Tranzyt Międzynarodowy. Konwencja TIR WPT ATA

MWSLiT Wrocław

Wspólna Procedura Tranzytowa WPT

Tranzyt międzynarodowy to procedura polegająca na przemieszczaniu się zagranicznych towarów (w określonych przypadkach także towarów krajowych) przez terytorium jakiegoś państwa; pod dozorem celnym. Polska należy do ważniejszych krajów tranzytowych w Europie. W większości krajów europejskich, w tym w Polsce, stosuje się krajową procedurę tranzytową, procedurę TIR oraz wspólną (wspólnotową) procedurę tranzytową WPT.

Procedura wspólnego tranzytu odnosi się w szczególności do transportu drogowego a w uproszczonej formie także do transportu kolejowego, morskiego, lotniczego i przesyłowego (rurociągowego). WPT jest stosowana gdy podczas przewozu następuje przekroczenie co najmniej jednej granicy pomiędzy krajami, które podpisały Konwencję.
System WPT pozwala na usprawnienie przewozu przez przejścia graniczne oraz ułatwia stosowanie procedury tranzytowej. Do wspólnej procedury tranzytowej należą kraje Wspólnoty Europejskiej oraz EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu). Polska przystąpiła do Konwencji 30.06.1996r.

WPT dzieli się na kilka procedur:

Procedura T1 - mogą być nią objęte towary niewspólnotowe, czyli nie pochodzące z krajów Wspólnoty
Procedura T2 - mogą być nią objęte towary wspólnotowe, a więc takie, które zostały całkowicie uzyskane lub wytworzone na obszarze celnym Wspólnoty lub towary, które pochodzą z kraju nie należącego do obszaru celnego Wspólnoty jednak znajdują się w wolnym obrocie w jednym z państw członkowskich.
Przy przewozach towarów z zastosowaniem procedury T1 lub T2, zwłaszcza przy podziale, przeładunku lub zestawianiu przesyłek, towary nie mogą być doładowywane, wyładowywane lub zamieniane.

Jeżeli między Umawiającymi się Stronami a krajem trzecim brak jest umowy WPT procedura może być zastosowana do przewozu towarów przez ten kraj trzeci tylko wówczas, gdy przewóz ten dokonywany jest z zastosowaniem jednego dokumentu przewozowego, wystawionego na obszarze Umawiającej się Strony - działanie tej procedury jest zawieszone na obszarze kraju trzeciego. Urzędy wymienione w WPT to : Urząd celny wyjścia - dokonuje się w nim objęcia towarów procedurą WPT, Urząd celny tranzytowy (urząd przywozu i wywozu), Urząd celny przeznaczenia - następuje w nim zakończenie procedury WPT, Urząd składania gwarancji - przy przewozach drogowych należy złożyć oświadczenie o udzieleniu gwarancji generalnej lub ryczałtowej. Nota tranzytowa - to dokument, na podstawie którego odbywa się przewóz towarów.

Aby zrealizować procedurę WPT główny zobowiązany musi albo sam albo poprzez wyznaczenie upoważnionego przedstawiciela złożyć zgłoszenie w urzędzie celnym wyjścia. Zgłoszenie dokonuje się na formularzu SAD (kartka 1, 4, 5, 7), który staje się następnie notą tranzytową. Jeśli ma być zgłoszonych wiele pozycji towarowych (nie więcej niż 99), to należy złożyć formularz uzupełniający SAD-BIS lub listy towarowe dołączone do formularza SAD. Oprócz tego trzeba dołączyć dokumenty przewozowe (list CMR), potwierdzenie uzyskania gwarancji oraz inne dokumenty wymagane na podstawie odrębnych przepisów.

W urzędzie celnym wyjścia zostaje określony termin dostarczenia towarów do miejsca przeznaczenia (termin ten nie powinien wynosić więcej niż 8 dni, z ważnych przyczyn może ulec wydłużeniu). W urzędach celnych tranzytowych składane są formularze TC10 czyli świadectwo przekroczenia granicy. Dokument ten jest dowodem dla urzędu celnego granicznego, że towar wjechał na terytorium danego kraju.

