MIĘDZYNARODOWE OŚRODKI I CENTRA TURYSTYCZNO - HOTELARSKIE
- WYKŁAD 3, 06.02.2011 -

CENTRA PIELGRZYMKOWE NA ŚWIECIE

Pielgrzymkowe centra chrześcijaństwa - mormoni.

Salt Lake City jest to miasto w zachodniej części Stanów Zjednoczonych położone nad rzeką Jordan. Jest stolicą i zarazem największym miastem stanu Utah.

Miasto jest siedzibą światowych władz i świątyni Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich.

Główne obiekty zabytkowe związane są bezpośrednio z historią i kulturą Mormonów pochodzące z XIX wieku.

W mieście znajduje się słynna świątynia, budowana w latach 1853-1893 , a także kilka muzeów. Salt Lake City jest znane z bardzo dużej społeczności Mormonów.
Około 60% mieszkańców deklaruje się jako członkowie Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich.

Tworzy to specyficzną kulturę w tym mieście: wydawane są mormońskie gazety, książki, działa wiele szkół, placówek edukacyjnych, szpitali wspomaganych przez Kościół, organizowane są liczne konferencje i spotkania członków Kościoła.
Pozostałe wyznania to protestantyzm, katolicyzm, judaizm. Około 10% ludności miasta nie identyfikuje się z żadną religia.

ODMIENNE SYSTEMY MIERZENIA CZASU.

Kalendarze na świecie:

• kalendarz aztecki;
• babiloński;
• bizantyjski;
• chiński;
• etiopski;
• juliański;
• gregoriański;
• Majów;
• Żydowski;
• muzułmański;
• szamijski;
• libijski;
• tunezyjski;
• dżahilijski.

Kalendarz przedmuzułmański:

Arabski kalendarz epoki przedmuzułmańskiej (Dżahilija) miał miesiące oparte na obrotach Księżyca wokół Ziemi, natomiast lata opierały się na obrotach Ziemi wokół Słońca.

Rok zawierał 12 miesięcy księżycowych, liczących po 29 lub 30 dni. Odpowiadało to pełnemu obrotowi Księżyca wokół Ziemi (29 dni 12 godzin, 44 min. 3,8 s.). Powstała różnica pomiędzy rokiem księżycowym ,a słonecznym wyrównywana była poprzez dodawanie kolejnego, 13 miesiąca, zawierającego 5 do 6 dni, zwanych aj jam an-nasi (dni uzupełniające).

Pozostałe miesiące dzieliły się na tygodnie zawierające po 7 dni. Do czasów islamu nie liczono lat od jakiejś konkretnej daty, lecz brały one swoje nazwy od najważniejszych wydarzeń w nich występujących - np. rok w którym urodził się Mahomet (570 n.e) nazwano Rokiem Słonia, ponieważ nastąpił w nim najazd wojsk etiopskich na Półwysep Arabski, a używały one słoni bojowych.

Reforma Mahometa i nazwy miesięcy:

Mahomet zreformował kalendarz odrzucając trzynasty, dodatkowy miesiąc, a więc odchodząc od kalendarza księżycowo-słonecznego, jakim był dawny kalendarz arabski, na rzecz prostego kalendarza księżycowego. Miało to ten skutek, że od tego momentu miesiące przestały odpowiadać tym samym porom roku. Miesiące zachowały jednak swoje stare nazwy, związane z czasami przedmuzułmańskimi.

Arabski tydzień zaczyna się w niedziele, która nosi nazwę al ahad (dzień pierwszy). I tak mamy kolejno:

1. Al-ahad - dzień pierwszy (niedziela)

2. Jaum al-isnajn - dzień drugi (poniedziałek)

3. Jaum al-salasa - dzień trzeci (wtorek)

4. Jaum al-arbaa - dzień czwarty (środa)

5. Jaum al-chamis - dzień piąty (czwartek)

6. Jaum al-dżuma - dzień zgromadzenia (piątek), który jest świętym dniem muzułmanów, a swoją nazwę zawdzięcza temu, że w ten dzień gromadzą się oni na wspólnej modlitwie

7. Jaum as-sabat - dzień sabatu (sobota) , wywodzący swą nazwę od dawnej nazwy semickiej.

Zmiana w kalendarzu:

