IX. GOSPODARSTWO DOMOWE W PROCESIE GOSPODAROWANIA, PODSTAWY EKONOMICZNYCH DECYZJI KONSUMENTA

Gospodarstwo domowe => dobrowolny związek lub grupa ludzi zamieszkujących razem, podejmujących decyzje gospodarcze odnośnie sposobu zarobkowania i wydatkowania zarobionych pieniędzy

Funkcje gospod. Domowego:

1. f. Ekonomiczne

1. f. Produkcyjna - zdobywanie dochodu przez członków rodziny

2. f. Konsumpcyjna - wydatkowanie zarobionych pieniędzy w celu zaspokojenia potrzeb

2. f. Społeczne

1. f. Reprodukcyjna - polega na rozmnażaniu

2. f. Wychowawcza - wychowanie młodego pokolenia

3. f. Opiekuńcza - opieka nad osobami niemogącymi samodzielnie funkcjonować

Cele gospod. Domowego:

1) cele ekonomiczne

1. optymalizacja spożycia - chcemy mieć coraz wiecej

2. maksymalizacja dochodu

3. oszczędzanie na przyszłą konsumpcję

4. osiągnięcie jak największych satysfakcji z konsumpcji

2) cele społeczne

1. zaspokajanie potrzeb kulturalnych

2. organizacja czasu

3. wychowanie i kształcenie młodego pokolenia

Wybory gospodarstwa domowego

Użyteczność => suma zadowolenia jaką osiąga indywidualny konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra; ma ch-er subiektywny

Użyteczność całkowita => suma użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi

Dobro jest tym użyteczniejsze im bardziej zaspokaja potrzebę.

Celem ekonomicznym konsumenta jest maksymalizacja zadowolenia z konsumpcji; odbywa się w warunkach ograniczonych (dochody, ceny dóbr i usług ... )

Założenia teorii wyborów konsumenta

1. konsument jest podmiotem racjonalnym

2. dokonuje wyboru zgodnie z własnymi preferencjami

3. posiada pełną informację

4. wybiera między dobrami substytucyjnymi

Użyteczność marginalna => wyraża zadowolenie konsumenta ze zwiększenia/zmniejszenia konsumpcji danego dobra, a kolejną dodatkową jednostką

Preferencje => uporządkowanie tego co się lubi a czego nie

Cechy preferencji:

1. założenie kompletności pref.

Zgodnie z tym zał. Konsument dokonuje wyboru między różnymi kombinacjami konsumpcji dóbr - może określić swoje preferencje w stosunku do nich

2. założenie przechodniości pref.

Wybory konsumenta między różnymi kombinacjami dóbr są przechodnie

Jeśli A>B i B>C => A>C

3. założenie nie nasyconości zadowolenia konsumenta

konsument chce zawsze więcej niż ma

Krzywa obojętności => przedstawia wszystkie kombinacje konsumowanych dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne

Cechy mapy obojętności:

1. krzywe mają nachylenie negatywne

2. nie mają się przecinać

3. są wypukłe w stosunku do początku układu współrzędnych

4. jest ich nieskończenie wiele

Marginalna Stopa Substytucji (MSS)

Miernik efektu substytucyjności dobra X przez dobro Y. Określa jaką ilość dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę, w syt. Kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności, czyli nie zmienia poziomu zadowolenia z konsumpcji

Podstawowe ograniczenia konsumenta

Zasoby pieniężne, którymi w danym momencie dysponuje konsument

1. dochody płacowe - regularne

• wynagrodzenia

• premie

• nagrody pieniężne

• prowizje

dochody poza płacowe - regularne

• renta gruntowa

• czynsz za wynajem

• odsetki dywidenda

• dochody poza płacowe - sporadyczne

• wygrane

• spadki

Dochód nominalny => konkretna ilość pieniędzy jaką otrzymujemy za wykonywanie naszej pracy

Dochód realny => ilość dóbr i usług jaką jesteśmy w stanie zakupić za dochód

Budżet konsumenta

1. dochody konsumenta: płacowe, poza płacowe

2. wydatki konsumenta: wydatki na konsumpcję, oszczędności konsumenta

Linia budżetowa => oddziela dobra osiągalne od nieosiągalnych

Optimum konsumenta

Konsument, uwzględniając swoje preferencje dot. Kombinacji dóbr możliwych do osiągnięcia, poszukuje syt. Optymalnej, która da mu max zadowolenie z konsumpcji - pkt który jest równocześnie pktem na najwyższej dostępnej dla niego, krzywej obojętności (pkt styczności prostej przedst. „ścieżkę cen” z krzywą obojętności)