Konwencja TIR

System TIR to inaczej międzynarodowy tranzyt celny, którego funkcjonowanie oparte jest na przepisach Konwencji celnej dotyczącej między- narodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR (Konwencja TIR), sporządzonej w Genewie dnia 14.11.1975 r. Jest to jedyny uniwersalny system umożliwiający przemieszczanie ładunków pod zamknięciem celnym w pojazdach lub kontenerach oznakowanych biało-niebieską tablicą TIR.. System TIR oparty jest na pięciu głównych zasadach: 1. towary są przewożone w zatwierdzonych pojazdach i kontenerach pod zamknięciami celnymi; 2. podczas przewozu TIR należności celne i podatkowe są zawieszone i zabezpieczone przez system gwarancji uznawanych na poziomie międzynarodowym. Stowarzyszenia poręczające każdego kraju gwarantują zapłatę wszelkich należności celnych i innych opłat, które mogą powstać w tym kraju, w przypadku wystąpienia nieprawidłowości w realizacji procedury TIR. Każdy kraj wyznacza swój limit gwarancji, ale zalecaną kwotą maksymalną, której można dochodzić od każdego stowarzyszenia poręczającego jest 50 000 USD (w przypadku Wspólnoty: 60 000 EUR lub równowartość w walucie krajowej); 3. towary są przewożone pod osłoną międzynarodowego dokumentu, karnetu TIR, który jest jednocześnie dokumentem zaświadczającym o istnieniu gwarancji i dokumentem celnym uznawanym w kraju wyjścia, kraju tranzytowym i kraju przeznaczenia. Karnety są drukowane i wydawane przez Międzynarodową Unię Transportu Drogowego (IRU) krajowym stowarzyszeniom poręczającym. W Polsce jest to Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych ( ZMPD). Karnet TIR jest ważny wyłącznie na jeden przewóz TIR. Karnet zostaje otwarty w kraju wyjścia i służy jako dokument celny w kraju wyjścia, kraju tranzytowym i kraju przeznaczenia; Karnet TIR, zgodnie z załącznikiem 1. do Konwencji TIR składa się z okładki (w jęz. franc. couverture, w jęz. ang. cover) i kart (w jęz. franc. i ang. page), umieszczonych parami (nr 1 w kolorze białym i nr 2 w kolorze zielonym). Kartę stanowią: pozostający w karnecie grzbiet (w jęz. franc. souche, w jęz. ang. counterfoil) i odrywany odcinek (w jęz. franc. volet, w jęz. ang. voucher).4. środki kontroli celnej zastosowane w kraju wyjścia są uznawane przez kraje tranzytowe i kraje przeznaczenia. W związku z tym towary przewożone w ramach procedury TIR pod zamknięciami celnymi w pojazdach lub kontenerach z zasady nie będą podlegały kontroli celnej w urzędach celnych tranzytowych; 5. w celu kontroli dostępu do procedury TIR, krajowe stowarzyszenia poręczające, które zamierzają wydawać karnety TIR i osoby chcące z takich karnetów korzystać, muszą spełnić minimalne warunki i wymogi oraz muszą posiadać pozwolenie właściwych władz (z reguły władz celnych) Przewóz w procedurze TIR składa się z sekwencji operacji TIR. W każdej z Umawiających się Stron operacja TIR rozpoczyna się w urzędzie celnym wyjścia/wprowadzenia i kończy się w urzędzie przeznaczenia lub wyprowadzenia. Każda operacja jest nadzorowana w podobny sposób jak wspólna/wspólnotowa procedura tranzytowa poprzez wykorzystanie oddzielnych zestawów odcinków nr 1 i 2 karnetu TIR. Urząd celny wyjścia/wprowadzenia odrywa odcinek nr 1 z karnetu TIR. Urząd celny przeznaczenia/wyprowadzenia tej samej Umawiającej się Strony odrywa odcinek nr 2 i odsyła go do urzędu wyjścia lub do urzędu centralnego w celu porównania danych z odcinkiem nr 1, co pozwala na zwolnienie operacji. Podobna procedura ma miejsce w każdej Umawiającej się Stronie, przez obszar której następuje przewóz towarów w procedurze TIR. Jedna operacja TIR może angażować kilka urzędów wyjścia i przeznaczenia, pod warunkiem, że ich całkowita liczba nie przekroczy czterech. Dla każdego dodatkowego urzędu wyjścia lub urzędu przeznaczenia przeznaczony jest zestaw odcinków nr 1 i 2. Dla celów tej procedury przyjmuje się, że obszar celny Wspólnoty tworzy jedno terytorium. Warunkiem koniecznym jest, aby część przewozu TIR następowała transportem drogowym, a pojazd lub kontener były wyposażone w tabliczki TIR podczas trwania operacji.