Pierwsi kalifowie po śmierci Mahometa kontynuowali reformę kalendarza zapoczątkowaną przez niego. Przede wszystkim wprowadzono ustanowienie nowej ery, na wzór ery chrześcijańskiej, przez kalifa Umara. Nową erę muzułmańską wprowadzono w 17 roku hidżry (638r.) za panowania tegoż kalifa Umara (Umara ibn al.-Chattaba), panującego w latach 634-644. Pierwszy dzień ery muzułmańskiej został jednak ze względów praktycznych przesunięty do najbliższego nowiu księżyca, tj. 16 lipca 622 roku. Za radą Alego ibn Abi Taliba uznano ten dzień, pierwszy dzień roku księżycowego, w którym odbyła się hidżra, czyli emigracja, wyjście Mahometa z Mekki do Medyny, czyli 15 lub 16 lipca 622 roku (właściwy dzień hidżry to 24 wrzesień) za pierwszy dzień ery muzułmańskiej. Kolejne lata liczone są zatem od tego roku, a dla odróżnienia od ery cheścijańskiej są one dzisiaj oznaczane jako A.H. (łac. Anna Hegirae.) W roku 2008 kalendarza gregoriańskiego skończył się rok 1428 A.H. i rozpoczął się rok 1429 A.H. Ponieważ długość roku wynosi 354,36 dnia, zatem początek roku przesuwa się w stosunku do kalendarza gregoriańskiego, w cyklach po około 33 lata.

W celu przeliczenia daty kalendarza muzułmańskiego na datę kalendarza gregoriańskiego używa się następującego wzoru:

R = H -
+ 621

gdzie R jest datą kalendarza gregoriańskiego, H datą kalendarza muzułmańskiego, zaś liczba 33 wyraża liczbę lat księżycowych, podczas których kalendarz muzułmański wyprzedza cheścijański o jeden rok. Chcąc przeliczyć daty kalendarza gregoriańskiego na datę kalendarza muzułmańskiego używa się następującego wzoru:

H = R - 621 +

Wzory te pozwalają przeliczyć datę z tolerancją do jednego roku, w celu uzyskania dat zsynchronizowanych z dokładnością co do dnia tygodnia potrzebne są specjalne tablice.

Kalendarz północnokoreański - kalendarz Dżucze:

Jest to kalendarz używany w Korei Północnej, oparty na kalendarzu gregoriańskim. Lata w tym kalendarzu liczy się począwszy od daty urodzenia Kim Ir Sena - 15 kwietnia 1912 roku - roku pierwszego Dżucze (nie ma roku zerowego)
Kalendarz ten wprowadzono w 1997 roku. Data w kalendarzu Dżucze podana jest z datą w standardzie międzynarodowym. Dla przykładu Dzucze podawana jest jako 25 lipca 2005 roku Dżucze 94. W koreańskich tekstach rok Dżucze podawany jest też na początku daty.

Kalendarz libijski:

Kalendarz ten używany jest w Libii począwszy od 1978 roku, kiedy to za początek rachuby lat tego kalendarza uznano śmierć proroka Mahometa (a nie „hidżrę” z 622 AD ) czyli datę 8 czerwca 632.

Nazwy miesięcy to imiona wybitnych osobistości historycznych ( np. Hannibal, Naser), elementy przyrody (np. ptak, woda), czy nazwy pór roku (np. wiosna, lato).

Kalendarz etiopski:

Nazywany też kalendarzem gdyż jest to kalendarz używany w Etiopii także jako kalendarz liturgicznyw Erytrei: przez prawosławny kościół erytrejski, tamtejszych wschodnich katolików i luterański Ewangelicki Kościół Etiopii Mekane Yesus.

Erę liczy się od daty narodzenia Jezusa - podobnie w erze chrześcijańskiej, wyliczonej Annianusa z Aleksandrii na 9 r. n.e.

Zatem 12 września 2007 w kalendarzu etiopskim rozpoczął się rok 2000.

Na oznaczenie dat wg systemu etiopskiego stosuje się skrót AM (od ahmarskiego Amätä Mahrät - „rok łaski, rok miłosierdzia”) i tak np. oznaczenie 2002 AM oznacza gregoriańskie lata 2009/10.

Kalendarz Etiopski bazuje na kalendarzu koptyjskim, który z który z kolei opiera się na kalendarzu egipskim. Wg kalendarza etiopskiego rok składa się z 12 miesięcy, liczących po 30 dni oraz jednego miesiąca grupującego pozostałe 5 dni (w roku przestępnym 6 dni). Doba zaczyna się nie o północy, a ze wschodem słońca.

Kalendarz hinduski:

Został opracowany przez specjalny komitet reformy kalendarza. Zadanie komitetu polegało na ujednoliceniu bardzo licznych systemów liczenia czasu występujących w Indiach. Kalendarz jest częścią Indian Ephemeris and Nautical Almanac, kompendium zawierającego informacje astronomiczne. Są w nim również dane i wzory pozwalające określić czas potrzebny do sporządzenia religijnego kalendarza hinduistycznego.

