpływające na motywacje do uczenia się, do przyswajania nowej wiedzy (dotyczace przede wszystkim nauczyciela):

- zachowane nauczyciela

- sposób motywowania

- osobowość nauczyciela

- oczekiwania nauczyciela - sposób formułowania; najbardziej demotywujaco dziala taka sytuacja gdzie człowiek nie wiem co ma zrobic - > poczucie bezsilności; precyzja definiowania swoich oczekiwan po stronie nauczyciela; z oczekiwaniami wiaze się również konsekwencja (ale to bardziej do procesow wychowania)

- sposób kontrolowania - czy kontrola zew czy wew; czy w ogole jest czy jej nie ma; skutczosc kontroli wzrasta jesl uczen wie ze będzie kontrlowany jeszcze z zewnatrz;

- pochwały, gratyfikacja

- porownania społeczne - wazny mechanizm; porownanai w gore oraz w dol

- kooperatywnosc - „klasa ukladanka” - możemy ta metode stosowac by zwiększyć wartość nauczania - dzielenie na mniejsze grupy

Polskie Forum Psychologiczne Tom 11 nr 1 (str 42 -57) artykuł prof. Kaji

„Psychologia - „Nauka kultu cargo?” - ukazuje probe stworzenia nowego paradygmatu psychologii wychowawczej (jakie postulaty pani prof. wyciąga dotyczące tego nowego paradygmatu? - na egzamin!)

PARADYGMAT NAUK O ZŁOŻONOŚCI (prof. Kaja) - każdy system i każdy podsystem cechuje jakis złożony porządek. Mowi się duzo na temat równowagi - czynniki bolkujace i stymulujące powinni się równoważyć. Wychowanie jako oddziaływanie szeroko pojętego środowiska, genów oraz przypadku.

1. znaczenie warunkow początkowych - każdy z nas wchodzi w swiat z jakims wyposażeniem początkowym, wpływają one na to jakim stajemy się człowiekiem

2. tendencja każdej jednostki do wytwarzania specyficznego porządku - każdy z nas podejmu rozne dzialania - blokujące czynniki zagrażające i dzialania stymulujące dzialania wzmacniające; przy czym sa to dzialania podejmowane przez nas w różny sposób; każdy z nas wykorzystuje te warunki rozne, inaczej

3. wychowawcza ma równoważyc wpływy blokujące i stymulujące

4. rola przypadku w wychowaniu - powili zaczyna być odkrywana; uwzględniony dopiero w tym paradygmacie; docenienie, wlaczenie roli przypadku do wychowania

5. wychowanie jest procesem swiadomym i zamierzonym - dzialnie ukierunkowanie na osiaganie jakiegos postawionego sobie celu; zamierzone i swiadome z dwóch ston - osoby wychowywanej i wychowującej - wazna jest kwestia checi i możliwości

ORIENTACJA HUMAISTYCZNA

Chodzi o pewnie spodoby patrzenia i traktowania człowieka. Musimy patrzec jak nasz wychowanej się czuje. Takie pojecia jak podmiotowasc, samorealizacja i zwrócenie uwago na kontakt z klientem.

Ujecie Wygotsky'ego - model wychowania i nauczania (Spoleczna teoria rozwoju poznawczego)

Tiutoring - osoba pomagajaca dziecku w samodzielności; stawiania na wspomaganie samorealizacje ale nie poprzez sztywne egzekwowanie i ocenianie; tiutor idzie obok i tylko kiedy trzeba pomaga dziecku, a nie trzyma za reke;

„Rusztowanie” (dla określenia procesu wychowania dziecka) - na początku matka a pozniej nauczyciel ma za zadanie zbudowanie rusztowania, które zapobiega upadkowi tego dziecka; on ma isc sam ale zawsze w zasiegu reki ma barierke (jest to pojecie troche blednie wprowadzone)

Do przypomnienia Maslow i Rogers

PSYCHOLOGIA PRENATALNA

Wazne zagadnienia:

1. Problemy związane z okresem ciazy. Musmy pamiatac, ze najważniejszy w tym czasie jest spokoj (brak tego czynnika może zagrozic zdrowiu dziecka). Stres jest czynnikiem wpływającym w okresie prenatalnym na dalszy rozwoj dziecka, nawet zajscie w ciaze czy problemy z porodem.

