prawo konstytucyjne, prawo konstytucyjne

Cechy konstytucji:

1. szczególna treść: polega na zakresie i sposobie regulowanej przez konstytucję materii. Konstyt. to jedyna ustawa obowiązuj. w państwie ,która kompleksowo reguluje całokształt zagadnień dotycząc.:

1. zasad ustroju politycznego państwa

2. relacje między państwem a obywatelem, określenie podstawowych praw , wolności i obowiązków jednostki

3. normy określające stosunek prawa wewnętrznego do międzynarodowego.

2. szczególna forma:

- polega na szczególnej nazwie (sama nazwa konstytucja)

- polega na szczególnym trybie ustalania, uchwalania konstytucji oraz wszelkich zmian wprowadzanych do niej.

Chodzi tu o szczególne wymogi np. by dokonać zmiany konstytucji - potrzebne jest 2/3 głosów posłów .

3. najwyzsza moc prawna: jest to nadrzędność konstytucji w systemie prawa.

Konstytucja jest ustawą szczególną , ustawą zasadniczą ,a więc :

1-.jest zbiorem praw kardynalnych stanowiących fundament politycznego i społecznego ładu, gwarantuje prawa ,wolności i obowiązki jednostki.

2-.Zawiera podstawowe zasady dotyczące treści prawa , określa jego formy i tryb stanowienia(kompetencje organów do wydawania aktów prawnych określonego rodzaju)

3-.Zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii aktów normatywnych, jest więc aktem w tej hierarchii nadrzędnym.

Cechy Konstytucji jako ustawy zasadniczej.
- całościowo reguluje najważniejsze sprawy w państwie, tworzy podstawę i jest początkiem całego systemu prawnego w państwie, zawiera postanowienia odnoszące się do podstawowych zasad ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego państwa, organizacji, zadań i kompetencji oraz wzajemnych relacji między organami państwa a także podstawowe przepisy dotyczące samorządu terytorialnego , określa podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie
- ma najwyższą moc prawną: wszystkie inne ustawy i akty prawotwórcze muszą być z nią zgodne, służą one rozwijaniu i stosowaniu zasad zawartych w konstytucji
- jest uchwalana lub zmieniana przez najwyższy organ ustawodawczy państwie w specjalnym trybie legislacyjnym (który ma na celu uniemożliwić zmianę konstytucji w pochopny sposób), wymagającym znacznie wyższego stopnia zgodności poglądów na jej treść niż tryb wymagany dla uchwalenia innych ustaw
- nazwa „konstytucja” przysługuje tylko ustawie zasadniczej
- ma na celu zapewnienie stabilności państwa i poszanowanie praw obywateli
- podsumowując powyższe: konstytucja spośród ogółu ustaw wyróżnia się treścią, mocą prawną, trybem uchwalania lub zmieniania, nazwą i tym, że państwo ma tylko jedną konstytucję.

Ustrój państwowy jest kształtowany przez konstyt. Jest to caloksztalt organizacji państwa i metod działania władzy państwowej. Wyrozniamy:

-u. polityczny - elementy: ustalenie jest suwerenem (podmiot władzy najwyższej w państwie, jest źródłem sprawowania władzy np. naród, społeczeństwo) ; status jednostki w państwie (określenie jej uprawnień i obowiazkow) ; ustalenie organów władzy, struktury władzy i ich kontrola

-u. społ-gosp. -ustala sie na podstawie takich elementów jak: struktura własności (czy dominuje wł. prywatna czy publiczna); zakres wolności dział. gosp.; ustalenie poziomu spraw finansowych i socjalnych.

Zmiany konstytucji w latach 1989-1997.

1989- przywrócono f-cję Prezydenta, wzmocniono niezależność władzy sądown., utworzono Krajową Radę Sądownictwa, wprowadzono wybory prezydenta przez Zgrom.Narodowe (sejm+senat), Prezydent wybrany przez Zgrom.Narodowe to Jaruzelski, następny prezydent wybierany w wyborach powszechnych (lipiec 1989), w kwietniu - zmiana reformująca ówczesny ustrój, 29.12.1989 - zmiana nazwy państwa przywrócenie godła, zniesiono zapis że Polska jest państwem socjalistycznym, wprowadzono wolność działalności gospodarczej (zniesiono preferencje własności państwowej).

1990-08.03.1990-wprowadzenie samorząd terytorialnego, 27.09.1990 - wprowadzono powszechne wybory prezydenckie, 2 m-ce później pierwsze powszechne wybory prezydenckie.

1992 - ustawa o trybie uchwalenia konstytucji RP, tzw. mała konstytucja - akt prawny, który miał uchylić konstyt. z 1952 r. Przywrócono zasadę podziału władzy, częściowo ograniczono władzę prezydenta (zmniejszono z 4 do 3 przypadków na podstawie których mógł rozwiązać sejm), pozbawiono sejm przymiotu najwyższego organu władzy,wprowadzono konstruktywne wotum nieufności, zagwarantowano dochody własne

1997 - 02.04.97 ustawa konstytucyjna o trybie uchwalenia, uchwalona przez Zgrom.Narodowe, oficjalna data konstytucji 25.05.97 - referendum zatwierdzające.

Źródła prawa w Konstytucji

Zgodnie z postanowieniem źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są : Konstytucja, Ustawy, Ratyfikowane umowy międzynarodowe,Rozporządzenia

Konstytucja wyróżnia dwa rodzaje źródeł prawa :

1) źródła pr. powszechnie obowiązującego - obowiązują na całym terytorium RP,

*2) źródła prawa miejscowego - na obszarze działania organu, który je ustanowił ( akty prawa miejscow.).

Ad.1 są to akty prawne wiążące wszystkich, zarówno organy państwowe, jak też obywateli, ale również osoby i podmioty prawne znajdujące się pod jurysdykcją RP.

Z wyliczonych kategorii aktów prawnych określanych mianem źródeł prawa powszechnie obowiązującego wynika ich szczególny charakter. Są to akty ustanow. przez parlament, dot. to Konstytucji i ustaw. Są także wliczone akty prawne, które wchodzą w życie za zgodą parlamentu. Dot. to umów międzynarodowych, które do ratyfikacji ( dokonywanej przez Prezydenta) wymagają zgody parlamentu.

