Zasady i tematyka kursu zastępowych

Czyli co powinno się wiedzieć o organizacji kursu

Kurs i zastęp zastępowych

Wstęp o systemie zastępowych

Spotyka się czasem drużyny, których zbiórki odbywają się co tydzień. Drużyny takie liczą około 12 - 15 harcerzy. Drużynowy mówi, że nie ma z kogo zrobić zastępów, bo drużyna za mało liczna a nowi nie chcą przyjść. Dodatkowym utrudnieniem pracy zastępów jest wymaganie ze strony szkoły, żeby na zbiórkach zastępów zawsze był ktoś dorosły.

Są też takie obrazki; olbrzymia, pusta sala gimnastyczna a w kąciku przez 80 minut grupa 3, 4 osób pilnie pochylająca się nad notatnikami. To nie tak! Klucz do systemu zastępowego leży gdzie indziej. Trudno się dziwić dyrekcji szkoły, że niechętnie użycza pomieszczeń dla takich małych grupek. Trudno się dziwić, że nikt nowy nie chce przychodzić na nudne zbiórki w sali. Zastęp może się spotkać w parku, w mieszkaniu któregoś z członków zastępu (oczywiście po uzgodnieniu z rodzicami), w ostateczności w szkole. Ale zbiórki notorycznie prowadzone tylko w pomieszczeniu nie są po prostu zbiórkami harcerskimi.

Te gorzkie słowa powinny być adresowane głównie do drużynowych, bo to oni mają realny wpływ na pracę swojej drużyny. Żaden zastęp nie może działać samoistnie. Zastępy są takie, jaka jest drużyna i odwrotnie. Jaka więc powinna być wasza drużyna, abyś mógł być dobrym zastępowym?

• W drużynie powinno być kilka zastępów (3-6). Zastępy nie powinny być koedukacyjne, choć mogą się zdarzyć także takie.

• W drużynie powinna funkcjonować Rada Drużyny. W zależności od stopnia rozwoju drużyny Rada powinna mieć coraz większe kompetencje. Rada planuje, opiniuje, podejmuje decyzje o podejmowaniu zadań, ocenia wykonanie i realizację zadań. Drużynowy określa kompetencje Rady. Rada może się składać z kadry drużyny; drużynowego, przybocznych, zastępowych, dodatkowo funkcyjnych drużyny - skarbnika, magazyniera, kronikarza itp. (ten model jest najczęstszy). Rada może też składać się z drużynowego, przybocznych i wybranych przedstawicieli zastępów (dzięki takiemu modelowi dużo więcej osób z drużyny ma możliwość wpływu na to, co robi drużyna i zdobywa doświadczenia w podejmowaniu decyzji). Mogą być jeszcze inne modele. Jedno jest pewne - Rada Drużyny być musi!

• W drużynie powinien funkcjonować zastęp zastępowych. Zastęp zastępowych to zastęp, który składa się z zastępowych, przybocznych. Zastępowym w tym zastępie jest drużynowy. Zastęp ten, ma pomagać zastępowym w prowadzeniu swoich zastępów. To w trakcie zbiórek tego zastępu najszybciej nauczycie się nowych gier, piosenek, harców. To tutaj najpełniej zobaczycie, co to jest zbiórka zastępu. To tutaj zapewnicie sobie pomoc innych zastępowych przy przeprowadzeniu większych harców dla swojego zastępu. To tutaj możecie sprawdzić, czy gra, którą przygotowaliście dla swojego zastępu „zaskoczy” i czy nie trzeba jaśniej wytłumaczyć przepisów, zrobić dodatkowego zabezpieczenia itp. Zastęp zastępowych powinien posiadać własną obrzędowość, ale zawsze trzeba pamiętać, że podstawowym zastępem dla zastępowych jest ich własny zastęp. Bycie w zastępie zastępowych jest wyróżnieniem za ciężką pracę ze swoim macierzystym zastępem. Jest się w zastępie zastępowych tylko o tyle, o ile prowadzi się własny zastęp!

• Drużyna lub szczep powinny organizować kursy zastępowych przynajmniej co dwa, trzy lata. Zastępowi zaś na ten kurs delegują członków swoich zastępów. Chodzi o to by byli w drużynie przeszkoleni następcy, a także o to, by drużyna mogła się rozwijać. Kursy zastępowych powinny być bardzo dobrze przygotowane i poprowadzone. Jeśli uważacie, że temu nie podołacie zwróćcie się do komendy hufca, tam uzyskacie pomoc. Taki kurs to przykład modelowej drużyny, w przeciwieństwie, więc do kursu drużynowych mało gadania, a dużo ćwiczeń i harców w polu. To zagwarantuje wam sukces.