Dobra normalne

Jeśli dochód rośnie => popyt też rośnie

Dobra podrzędne

Jeśli dochód rośnie => popyt maleje

Krzywa Engla

Dobra podstawowe - popyt ma ch-er malejący

Dobra wyższego rzędu - im wyższy dochód, tym większy udział % dla tych dóbr

Prawo Engla => w miarę realnego wzrostu dochodu gospodarstwa domowego zmniejsza się - w ogólnej sumie wydatków gospod. - % udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu, a zwiększa się % udział wydatków na dobra i usługi wyższego rzędu

Zależności między rozmiarami dochodu a popytem na żywność

Instytucjonalne zabezpieczenia interesów gospodarstw domowych

Świadome, zamierzone i celowe oddziaływanie państwa i innych instytucji na poprawę bytu materialnego ludzi

Państwo:

1. ubezpieczenia społeczne

2. pomoc mieszkaniowa

3. publiczna pomoc społeczne

4. pomoc w zakresierozbudowy infrastruktury społecznej

5. organizacje konsumenckie

1. Ruch Ochrony Konsumpcji

Zabezpieczenie przed zakupem skradzionych dóbr

2. Związki Zawodowe

Podwyzka płac i ochrona miejsc pracy

3. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

Pilnuje, aby nie było za duzo konkurencyjnych przedsiębiorstw

X. PRZEDSIĘBIORSTWO W GOSPODARCE RYNKOWEJ

Przedsiębiorstwo => podmiot gospodarczy, prowadzący na własny rachunek działalność produkcyjną lub usługową, polegającą na przetwarzaniu czynników wytwórczych w dobra lub usługi służące zaspokojeniu potrzeb społecznych. Głównym motywem jest chęć osiągnięcia zysku.

Przedsiębiorczość => umiejętność wykorzystania produkcji, które posiadamy, do osiągnięcia jak największych korzyści; są to cechy wrodzone, nabyte

Atrybuty:

1. motyw działania, którym jest dążenie do zysku, bogacenia się

2. mechanizm działania, polegający na inwestowaniu posiadanych lub pożyczonych kapitałów w określone przedsięwzięcie, mające w efekcie przynieść nadwyżkę finansową

3. ryzyko majątkowe, związane z niepewnością podejmowanych decyzji i koniecznością pokrycia strat z własnego kapitału

Przedsiębiorca => podmiot przedsiębiorstwa prowadzący interes na własne ryzyko w celu osiągnięcia najwyższego zysku

Cele działania przedsiębiorstwa

1. cele ekonomiczne

• osiągnięcie zysku w długim okresie czasu

• rozwój przedsiębiorstwa

• utrzymanie płynności

• zwiększenie udziału w rynku zbytu

• dbanie o dobre imię i markę firmy

• zaspokajanie potrzeb

• wzrost sprzedaży

• zwiększenie obrotu

• cele społeczne

• zapewnienie miejsc pracy

• ochrona środowiska

• zaspokajanie potrzeb nabywców

• tworzenie majątku przez pracowników i ich bogacenie się

• stabilizacja cen

Funkcje przedsiębiorstwa

1. zdobywanie rynku

2. zaopatrzenie w czynniki produkcji

3. realizacja funkcji składowania

4. realizacja funkcji wytwarzania

5. reklama, propagowanie

6. zbyt

Akumulacja => gromadzenie kapitału na dalszy rozwój przedsiębiorstwa; zakup nowych technologii, maszyn; postęp techniczny; tempo rozwoju technologii; koniunktura.

Skutki akumulacji:

• bankructwo małych przedsiębiorstw

• bogacenie się, rozwój dużych firm

Akumulacja





Koncentracja Centralizacja

W ramach jednego zakładu łączenie się wielu przedsiębiorstw w

celu bycia bardziej konkurencyjnym

Formy przedsiębiorstw

1. przedsiębiorstwa publiczne - należące do Państwa

2. przedsiębiorstwa prywatne - osoby prywatne + spółki

3. firmy mieszane - np. spółdzielnie

Sfera produkcji

• przedsiębiorstwa wytwórcze

• przedsiębiorstwa przetwórcze

Sfera dystrybucji

• przedsiębiorstwa handlu hurtowego

• przedsiębiorstwa handlu detalicznego

Sfera świadczenia usług

• banki

• przedsiębiorstwa usługowe

Spółki osobowe

1. S.C.

2. S.J.

3. Sp. Komandytowe - wspólnicy uczestniczą osobiście i ponoszą pełną i solidarną odpowiedzialność za ryzyko gospodarcze całym swoim majątkiem

Spółki kapitałowe

1. S.A.(akcjonariusze nie muszą brać pełnego, bezpośredniego udziału w prowadzeniu interesów spólki i są odpowiedzialni do wysokości posiadanych akcji)

2. Sp.z o.o. .(akcjonariusze nie muszą brać pełnego, bezpośredniego udziału w prowadzeniu interesów spólki i są odpowiedzialni do sumy oznaczonej w statucie)

