Zgodnie z Konwencją karnety TIR w Polsce wydawane są jedynie przez Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce (ZMPD) z siedzibą w Warszawie osobom, którym władze celne nie odmówiły prawa do korzystania z procedury TIR. Organem wydającym jest Dyrektor Izby Celnej w Warszawie. Zainteresowana osoba składa wniosek z dołączonymi do niego dokumentami w biurze ZMPD.
Między innymi pisemne zobowiązanie wobec Zrzeszenia, że przewoźnik będzie stosować się do formalności celnych Konwencji TIR w urzędach celnych wyjściowych, przejściowych i docelowych, do uiszczania należnych kwot, do umożliwienia ZMPD sprawdzanie informacji dotyczących spełniania określonych minimalnych warunków i wymogów tj. : licencja na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego lub inny dokument potwierdzający możliwość wykonywania regularnych przewozów, oraz opinia o sytuacji finansowej wnioskodawcy wydaną przez bank prowadzący jego rachunek rozliczeniowy.
Przed wydaniem pierwszego karnetu TIR dopuszczony do systemu TIR przewoźnik zobligowany jest do złożenia wymaganych zabezpieczeń i gwarancji w wysokości ustalonej przez Zrzeszenie oraz odbyć w tym zakresie szkolenie podstawowe.
Dokumentem, procedury TIR jest Karnet TIR. Spełnia on podwójną rolę. Jest dokumentem celnym oraz gwarancyjnym. Kwota gwarancyjna każdego karnetu TIR wynosi 60 000 EUR w krajach Unii Europejskiej, w Rosji, Kazachstanie, Mołdawii, Serbii, na Białorusi, Ukrainie oraz 50 000 USD w pozostałych państwach Stronach Konwencji TIR. Zasadą jest, że jeden karnet można wykorzystać na jedną podróż - na jeden pojazd lub zespół pojazdów (kontener lub zespół kontenerów).
W ZMPD w Polsce dostępne są karnety 4 i 14-woletowe ( kartowej ) . Karnet najmniejszy tzn. 4-woletowy wykorzystywany jest do najprostszych transportów: jeden urząd celny wyjściowy, jedna granica i jeden urząd celny docelowy. Każda dodatkowa granica celna, a więc kolejne przejściowe urzędy celne i każdy dodatkowy urząd celny wyjściowy lub docelowy wymagają dodatkowej pary woletów.
Każdy karnet TIR ma określony nieprzekraczalny termin ważności i wynosi 60 dni od daty wydania karnetu posiadaczowi. Data ważności jest umieszczona na okładce karnetu w polu nr 1. Najpóźniej tego dnia można otworzyć karnet w wyjściowym urzędzie celnym. Karnet pozostaje ważny do czasu zakończenia podróży i zamknięcia procedury TIR w docelowym urzędzie celnym. Karnety, którym upłynął termin ważności i nie zostały otwarte w terminie, stają się dokumentami nieważnymi i nie można ich wykorzystać. Przedstawienie takiego karnetu TIR w urzędzie celnym może skutkować wstrzymaniem wydawania karnetów przez ZMPD.
Osobą uprawnioną do posługiwania się karnetem TIR jest jego posiadacz wymieniony w polu nr 3 okładki karnetu i jest on odpowiedzialny za prawidłowe wypełnienie karnetu w polach 6-12 na okładce karnetu oraz w polach 2-15 na wszystkich woletach. Posiadacz jest zobowiązany do przedstawienia pojazdu wraz z towarem, karnetem TIR i innymi dokumentami w wyjściowym urzędzie celnym, w każdym przejściowym (granicznym) oraz w docelowym urzędzie celnym.
Nie ma możliwości odstępowania karnetów TIR osobom trzecim. Posiadacz zobowiązany jest do pozostawienia u siebie w firmie kopii każdego wykorzystanego karnetu TIR przed zwróceniem go do biura ZMPD. Regulamin Używania Karnetów TIR.
Regulamin Używania Karnetów TIR znajduje się na wewnętrznej stronie okładki (wersja angielska i francuska). Polska wersja językowa zamieszczona została na odwrocie żółtego manifestu towarów. Zawiera on podstawowe i najważniejsze informacje dotyczące zasad korzystania z karnetu TIR, z którymi każdy kierowca powinien dokładnie się zapoznać. Należy pamiętać, że to właśnie kierowca, w imieniu przewoźnika, wykonuje transport w procedurze TIR, a więc powinien on znać przepisy z zakresu Konwencji TIR.
Pod osłoną karnetów TIR można przewozić prawie wszystkie towary. Ograniczenia w przewozach dotyczą wyłącznie papierosów i alkoholi - całkowicie wykluczone. Piwo, wino oraz tytoń surowy służący do wyrobu papierosów są dozwolone do transportu w ramach procedury TIR.