2. Wszystkie historie związane z używkami (alkohol, narkotyki oraz papierosy)

3. Wykonywanie pracy i jej rodzaje

• Wygad i samoakceptacja kobiety w ciazy

• Wsparcie ze strony partnera wpływa na jakość zycia kobiety

• Obszar zycia seksualnego

- strach, obawy o dziecko i brak satysfakcji

- nadmierna satysfakcja

WARUNEK: stan zdrowia kobiety oraz opinia lekarza

Mit -> seks wywola wcześniejszy porod. Skurcze porodowe wywoluje oksytocyna gdy draznioe sa okolice ...... i podbrzusza - nie stosowac tych pieszczot.

Dlatego tez nie można za bardzo głaskać brzucha b szybciej urodzimy ;)

Kwestie okołoporodowe:

- uczestnictwo / lub nie partnera przy porodzie

I trymestr - spadek pod względem fizycznym i psychicznym

II trymestr - budowanie wiezi z dzieckiem

III trymestr - lek przed porodem

To kobieta decyduje czy chce rodzic rodzinnie

Dla mężczyzn najbardziej obrzydliwy przy porodzie nie jest widok krwi tylko slodko - mdly zapach wod polodowych. Uważają oni, ze powinno się kultywowac tradycyjne kobiece porody. Mezczyzna ( jego ego) jest podatny na poradzenie/ lub nie podczas porodu. Musi on wiedziec dokladnie jak będzie przebiegal porod (z plusami i minusami)

Aby kontakt matki z dzieckiem był najlepszy należy jak najszybciej położyć dziecko na piersi matki.

Nacinanie pochwy przed porodem, by nadac kierunek pęknięcia, bo w przeciwnym razie pochwa peknie az do odbytu i pekna jego miesnie co będzie skutkowalo problemami do konca zycia.

Fizjologiczny spadek masy ciala -> dziecko w dobe po urodzeniu traci polowe masy ciala.

„Smółka” - pierwsza kupa malucha -> czarno - zielona ;)

Odruchy dziecka (moro itp.) - powtórzyć!

Rodzaje placzu - powtórzyć! Formy komunikacyjne

Nawal pokarmowy - 5-7 doba po porodzie (nadprodukcja pokarmu wskutek przewrotu hormonalnego.

W zależności od zaopatrzenia szyszynka daje sygnal do produkcji mleka.

Siara -> I najważniejszy pokarm (bogaty w przeciwciała)

Nadmiar pokarmu - można zamrozic i przechowywac (głębokie mrozenie do 6 miesiecy)

Zator -> zatkanie kanalikow mleczych w momencie nawalu pokarmowego - może to doprowadzic do zakazenia kanalikow lub wlasnie zatoru. Jest to bardzo bolesne, trzeba brac antybiotyk i nie można karmic, niestety nie ma cudownego lekarstwa.

ZATOR -> Leki = LISCIE KAPUSTY, MASAZ

Bol porodowy -> bol menstruacyjny x 100 ;)

Im wiecej pije dziecko, tym wiecej matka produkuje mleka.

Czas karmienia

- na początku slywa pokarm rzadki, a potem treściwy

- proces karmienia noworodka = 15 - 20 minut ssania, bo dziecko dotrze do treściwego pokarmu (co 2-3 h)

Po utracie pokarmu - masaz i przystawianie dziecka

Smoczek - pelni role uspokajacza, ale da się dziecko wychowac bez smoczka.