Oficjalnym początkiem kalendarza był 1 Chaitra, 1879 ery Saka (Shaka) czyli 22 marca 1957 roku.

Lata liczy się według ery Saka (od nazwy plemion Saków), która zaczęła się (rok 0) w 78 r. Aby określić, czy rok jest przestępny należy dodać 78 do roku ery Saka - w rezultacie, jeśli rok jest rokiem przestępnym w kalendarzu gregoriańskim, to jest przestępny w erze Saka.

Indyjski zreformowany kalendarz narodowy - jest oficjalnym, urzędowym kalendarzem stosowanym w Indiach. Jest używany obok kalendarza gregoriańskiego przez Gazette of India, w wiadomościach nadawanych przez radiostacje All India Radio oraz w komunikatach publikowanych przez rząd Indii.

Jest to kalendarz słoneczny, w którym rok ma 365 dni (w latach przestępnych 366 dni). W latach przestępnych Chaitra ma 31 dni i zaczyna się 21 marca. Podobnie jak w kalendarzu perskim wszystkie miesiące pierwszej połowy roku maja 31 dni, co odpowiada wolniejszemu ruchowi Słońca po ekliptyce w tym okresie.

Nazwy miesięcy pochodzą ze zreformowanego kalendarza księżycowo-słonecznego ery Wikrama z pewnymi różnicami w ich wymowie, co bywa przyczyną niejasności, do którego należą kalendarza.

Kalendarz żydowski, lub hebrajski:

Jest to kalendarz księżycowy (obecnie księżycowo-słoneczny) używany był przez plemiona semickie od czasów prehistorycznych. Ostateczną formę uzyskał w roku 359 Sanhedryn pod przewodnictwem Hillela II.

Wg tego kalendarza rok hebrajski dzieli się na 12 miesięcy liczących po 29 lub 30 dni, ponadto co dwa lub trzy lata dla zarówno cyklu słonecznego z księżycowym dodawany jest trzynasty miesiąc zwany adar bet, adar szeni (adar II) lubweadar mający 29 dni. Drugi adar dodawany jest w ramach 19-letniego okresu, obejmującego następujące po sobie lata, a dodawany jest zawsze do 3,6,8,11,14,17 i 19 roku tego okresu. Długość roku zwykłego wg kalendarza żydowskiego może wynosić 354, 355, lub 356 dni. Długość roku przestępnego może wynosić 383, 384 lub 385 dni. Są to lata odpowiednio: ułomne, zwykłe i pełne. W roku ułomnym heszwan ma jeden dzień mniej. W roku pełnym kiszew ma jeden dzień więcej.

W kalendarzu tym rachuba lat zaczyna się od dnia stworzenia świata 6 dni, które wg ustaleń żydowskich autorytetów religijnych nastąpiło 6 października 3761 p.n.e, stąd np. w roku 2009 rozpoczyna się żydowski rok 5769/5770. Około 360 roku Żydzi przyjęli rok 3761 p.n.e jako rok stworzenia świata. Ta metoda rachuby pochodziła od kalendarza księżycowego opracowanego w piątym stuleciu naszej ery przez greckiego poganina Meton'a. Wcześniej stosowali między innymi metody liczenia czasu Józefusa.

Poszczególne miesiące roku, oraz czas ich trwania:

tiszrej - wrzesień/październik - 30 dni

cheszwan - październik/listopad - 29 lub 30 dni

kiszew - listopad/grudzień - 29 lub 30 dni

tej wet - grudzień/ styczeń - 29 dni

szwat - styczeń/luty - 30 dni

adar - luty/marzec - 29 dni

nisan - marzec/kwiecień - 30 dni

liar - kwiecień/maj - 29 dni

sywan - maj/czerwiec - 30 dni

tamuz - czerwiec/lipiec - 29 dni
aw - lipiec/sierpień - 30 dni

elul - sierpień/wrzesień - 29 dni

Kalendarz tunezyjski:

W kalendarzu tunezyjskim przyjęto nazwy miesięcy zapożyczone z języka francuskiego

Kalendarz szamijski (wschodni):

Kalendarz ten używany jest w Syrii, Libanie, Palestynie, Jordanii (z dawnymi semickimi nazwami miesięcy). Podobne nazwy co w kalendarzu szamijskim występują w kalendarzu żydowskim.