Przedsiębiorstwo indywidualnego

1. przedsiębiorca jest właścicielem wytworzonego kapitału pieniężnego i produkcyjnego, ulokowanego w środkach produkcji

2. przedsiębiorca jest właścicielem wytworzonego produktu

3. przedsiębiorstwo zatrudnia wolną siłę robocza

4. przedsiębiorca jest jednocześnie kierownikiem produkcji, głównym księgowym i głównym inżynierem; decyduje o tym co ma być produkowane i za pomocą jakich metod

5. przedsiębiorca sam ponosi całe ryzyko prowadzenia działalności produkcyjnej - odpowiada całym swoim majątkiem

Finansowanie działalności przedsiębiorstwa

1. wewnętrzne

• śr. Pochodzą z działalności gospodarczej z tyt. Finansowania wewnętrznego

• przedsiębiorstwo nie ponosi żadnych zobowiązań wobec os. Trzecich

• zewnętrzne

• kapitał własny - emisje akcji

• kapitał obcy - obce źródła finansowania: kredyty, obligacje, leasingi


Obligacje => zaciąganie długu przez przedsiębiorstwa








Klasyczne partycypujące z prawem do konwersji na akcje

Kredyty => zobowiązania wobec banków, instytucji, os.trzecich

1. zwrotność

2. oprocentowanie

3. celowość

4. zabezpieczenie

5. terminy : krótko- : od 1. dnia do 1. roku

średnio- : od 1. roku do 4. lat

długoterminowe : pow. 4. lat

Subwencje => świadczenie pieniężne ze strony władz publicznych na rzecz prywatnych podmiotów gospodarczych bez bezpośredniego świadczenia wzajemnego tych podmiotów na rzecz subsydenta

Cele subwencji

1. utrzymanie określonych przedsiębiorstw lub gałęzi gospodarczych - SUBWENCJE PODMIOTOWE

2. wspieranie wzrostu wydajności pracy - w szczególności postępu technicznego i technologicznego

3. zmiany struktur w ramach polityki regionalnej

Leasing => 100% sfinansowania inwestycji z kapitału obcego; forma dzierżawy

• śr. Produkcji: może mieć ch-er dzierżawy pośredniej lub bezpośredniej (operating leasing / financial leasing)

• śr. Konsumpcji






















Rodzaje płac

1. w zależności od postaci w jakiej występuje

• płaca pieniężna

• płaca naturalna (mieszkanie, wyżywienie ...)

• sposób otzrzymywania

• płaca bezpośrednia

• płaca pośrednia (bezpłatne leczenia, szkoły ... )

• podział wg rodzaju

• płaca nominalna

• płaca realna

System płac

1. system czasowy - zapłata za ilość przepracowanego czasu

2. system akordowy - zapłata w zalezności od ilości wykonanych dóbr, czynnosci, operacji

3. system norm czasu pracy

• akord z premią

• akord progresywny

• akord zespołowy

Funkcje płac

1. dochodowa

2. bodźcowa

3. społeczna

Zróżnicowanie płac zależy od

1. złożonosci pracy

2. jakości i efektów pracy

3. rodzaju zawodu

4. indywidualnych zdolności i talentów

5. sytuacji na rynku pracy

6. dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, religię ...

Zatrudnienie pracowników zależy od

1. wielkości firmy

2. czasu pracy

3. wykorzystania techniki i technologii

4. autoryzacji

Wspólczynnik FLUKTACJI => rotacja pracowników; stosunek osób, które porzuciły pracę na własną prośbę do stosunku osób ogólnie zatrudnionych

XI. PODSTAWY EKONOMICZNYCH DECYZJI PRODUCENTA

Produkcja => jest funkcja zuzycia czynników w produkcji - funkcja produkcji

Funkcja produkcji => przedstawia zależność między wielkością zużytych czynników produkcji, a osiągniętym efektem w postaci wytworzonej produkcji

Q = f(L, Z, K) ; Q = f(L) ; Q = f(L. K)

Prawo malejących przychodów

Zwiększając nakład czynnika zmiennego, ceteris paribus, osiągniemy taki pkt po przekroczeniu którego, każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejszy przyrost produkcji







Izokwanta produkcji => wybór metody wytwarzania, może być przeanalizowany za pomocą systemu krzywych jednakowego produktu

Izokwanta produktu => krzywe jednakowego produktu przedstawiające jakie są możliwe kombinacje różnych czynników wytwórczych przy założeniu wielkości produkcji

Substytucja niepełna => czynniki wytwórcze nie może być całkowicie zastąpiony przez inny czynnik wytwórczy, lub na odwrót

Substytucja pełna => istnieje całkowita swoboda zastępowalności jednego czynnika drugim

Izokoszta = Linia jednakowego kosztu

Przedstawia zbiór wszystkich kombinacji nakładów dwóch czynników produkcji, których koszt całkowity jest taki sam