STRES A LAKTACJA

Bardzo duzy problem. Jeśli mama dostaje bardzo duza dawke stresu, to nawet w ciagu jednej nocy może stracic caly pokarm (zatrzymanie laktacji - 99% wina stresu)

ODDZIELNY POKOJ, KACIK DLA DZIECKA

Oddzielne miejsce przeznaczone dla dziecka jest wazne z dwóch powodow:

1. kwestia poczucia bezpieczeństwa ze względu na stałość - dziecko musi mieć wyznaczony rytm dnia;

2. pojawia troche pozniej a nie świeżo po narodzinach - okres poniemowlecy -. kształtowanie się autonomii dziecka w sensie podstawowym (poziom szacunku, pewne reguly, których dziecko powinno przestrzegac

Rytualy - wazne pojecie w okresie niemowlęcym i poniemiwlecym,

ZWIERZETA W DOMU

Zwierze w domu być powinno, zgadzaja się wszyscy z wyjtakiem mam, które maja male dziecko i chca wprowadzic psa do domu. Dwie najczestsze przyczyny wypadkow:

- prowokacja - szarpanie za ogon, wkladanie palca do oka

- inny wymiar prowokacji - chec udzielenia pomocy, zaopiekowania się ze strony zwierzecia (instynkt opieki - powoduje on ze pies wlasnie tak reaguje)

Kwestie związane z TEMPEM ROZWOJU DZIECKA

- porównania społeczne (nie wolno porównywać kilku/kilkunastu miesięcznych dzieci, nawet kilkulatkow)

*konsekwencje szybkiego, przyspieszonego treningu - jeśli sadzamy kilkumiesięczne dziecko na nocniku to w wieku 3, 4 lat dziecko może wrócić do niekontrolowania utrzymania moczu - nastepuje nawrot rozwojowy;

CHODZENIE I ZBYT SZYBKIE SIADANIE

Nosidelka - nie wolno za szybko sadzac dziecka w nosidelku; najwcześniej od 6 miesiaca - im pozniej tym lepiej

*W okresie poniemowlecym - kwestia zwiazana z pojawieniem się RODZENSTWA

Sytuacja gdzie starsze dzieck chce aby młodsze `oddac” zawsze wymaga interwencji. Kilka sposobow żeby sobe z tym radzic jest:

1. zaopatrzene starzeszego dziecka w lalke z calym wyposażeniem (pieluszki, smoczek, śliniaczek)

2. przed porodem zaczac wdrazac dziecko w nowy rytm dnia i rytualy opiekowania się dzieckiem - kształtowanie empatii; można to robic już jak jestemy w ciazy;

3. angazowanie starszego dziecka ze wszystko co jest związane z „nowym” dzieckiem (kupowanie ciuszkow dla dzieci, urządzanie pokoju da młodszego, „nowego” dziecka

Duzym problemem przy nowym dziecku sa zachwyty i pochwaly - dziecko jest oglądane i inni się nim zachwyacaja, a nikt nie zwaraca uwagi na starsze dziecko. Rozwiązanie -> komplement za komplement (jeśli dajesz komplement jednemu dziecko „nowemu”daj tez komplement starszemu

*Musimy pamiętać, żeby nie porównywać dzieci do siebie! Jeśli chcemy porównywać to porównujmy te rzeczy, które nie sa wytyczna rozwoju. Porównania sa skuteczne jako srodek wychowawczy wtedy kiedy porównujemy dziecko aktualnie z jego przszloscia. (Teraz tak ladnie czytasz, a jak byłaś malutka to nie umialas)

Musi być taki czas w ciagu dnia gdzie znajdujemy czas tylko i wyłącznie dla starszego dziecka. Trzeba uważać żeby nie popasc w bledny mechanizm nagradzania. Nagroda jest czas i zainteresowanie ze strony rodzica, a nie rzeczy materialne.

Gdy pojawia się nowe dziecko u starszego wystepuje regresja na każdym poziomie rozwojowym. Karanie za te formy regresji nie jest skuteczne - ale należy pamiętać o tym, ze trzeba pilnowac, by to się nie utrwalilo -> czestym bledem jest wysmiewanie się rodzicow w związku z zaistaniala sytuacja (regresja).