Kalendarz chiński:

Chiński kalendarz składa się z sześćdziesięcioletnich cykli, które stanowią kombinację 12 Ziemskich Gałęzi ( Ziemskich Konarów) reprezentowanych przez 12 zwierząt i 5 Niebiańskich Pni ukazywanych przez 5 żywiołów: wodę, ziemię, drewno, ogień, metal - każdy w wariancie ying lub yang.

Kalendarz ten opiera się na precyzyjnej obserwacji wysokości słońca oraz faz księżyca. Według podań kalendarz chiński wynalazł i ustanowił Żółw Cesarz w 2637 r.p.n.e.

Pory dnia - dzień Chińczycy dzielą na 12 części, a każda z pór odpowiada jednemu zwierzęciu (zwyczajowo pory te nazywane są godziną, mimo, że w rzeczywistości

każda z nich trwa 120 minut):

• godzina szczura godz. 23-1

• godzina bawoła godz. 1-3

• godzina tygrysa godz. 3-5

• godzina królika godz. 5-7

• godzina smoka godz. 7-9

• godzina węża godz. 9-11

• godzina konia godz. 11-13

• godzina owcy godz. 13-15

• godzina małpy godz. 15-17

• godzina koguta godz. 17-19

• godzina psa godz. 19-21

• godzina świni godz. 21-23

Kalendarz japoński:

Od 1 stycznia 1873 w Japonii jest używany kalendarz gregoriański, z lokalnymi nazwami miesięcy i w większości stałymi świętami. Przed 1873 rokiem w użyciu był kalendarz księżycowo-słoneczny, stanowiący adaptację kalendarza chińskiego.

W okresie od wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego w Japonii wykorzystywane były trzy systemy rachuby lat:

• zachodnie oznaczenie lat;

• ery japońskiej oparte na rządach danego cesarza (rok 2005 to był Heisei 17)

• rok imperialny oparty na mitologicznym założeniu Japonii przez cesarza Jimmu w 660 r, p.n.e

Dwa pierwsze sposoby rachuby lat nadal są w użyciu. Kalendarz imperialny był w użyciu do zakończenia II wojny światowej.

Miesiące:

Współczesne japońskie nazwy miesięcy oznaczają dosłownie „pierwszy miesiąc”, „drugi miesiąc” itd. Odpowiedni liczebnik jest łączony z przyrostkiem - gatsu (miesiąc):

styczeń - ichigatsu

luty - nigatsu
marzec - sangatsu

kwiecień - shigatsu

maj - gogatsu

czewiec - rokugastu

lipiec - shichigatus

sierpień - hachigatsu

wrzesień - kugatsu

październik - jugatsu

listopad - juichigatsu

grudzień - junigatsu

Chiński Nowy Rok to dosłownie Święto Wiosny:

Jest to najważniejsze święto w tradycyjnym kalendarzu chińskim przypadające między końcem stycznia, a końcem lutego. Od najdawniejszych czasów jest w Chinach najważniejszym świętem publicznym i prywatnym, zapożyczyły je również zamieszkujące w Chinach mniejszości narodowe.

Ostateczny kształt Święta Wiosny ukształtował się na początku naszej ery w wyniku złączenia się kilku świąt. Tradycyjnie trwa ono 15 dni i kończy się Świętem Lata.

Do dziś pozostało najważniejszym świętem, pomimo wprowadzenia w 1912 roku w Chinach kalendarza gregoriańskiego. W Chińskiej Republice Ludowej pierwsze 3 dni chińskiego Nowego Roku są dniami wolnymi od pracy.

SYSTEMY HOTELARSKIE W POLSCE I NA ŚWIECIE.

Przemiany ilościowo-jakościowe ruchu turystycznego krajowego i międzynarodowego sprawiły, że zakres usług hotelarskich staje się coraz szerszy i urozmaicony. Dotyczy to głownie hotelarstwa tradycyjnego, czyli hoteli.

Konkurencja na światowym rynku usług hotelarskich doprowadziła do zmiany formy działalności hoteli, Wyrazem tych zmian jest specjalizacja i koncentracja we współczesnym hotelarstwie światowym. Konwencją omawianych zjawisk jest powstanie łańcuchów lub systemów hotelowych.

Przez system hotelowy należy rozumieć zestaw obiektów hotelowych zarządzanych lub nadzorowanych przez centralę, która wypracowała indywidualne cechy charakterystyczne w odniesieniu do funkcji, standardu zakresu świadczonych usług, organizacji i innych cech zewnętrznych.