Do źródeł pr. powszechnie obowiązującego poza Konstyt., ustawami i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz rozporządzeniami należą : -rozporządzenia Prezydenta RP z mocą ustawy, które może on wydawać w okresie stanu wojennego, jeżeli sejm nie może zebrać się na posiedzenie.

Zamknięty katalog źródeł prawa - organy państwowe nie mają swobody tworzenia prawa powszechnie obowiązującego. Tylko zamknięta grupa organów państwowych może tworzyć to prawo (art.87).

Zasada podzialu wladz - zawarta jest w art. 10 Konstyt.. Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze wł. ustawod., wykonawczej i sądow. Władzę ustawod. sprawują Sejm i Senat, władz wykon. Prezydent RP i Rada Ministrów, a władz sądown. sądy i trybunały. Funkcja ustawodawcza (legislacyjna) polega na stanowieniu norm prawnych. Funkcja wykonawcza (egzekutywa) polega na wykonywaniu ustaw, ale także działanie na obszarach nie objętych regulacją ustawową. Funkcja wymierzania sprawiedliwości (judykatura) polega na rozstrzyganiu sporów prawnych przez nie

zawisły i niezależny organ.

Cechy ustawy - jest normatywnym aktem prawnym, wydawanym przez organ władzy zwierzchniej w państwie. W hierarchii aktów prawnych zajmuje ona miejsce o jeden stopień niższe niż konstytucja. Ustawa jest to :1 - akt parlamentu,2 - o charakterze normatywnym ,3 - zajmujący najwyższe miejsce w systemie źródeł prawa krajowego (podporządkowany konstytucji) , 4 -o nieograniczonym zakresie przedmiotowym, przy czym niektóre materie mogą być uregulowane tylko w drodze ustawy lub z jej wyraźnego upoważnienia, 5 - dochodzący do skutku w szczególnej procedurze, która w swych zasadniczych zrębach znajduje unormowanie konstytucyjne. W świetle art. 88 wszystkie akty prawne stanowione w Polsce muszą być ogłaszane, a zasady i tryb ich ogłaszania określa ustawa. Akty prawne powsz. obowiązującego prawa ogłaszane są Dz. Ustaw. Zarządzenie o ich ogłoszeniu wydaje odpowiedni organ, są w nim określone terminy w jakich czynność ta powinna się dokonać i w jakim dniu akt prawny wchodzi w życie. Miedzy ogłoszeniem aktu prawnego w Dz. U, a dniem jego wejścia w życie upływa pewien okres czas, zwany vacatio legis, niezbędny do upowszechnienia się znajomości organów państwa do jego stosowania..

Procedura uchwalania ustawy.

Przedłożenie Sejmowi projektu ustawy przez upoważniony do tego podmiot rozpoczyna kolejny etap postępowania ustawodawczego, mający doprowadzić do uchwalenia (ustanowienia) bądź odrzucenia ustawy. By projekt mógł stać się przedmiotem prac Sejmu (i jego organów) inicjatywie ustawodawczej należy „nadać bieg” w trybie i formie przewidzianej regulaminem. Prawo „nadania biegu inicjatywom ustawodawczym” należy do Marszałka Sejmu, do niego też należy wstępna kontrola projektu. Jeżeli projekt nie odpowiada wymogom formalnym, Marszałek Sejmu może zwrócić go wnioskodawcy. Może także, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, skierować projekt, co, do którego istnieje wątpliwość dotyczące jego zgodności z prawem, do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, celem wyrażenia opinii. Komisja większością 3\5 głosów może zaopiniować projekt jako niedopuszczalny. Rozpatrywanie projektów ustaw przez Sejm odbywa się według dość ściśle określonego porządku, obejmującego kolejne fazy postępowania, tradycyjnie nazywane „czytaniami”. Pierwsze czytanie w komisji ma na celu nie tylko rozpatrzenie ogólnych zasad projektu, ale też szczegółowych rozwiązań. Na tym etapie prac sejmowych mogą być zgłaszane poprawki. Drugie czytanie obejmuje: przedstawienie przez sprawozdawcę komisji sprawozdania o projekcie ustawy, przy czym nie może on przedstawiać innych wniosków niż zamieszczone w sprawozdaniu, przeprowadzenie debaty oraz zgłaszania poprawek i wniosków. Jeżeli poprawki nie zostały zgłoszone lub ich zgłoszenie nie spowodowało konieczności odesłania projektu do komisji, Sejm może niezwłocznie przystąpić do III czytania. Czytanie III obejmuje: przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji lub - jeżeli projekt ustawy nie został ponownie do niej skierowany - przedstawienie przez posła-sprawozdawcę poprawek i wniosków, które zostały zgłoszone podczas II czytania, oraz głosowanie - według ustalonego w regulaminie porządku - nad zgłoszonymi wnioskami i poprawkami, a także nad całością projektu. Zgodnie z art. 120 Konstytucji Sejm uchwala ustawy większością głosów w obecności, co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, chyba, że Konstytucji stanowi inaczej.

Rozporzadzenie - Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

Rozporządzenia Rady Ministrów powszechnie obowiązującego prawa : - rozporządzenie może być wydane tylko na podstawie ustawy co oznacza, że punktem wyjścia dla jego wydania musi być przepis zamieszczony w ustawie ustalający kompetencje do wydania rozporządzenia. Taki przepis ustawy określa się mianem upoważnienia Może mieć charakter fakultatywny ( przyzwalać na wydanie rozporządzenia ) lub obligatoryjny ( nakazywać wydanie rozporządzenia) - upoważnienie do wydawania rozporządzenia musi wskazywać organ uprawniony lub zobowiązany do wydania rozporządzenia .

- upoważnienie do wydawania rozporządzenia musi wskazywać zakres spraw przekazanych do uregulowania

-Upoważnienie do wydawania rozporządzenia musi określać wytyczne dotyczące treści rozporządzenia.

Rozporządzenie jest aktem podstawowym, a więc musi ono być zgodne z przepisami zawartymi w ustawie oraz wszystkimi obowiązującymi przepisami o randze ustawy.