O przebiegu izokoszty decydują

1. możliwości finansowe przedsiębiorstwa

2. ceny rozpatrywanych czynników wytwórczych

Optimum producenta

1. optymalna kombinacja czynników produkcji

2. najkorzystniejsze zestawienie nakładów czynników wytwórczych służące do otrzymania danej wielkości produkcji, tj. dającej najkorzystniejszy poziom kosztów

3. pkt stycznej danej izokwanty do możliwie najniżej położonej izokoszty

Długi okres czas niezbędny dla pełnego dostosowania się przedsiębiorstwa do zmieniających się warunków rynkowych. Firma może zmienić nakłady wszystkich czynnikow produkcji, zastosować nową technikę wytwarzania, inwestować. Wszystkie koszty są zmienne

Krótki okres przedział czasu, w którym rozmiary przedsiębiorstwa uznaje się za stałe. Firma dysponuje określoną, niezmienną techniką wytwarzania. Nie zachodzi zmiana technologii produkcji czasu. Występuja koszty stałe i koszty zmienne. Firma nie ma możliwości swobodnego kształtowania w procesie produkcji nakładów wszystkich czynników wytwórczych - nie może realizować nowych projektów inwestycyjnych

Koszty prywatne ponoszone przez przedsiębiorstwo

• zatrudnienie pracowników

• zakup maszyn ...

Koszty społeczne ponoszone przez społeczeństwo, związane z funkcjonowaniemw danym regionie przedsiębiorstwa

Koszty w krótkim okresie

1. koszt całkowity

suma kosztów stałych i zmiennych

2. koszt całkowity stały

nie ulegają zmianie przy wzroście produkcji np. raty za kredyt, amortyzacja, wynagrodzenie pracowników administrac., zarządu ...

3. koszt całkowity zmienny

zmienia się wraz ze zmianami nakładów czynników wytwórczych; nie występuje dla zerowej wielkości produkcji; np. surowce, wynagrodzenie pracowników produkcyjnych

4. koszt przeciętny całkowity

stosunek kosztu całkowitego do wielkości produkcji

5. koszt przeciętny stały

stosunek kosztu stałego do wielkości produkcji

6. koszt przeciętny zmienny

stosunek kosztu zmiennego do wielkości produkcji

7. koszt marginalny

przyrost kosztu całkowitego do przyrostu wielkości produkcji

Podział utargów

1. utarg całkowity

suma przychodu przedsiębiorstwa ze sprzedaży określonej ilosci produktu = iloczyn ceny i sprzedanej ilości produktu; Uc = wydatkom konsumenta poniesionym na nabycie produktu

Uc = P*Q

2. utarg przeciętny

przychód przypadający na jednostkę produktu sprzedanego

Up = cenie produktu, gdy na rynku nie występuje dyskryminacja cenowa

Up=Uc/Q=Q*P/Q=P

3. utarg krańcowy

zmiana utargu całkowitego, spowodowana zwiększeniem sprzedaży o jednostkę produktu

Uk = ∆ Uc/ ∆ Q

Optimum ekonomiczne optymalne z ekonomicznego pktu widzenia rozmiary produkcji w przedsiębiorstwie, takie, przy których przedsiębiorstwo maxymalizuje zysk ekonomiczny lub minimalizuje poniesioną stratę. Zachodzi gdy Uk ze sprzedaży zrównuje się z Kk jego wytworzenia

Długookresowa równowaga przedsiębiorstwa gdy w długim okresie cena rynkowa produktu kształtuje się na poziomie zrównującym ją z minimalnym poziomem Kp, ponoszonego przez przedsiębiorstwo funkcjonujące w danej gałęzi wytwarzania. Przedsiębiorstwa osiągają jedynie zysk normalny

Zysk normalny zerowy zysk ekonomiczny pochodzący ze sprzedaży produktów pokrywa się z kosztami ekonomicznymi poniesionymi na ich uzyskanie

Zysk ekonomiczny nadzwyczajny; różnica między Uc a kosztami ekonomicznymi

Równowaga przedsiębiorstwa w długim okresie gałąź jest w pozycji równowagi wytwarzając taką ilość produkcji, przy której Kp jest najniższy - optymalny, równy Kk i P(cenie).

XII. FUNKCJONOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA NA RYNKU MONOPOLU PEŁNEGO, KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ, OLIGOPOLU.