-chce mleczko z butli, chce ubrac pampersa;

- pojawiaja się nocne leki (duza potrzeba ze strony dziecka do bliskiego kontaktu z rodzicem)

- moczenie nocne

- kazda forma agresji skierowana na rozne obiekty

- niechęć do nocnika

- rozne formy złośliwości - zabawa glosna, gdy akurat młodsze dziecko spi, a starsze o tyn wie;

Wszystko to jest odreagowaniem tego ze dziecko zostalo „zdetronizowane” ;)

BUNT DWULATKA (ale pozniej kryzys 3 latka i znow bunt w okresie 3,5 roku)

Należy pamiętać o tym ze maly dwulatke jest buntownikiem z wyboru - właściwość rozwojowa. Co robic?

- być cierpliwym - jedna z najbardziej skutecznych metod oddziaływania

- nabrac dystansu do tego, co się dzieje (przed awantura zapytac się „czy warto?” - jeśli chodzi o kwestie relacji -> czy przeprosi czy nie, czy posprząta czy nie - tu trzeba być bardziej stanowczym, odchodzimy od refleksyjności)

- krotkie, konkretne polecenia wydawane w sposób jasny - musi to być dla dziecka czytelne; jeśli powtarzamy to powtarzamy w takiej samej formie -> technika „zdartej plyty”

- obniżenie oczekiwan do minimum w tym okresie względem dziecka

- stosowanie zabezpieczen w domu; można stosowac np. system naklejek ale i tak nic nie zastapi barierki ;p

- znaleźć ujscie energii - należy pozwolic dziecku wyladowac energie, zmęczyć aby ta energia, która się nagromadza miala ujscie

- odwracanie uwagi dziecka

- antycypacja rodzica - przewidywanie; nalezy pamiętać ze dziecko jest nieprzewidywalne nie wiadomo jak zachowa się w danej sytuacji

Najważniejszym zadaniem okresu niemowlęcego jest wykształcenie stylu przywiązywania się - najwazniejsza funkcja tego co dzieje się w tym okresie zycia dziecka:

KONCEPCJA PRZYWIAZANIA BOWLBY'EGO

4 fazy rozwoju przywiązania

1. orientacja i sygnalizowanie bez wyroznienai figury - pierwsze 3 miesiace zycia; najważniejsze przejawy - nie rozpoznaje, ale roznicuje glos ludzki od dzweku muzyki, nie jest w stanie jednoznacznie odróżnić osobya - ale mame wyroznia ;) wysyla duzo sygnałów zapraszających do kontaktu lecz robi to bez wyrznienia figury; jeski placze to w przestrzen; zadaniem rodzicow w tym momencie jest wrażliwość na te sygnaly oraz trafne rozpoznawanie tych sygnałów oraz ustaleni pewnej rutyny, opieki nad dzieckiem - czyli porządek dnia, pewne powtarzalne czynności

2. orientacja i sygnalizowanie do wyróżnionej figury - 3 do 6 miesiecy; inicjowanie kontaktu przez dziecko z wybrana, wyrozniona figura; stopniowe przejmowanie kontroli w interakcjach przez dziecko; zadaa rodzica w tym etapie to stymulowanie, ale i regulowanie pobudzenia u dziecka - nie przypadkiem zabawki które zaczynaja sie od 3 miesiaca zycia wpływają stymulujaco na rozwoj dziecka

3. utrzymywanie bliskości z wyrozniona figurą - od 6 miesiecy do 2,5 roku; działamy na rzec zbudowania stalej relacji; coraz bardziej swiadome regulowanie przez dziecko natężenia kontaktu, bliskości z wyrozniona figurą; figura jako bezpieczna baza- jest nia rodzic (dziecko do mniej wiecej 2 - 2,5 jest bardzo aktywne rozwojowo ale tylko wtedy gdy ma mame w zasiegu swojego wzroku); zadaniem rodzica jest współuczestniczenie w regulacji pobudzenia