Cechy i funkcje partii politycznych.

Partia polityczna jest to dobrowolny zwiazek o ideologicznej wiezi grupowej dązący do zdobycia władzy, która jest instrumentem realizacji programu politycznego, który jest funkcjonalny wobec interesow jednej grupy spolecznej, dwóch lub też calego społeczeństwa. Funkcje: 1) ksztaltowania opinii , 2) wyborcza (formułowanie programu politycznego, wyłanienie kandydatów), 3) rządzenia (realizowna przez partie ktora wygrala wybory). Partie polityczne ze wzg. Na geneze i program dzielimy na: partie liberalne, komunistyczne, konserwatywne, socjaldemkratyczne, prawicowe. Zakazane jest istnienie partii politycznych odwolujacych sie do totalitarnych metod i praktyk dzialania nazizmu, faszyzmu i komunizmu oraz tych, ktorych program lub dzialanosc zaklada bądź dopuszcza nienawiść rasową i narodową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na polityke panstwa.

Bierne i czynne prawo wyborcze.

Bierne prawo wyborcze to prawo do kandydowania. Bierne prawo wyborcze do Sejmu ma kazdy obywatel polski majacy prawo wybierania, czyli mający czynne prawo wyborcze, który najpóźniej w dniu wyborow konczy 21 lat. Cenzusy wiekowe w Polsce: do rad gmin, powiatow i sejmikow wojewodzkich - 18 lat, do Sejmu 21 lat, do Senatu - 30 lat, na urząd wojta, burmistrza i prezydenta miasta - 25 lat, na urząd prezydenta Polski - 35 lat. Czynne prawo wyborcze to prawo wybierania, przyslugujące obywatelom, które zapewnia im możliwość udziału w głosowaniu i oddaniu głosu na swojego kandydata. W Polsce czynne prawo wyborcze przysluguje wszystkim, ktorzy ukonczyli 18 lat, a którym prawo to nie zostało zawieszone prawomocnym wyrokiem sądowym. Prawo to przysługuje również osobom nie będącym obywatelami żadnego państwa, pod warunkiem że mieszkają w Polsce od 2 lat (wybory samorządowe) lub 5 lat (wybory prezydenckie, parlamentarne).

Zasady prawa wyborczego (przymiotniki wyborcze). 1,2,3, dot. wszystkich

1, zas. powszechności - każdy ma prawo do głosowania, z wyjatkiem osob pozbawionych praw wyborczych i publicznych, dostępność do udziału w wyborach -gęsta sieć obwodów wyborczych Obwód nie może przekraczać 3.000 obywateli, wybory w dzień wolny od pracy.

2. zas. Bezpośredniości - każdy oddaje glos za siebie wskazując bezpośrednio

nazwisko osoby kandydującej

3. zas. Tajności - dot. Samego sposobu głosowania,tj. Urny do głosowania, kabiny wyborcze.

4. zas. Równości - konstytucja nie wymienia tej zasady w wyborach do senatu. Każdy ma taka samą ilość glosów, kazdy glos ma rowną siłę przelożenia na wynik ostateczny. Ograniczenie tej zasady: 5, 8% dla koalicji, nie ma odniesienia do senatu.

5. zas. Proporcjonalności - dot. Wyborów do sejmu - podzial manadtow, np. Partia ktora otrzymala 10% glosow otrzymala 10% mandatow.

6. zas. Wolnych wyborów - w odniesieniu do parlamentu europejskiego, zapewniony dostęp do środków masowego przekazu,

Rodzaje organów państwowych.- celowo zorganizowany i wyodrebniony zespół ludzi i środków utworzony i działający na podstawie prawa, wykonujący w imieniu państwa określona zadania i mogący korzystać ze środków i stosować przymus państwowy. Podzial organow panstwowych: 1) ze wzg. na liczbe piastunów (firmuje swoim nazwiskiem): org. jednoosobowe np. Prezydent, premier, minister, wojt itp., org. Wielosobowe np. Sejm, senat, RM; 2) ze wzg. na sposob powolywania piastunów: org. Pochodzace z wyboru i nominacji, 3) ze wzg. na strukture organizacyjna: organy proste (wykonuje swoje zadania jako całość np. KRRiTV, organy zlozone np. Zgromadzenie Narodowe zlożone z sejmu i senatu, 4) ze wzg na terytorialny zasięg dzialania: organy centralne (dot. Calego kraju) i terenowe, 5) ze wzg na czas powoływania - organy powolane na czas nieokreślony i organy kadencyjne, 6) ze wzg na relacje zachodzące między organami: organy samoistne (kompetencje wykonuje we wlasnym imieniu) i pomocicze, 7) organy konstytucyjne (wymienione w konstytucji) i pozakonstytucyjne.

Prezydent. zgodnie z Konstytucją jest:

- najwyż. przedstawicielem polskich władz

- gwarantem ciągłości władzy państwowej (procedura powoływania rządu)