Podstawą określonego systemu hotelowego jest rodzaj specjalizacji np.:

1. obsługa kongresów i zjazdów

2. obsługa ruchu turystycznego wypoczynkowego ze szczególnym uatrakcyjnieniem pobytu

3. obsługa ruchu turystycznego pobytowego

4. obsługa ruchu turystycznego zmotoryzowanego

5. obsługa turystyki rozrywki

6. obsługa turystyki wodnej

7. obsługa turystyki krajoznawczej

8. obsługa ruchu handlowego

Główne łańcuchy hotelowe na świecie i w Polsce:

- Holiday Inn
- Hospitality Franchise
- Best Western
- Accor
- Mariott
- ITT Sheraton
- Hilton Hotels
- Forte

Accor - międzynarodowe francuskie konsorcjum, działające na rynku turystycznym prowadzi hotele, restauracje, biura podróży. Założone w 1967 roku z siedzibą w Evry (Francja), prowadzi działalność na całym świecie, spółka akcyjna notowania na giełdzie (symbol akcji AC)

Prowadzi następujące sieci hoteli:

- Sofitel,
- Novotel
- Mercure
- Ibis
- Orbis
- Etap
- Suitehotel
- Coralia Club
- Formule 1
- Dorint
- Motel 6
- Studio 6
- Libertel

i inne.

W Polsce jest udziałowcem Orbis SA, który prowadzi hotele w sieciach Sofitel, Novotel, Mercure, Ibis, Etap i Orbis.

Holiday Inn - międzynarodowa sieć hoteli, należącej do InterContinental Hotels Groups.

Założona w 1952 roku w USA, w Memphis przez Kemmons Wilsona, w celu umożliwienia niedrogich noclegów rodzinnych w czasie podróży po Stanach Zjednoczonych. W 1990 roku stała się częścią InterContinental Hotels Group.

Sieć oferuje różne typy hoteli pod różnymi nazwami - oznaczającymi ich standardy:

Express by Holiday Inn (w USA jako Holiday Inn Express) - hotel średniej klasy, najczęściej bez restauracji;

Holiday Inn - hotele wyższej klasy z pełnym serwisem hotelowym;

Holiday Inn Select - hotele wyższej klasy z pełnym serwisem hotelowym (w USA i Kanadzie);

Holiday Inn SunSpree Resorts - hotele pobytowe (wakacyjne).

W Polsce do sieci Holiday Inn należą 3 hotele:

Holiday Inn w Kraków City Center (5 gwiazdek)
Holiday Inn Warszawa (4 gwiazdki)
Holiday Inn Warszawa Józefów

Hotel Marriott (prawdziwa nazwa budynku to Centrum LIN jednak przyjęła się nazwa hotelu będącego w budynku) - został wybudowany w 1989 roku w Warszawie przez konsorcjum powołane przez Polskie Linie Lotnicze LOT i operatora sieci hotelowej Marriott. Budynek ten szybko zyskał prestiż i popularność, za sprawą osiągnięcia jednego z pierwszych w Polsce standardu pięciogwiazdkowych pokoi hotelowych.

Sheraton to międzynarodowa sieć hotelowa wchodząca w skład grupy Starwood Hotels and Resorts z siedzibą główną w Nowym Jorku.

W Polsce do sieci Sheraton należą 4 hotele:
Hotel Sheraton w Krakowie
Sheraton Poznań
Sheraton Spot
Sheraton Warszawa

Początki marki to rok 1937.
W 1945 roku, była to pierwsza sieć hoteli, które miały być notowane na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.

Hilton Hotel (Hilton Hotels Corporation) - sieć hoteli notowana na giełdzie nowojorskiej. Nazwa hoteli tej sieci pochodzi od nazwiska założyciela Conrada Hiltona, powstała w 1919 w Teksasie (USA), co zapoczątkowało powstanie rodzinnej fortuny.

Obecnie siedziba mieści się w Beverly Hills w Kalifornii. Kompania zarządza takimi sieciami jak: Hilton, Conrad, Coral by Hilton, Doubletree, Embassy Suites Hotels, Hampton Inn, Hampton Inn & Suites, Hilton Garden Inn, Hilton Grand Vacations, Homewood Suites by Hilton.

Hotele Hilton w Polsce:

Krakow - Hilton Garden Inn
Łódź - Hilton*****, Hilton Garden Inn****
Warsawa - Hilton*****
Wrocław - Hilton*****, Hilton Garden Inn****
Rzeszów - Hilton Garden Inn****
Bydgoszcz - Hilton the island*****

InterContinental - międzynarodowa sieć hotelowa należąca do InterContinental Hotels Groups. W Polsce należał do niej przez wiele lat hotel “Victoria” w Warszawie (obecnie sieć Accor - Sofitel).W chwili obecnej należy do niej hotel InterContinental Warszawa.