Jak widzicie drużyna ma olbrzymi wpływ na to, co dzieje się w zastępach i jak jest prowadzona praca. Jeżeli w waszej drużynie jeszcze tak nie jest, to próbujcie zmieniać istniejący stan rzeczy. Na pewno dzięki temu lepiej i łatwiej będzie się wam pracowało.

Planowanie Kursu

Projektowanie

Szkolenie kadry to bardzo odpowiedzialne zadanie. Stanowi ono o przyszłości drużyny a nawet o przyszłości związku. Ci bowiem, którzy teraz prowadza drużyny , zasiadają we władzach związku byli kiedyś zastępowymi. Dlatego właśnie nie wolno lekceważyć szkolenia zastępowych od tego szkolenia trzeba organizować kursy zastępowych i kontynuować ta pracę w zastępie zastępowych.

Organizacja kursu w środowisku spaja je i udoskonala jego funkcjonowanie i chociaż jest odpowiedzialna to przecież nie jest nie możliwa. Warto się w nią zaangazować.

Organizując przedsięwzięcie szkoleniowe, jakim jest kurs zastępowych zacznijmy od tego, że prześledzimy, jakie powinno mieć ono etapy.

Każdy kurs ma pewne etapy organizacji oto one:

Organizacja kursu

Ustalenie potrzeb szkoleniowych

Wytyczne celów szkolenia

Wybór i opracowanie środków

Monitorowanie

Poszukiwanie źródeł i zasobów

Układanie planu

Realizacja zajęć

Ocena osiągnięć

Zanim zaczniemy szkolić i organizować należy uwzględnić czy w ogóle taki kurs jest nam potrzebny. Następnie powinniśmy odpowiedzieć sobie jakich zastępowych chcemy wyszkolić, jakie będą mieli zadania i role, z kim będą pracować itd. następny etap to określenie jakie mamy siły, środki oraz co również ważne jakie mamy możliwości i zasoby. Kolejny to etap to ułożenie wszystkiego w zwartą całość nazywaną planem. Dalej pozostaje realizacja i ocena pracy. Aby jednak zwiększyć skuteczność naszej pracy konieczne jest monitorowanie. Oznacza, to że na każdym etapie pracy zadajemy sobie pytanie czy działamy prawidłowo i zgodnie z wcześniej przyjętymi założeniami.

Zastępowy i jego zastęp, - po co szkolimy

Zastęp

Początkowy etap to odpowiedzenie sobie jaka jest funkcja naszego szkolenia - kogo mamy wyszkolić i dla kogo. Jasnym jest, że system zastępowy jest podstawową i chyba najstarszą formą działania harcerskiego. Jest on naturalny i wygodny. I chociaż wymyślono go nie tylko po to by ułatwić sobie kierowanie grupą to należy pamiętać jednak, że po to również.

Łączenie się ludzi w wieku 12-15 lat w 5-7 osobowe grupy rówieśnicze jest naturalne i zjawiskiem często w życiu obserwowanym. Z obserwacji takich właśnie grup wyrósł pomysł zastępu, do którego wielu się przyznaje ale największe zasługi dla tego rozwiązania metodycznego należy przypisać R. Baden-Powelowi i R Philipsowi.

Zastęp, podstawa systemu zastępowych to właśnie taka paczka przyjaciół. Jest on najmniejszym liczebnie, bo składająca się z 6-10 harcerzy, ale wcale nie najmniej ważna jednostka organizacyjna ZHP.

Zastęp jest paczką dobranych przyjaciół, najczęściej w jednym wieku, z jednego środowiska - szkoły, klasy, bloku, wsi czy podwórka. Grupie tej przewodzi starszy o harcerskie doświadczenie, czasami mianowany a czasami wybrany przez zastęp - zastępowy.

Ważną sprawą jest to, DUCH ZASTĘPU - „Duch zastępu to zakorzenione głęboko u każdego członka zastępu poczucie przynależności do zwartej i samodzielnej gromady, która wymaga od każdego członka wykonania przypadającego nań zadania tak dokładnie, aby całość była zawsze doskonałą i bez zarzutu.” Zewnętrznym wyrazem ducha zastępu jest obrzędowość.

Elementy zasadnicze obrzędowości zastępu to:

• Nazwa - harcerz powinien wiedzieć, z jakiego jest zastępu, z Bobrów, Wilków, Poszukiwaczy czy Gwiezdnych Wędrowców. Nazwa powinna coś mówić o tym zastępie np. o jego zainteresowaniach powinna tez być mu bliska. Dobrze by wiązała się z nazwą drużyny. Nie da się ukryć, że najfajniejsze nazwy rodzą się niewiadomo, kiedy.