-najwyższym organem państwa w zakresie władzy wykonawczej

Prezydent: podpisuje ustawy uchwalone przez Sejm i Senat, ma prawo skierowania ich do Trybunału Konstytucyjnego lub z powrotem do Sejmu (tzw. weto, wtedy ustawa musi być ponownie uchwalona większośc 3/5 głosów), ratyfik.i wypowiada umowy międzynarodowe, czuwa nad przestrzegan. Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeń. Państwa. Jest zwierzchn. sił zbrojnych, nadaje obywatelstwo polskie, stosuje prawo łaski, przyznaje ordery i odzanczenia, wydaje roporządz, postanow. i zarządzenia, ma rawo zwołania Rady Gabinetowej może zwracać się z orędziem do Sejmu, Senatu,Zgromadz.Narodowego.,reprezentuje państwo w stosunkach zew., mianuje i odwołuje przedstawicieli placówek dyplomatycznych.Prezydent jest wybierany przez naród w wyborach powszech. w tajnym głosowaniu, kadencja trwa 5 lat, musi mieć min. 35 lat i korzystać w pełni z praw wyborczych, kadenc.rozpoczyna się w dniu objęcia urzędu, wybory zarządza Marszałek Sejmu nie wcześniej niż 100 nie później niż 75 dni przed upływem kadencji urzęduj. Prezydenta, ważność wyboru stwierdza Sąd Najwyższy, w razie nieważności = nowe wybory, obejmuje urząd po złożeniu przysięgi. Jeżeli prezydent nie może przejściowo sprawować urzędu, f-cję tę przejmuje Marszałek Sejmu ponadto w razie: śmierci prezydenta, zrzeczenia się urzędu, nieważnośc wyborów, uznanie przez Zgrom. Narodowe trwałej niezdolności do sprawow. Urzędu. Jeżeli nie może Marszałek Sejmu wówczas Marszałek Senatu. Prezydent nie może piastować innego urzędu ani pełnić żadnej f-cji publicznej, z wyjątkiem związanych ze sprawowanym urzędem. Organem pomocn. prezydenta jest Kancelaria Prezydenta RP. Prezydent za naruszenie Konstytucji, ustawy lub popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu (odpowiedzialn. konstytucyjna) Prezydent musi składać oświadczenia o stanie majatk. posiada immunitet, nie ponosi odpowiedzialności politycznej. Kompetencje:

1) wobec parlamentu - organizacyjne (zarządzenie wyborów do sejmu i senatu, organizacyjne (zarządzenie wyborów do sejmu i senatu, zwoływanie 1-go posiedzenia sejmu i senatu), inicjatywne (wniesienie projektu ustawy), hamujące (wynika z zas. Podziału władz: prawo weta, kontrola konstytucyjności, roziwązanie sejmu i senatu)

2) wobec rządu - udział w proceie powoływania rządu (desygnowanie premiera), zwołanie Rady Gabinetowej/

Wygaśnięcie mandatu prezydenckiego.

Mandat prezydencki wygasa przed upływem 5 lat wyniku opróżnienia urzędu w przypadku:

— śmierci prezydenta

—zrzeczenia się urzędu

— stwierdzenie nieważności wyboru prezydenta

— uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia uchwałą podjętą większością, co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego złożenia z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.

Opowiedzialnosc polityczna i konstytucyjna.

Odpowiedzialność polityczna

Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem

• nie można pozbawić go urzędu z powodów politycznych

• jest wyłączony spod kontroli parlamentu

• nie może być adresatem interpelacji i zapytań

• odpowiedzialność za celowość prowadzonej polityki konsekwencją jest utrata urzędu

Odpowiedzialność konstytucyjna

Występuje za naruszenie konstytucji i ustaw tzw. delikt konstytucyjny odpowiada przed Trybunałem Stanu, ta odpowiedzialność ma charakter obiektywny; badany jest tylko fakt naruszenia ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania; procedura:

— wniosek 140 członków Zgromadzenia Narodowego do Marszałka Sejmu

— Sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej składa sprawozdanie Zgromadzeniu Narodowemu

— Zgromadzenie Narodowe podejmuje uchwałę o postawieniu prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu, 2/3 ustawowej liczby członków.

Sejm RP. Organizacja i dzialanie. Posiedzenie Sejmu to zgromadzenie pełnego składu izby w celu obradowania nad sprawami objętymi porządkiem dziennym. Posiedzenie trwa tak długo aż porządek dzienny zostanie wyczerpany. Posiedzenie może być zwołane w każdej chwili. Terminy spotkań określa Prezydium Sejmu, zwykle na zakończenie poprzedniego posiedzenia a samo zwołanie posiedzenia leży w gestii Marszałka.

Organy sejmu. Sa to: prezydent, rada ministrow, ministrowei, NIK, trybunal konstytucyjny, Trybunal Stanu, Rzecznik Spraw Obywatelskich, KRRiTV, NBP, Krajowa Rada Sądownictwa.

Funkcje: Funkcja kreacyjna polega na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu innych organów konstytucyjnych państwa oraz osób wchodzących w skład tych organów, zwłaszcza na egzekwowaniu ich odpowiedzialności, bądź na inny rodzaj wpływu na skład personalny tych organów. Jeśli chodzi o rząd i ministrów, jest to w sposób ścisły powiązane z wykonywaniem funkcji kontrolnej, stanowiące niejako jej podsumowanie, ale kompetencje kreacyjne sięgają znacznie dalej, odnosząc się w różny sposób do prawie wszystkich organów konstytucyjnych państwa. Funkcja kontrolna odnosi się przede wszystkim do rządu i systemu podporządkowanej mu administracji. 1)istotą systemu parlamentarnego jest przyznanie Izbie wpływu na powoływanie rządu, kontrolę i możliwości spowodowania dymisji rządu i poszczególnych jego członków. Przesłanka do tego typu działań musi być faktyczna wiedza o funkcjonowaniu rządu i administracji, którą Parlament zdobywa na posiedzeniach Sejmu, na których ministrowie i inni przedstawiciele organów rządowych powinni być obecni, aby udzielić wszelkich informacji, które będą potrzebne Parlamentowi do udzielanie ewentualnych sugestii, do których te organy będą musiały ustosunkować.

2)Konstytucja przewiduje powierzenie Sejmowi pewnych uprawnień do wykonania, dotyczą one np. stanów wyjątkowych. Tylko Sejm może wydać postanowienie o stanie wojny i tylko Sejm decyduje o zawarciu pokoju. Sejmowi musi zostać przedłożone rozporządzenie Prezydenta o wprowadzeniu stanu wojennego lub stanu wyjątkowego i ma on prawo uchylić takie rozporządzenie. Zgoda Sejmu jest też potrzebna dla przedłużenia stanu wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej, ponad konstytucyjne maximum. Są to sytuacje szczególne, gdy potrzeba starannej kontroli decyzji władzy wykonawczej przeważa nad ogólnymi konsekwencjami zasady podziału władz. Funkcja ustawodawcza Sejmu.- stanowi podstawową przesłankę określania roli parlamentu jako organu władzy ustawodawczej i polega na stosowaniu aktów prawnych o szczególnej mocy prawnej, najwyższej w systemie prawa wewnętrznego. Funkcję tę parlament sprawuje na zasadzie wyłączności. Oznacza to, iż:1 ) żaden inny organ państwowy nie może stanowić aktów o randze ustawy, chyba że konstytucja dopuszcza to w sposób wyraźny, 2)kompetencje prawodawcze innych organów państwowych muszą mieć charakter podporządkowany, muszą być traktowane jako wyjątek i poddawane interpretacji zwężającej.