W skład InterContinental Hotels Groups wchodzą następujące marki:

InterContinental
Crowne Plaza
Indigo
Holiday Inn
Express by Holiday Inn
Staybridge
Candlewood

WYBRANE POJĘCIA Z ZAKRESU KULTURY WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA

CZURINGA - przedmiot kultowy u większości plemion australijskich wykonany z drewna lub kamienia o spłaszczonym, wydłużonym, elipsowatym kształcie, długości 10-50cm , zwykle malowany ochrą , a niekiedy ludzką krwią i zdobiony rytem lub rysunkami. W systemie wierzeń Aborygenów czuringa oznacza drugie „ja” posiadacza, skupia w sobie siłę człowieka żyjącego i jego totemicznego przodka.

BUMERANG - przedmiot wykonany z drewna o charakterystycznym sierpowatym kształcie, rzutna broń myśliwska i wojenna, służy także do gier i zabaw. Bumerang jest typową i zróżnicowaną bronią wielu plemion australijskich. Aborygeni używali 2 typów bumerangów: powracających - lżejszych - do polowań na ptactwo i do zabaw oraz niepowracających - cięższych i dłuższych - do walki i polowań na większą zwierzynę.

AFRYKANERZY (dosł. Ludzie Afryki) - do końca XIX wieku Burowie (HOL. Boer-chłop), są to biali potomkowie europejskich, głownie holenderskich osadników o zmieszanej z nimi ludności tubylczej, którzy osiedlali się w Afryce Południowej, w XVII i XVIII wieku. Afrykanerzy są jednym we współczesnej Afryce białym narodem afrykańskim. Żyją głownie w RPA i Namibii, mniejsze grupy w Lesotho, Suazi, Bostwanie, Zimbabwe, Zambii, Malawi i Mozambiku.

Wywodzą się z osadników holenderskich, którzy od 1652 roku kolonizowali tereny wokół Przylądka Dobrej Nadziei, w XVII i XVIII wieku zasymilowali się z osadnikami niemieckimi i francuskimi, w ramach walk toczonych od XVIII do XX wieku z Buszmenami i Hotenototami oraz ludami Bantu wyodrębnił się naród afrykański. Posiadają własny język: afrikaans, religię (poludniowoafrykańska odmiana kalwinizmu), kulturę, ideologię ?(był nią apartheid). Nazwa Afrikaners - ludzie Afryki została przyjęta w XIX w.

AJNU - rdzenna ludność Japonii (głownie wyspy Hokkaido, w przeszłości zamieszkiwali także część Honsiu, Kamczatkę i Kuryle), są ludem o nieustalonym pochodzeniu, mają własny język Ajnu, wierzenia o charakterze animalistycznym, praktykowano szamanizm i poligynię.

SUNNICI - główne ugrupowanie w islamie, obejmuje około 90% wyznawców, przeciwstawne szyitom, doktryna sannicka rozwinęła się w początkowym okresie istnienia rozwoju islamu (sunna-tradycja)

GALABIJJA - dżalabijja, okrycie wierzchnie noszone przez Arabów, długa rozszerzana szata z długimi rękawami wszytymi bez podkroju pachy, wykonywana z tkaniny bawełnianej.

AUTOCHTON - gr. autos-sam, chthon - ziemia, mieszkaniec danego kraju należący do jego pierwotnej rdzennej ludności, w odróżnieniu od ludności późniejszej, napływowej, tubylec.

BEDUINI - arabska nazwa koczowników z pustynnych i półpustynnych obszarów Półwyspu Arabskiego. W odróżnieniu od mieszkańców miast i osiadłej ludności rolniczej, po nadejściu islamu rozprzestrzenili się na obszar Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.

BUDO - (z jap. bu-wojenna, do-droga) ogólna nazwa japońskich sztuk walki wywodzących się z tradycji rycersko-samurajskiej, oparte na napisanym kodeksie busido, ukształtowanym pod wpływem filozofii zen i etyki konfucjańskiej, początkowo do budo zaliczane były: kendo, judo, karate, aikido, oraz niektóre elementy jujitsu i kyudo, współczesne japońskie stowarzyszenia budo (Budokwai, Budokan) zaliczają do budo wszystkie wschodnie sztuki walki, budo jest także filozofią, wywodzi się z buddyzmu, głosi, iż drogom do zbawienia jest wyzwolenie przez poznanie siebie samego, innych ludzi i najwyższych wartości człowieczeństwa, wyzwolenie osiągnięte na drodze medytacji zen i doskonalenie sztuki walki prowadzą do stanu doskonałości - oświecenia (iluminacji).