• Godło - czyli znak zastępu najlepiej uproszczony rysunek przedstawiający symbol zastępu ową sowę, orła, czy gwiazdę wędrowcy.

• Proporzec - oznaka zastępu powinien zawierać jego godło i nazwę, pomysł proporca bierze się ze średniowiecznego rycerstwa. Proporzec jest symbolem tradycji i godności zastępu. Wygląd proporca określają regulaminy.

• Zawołanie - jest to głośny okrzyk , Baden Powel twierdził że powinno się go odróżniać z odległości 50-ciu kroków, okrzyk który powinien charakteryzować zastęp np. w zastępie orłów może być to krzyk orła.

Mogą być również: totem, pseudonimy, szyfr, itp.

Zastęp powinien odbywać regularne zbiórki i zajęcia. Taka typowa zbiórka zastępu powinna się odbywać przynajmniej raz w tygodniu. Najlepiej, gdy zbiórki zastępów odbywają się jednocześnie, pozwala to nam zachować wymóg opieki osoby pełnoletniej, ale trzeba pamiętać, że zbiórki każdy zastęp powinien przygotowywać i realizować samodzielnie. Nie wyklucza to oczywiście odwiedzin zastępów.

Zastęp powinien też realizować zadania zespołowe będące częścią zadań drużyny, ale nie tylko takie może tez podejmować własne zadania i realizować własne pomysły. Te zadania powinny również służyć rozwojowi indywidualnemu harcerzy.

Zastępowy

Nie tylko z punktu widzenia tego poradnika zastępowy to ważna funkcja w drużynie. Czasami słyszy się opinie, że zastępowy powinien być najsilniejszy innym razem, że starszy jeszcze innym razem, że „cwany”. Cóż może tak, ale żadne z tych kryteriów nie określa do końca tego, jaki powinien być zastępowy. Trzeba pamiętać wybierając zastępowych, że powinni być oni nie tylko dowódcami czy kierownikami zastępów.

Zastępowy powinien być w swojej grupie liderem.

On nie tylko dowodzi on przewodzi swojemu zastępowi. Wybór i kształcenie zastępowych to własnie kreowanie liderów wśród młodzieży, z którą pracujemy. Tak należy na to patrzeć i tak do tego podchodzić. Wreszcie istnieje duże prawdopodobieństwo, że dzisiejszy zastępowy to przyszły instruktor, ale o tym potem.

Zróbmy mały inwentarz cech zastępowego:

To oczywiście nie wszystko można by dopisać wiele innych cech ja zwykle zwracam uwagę na te. czasami jednak bywa tak, że spotykamy harcerza, który niczym się nie wyróżnia a mimo to wiemy, że będzie on wspaniałym zastępowym, niekiedy warto zaufać instynktowi.

Do obowiązków zastępowego należy^·:

• zwoływanie i prowadzenie zbiórek, oraz zaplanowanych ćwiczeń i innych zajęć

• opracowywanie z zastępem planów zamierzeń zadań i działań

• organizuje działania zastępu w tym dba o dobry podział pracy

• daje przykład realizacji ideałów zawartych w Prawie Harcerskim

• dba o zdobywanie przez członków zastępu stopni i sprawności, przy czym warto podkreślić że o ile zdobywanie sprawności można w znacznej mierze powierzyć zastępowym o tyle zdobywanie stopni jest jednak domeną drużynowego, dzieje się tak ze względu na horyzont czasowy i wagę sprawy,

• reprezentuje zastęp, w tym bierze udział w radach drużyny gdzie może stawiać wnioski w imieniu zastępu

• prowadzi określoną w drużynie dokumentacje zastępu.

Aby zastępowy mógł należycie realizować swoje zadania drużynowy ma obowiązek go wspierać. Powinien dbać by zastępowy uczestniczył w zbiórkach rady drużyny i zastępu zastępowych. W trakcie zbiórek drużynowy powinien zapoznawać funkcyjnych z formami i środkami realizacji zadań oraz motywować ich do pracy. Należy również zachęcać zastępowych do lektury książek i czasopism, może warto zorganizować dla nich małą biblioteczkę. A przede wszystkim ważne jest by drużynowy i zastępowi między sobą mieli stały i dobry kontakt, tak, aby mogli szybko reagować na trudności i skutecznie wspierać się wzajemnie.