Skarga konstytucyjna - środek prawny przewidziany w polskim prawie jako impuls do usuwania z systemu prawa norm prawnych niezgodnych z Konstytucją.

W myśl art. 46-52 ustawy z 1 sierpnia 1997 o Trybunale Konstytucyjnym prawo wniesienia skargi konstytucyjnej ma każdy, kto uczestniczył w postępowaniu, w którym wyczerpano drogę prawną (czyli cały tok instancyjny i wszelkie inne środki prawne), a które zakończyło się wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia opartego na zakwestionowanym przepisie. Skarga winna zostać sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego (przymus adwokacki). Musi odpowiadać warunkom formalnym pisma procesowego ustanowionym przez Kodeks postępowania cywilnego. Treścią skargi konstytucyjnej jest żądanie, by Trybunał Konstytucyjny uznał wskazany przepis prawa za niezgodny z Konstytucją.

Skargę rozpoznaje Trybunał Konstytucyjny na jawnej i publicznej rozprawie, po której wydaje wyrok. Uczestnikami postępowania są skarżący, organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny i Prokurator Generalny. Może do niego wstąpić również Rzecznik Praw Obywatelskich.

Konsekwencją uwzględnienia skargi przez Trybunał jest utrata przez dany przepis mocy obowiązującej. Zaskarżony przepis traci moc w dniu opublikowania w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału. Dalszą, cywilnoprawną konsekwencją takiego rozstrzygnięcia jest powstanie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie aktu normatywnego. Podstawą prawną tego roszczenia jest art. 417[1] par. 1 Kodeksu cywilnego, obowiązujący od 1 września 2004.

INFORMACJA O WARUNKACH WNOSZENIA DO TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO SKARGI KONSTYTUCYJNEJ

Prawo do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., przysługuje każdemu, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone. Przepis ten określa równocześnie podstawowe warunki rozpoznania takiej skargi przez Trybunał Konstytucyjny. Szczegółowe uregulowania odnoszące się do skargi konstytucyjnej zawiera ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638 oraz z 2001 r. Nr 98, poz. 1070). 2. Skargę konstytucyjną może dla skarżącego sporządzić wyłącznie adwokat lub radca prawny. (Skargę konstytucyjną samodzielnie we własnej sprawie może sporządzić sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych). 3. Jeżeli skarżący, ze względu na sytuację majątkową, nie jest w stanie opłacić kosztów sporządzenia skargi konstytucyjnej przez adwokata lub radcę prawnego, ma prawo zwrócić się do sądu o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu. Wniosek w sprawie o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania skarżącego. W przypadku uwzględnienia tego wniosku, skarżący nie będzie ponosił kosztów sporządzenia skargi konstytucyjnej. 4. Skarga konstytucyjna jest wolna od opłaty sądowej. 5. Przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie akt normatywny (ustawa, rozporządzenie, zarządzenie itd.). Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania biegu skargom konstytucyjnym kierowanym wyłącznie na określone orzeczenie sądu czy organu administracji. W skardze konstytucyjnej można kwestionować wyłącznie regulację prawną, która była podstawą takiego orzeczenia. 6. W przypadku, gdy zakwestionowany akt normatywny utracił moc obowiązującą przed złożeniem skargi konstytucyjnej należy wykazać, że wydanie przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia o tym akcie jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw. 7. Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje tylko takie skargi konstytucyjne, które związane są z naruszeniem praw lub wolności określonych w Konstytucji RP, z wyłączeniem spraw określonych w art. 56 Konstytucji (uzyskanie przez cudzoziemców prawa azylu lub statusu uchodźcy). 8. Trybunał Konstytucyjny może rozpoznawać skargę konstytucyjną wyłącznie wówczas, gdy skarżący wykorzystał już wszystkie, przysługujące mu w ramach postępowania sądowego lub administracyjnego, środki zaskarżenia lub środki odwoławcze. 9. Skargę konstytucyjną należy złożyć do Trybunału Konstytucyjnego, po wyczerpaniu drogi prawnej (zob. pkt 8), w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia (nie wlicza się do tego okresu czasu trwania postępowania o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej - zob. pkt 3). Trybunał Konstytucyjny nie rozpoznaje skarg wniesionych po upływie wymienionego wyżej terminu. 10. Do skargi konstytucyjnej należy dołączyć: • pełnomocnictwo do sporządzenia skargi konstytucyjnej (w przypadku skargi sporządzonej przez pełnomocnika z urzędu należy dołączyć kopię postanowienia sądu rejonowego o ustanowieniu takiego pełnomocnika oraz decyzji organu samorządu adwokackiego lub radcowskiego wyznaczającą konkretnego adwokata lub radcę prawnego pełnomocnikiem z urzędu); ponadto - w przypadku osób prawnych - aktualny wyciąg ze stosownego rejestru; • kopię orzeczenia organu władzy publicznej, z którego wydaniem skarżący łączy naruszenie przysługujących mu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym; • kopię orzeczeń wydanych w związku z wyczerpaniem przez skarżącego przysługujących mu środków odwoławczych lub środków zaskarżenia, łącznie z orzeczeniem wydanym przez organ pierwszej instancji. 11. Skargę konstytucyjną wraz z załącznikami należy składać w 5 egzemplarzach.

Niezawisłość sędziowska - konstytucyjna zasada wymiaru sprawiedliwości, zgodnie z którą sędzia rozstrzygając sprawę podlega wyłącznie ustawie i nie może być uzależniony od żadnej władzy administracyjnej.