Monopol pełny absolutny/czysty/doskonały; forma rynku wykluczająca wszelką konkurencję. Dany produkt jest wytwarzany przez jedno przedsiębiorstwo i nie ma bliskich substytutów

Monopolista kształtuje cenę - jest cenodawcą

Monopol naturalny forma monopolu pełnego; występuje gdy Kp wytwarzania danego produktu stale spadają wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji (Q)

Monopol przejściowy podaż jakiegos dobra lub usługi jest ograniczona do jednego przedsiębiorstwa na skutek posiadania wyłącznego patentu, licencji, koncesji

Monopson forma rynku, charakteryzująca się księgowaniem tylko jednego podmiotu po stronie popytu

Monopol bilateralny jednoczesne występowanie jednego podmiotu po stronie podaży i jednego podmiotu po stronie popytu

Cechy monopolu

1. jedna firma

2. bardzo ograniczone wejście na rynek

3. brak substytutów

4. firma ma bardzo duży wpływ na cenę

5. np. elektrociepłownia, PKP, komunikacja miejska

Utargi monopolu




Cena monopolu istnieje pewna ograniczoność swobody kształtowania jej głównego poziomu; zdeterminowana jest przez czynniki obiektywne, takie jak:

1. wielkość globalnego popytu na dany produkt

2. elastyczność cenowa i dochodowa popytu

3. istnienie substytutów i wzrost ich produkcji

4. import konkurencyjnych towarów

5. ograniczenia ze strony kosztów produkcji

Różnicowanie cen występuje, gdy monopolista sprzedaje to samo dobro po różnych cenach, różnym grupom odbiorców

Zysk monopolu różnica między Uc a Kc

Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach monopolu pełnego

(tu powinien być wykres :/ ale ja się nie będę męczyć )

Konkurencja monopolistyczna struktura rynku, przy której istnieje duża liczba sprzedawców dostarczająca dobra będące substytutami, lecz nie doskonałymi. Każda firma może wywierać pewien wpływ na cenę

Cechy konkurencji monopolistycznej

1. wiele firm i nabywców

2. produkty są zróżnicowane

3. wejście i wyjście z rynku ograniczone niewielkimi kosztami

4. produkty mają swoje niedoskonałe substytuty

5. przedsiębiorstwa i konsumenci działają niezależnie od siebie i swobodnie

Równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji monopolistycznej celem przedsiębiorstwa jest utrzymanie konkurencji monopolistycznej, pozwalającej na zachowanie odpowiednio wysokiej ceny, zapewniającej zysk monopolistyczny

Oligopol struktura rynku, w której występuje niewielka liczba firma mających dużą siłę rynkową, tak, że nie można uważać ich za cenobiorców, jednocześnie są poddane dużej konkurencji

Cechy oligopolu

1. kilka firm

2. ograniczona swoboda wejścia na rynek

3. produkty niezróżnicowane lub niezbyt zróżnicowane

4. znaczący wpływ producenta na cenę

5. konkurencja niecenowa

Model Sweezy'ego = „złamana” krzywa popytu

W warunkach oligopolu, gdy nie ma zmowy między konkurentami, indywidualna krzywa popytu na produkty danej firmy jest zdeterminowana zachowaniami rynkowymi pozostałych firm, będącymi wynikiem bezpośredniej reakcji na decyzje konkurentó

Zakłada, że firmy oligopolistyczne reagują asymetrycznie na zmianę ceny.

Gdyby firma chciała podwyższyć dotychczasową cenę P₀ , to brak reakcji konkurentów nie wywoła zmiany jej funkcji popytu

Usztywnienie popytu „łamie” krzywą popytu firmy oligopolu, która przyjmuje kształt złamanej prostej

Tym samym łamie krzywą Uk, powodując brak jej ciągłości dla ilości oferowanej Q₀ - firma natrafia na mniej elastyczną część złamanej krzywej popytu i przesuwa się poniżej pkt A, obniżając cenę, zmniejsza swój Uk

Przywództwo cenowe polega na tym, że pozycja ekonomiczna poszczególnych oligopolistów z reguły nie jest jednakowa i najsilniejszy z nich ustala ceną

Modele przywództwa cenowego

1. modele dominującej firmy

dot. Przemysłów, w których występuje jedna duża firma i kilka małych

2. przywództwo efektywnej efektywnej firmy

rolę lidera cenowego odgrywa firma, która najniższe koszty

3. przywództwo barometryczne

jedna z firm majaca najlepsze wyczucie sytuacji rynkowej i życzeń większości firm pierwsza ogłasza zmianę ceny

Porozumienia oligopolistyczne

1. KARTEL

Porozumienie przedsiębiorców jednej określonej gałęzi przemysłu, dot. Warunków sprzedaży, podziału rynków zbytu, globalnych rozmiarów produkcji (...) dąży do osiągnięcia stanu, gdy suma korzyści jego członków jest równa tym, które może osiągnąć dana gałąź traktowana jako całość

2. tzw. ŚWIADOMY PARALELIZM

firmy, swoje działania koordynują ze sobą, bez istnienia jakiejkolwiek zmowy; poszczególne firmy podporządkowują się przyjętym zasadom i nie starają się działać na własną rękę

XIII. FUNKCJONOWANIE SPÓŁKI AKCYJNEJ I KORPORACJI

Spółka akcyjna może zmobilizować kapitał

Założona w Polsce: min 500 000 pln

Kapitał zakładowy wpłacany do banku - gwarancje spółki

Grupa osobowa opracowuje statut - umowa notarialna powołanie spółki; musi być zarejestrowana w rejestrze spółek