Zgodnie z Konwencją TIR przewozy w ramach procedury TIR można wykonywać wyłącznie uznanymi pojazdami i kontenerami. Każdy pojazd musi posiadać ważne "Świadectwo uznania pojazdu drogowego", które wydawane jest przez władze celne właściwe dla siedziby firmy. Kontenery posiadają tzw. tabliczki uznaniowe. Świadectwo uznania jest dowodem na to, że dany pojazd może być wykorzystany do przewozu w procedurze TIR i że można nałożyć zamknięcia celne w taki sposób, aby nie było możliwości dostania się do środka pojazdu bez pozostawienia widocznych śladów. Ten dokument musi zawsze w oryginale znajdować się w pojeździe wykonującym przewóz pod osłoną karnetu TIR. Wyjątek: świadectwo uznania nie jest wymagane do przewozu towarów ciężkich i przestrzennych, jak również żywych zwierząt. W takim przypadku wykorzystywany jest tzw. karnet otwarty. Jest on opatrzony pieczątką "HEAVY OR BULKY GOODS", która jest przystawiana na takim karnecie w ZMPD, na prośbę posiadacza.
W przypadku utraty karnetu TIR (kradzież, zagubienie, zniszczenie, zatrzymanie przez władze celne) należy ten fakt niezwłocznie zgłosić do ZMPD. Jeżeli utracony karnet jest niewykorzystany lub wykorzystany, ale niepotwierdzony przez władze celne w systemie elektronicznym, przewoźnik ma obowiązek złożenia dodatkowego zabezpieczenia finansowego w wysokości równowartości 2 000 USD na okres 27 miesięcy. Każdy odzyskany lub odnaleziony karnet TIR należy niezwłocznie zwrócić do ZMPD.
Karnet TIR jest wypełniany przez: stowarzyszenie, wydające władze celne krajów przejazdu i przez przewoźnika przed rozpoczęciem każdej podróży w polach: od 6 do 12 na okładce, oraz na manifeście towarów i wszystkich woletach - pola od 2 do 15. Manifest towarów zawsze pozostaje w karnecie. Wolet nr 1 służy do otwierania operacji TIR, natomiast wolet nr 2 do jej zamykania. Szczegóły opisane zostały w broszurze. Posiadacz wymieniony w polu nr 3 okładki karnetu i w polu nr 4 na woletach jest odpowiedzialny za prawidłowe wypełnienie karnetu w polach 6-12 na okładce karnetu oraz w polach 2-15 na wszystkich wewnętrznych odcinkach. Karnet TIR powinien być wypełniony na wszystkich woletach, niezależnie od tego, ile z nich będzie wykorzystanych na daną podróż.
W trakcie przewozu ładunku pod osłoną karnetu TIR mogą wystąpić różne zakłócenia realizowanej procedury np. kradzież ładunku, awaria pojazdu czy wypadek drogowy. Tryb postępowania w takich sytuacjach opisany jest w Regulaminie używania karnetu TIR w części C. Regulamin ten znajduje się w każdym karnecie w polskiej wersji językowej.
Jeżeli w czasie drogi zamknięcie celne zostało przypadkowo zerwane lub towary uległy zniszczeniu bądź zostały uszkodzone, przewoźnik powinien natychmiast zwrócić się do najbliższego urzędu celnego i/lub policji. Informacja o zdarzeniu powinna się znaleźć w protokóle zajścia, zamieszczonym w karnecie i/lub w protokóle sporządzonym przez policję. W razie wypadku powodującego konieczność przeładowania towarów na inny pojazd lub do innego kontenera, przeładunek ten może być dokonany tylko w obecności przedstawiciela jednej z władz wymienionych powyżej. Władza ta również sporządzi protokół zajścia.
W razie bezpośrednio grożącego niebezpieczeństwa powodującego konieczność natychmiastowego wyładunku towarów w całości lub w części, przewoźnik może według własnego uznania podjąć kroki bez wzywania lub bez oczekiwania interwencji ww. władz. Powinien on wówczas udowodnić, że był zmuszony tak postąpić dla ratowania pojazdu, kontenera lub jego ładunku i niezwłocznie po zastosowaniu najpilniejszych środków zabezpieczających zawiadomić odpowiednie władze w celu stwierdzenia tych faktów, sprawdzenia ładunku, nałożenia zamknięcia celnego na pojazd lub kontener oraz sporządzenia protokołu zajścia. Pozostaje on w karnecie TIR aż do przybycia do docelowego urzędu celnego. Skradziony ładunek traktowany jest jako usunięty spod dozoru celnego i wprowadzony do obrotu z pominięciem władz celnych. Dlatego też kradzież ładunku dokonana w trakcie wykonywania operacji transportowej nie zwalnia przewoźnika od zapłacenia cła i podatku za utracony towar.
Posiadacz karnetu TIR może ubiegać się o zwrot kwot zapłaconych należności celnych i podatkowych, wymierzonych przez władze celne, za utracony ładunek w wyniku kradzieży, jedynie po spełnieniu niżej wymienionych warunków: Niezwłocznego (tj. w terminie do 7 dni) poinformowania ZMPD w formie pisemnej o fakcie kradzieży ładunku. Zgłoszenia kradzieży na policję i uzyskania raportu policji w tej sprawie. Z chwilą otrzymania decyzji z Urzędu Celnego, wymierzającej należności celne i podatkowe uregulowania ich w terminie 30 dni od daty jej otrzymania oraz przedstawienia w ZMPD dowodu wpłaty z wnioskiem o zwrot zapłaconej kwoty. Ścisłej współpracy z ZMPD (niezwłoczne udzielanie odpowiedzi na otrzymaną korespondencję i dostarczanie żądanych dokumentów). Nieprzestrzeganie powyższych zasad i terminów spowoduje, iż Posiadacz karnetu TIR nie będzie mógł ubiegać się o zwrot poniesionych kosztów.
|