Prawa jednostki-Przez wiele wieków prawo określało przywileje, uprawnienia i obowiązki poszczególnych grup społecznych, stanów itp. Wypływające z niego prawa jednostki nie były jej prawami podmiotowymi, ale przysługiwały jej jako członkowi danej grupy społecznej. Sytuacja ta nie uległa istotnym zmianom w średniowieczu. Myśliciele chrześcijańscy tacy jak np. św. Tomasz z Akwenu, wychodząc z założenia, że Bóg stworzył ludzi na swój obraz i podobieństwo uznawali osobowość każdej jednostki i równość wszystkich ludzi. Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce i ich ochrona
konstytucyjna regulacja wolności i praw

Zasady ogólne sformułowane w 8 artykułach (art. 30 - 37) poprzedzają szczegółowe regulacje do tyczące wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela w rozdz. II. Do zasad tu wymienionych należą:

Zasada nienaruszalności godności człowieka.
Z dopuszczalności jedynie ustawowych ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw
Z nienaruszalności istoty wolności i praw
Zasada równości wobec prawa.
Zasady nabycia i utraty obywatelstwa polskiego.
Zasada zapewnienia praw mniejszości narodowych i etnicznych
Prawo obywateli polskich podczas pobytu za granicą do opieki ze strony RP.
Zasada korzystania z konstytucyjnych praw i wolności przez wszystkich znajdujących się pod władzą RP (oraz dopuszczalność ustawowych wyjątków od tej zasady).

Ż punktu widzenia jednostki pragnącej skorzystać z konstytucyjnych praw i wolności szczególnie istotne znaczenia ma - ustanowiona w art. 8 ust. 2 konstytucji - zasada bezpośredniego stosowania przepisów konstytucji. Oznacza ona bezpośrednie związanie władz publicznych także i postanowieniami konstytucji dotyczącymi praw i wolności. Katalog praw i wolności konstytucyjnych obejmuje trzy grupy, wśród których wyróżnić można dwie kategorie - prawa i wolności człowieka i prawa i wolności obywatela:

l/ Wolności i prawa osobiste:- z których korzystać może każdy człowiek na terytorium RP: prawo do ochrony życia; wolność od poddawania eksperymentom medycznym bez zgody zainteresowanego; wolność od tortur, okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania oraz od kar cielesnych; prawo do nietykalności osobistej (zakaz bezprawnego pozbawienia wolności, zasada sądowej kontroli pozbawienia wolności, zasada nullum crimen sine legę)', prawo oskarżonego do obrony; prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny i niezawisły sąd; wolność od arbitralnego pozbawienia własności (przepadek rzeczy może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie wyroku sądu); prawo do prywatności i ochrony czci oraz dobrego imienia; prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, z uwzględnieniem stopnia dojrzałości dziecka, a także wolności jego sumienia i wyznania oraz jego przekonań; wolność komunikowania się i nienaruszalność tajemnicy komunikowania się; nienaruszalność mieszkania; prawo do ochrony danych osobowych; wolność poruszania się po terytorium RP, wyboru miejsca pobytu i zamieszkania oraz wyjazdu z Polski; wolność sumienia i religii; wolność wyrażania poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji; wolność cudzoziemca od ekstradycji z RP pod zarzutem popełnienia bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych; prawo cudzoziemca do azylu w RP;

-z których korzystać mogą tylko obywatele RP: wolność od wydalenia z kraju i prawo powrotu do kraju; wolność od zbierania, gromadzenia i udostępniania przez władze publiczne informacji o obywatelach innych, niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym, wolność od ekstradycji.

2/ Wolności i prawa polityczne:

-z których korzystać może każdy człowiek na terytorium RP: wolność pokojowych zgromadzeń; wolność zrzeszania się; prawo składania petycji, wniosków i skarg;

-z których korzystać mogą tylko obywatele RP: prawo dostępu do służby publicznej; prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne; prawo do udziału w referendum; czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach parlamentu, prezydenta, organów samorządu terytorialnego.

3/ Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne:

-z których korzystać może każdy człowiek na terytorium RP: prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia; wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy; prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; prawo do ochrony zdrowia; prawo osób niepełnosprawnych do pomocy władz publicznych w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej; prawo do nauki; prawo rodziny do ochrony; prawo matki do szczególnej pomocy władz publicznych; prawo dziecka do ochrony oraz prawo do opieki i pomocy władz publicznych; wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania; wolność korzystania z dóbr kultury; prawo do ochrony środowiska i podejmowania działań w tym kierunku oraz prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska; prawo lokatorów do ochrony ich praw; prawo konsumentów, użytkowników i najemców do ochrony przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

-z których korzystać mogą tylko obywatele RP: prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy i w razie pozostawania bez pracy; równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych; prawo zakładania szkół wszystkich szczebli; równy dostęp do wykształcenia.

Organizacja i funkcjonowanie Rady Ministrów

Zasady organizacji i funkcjonowania Rady Ministrów zostały jedynie ogólnie uregulowane w konstytucji. Materie te określa szczegółowo ustawa o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz zakresie działania ministrów oraz niektóre uchwały i regulamin Rady Ministrów. Konstytucja nie formułuje wprost zasady kolegialności działania Rady Ministrów (polegającej na zastrzeżeniu realizacji wszystkich kompetencji Rady Ministrów dla całego gremium jej członków, z wyłączeniem działania za nią któregokolwiek z nich). Uzasadnieniem takiej decyzji ustrojodawcy wydaje się chęć wzmocnienia pozycji premiera względem ministrów (wzrost uprawnień zarówno kierowniczych jak i koordynacyjnych).

Zasada kolegialności zawarta jest w ustawie z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów, jak również w regulaminie prac Rady Ministrów. Przepisy te przyjęte zostały jednak przed wejściem w życie nowej Konstytucji RP. Zgodnie z ustawą o Radzie Ministrów zasada kolegialności oznacza, iż Rada Ministrów działając jako organ kolegialny rozpatruje na posiedzeniach sprawy wchodzące w zakres jej kompetencji. Posiedzenia zwołuje Prezes Rady Ministrów, on też im przewodniczy i ustala porządek obrad. Dla ważności posiedzenia wymagana jest obecność większości członków Rady Ministrów. Art. 20 ust. l ustawy o Radzie Ministrów nakłada przy tym na jej członków obowiązek udziału „w rozpatrywaniu spraw i podejmowaniu rozstrzygnięć na posiedzeniu". Posiedzenia Rady Ministrów mają charakter poufny, jednak jest ona obowiązana informować opinię publiczną o przedmiocie posiedzenia oraz o podjętych rozstrzygnięciach. Nie dotyczy to posiedzeń tajnych w całości lub w części (tajność posiedzenia zarządza Prezes Rady Ministrów ze względu na ochronę wiadomości stanowiących tajemnicę państwową lub służbową).