4. kształtowanie relacji partnerskich - od 2,5 roku w zwyż; wyodrębnienie całkowite - odizolowanie w sesnei psychicznym -> ja i figura (dwie rozne rzeczy, dwie osoby); nabywanie umiejetenosci wglądu w motywy figury; nadal figura jest bezpieczna baza - dziecko kiedy rodzica potrzebuje to do niego wraca; zadania rodzica to wybiorcza pomoc w regulacji pobudzenia (wtedy kiedy jest potrzeba rodzic się angazuje i pomaga zadziałać żeby zredukowac pobudzenie); pomoc nauka, kasztaltowanie ekspresji emocjonalnej (szczególnie ekspresja napiecia)

Styke sa sztywne - jak raz się uksztaltuje to do konca zycia zostaje

AINSWORTH - style wytyczaja sciezki dalszego rozwoju; można je modyfikowac

Dzis odchodzi się od takiego stylu myslenia (4 style) - chodzi o sile przywiązania, natężenie

4 STYLE PRZYWIAZANIA

Do ukończenia 1 roku zycia przez dziecko można sprawdzic z ponad 80% pewnością jaki styl uksztaltuje się u dziecka - najczęściej jest to styl jaki prezentuje mama. Natomiast jego wlasny styl może kształtować się do 2 roku zycia.

1. Styl lekowy (unikowi) - dominuje lek

2. Styl nerowowo- ambiwalentny POZABEZPIECZNE STYLE PRZWIAZANIA

3. Styl dezorganizacji

4. Styl bezpieczny

Jakie dzialania rodzicow doprowadzaja do wykształtowania się konkretnego stylu?

1.

- autorytaryzm - arbitralność reacji (te rodziny gdzie dzieci glosu nie maja);

- zahamowania w ekspresji emocjonalnej

- unikanie kontaktu cielesnego z dzieckiem

- odtracanie dziecka, ale wtedy kiedy dziecko wyraza negatywne emocje - brak umiejętności regulowania emocji dziecka (szczególnie tych negatywnych)

- slaba empatia emocjonalna - slaby decentryzm u rodzicow - trudność spojrzenia na sytuacje oczami dziecka

W dorosłości: leki, trudności w wchodzenie w związki - związki płytkie

2.

- nieprzewidywalnosc reakcji rodzica - dziecko nie wie z jaka reakcja się spotka, zmienność, brak konsekwencji

- niska dostępność psychologiczna - brak reakcji na sygnaly, które wysyla dziecko

-czeste ignorowanie sygnałów pochodzących od dziecka

- regulowanie potrzeb dziecka przez pryzmat nastroju rodzica

3.

- alkoholizm opiekunow

- choroba psychiczna opiekunow (rozne odmiany chorob) - wiaza się one z niska dostępnością psychologiczna

- niski status spoleczno - ekonomiczny

- najróżniejsze formy krzywdzenia dziecka np. celowe wywoływanie poczucia winy u dziecka

- nieprzewidywalnosc owocujaca doznawaniem przez dziecka dwóch skrajnyh stanow emocjonalnych: potrzeba miłości, bliskości, oparcia ze strony rodzica a z drugiej strony lek

WYZNACZNIKI STYLOW PRZYWIAZYWANIA SIĘ (jeśli nie sa spełnione zaczynaja wyksztakcac się pozabezpieczne style przywiązania)

- jakość opieki, jakość relacji (wszystkie dzialania ukierunkowane na zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa) - na te jakość relacji budowanej z dzieckiem wpływ maja dwie grupy czynnikow:

1. Pośrednie

- doświadczenia z dzieciństwa opiekuna - znaczenie ma sam styl ukształtowany się u rodzica, ale bardzo wazne jest czy rodzic doswadczal jakis traumatycznych zdarzen