CAPOEIRA - brazylijska sztuka walki, stworzona przez niewolników afrykańskich, nieodłączną częścią capoeiry jest, oprócz samej walki, także taniec (m.in. samba, maculele), śpiew i gra na instrumentach, sama walka toczy się między dwoma przeciwnikami ubranymi w białe spodnie, toczy się zwykle wewnątrz koła utworzonego przez śpiewających widzów, przy akompaniamencie muzyki, im szybszy rytm muzyki tym bardziej dynamiczna walka, w XIX wieku zakazano uprawiania capoeiry, w 1932 roku powstała pierwsza szkoła capoeiry, współczesna capoeira jest sztuką walki uprawianą na całym świecie, w Brazylii uznawana jest za narodowy sport walki.

ĆAPATI - okrągły, płaski podpłomyk z mąki pszennej z wodą i solą, podstawowy element codziennego pożywienia ludności północnych Indii.

DERWISZ - z perskiego: biedak, żebrak - od XI wieku w niektórych krajach muzułmańskich określenie członków bractwa sufickiego (mistycznego), odpowiednik arabskiego terminu: fakir, charakteryzowało ich ubóstwo i pełne oddanie Bogu, w tradycji europejskiej derwisze kojarzeni są głownie z praktykującymi obrzędami typu ekstatycznego (np. tańczący derwisze).

DETRYBALIZACJA - proces rozpadu struktur plemiennych i szczepowych, głównymi przyczynami detrybalizacji są: zewnętrzny nacisk militarny, polityczny i gospodarczy, również procesy związane z globalizacją, oznacza ona utratę tożsamości kulturowej i porzucenie dotychczasowego trybu życia, dotyczy zarówno jednostek jak i całych zbiorowości.

DIASPORA - z gr. diaspora - rozproszenie - rozproszenie jednej narodowości wśród innej, także rozproszenie wyznawców jednej religii wśród innowierców, w węższym znaczeniu rozproszenie Żydów w starożytności i średniowieczu poza Palestyną, diasporą nazywa się także społeczność rozproszonych wierzących lub terytorium, na którym żyją.

EGZOGAMIA - z gr. exo - na zewnątrz, gameo - zawieram małżeństwo - nakaz zawierania małżeństw poza własną grupą, wynikający z rozszerzenia zakazu kazirodztwa, naruszenie nakazu egzogamii grozi sankcjami społecznymi, wśród ludów niestosujących egzogamii większość stanowią Arabowie i ludy zaislamizowane.

ENKULTURACJA - z łac. proces wrastania w kulturę danego społeczeństwa, sprawiający, że jednostka staje się integralnym członkiem tego społeczeństwa i nosicielem jego kultury, przystosowuje jednostkę do życia w danym społeczeństwie.

ETNOCENTRYZM - z łac. ethnos - lud, plemię, centrum - środek, postawa przejawiająca się w afirmatywnym stosunku do własnej grupy społecznej i negatywnym nastawieniu do grupy obcych, własna kultura jest uważana za najlepszy wzorcowy styl życia. Podstawy egocentryczne można dzielić na 3 podstawowe typy:

- etnocentryzm fundamentalny - stanowi podstawę naszej tożsamości
- etnocentryzm umiarkowany - świadomie opowiada się za własną kulturą, bez deprecjacji innych kultur
- etnocentryzm agresywny - prowadzi do ruchów propagujących absolutną hegemonię własnych wartości i tradycji oraz nietolerancję wobec jakichkolwiek odmienności

W skrajnych przypadkach może doprowadzić do wojen, sankcjowania niewolnictwa, segregacji rasowej i ludobójstwa.

EUROPOCENTRYZM - z łac. postawa polegająca na podkreślaniu uprzywilejowanej pozycji kultury europejskiej i jej szczególnej roli w dziejach ludzkości, jest odmianą etnocentryzmu , przekonanie takie utrwaliło się od XVI wieku, może przyjmować różne formy od skrajnych do umiarkowanych, jego wynikiem był imperializm i system kolonialny, ale zasady demokracji i gospodarki liberalnej.

FENGSHUI - z chiń. wiatr i woda - chiński system geomancji związany z wiarą w duchy opiekuńcze, chodziło w nim o znalezienie najlepszego położenia dla domu, mostu, grobowca i ułożenie w nim odpowiednio pomieszczeń i sprzętów, które zapewni optymalny układ prądów powietrznych i wodnych.