Powołany zarząd

• Rada Nadzorcza

• Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (podejmuje najważniejsze decyzje majątku: zakup nieruchomości, powołanie, odwołanie zarządu; udzielenie mu apsolutorium - po 1-nym roku)

Zarząd prowadzi codzienną działalność firmy ( w statucie)

Rada Nadzorcza kontroluje działalność zarządu

Jednoosobowa Spółka Skarbu Państwa ( JSSP S.A.) metoda prywatyzacji w Polsce; kapitałowa=pośrednia

Przedsiębiorstwo przekształca się w JSSP S.A.

• po dokonanych zmianach - wchodzi na giełdę, Państwo jako właściciel sprzedaje akcje

• mogło sprzedać wszystkie akcje lub mogło zostawić Pakiet Kontrolny Akcji

(np. Nowa Huta; Huta K-ce; kopalnie; banki)

Kontrolny Pakiet Akcji taka ilość akcji w rękach 1-ej osoby bądź grupy ludzi, która pozwala mieć decydujący głos w Walnym Zgromadzeniu

W I-wszych S.A. było 50% + 1-na akcja

Dziś 1 akcja + 10%, 8% ...

Akcja papier wartościowy stwierdzający udział w S.A. i uprawniający do przydziału dywidendy. Akcjonariusz nie może żądać od korporacji zwrotu pieniędzy, za które zakupił akcje - może wycofać pieniądze sprzedając zakupione akcje.





AKCJE

Zwykłe imienne na okaziciela uprzywilejowane




- Nabywcy takich akcji posiadają równe prawa co do dywidendy, liczby głosów na walnych zgromadzeniach i udziału w majątku spółki w przypadku likwidacji.

- napisane jest nazwisko właściciela - może sprzedać po uzyskaniu zgody zarządu - zabezpieczenie dla spółki - Złota Księga Akcjonariuszy: zapis: kto, ile ma jakich akcji

- papier wartościowy bez właściciela - każdy może go sprzedać

- ma więcej niż 1-en głos w warunkach zgromadzenia akcjonariuszy lub/i pierwszeństwo udziału w dywidendach - zapis znajduje się w statucie spółki

Akcje ludowe = akcje pracownicze

1. o niewielkich nominałach

2. z Niemiec - Ruch „Kapitalizacja Ludowa” motywacja pracowników przez wypłaty w akcjach

Złote akcje przyznawane za wybitne zasługi dla firm, są bardzo trudno zbywalne

Ceny akcji

1. cena emisyjna

cena akcji w dniu emisji, wyznaczona przez emitenta, nie musi pokrywać się z ceną nominalną; może być kilka - tyle ile jest emisji akcji

2. cena nominalna

oznaczona na akcji; może być wyższa/niższa

3. cena rynkowa = kurs akcji

cena akcji na giełdzie; zależy od popytu i podaży na akcje, od dywidendy i od stopy % płaconej przez bank, od wkładów długoterminowych

Giełda jest rynkiem konkurencji doskonałej

Kurs akcji

K_a = D*100%/stopa % ; D dywidenda

Obligacja jest papierem wartościowym, w którym wystawca - emitent zobowiązuje się do zwrotu zaciągniętej pożyczki właścicielowi obligacji w ustalonym z góry terminie, a tekże do zapłaty odsetek, liczonych w stosunku do nominalnej kwoty tej pożyczki

Mogą być

1. o stałym oprocentowaniu - od wartości nominalnej

2. o zmiennym oprocentowaniu

3. obligacje zmienne na akcje - wg z góry określonych waruków

4. obligacje z prawem poboru akcji - uprawniają do zakupu akcji na pierwotnym rynku kapitałowym

5. obligacje kuponowe - składaja się z zapisu właściwego tzw. Płaszcza i kuponów odsetkowych

Akcje a Obligacje

OBLIGACJE	AKCJE
1) nie reprezentują prawa własności tylko roszczenie długu 2) można swobodnie nimi obracać na rynku 3) mniejsze ryzyko finansowe 4) mogą przynieść mniejszy dochód	1) uosabiają prawa współwłasności majątkowej S.A. 2) można swobodnie nimi obracać na rynku 3) większe ryzyko finansowe 4) mogą przynieść większy dochód

Kapitał fikcyjny kapitał występujący w postaci papierów wartościowych. Różni się on od kapitału rzeczywistego ze względu na ogromną rozbieżność kursów papierów wartościowych

Zysk założycielski powstaje wówczas, gdy dana grupa lub bank zakładają spółkę emitując akcje na giełdzie osiągnęła od razu wartość rynkową przewyższając wartość nominalną. Przeznaczony wyłącznie dla założycieli danej spółki.