- cechy osobowości opiekuna - najważniejsza cecha jest to obraz siebie - im wyższe poczucie wlasnej wartości, tym wyższe prawdopodobieństwo do utworzenia u dziecka bezpiecznego stylu przywiązania; kolejna cecha jest sila ego - im ego bardziej stabilne, spojne tym bardziej tendencja do przejawiania styl bezpiecznego u dziecka; zaburzenia nastroju- koreluja negatywnie; ale tez cechy optymizm, niezlanosc, zdolność do dostosowywana się (elastycznosc) oraz czułość - koreluja pozytywnie z przejawieniem sie bezpiecznego stylu przywiązania

- aktualny kontekst społeczny - do wzięcia pod wuage jest: relacja z partnerem, malzenska, po drugie zwizaki, relacje rodzinne; relacje sasiedzke również bierze się pod uwage. Zwracamy również uwage na placowki społeczne czyli profesjonalna opieka dla rodziny

2. Bezpośrednie - ważniejsze; znajduje się tu:

- czynnik zewnętrzny -> jakość sprawowanej opieki (to co nie zalezy od cech dziecka ale to co rodzic mu oferuje)

Mowi się tu o jednym waznym pojeciu, które decyduje:

Wrażliwość macierzyńska - całość emocjonalnych, behawioralnych i poznawczych kompetencji opiekuna, które sa wykorzystywane w budowaniu relacji z dzieckiem

Czym się przejawia:

- stale nakierowanie uwagi na dziecko - ale mamy zwrocic uwage żeby to nie stalo się patologiczne - musi być wyposrodkowane

- prawidłowe interpretowanie sygnałów wysylanych przez dziecko

- podejmowanie takich działań, kotre sa nakierowane na zaspokojenie potrzeb dziecka

- sprawdzenie czy potrzeba dziecka zostala zaspokojona - etap, o którym amy często zapominaja - moment i sposób zakończenia relacji z dzieckiem

- czynnik wewnętrzny -> temperament

*Do konca 1 roku zycia można spełniać wszystkie zachcianki dziecka, bo nie jest ono w tym stanie manipulowac rodzicem*

Sa to dwa skrajne podejścia. Najlepsze jest podejście integrujace te dwa czynniki.

OKRES PONIEMOWLECY

Jakość sprawowanej opieki i style przywiązywania się przez większość koncepcji jest zaliczana do zadan znajdujących się stylu niemowlęcym czasami przeciąga się na styl poniemowlecym

Najważniejszym czynnikiem, celem do którego zmierza dziecko w tej fazie jest samoregulacja - dzieki niej stajemy się autonomicznym człowiekiem. Kilka efektow rozwojowych, który w całości tworza nam autonomie, te efekty zaczynamy realizowac wlasnie w okresie poniemowlecym

1. poczucie wolnej woli

2. pewność siebie

3. poczucie sprawstwa

4. samodzielność

5. samokontrola (procesy emocjonalne, fizjologiczne oraz poznawcze)

6. poczucie wlasnej odrębności

Są to kluczowe elementy warunkujące poczucie autonomi. Po to żeby w ogole zaczac mowi o towrzenu się procesu autonomi musimy zaczac kształtować w sobie samoregulacje.

SAMOREGULACJA - zinternalizowana umiejętność regulowania emocji, uwagi i zachowania w odpowiedzi na wewnętrzne oraz zewnętrzne działające bodzce

Trzy nowe formy kontroli w okresie poniemowlecym:

1. panowanie nad soba i otoczeniem - dziecko staje się coraz bardziej niezależne

2. kontrola emocji - jakie emocje i zachowania dziecko podejmuje

3. kontrola dotyczaca relacji budowanych pomiedzy dzieckiem a otoczenie - czynnikiem umożliwiającym jest mowa, jezyk

Bardzo waznym czynnikiem wyznaczającym poziom samoregulacji jest umiejętność odraczania gratyfikacji (czy dziecko jest w stanie chwile poczekac na nagrode); umiejętność hamowania zachowan impulsywnych; umiejętność organizacji dzialania dziecka w sytuacji zadaniowej - chodzi o zadanie kilkuetapowe, sytuacje wielopoziomowa, czynność rozlozona na wiele podczynnosci