GHATY - hindi - ghat-zejście - w Indiach stopnie prowadzące do rzeki, bardzo duże znaczenie mają ghaty w życiu religijnym wyznawców hinduizmu, jest to miejsce modlitwy, medytacji, dokonywania rytualnych ablucji, czy kremacji zwłok. Wynika z wiary w świętość wód i ich oczyszczającą moc, najsłynniejsze ghaty znajdują się w Waranasi nad Gangesem.

YHANAMI - jap. oglądanie kwiatów - japoński obyczaj podziwiania kwiatów wiśni w sezonie ich rozkwitu (marzec-kwiecień), jest okazją do spotkań towarzyskich, uczestnicy ucztują na matach rozłożonych pod kwitnącymi drzewami, ocenie japońskie środki masowego przekazu na bieżąco informują o kwitnieniu wiśni io najlepszych miejscach na hanami.

HIDŻAB - z pers. czador - zasłona na twarz, tradycyjny element stroju kobiety muzułmańskiej, został on nakazany żoną Mahometa w Koranie, szari'at określa Hidżaz jako zasłonę skrywająca twarz kobiety przed ludźmi niepowołanymi, twarz bowiem jest źródłem pokus i pożądania.

METYSI - potomkowie przedstawicieli różnych ras (odmian) człowieka, w węższym znaczeniu potomkowie ze związku białego mężczyzny z Indianką lub białej kobiety z Indianinem, stanowią oni znaczną część ludności Ameryki łacińskiej.

MAORYSI - nazwa Maori - zwykły człowiek - rdzenni, polinezyjscy mieszkańcy Nowej Zelandii, posługują się językiem maoryskim, zajmujący się naturalnie myślistwem, zbieractwem, od lat 70-tych XIX w. działa ruch Maoritanga - którego celem jest zapewnienie Maorysom właściwego miejsca w społeczeństwie Nowej Zelandii, propagowanie własnych tradycji, historii i języka.

PARIASI - wprowadzona w Indiach przez Europejczyków ogólna nazwa kast uznawanych za niedotykalne, pozostających poza systemem 4 hinduskich stanów społecznych (Warn), przenośnie - ludzie pozbawieni wszelkich praw, termin pochodzi od nazwy jednej z kast służebnych.

SWASTYKA - sanskryt - swastyka - pomyślność - jeden z najstarszych symboli solarnych, krzyż o ramionach złamanych pod kątem prostym, od III tys. p.n.e swastyka jest uważana za pomyślny, święty znak malowany lub rzeźbiony w świątyniach, domach, w hinduizmie prawostronna swastyka symbolizuje Wisznu, aspekt męski, panowanie nad światem, w buddyzmie - stóp Buddy i koła Prawa, znana z różnych kontynentów, w latach 1933-45 obrócona o 45º, funkcjonowała jako symbol nazizmu.

TOTEM - termin określa związek człowieka ze zwierzęcym (lub roślinnym, czasem zjawiskiem przyrodniczym) przodkiem. Każdy klan posiada własny totem, nazwę, a jego członkowie połączeni są więzami pokrewieństwa. Totemy to również - w bardziej popularnym znaczeniu - godło rodziny lub klanu rodzinnego u wielu ludów pierwotnych. Totemem mogło być zwierzę, roślina lub jakiś martwy przedmiot, które uznawane było za protoplastę i opiekuna tej rodziny.

SADHU - (sadhu to wyraz pochodzący z sanskrytu i oznacza święty człowiek) - jest to hinduski wędrowny asceta, żyjący ściśle według zasad religii, często z splecionymi włosami, zwanymi dźata. Dąży on swoim życiem do osiągnięcia wyzwolenia.

BINDI - znak na czole noszony przez kobiety na terenach znajdujących się pod wpływem hinduizmu. Symbolizuje ochronę kobiety przez jej męża lub ojca i przyjmuje postać czerwonej kropki z mineralnego pigmentu. Zwyczaje związane z bindi różnią się w zależności od regionu - na północy Indii tradycyjnie są oznaką kobiety zamężnej, podczas gdy na Południu bindi stanowi bardziej ozdobę i noszone jest często przez młode, niezamężne dziewczyny. Pomiędzy brwiami znajduje się najważniejsza ćakra, a bindi ma chronić przed ubytkami energii poprzez to miejsce. Współcześnie spotyka się również bindi w postaci papierowych naklejek w różnych kolorach i kształtach. Inne określenia bindi to:

tilaka - znak przynależności wyznaniowej
bindu - punkt
sindur - oznaka zamążpójścia
kunkum - czerwony proszek używany w świątyniach.

---