Korporacje = duże spółki

1. zarządzają menedżerowie

2. zarząd składa się z:

• rady dyrektorów - podjemuj. Najważniejsze decyzje

• zarządu operacyjnego - realizuje postanowione decyzje

• menedżer nie ma udziału w S.A. - brak właścicieli

• bardzo ściśle oddziaływuje na rynek

• zanim wprowadzi dany produkt na rynek - przygotowuje go na przyjęcie produktu

• ściśle współpracuje z Państwem :

• zatrudnia bardzo dużo pracowników

• daje miejsca pracy

• jest nośnikiem postepu technicznego

• korzysta z Państwa

• zatrudnia wykształconych pracowników

• korzysta z infrastruktury

Skutki powstawania korporacji dla kraju przyjmującego

• napływ kapitału

• dodatkowe miejsca pracy

• wzrost postępu technicznego

• uzależnienie polityczne od danego kraju

• zagrożenie dla środowiska

Skutki dla kraju macierzystego korporacji

• spadek produkcji

• zmniejszenie się dochodu narodowego

• zmniejszenie się exportu

• zmniejszenie się ilości miejsc pracy

Korporacje transnarodowe

1. chęć zdobycia nowych rynków zbytu

2. poszukiwanie taniej siły roboczej

3. poszukiwanie tanich surowców

4. korzystne przepisy podatkowe

5. łagodne przepisy dot. Pchrony środowiska

IX. FUNKCJONOWANIE BANKÓW W GOSPODARCE RYNKOWEJ

Bank przedsiębiorstwo, które trudni się operacjami pieniężnymi. Główną rolą jest gromadzenie wolnych środków pieniężnych pochodzących od przedsiębiorstw, instytucji oraz gospodarstw domowych; udzielają kredytów i pożyczek

System bankowy całokształt instytucji bankowych oraz instytucji finansowych wraz z normami określającymi powiązanie i stosunki z otoczeniem; liczba oraz rodzaj banków funkcjonujących w danym państwie, które tworzą logiczną, zwrotną całość

Dochód banków utrzymuja się z różnic procentów płaconych za wkłady i pobieranych od udzielanych kredytów oraz opłat i odsetek z tytułu obrotu czekowego

• dochody z inwestycji

• dochody pochodzące z róznicy między % pobranego kredytu a % wpłaconym od oszczędności

• dochody z rozmaitych operacji

Główną rolą banków jest

1. gromadzenie wolnych czasowo środków pieniężnych przedsiębiorstw i instytucji oraz oszczędności ludności

2. udzielanie kredytów na cele produkcyjne i konsumpcyjne

3. udzielanie poręczeń i gwarancji bankowych

Elementami systemów bankowych są

1. banki komercyjne

2. banki inwestycyjne

3. banki uniwersalne

4. banki emisyjne/centralne

Struktura banków

• banki centralne

• banki operacyjne - komercje, handlowe

• banki specjalne - inwestycyjne, hipoteczne, towarzystwa kredytowe, rolne, banki, które zajmują się inwestycjami; np. Bank Ochrony Środowiska

Banki centralne

• podmiot sfery regulacji, odgrywa główną rolę w całym systemie finansowym państwa

• reguluje funkcjonowanie systemu bankowego w gospodarce rynkowej

Rola Banków Centralnych

• mobilizacja kapitału

• dostarczanie kapitału do prywatyzacji

• rozdzielanie kredytu

• banki posiadają udziały w przedsiębiorstwach

• umożliwiają powstawanie udziału w przedsiębiorstwach

Obowiązkiem BC jest dbanie o stabilność waluty narodowej, a także oddziaływanie na gospodarkę narodową, żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego oraz spadek bezrobocia

Funkcje BC

• jest bankiem państwa

• utrzymuje fundusze państwa

• realizuje wydatki

• udziela państwu pożyczek

• ustala kursy walut

• prowadzi politykę otwartego rynku

• obsługuje deficyt budżetowy poprzez realizację publicznego długu

• pośredniczy w kupnie złota i dewiz

• jest bankiem banków

• utrzymuje rezerwy pieniężne banków

• udziela bankom komercyjnym kredytów

• może kreować pieniądz bezgotówkowy przy rozliczeniu między bankami

• jest bankiem rezerwowym dla banków operacyjnych; do jego zadań należy:

• ustalanie oprocentowania

• udzielanie kredytów

• skupuje weksle od BK

• reguluje płynność systemu bankowego

• reguluje cyrkulacje pieniądza

• jest bankiem rezerw dla BK

• reguluje wielkość pieniądza bankowego, tworzonego przez BK

• kształtuje potencjał banków komercyjnych poprzez odpowiednie instrumenty pieniężne

• jest bankiem emisyjnym

• posiada monopol na emisję pieniądza papierowego i organizowanie obiegu pieniężnego