Rozstrzygnięcia Rady Ministrów podejmowane są na posiedzeniach w drodze dokonywanych uzgodnień, albo w tzw. drodze obiegowej - tzn. poprzez korespondencyjne uzgadnianie stanowisk⁴. Wybór sposobu zależy od premiera, przy czym są korzyści i wady każdego z nich. Droga obiegowa zapewne oszczędza czas, ale jej stosowanie uniemożliwia dyskusję i wzajemne przekonywanie się członków Rady Ministrów do swoich racji, a przez to osiągniecie rozwiązań kompromisowych. Wad tych nie ma pierwszy sposób - podejmowanie decyzji w drodze uzgodnień zawartych na posiedzeniach, ale z kolei wydłuża on proces podejmowania rozstrzygnięcia. Gdy osiągnięcie wspólnego stanowiska w drodze uzgodnienia nie jest możliwe, rozstrzygnięcie zapada w drodze głosowania, zwykłą większością głosów. W przypadku równowagi głosów decyduje głos przewodniczącego posiedzeniu.

Protokoły ustaleń przyjętych na posiedzeniu podpisuje premier. Na zlecenie Rady Ministrów zobowiązany jest on sporządzić ostateczną redakcję przyjętych rozstrzygnięć.

Ustawa o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów formułuje również - w art. 7 -zasada jednolitej realizacji przez wszystkich członków Rady Ministrów polityki ustalonej przez rząd. Każdy z nich zobowiązany został m.in. do: realizowania ustalonej polityki, współdziałania z innymi członkami rządu, nadzorowania działalności terenowych organów administracji rządowej, współdziałania z samorządem terytorialnym i organizacjami społecznymi, reprezentowania w swoich wystąpieniach stanowiska zgodnego z ustaleniami przyjętymi przez rząd. Równocześnie jednak art. 21 ust. 4 ustawy o Radzie Ministrów przyznaje jej członkowi prawo do zgłaszania do protokołu obrad swego odrębnego stanowiska wobec przyjętego rozstrzygnięcia. Ma to określone znaczenie polityczne i może stanowić ważną informację dla wyborców. Nie upoważnia jednak przegłosowanego członka Rady Ministrów do realizowania w swej działalności własnego stanowiska i pomijania jednolitego stanowiska rządu, które powinien przestrzegać tak długo jak długo wchodzi w jej skład. W innej sytuacji Rada Ministrów uległaby przekształceniu w „federację samodzielnych ministrów", prowadzących własną politykę, w celu osiągnięcia własnych korzyści politycznych.

. Prezes Rady Ministrów

Konstytucja RP z 1997 r. wzmocniła pozycję Prezesa Rady Ministrów - obecnie kluczowe znaczenie dla określenia ustrojowej pozycji premiera ma art. 148 konstytucji. Formułuje on kompetencje umożliwiające rzeczywiste kierowanie Radą Ministrów, a nie tylko proste przewodniczenie jej pracom, oraz uzasadnia uznanie go za samodzielny, naczelny organ administracji. Artykuł ten stanowi on, iż Prezes Rady Ministrów:

reprezentuje Radę Ministrów
kieruje pracami Rady Ministrów
wydaje rozporządzenia wykonawcze
zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonania.
koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów.
sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym.

jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej

Do podstawowych funkcji TK należy:

1) Orzekanie w przedmiocie konstytucyjności i legalności norm prawnych.

Funkcja orzecznicza stanowi ze swej istoty podstawową działalność Trybunału Konstytucyjnego. Zakres rzeczowej właściwości Trybunału określa art. 188 pkt 1-3 konstytucji, w myśl którego TK orzeka o zgodności: a) z konstytucja - ustaw, umów międzynarodowych i przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe, b) z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie - ustaw; stanowi to niewątpliwie konsekwencje omówionej w rozważaniach poświęconych tym umowom międzynarodowym zasady ich pierwszeństwa (przyjętej--w—art:-91 ust. 2 konstytucji), c) z ustawami i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi - przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe (TK ma orzekać o konstytucyjności i legalności wszystkich przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe, bez względu na to, czy zalicza się je do źródeł prawa powszechnie obowiązującego czy też do aktów wewnętrznie obowiązujących

Orzekanie ,w sprawach skarg konstytucyjnych

Skargi konstytucyjne rozpoznawane są na rozprawie. Przebieg rozprawy w sprawie skargi konstytucyjnej jest w znacznym stopniu taki sam, jak w wypadku wniosku bądź pytania prawnego o zbadanie zgodności prawa. Rozprawy są jawne, z możliwością wyłączenia jawności w przypadkach określonych w ustawie. Trybunał może rozpoznać skargę konstytucyjną na posiedzeniu niejawnym, jeżeli z przedstawionych na piśmie stanowisk uczestników postępowania bezspornie wynika, iż akt normatywny, na podstawie którego sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego, jest niezgodny z konstytucja. Wydane w tym trybie orzeczenie podlega ogłoszeniu.

3) Rozpatrywanie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi
konstytucyjnymi organami państwa. ,

Konstytucja w art. 189 stanowi, iż Trybunał ma rozstrzygać spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa, a zgodnie z postanowieniami art. 53 ustawy o TK: „Trybunał rozstrzyga spory kompetencyjne, gdy dwa lub więcej centralne konstytucyjne organy państwa uznały się za właściwe do rozstrzygnięcia tej samej sprawy lub wydały w niej rozstrzygnięcie (spór kompetencyjny pozytywny), albo gdy organy te uznały się za niewłaściwe do rozstrzygnięcia określonej sprawy (spór kompetencyjny negatywny)". Podmiotem sporu może być każdy konstytucyjny organ państwa, którego szczegółowy zakres kompetencji, prawa i obowiązki reguluje konstytucja i ustawa. Jednak wyłączone tutaj zostały spory między sądami, np. o właściwość rzeczową, czy też spory pomiędzy organami państwowymi a organami samorządu terytorialnego.