Trzy wazne obszary rozwoju dziecka w okresie poniemowlecym, jednoczesnie z tymi trzema obszarami rozwojowymi będą wiązały się pewne zagrozenia zwazane z tym okresem rozwojowym:

1. Temperament

Jest składnikiem sztywnym, trudnym do pracy (wrodzony, niemożliwy do zmiany);

Przejawy temperamentu:

- aktywność dziecka

- reaktywnosc emocjonalna

- gotowość do łagodzenia pewnych napiec emocjonalnych

- relacje spoleczne

Impulsywność i niestabilność - dwa najważniejsze wymiary temperamentu

Zadania dla rodzica - zeby radzc sobie z temperamentalnymi historiami:

- opanowanie restrykcyjnosci

- nie wycofywac się z relacji z dzieckiem

- nie porowywac poziomu wykonanych czynności, zadan przez dziecko z poziomem wykonania zadania przez rodzica

- nie wywoływać, nie wzbudzac wstydu (chwalic dziecko)

2. Jakosc kontroli i wsparcia ze strony rodzicow

Chodzi o poziom kontroli oddziaływań dziecka ze strony rodzica. Dziecko ciagle jeszcze musi być kontrolowane przez rodzica.

- nadmierna kontrola. Konsekwencje:

niszczenie aktywności, spontaniczności w działaniach dziecka, wywoływanie wstydu u dziecka.

Dzialania, które sa przejawem nadmiernej kontroli:

czeste ocenianie dziecka, dokonywanie porównań z innymi dziecmi, zawstydzanie dziecka w obecności innych

- brak kontroli. Konsekwencje:

lek przed wlasnymi reakcjami, emocjami

Dzialania, które sa przejawem braku kontroli:

zbyt duza łagodność, niekonsekwencja w dzialaniu rodzica, niejasno sformuowane zasady, oczekiwania

Wyznaczniki budowania dobrej jakości realcji dziecka z rodzicem:

- nie być autorytarnym rodzicem

- nie wycofywac się, być konsekwetnym

- nie być zbyt kontrolującym rodzicem

3. Kompetencje poznawcze i językowe dziecka - umiejętności komunikacyjne

Koncepcja kodow komunikacyjnych Berstein'a. Stwierdzil on ze istnieje cos takiego jak kod komunikacyjny. Wyróżnił dwa rodzaje kodow:

- zamkniete - pozycjonalny (mala częstotliwość wymienianych aktow komunikacyjnych w rodzinie, emocje wyrazane sa pozawerbalnie - nie mowi się o emocjach; taki kod gdzie rodzina nastawiona jest na komunikaty TY; mowa w takim kodzie jest środkiem kontroli - nie ma umiejętność kontroli w inny sposób; w takich rodzinach gdzie status spoleczo -ekonomiczny jest nizszy, a takxe pozom wykształcenia jest nizszt; jest to uboższy kod - mniejszy zasob slownctwa, skromniejsze formy; w tych rodzinach z dziecmi się nie rozmawia „socjalizacja jednostronna” - tylko jedna strona decyduje, druga ma wykonywac polecenia)

- otwarte - rozwiniety (taki kod, w ktonym jest duza częstotliwość wymiany komunikatow pomiedzy członkami rodziny; bardzo duzo komunikatow JA - podkreslona podmiotowość każdego członka rodziny, w tym również podmiotowość dziecka; rodziny, w których z dzieckiem się rozmawia; kod , który dominuje w rodzicach o wysokim poziomie intelektualnym, o dobrym statusie ekonomicznym i społecznym; rodziny posługujące się tym kodem wyrażają emocje werbalnie - mowe się o nich)

Stwierdzil ze one sa bardzo intensywnie zwiane z kultura, w której rodzina funkcjonuje.

BUNT TRZYLATKA

---