Konwencja A.T.A

Karnet ATA - międzynarodowy dokument celny, który umożliwia i usprawnia odprawę celną towarów, wywożonych tymczasowo, np. w celach akwizycyjnych czy wystawienniczych. Wydawanie karnetów ATA i jego użycie jest uregulowane Konwencją o Tymczasowej Odprawie Celnej podpisanej w Stambule 26 lipca 1990. ATA pochodzi od kombinacji terminu w języku francuskim Admission Temporaire i angielskim Temporary Admission.
Karnet ATA eliminuje zawiłą procedurę celną związaną z odprawą czasową. Użytkownik karnetu nie musi wypełniać dokumentu SAD, deklaracji celnych, czy też składać depozytów na wszystkich przekraczanych granicach. Wzór tego dokumentu i sposób jego użycia zostały opracowane przez Radę Współpracy Celnej z pomocą Międzynarodowego Biura Izb Handlowych, działającego przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w Paryżu. Prawo do wydawania karnetów posiadają afiliowane przy Międzynarodowej Izbie Handlowej organizacje handlowe, krajów które przystąpiły do Konwencji. W Polsce jest to Krajowa Izba Gospodarcza. Całym systemem ATA zarządza Międzynarodowe Biuro Izb Handlowych. Konwencja ATA przewiduje następujące kategorie towarów, które mogą być przewożone z zastosowaniem karnetu ATA:

- próbki i wzory handlowe: wywożone za granicę w celach akwizycji, rozpoznania rynku, zademonstrowania wzorów przed zawarciem kontraktu handlowego,

- towary przeznaczone na targi i wystawy: wszelkiego rodzaju eksponaty, obudowy stoisk, wystrój stoisk itp.,

- wyposażenie zawodowe: sprzęt filmowy i telewizyjny, rekwizyty teatralne, instrumenty muzyczne, sprzęt sportowy, aparatura badawcza, narzędzia itp

Karnet ATA upoważnia do przewożenia towarów przez terytoria państw sygnatariuszy Konwencji. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej karnet ATA nie jest wymagany do przewozu towarów w ramach Unii.

Prawo do nabywania karnetów przysługuje zarówno osobom prawnym, jak też fizycznym, po złożeniu kopii odpowiednich dokumentów poświadczonych notarialnie za zgodność z oryginałem (REGON, wpis do rejestru o działalności gospodarczej, NIP) oraz ewentualnie dodatkowego zabezpieczenia gotówkowego. Karnet ATA jest ważny 12 miesięcy od daty wydania, należy jednak przestrzegać terminu powrotnego wywozu, wyznaczonego przez odpowiedni urząd celny. Przekroczenie terminu odprawy czasowej wiąże się z koniecznością uiszczenia opłat celnych. Termin ważności karnetu ATA nie może być przedłużany. Jednakże w niektórych przypadkach dopuszcza się jednorazowe zastąpienie karnetu ATA, który traci ważność - nowym, ważnym przez następne 12 miesięcy. Na podstawie karnetu ATA można wywieźć towar do jednego lub kilku krajów. Karnet ATA może być wykorzystywany wielokrotnie w okresie ważności (pod warunkiem, że lista towarów nie ulegnie zmianie). Na każdy kolejny wyjazd z Polski / Unii Europejskiej potrzebny jest dodatkowy komplet kart.

---