4) Orzekanie o zgodności z konstytucją celów i działalności partii politycznych.

W Art. 11 Konstytucji określone zostały wymogi stawiane partiom politycznym, których niespełnienie jest podstawą orzeczenia o niezgodności z konstytucją. TK stoi na straży zgodności z Konstytucją celów i działalności partii. Sposób realizacji tych uprawnień Trybunału określa ustawa z dnia 27 czerwca 1997 o partiach politycznych. Ustrojodawca poddał kontroli TK cele partii, a także metody realizacji tych celów. Cele partii politycznej mogą być zawarte zarówno w statucie partii, w jej programie, jak i w różnych innych dokumentach. W razie powstania wątpliwości co do konstytucyjności celów i zasad działania partii politycznej określonych w statucie lub w jej programie Sąd Okręgowy (sąd rejestrowy) w Warszawie zawiesza postępowanie o wpis do ewidencji i występuje do Trybunału z wnioskiem o zbadanie zgodności z konstytucją celów partii politycznej. Ustawa o TK, w art. 56 przesądziła, iż wnioski dotyczące zgodności z konstytucją celów partii są rozpoznawane na zasadach i w trybie przewidzianym dla rozpoznania wniosków w sprawie zgodności aktów normatywnych z konstytucją. Trybunał wydaje wyrok w sprawie zgodności z konstytucją celów lub działalności partii politycznej w pełnym składzie. Orzeczenie o niezgodności z konstytucją celów lub działalności partii politycznej powoduje, iż Sąd wydaje postanowienie o wykreśleniu wpisu partii z ewidencji.

5) Sygnalizowanie luk i uchybień w prawie.

W świetle postanowień art. 4 ust. 2 ustawy o TK Trybunał przedstawia organom stanowiącym prawo uwagi o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawie, których usunięcie jest niezbędne dla zapewnienia spójności polskiego systemu prawnego. Sygnalizacja pełni role odrębnej, a jednocześnie uzupełniającej formy kontroli konstytucyjności prawa, zwłaszcza w takich sytuacjach, kiedy uchybienia w prawie nie polegają na sprzeczności hierarchicznej, lecz na sprzeczności między normami tej samej rangi. Istnienie uchybień i luk w prawie Trybunał stwierdza w postanowieniu, wydanym w składzie orzekającym właściwym dla rozpoznania danego aktu normatywnego. Podjęcie

skład Trybunału Konstytucyjnego

W skład Trybunału wchodzi piętnastu sędziów wybranych przez Sejm. Są oni wybierani indywidualnie na okres dziewięcioletniej kadencji. Kandydatów na stanowisko sędziego TK przedstawia co najmniej 50 posłów lub Prezydium Sejmu. Wymogiem konstytucyjnym jest, aby kandydat na sędziego TK wyróżniał się wiedzą prawniczą. Ustawa o TK rozwijając i konkretyzując postanowienia konstytucyjne stanowi w art. 5 ust. 3, że w skład TK może być wybrany ten kto posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego SN lub NSA. Uchwała Sejmu w sprawie wyboru sędziego Trybunału zapada bezwzględna większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Ponowny wybór do składu TK jest niedopuszczalny. Osoba wybrana na stanowisko sędziego Trybunału składa wobec Prezydenta RP ślubowanie.

Mandat wolny opiera się na założeniu iż przedstawiciel reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności a nie tylko tych którzy go wybrali. Nie wiążą go więc żadne dyrektywy, nakazy wyborców i nie może być przez nich odwołany. Mandat taki ustanawia konstytucja w art.104 ust.1 , który mówi że posłowie i senatorowie są przedstawicielami Narodu i nie wiążą ich instrukcje wyborców.

Mandat związany (imperatywny) - współcześnie występuje sporadycznie. Opiera się na założeniu że przedstawiciel reprezentuje swoich wyborców, a nie zbiorowy podmiot suwerenności lub też że reprezentuje zarówno tych którzy go wybrali jak i ogół społeczeństwa. Wyborcy mogą formułować nakazy i udzielać przedstawicielowi instrukcji, a także odwołać go przed upływem kadencji.

Zasada niezależności sądów:Sa tutaj trzy ogólne zasady:

- Oddzielenie organizacyjne sądownictwa od organów innych władz

- zakaz zmieniania lub uchylania orzeczeń sądowych przez organy innych władz. Wyjątek stanowi prawo łaski przysługujące prezydentowi i amnestia będąca w gestii parlamentu

- organy innych władz mogą ingerowac tylko wpozaorzecznicza sferę działalności sądów i wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie

nezawisłość sędziowska oznacza brak podporządkowania innym organom (niezależnośc wobec organów pozasądowych), orzekanie na podstawie konstytucji i ustaw zgodnie z własnym sumieniem i w granicach okreslonych przez prawo a także zakaz przynależności do partii politycznych, z wiązków zawodowych i prowadzenia dział. gosp. nikt nie może wywierac nacisku i wpływac na sędziego w kierunku takiego czy innego rozstrzygnięcia sprawy. Zapewnia to obiektywność i neutralność sędziego.

Gwarancje o charakterze organizacyjnym:oddzielenie organizacyjne sądów od organów innych władz; ustawowe określenie jurysdykcji poszczególnych sądów; dostarczenie przez państwo odpowiednich środków umożliwiających sądom prawidłowe wypełnianie ich funkcji

Gwarancje o charakterze funkcjonalnym:inne organy nie ingerują w orzecznictwo; nie można wydawać ustaw z moca wstecz; sąd sam decyduje czy sprawa mieści się w jego kompetencjach

Gwarancje o charakterze procesowym: jawność postępowania; tajność narady; kolegialność orzekania; swobodna ocena dowodów; instytucja wyłączenia sędziego w konkretnej sprawie.