• emituje pieniądz gotówkowy do czego inne banki nie mają prawa

Główną funkcją BC jest regulowanie podaży pieniądza w obiegu o oddziaływanie na politykę kredytową banków komercyjnych w celu hamowania wzrostu cen i wpływanie na przebieg koniunktury gospodarczej kraju

Banki Komercyjne

1. podmioty sfery realnej

2. prowadzą rachunki bieżące /czekowe/ dla przedsiębiorców i różnych instytucji publicznych; organizują niemal cały obrót bezgotówkowy za pomocą czeków i przelewów

3. przyjmują wkłady terminowe

4. środki własne banku to z reguły 3 - 10% w stosunku do śródków obcych

5. wykorzystują wiele czynności pośredniczących

1. na zlecenie klientów kupują lub sprzedają akcje, obligacje

2. administrują kapitałami pieniężnymi należącymi do instytucji społecznych, fundacji

Rodzaje BK

1. banki depozytowe

2. banki komunalne

3. banki akcyjne

4. banki handlowe

5. banki rozrachunkowe

Role banków

1. rola płatnika

2. rola agenta

3. rola gwaranta

4. rola pośrednika

5. rola instrumentu w realizowaniu polityki gospodarczej w kraju

Reforma systemu bankowego

Pierwszą instytucją finansową na ziemiach polskich było TOWARZYSTWO KREDYTOWE ZIEMSKIE założone w 1825 r. W Warszawie - udzielało długoterminowych kredytów wielkim gospodarstwom rolnym

W 1989 r. W Poslce przeprowadzono reformę systemu bankowego umożliwiającego funkcjonowanie banków w gospodarce rynkowej

• Ust. Z dnia 29/08/1997 o Narodowym Banku Polski, (dot. Banku Polskiego)

• Powołanie Rady Polityki Pieniężnej

• Realizuje politykę walutową przez Radę Ministrów w porozumieniu z Radą Polityki

Rola banków w transformacji

• Mobilizacja kapitału

• Dostarczenie kapitału do prywatyzacji

• Rozdzielanie kredytów

• Mają udziały w przedsiębiorstwach

• Możliwość powstawania kapitału akcyjnego

X. PRZEDSIĘBIORSTWO UBEZPIECZENIOWE JAKO PODMIOT GOSPODARCZY

Ubezpieczenie przeniesienie ryzyka z ubezpieczającego na ubezpieczyciela

1. w aspekcie ekonomicznym

urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych wywołanych przez zdarzenia losowe; zaspokajanie strat majątkowych

2. w aspekcie organizacyjno-finansowym

forma organizacyjna zdecentralizowanego funduszu z wpłat wnoszonych przez jego uczestników

3. w aspekcie prawnym

ubezpieczyciela z ubezpieczającym wiąże stosunek prawny

Reasekuracja ubezpieczenie się zakładu, który zajmuje się ubezpieczeniami

Koasekuracja rozłożenie ubezpieczenia na kilka zakładów ubezpieczeniowych

Warunki ryzyka by je ubezpieczyć

• zdarzenie losowe musi wywołać jednoznacznie nieoczekiwana stratę, której rozmiary nie mogą być kontrolowane przez ubezpieczonego

• musi istnieć duża liczba jednorodnych obiektów narażonych na niebezpieczeństwo

• strata/szkoda musi dać się skalkulować

• koszt ubezpieczenia musi być opłacalny

• strata losowa gdy ma miejsce musi być finansowo poważna

Klasyfikacja ubezpieczeń

1. ubezpieczenia społeczne

ZUS / KRUS kwoty rzeczowe; kwoty pieniężne

2. ubezpieczenia gospodarcze

reguluje ust. Z 1990 r.; przystąpienie jest dobrowolne; ubezpieczenie majątkowe od szkód, mienia, negatywnych zdarzeń losowych

∑ ubezp./wartość ubezp.przedmiot<1 niedoubezpieczenie

∑ ubezp./wartość ubezp.przedmiot>1

∑ ubezp./wartość ubezp.przedmiot=1

Rynek ubezpieczeniowy w Polsce

• Towarzystwo Ogniowe Miast

• Towarzystwo Ogniowe Wsi

• Fundusz ochrony

• Ubezpieczeniowy Fundusz gwarancyjny - chroni interesu osób.

Doc. Dłużniczy, nie stanowi udziału we własności przedsiębiorstwa. Musi być w z góry określonym terminie wykupienia przez emitenta. Pap. Wartościowy o stałym dochodzie.

Czerpie zyski z przedsiębiorstwa

Po określonym czasie maja zachęcić inwestorów do ich nabycia

FINANSOWANIE

wewnętrzne

zewnętrzne

Sprzedaż towarów

samofinansowanie

Sprzedaż składników majątkowych

Kapit. własny

Kapit. obcy

akcje

obligacje

subwencje

Kredyty, leasingi

---