Jeżeli zastępowi są młodzi lub nowi warto może pomyśleć o zorganizowaniu kursu zastępowych. Pomoc w tym zakresie może okazać namiestnictwo lub komenda szczepu.

Ten poradnik ma właśnie za zadanie pomóc drużynowemu i przybocznemu w realizacji tych zadań.

Zasady dobrego panowania

Kiedy już wiemy kogo chcemy wyszkolić, należy przeanalizować siły, środki i możliwości. Co na pewno warto wziąć pod uwagę:

• Jakie mamy środki np. zasoby finansowe, materiały szkoleniowe itp.?

• Jakie mamy możliwości np. czas naszych zastępowych nasz czas, możliwość pozyskania wykładowców, specjalistów itd.?

• Ile mamy czasu na wyszkolenie zastępowych.

• Należy również uwzględnić porę roku i inne okoliczności zewnętrzne.

Po tych przeszkoleniach pozostaje zbudować plan pracy

Teoretycy wymieniają kilka cech dobrego planu pracy. Plan pracy powinien być:

• celowy - zadania i zajęcia powinny być tak dobrane by prowadziły nas do celu jaki chcemy osiągnąć

• wykonalny - powinien być prawdopodobny do realizacji

• operatywny- taki by można było się nim łatwo posługiwać i określać czy zrealizowano go czy nie (użyteczny)

• dostatecznie szczegółowy - czyli taki który jasno i precyzyjnie określa zadania ale nie przesadza ze szczegółowością

• całościowy - obejmujący sobą całość tego co uważamy za potrzebne do wykształcenia zastępowego

• terminowy - uwzględniający czas trwania jaki mamy na przeprowadzenie kursu, jego poszczególnych zajęć i inne elementy czasowe

• prosty w budowie - inaczej mówiąc nieskomplikowany i przejrzysty nie tylko dla twórców ale również dla innych czytających np. pozostałych wykładowców czy osób zatwierdzających go.

Plan powinien być tak zbudowany by dobrze służył prowadzącemu kurs i jego uczestnikom.

Plan kursu „Czy wiesz?”

A oto plan pracy (zasadniczo sam rozkład zajęć, rozmyślnie nie zamieszczam obrzędowości i innych elementów opisu nie warto, bo każda drużyna, szczep powinny w tym zakresie wykształcić własne tradycje.

I. Zbiórka wprowadzająca

• Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki (obrzęd drużyny lub szczepu w którym prowadzony jest kurs)

• wprowadzenie współzawodnictwa

• wykład o dobrodziejstwie korzystania z materiałów i pomocy metodycznych ( prasy, książek, książek pracy itp. prezentacja książeczek zastępu, przygotowanie sieci alarmowej itp.)

• konkurs musztry

• Quiz na temat historii ZHP

• Gawęda o tradycjach i historii ZHP

• Założenie zeszytów z piosenkami-nauka piosenki

• Obrzędowe zakończenie zbiórki

• Zadanie międzyzbiórkowe; zrobić proporce zastępów, założyć kroniki i książeczki zastępów ,przedstawić obrzędowość zastępu (każdy kursant ma książeczkę zastępu), założyć własną biblioteczkę metodyczną

II. Zbiórka kursowa - temat : Praca z prawem harcerskim i obrzędowość

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• formy zapoznania harcerzy z prawem ewentualnie sposoby egzekwowania znajomości-układanka, rebus, krzyżówki, układanka rebusowa (każdy zastęp inną)

• inscenizacja wybranego punktu Prawa Harcerskiego

• wspólna ocena sytuacji wychowawczej w odniesieniu do prawa harcerskiego

• gra-zabawa

• rozmowa o obrzędowości (jej funkcja, elementy składowe)

• piosenka zastępu

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie

• Zadanie międzyzbiórkowe; przygotować materiały z biblioteczki metodycznej o Warszawie i o wybranym i ulubionym innym zadaniu

Zadanie miedzyzbiórkowe dzielimy uczestników na sześcioosobowe zespoły i każdy z nich ma za zadanie przygotować tematy wraz z przykładami quiz; wycieczka , zwiedzanie i zwiad; gry ruchowe; piosenka; gry statyczne (planszowe, itp.); zajęcia plastyczne; szyfry zaszyfrowany list .

III. zbiórka kursowa - temat :Formy pracy

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• musztra

• zajęcia są prowadzone metodą uczenia się we współpracy

• quiz;

• wycieczka , zwiedzanie i zwiad;

• gry ruchowe;

• piosenka;

• gry statyczne (planszowe, itp.);

• zajęcia plastyczne;

• szyfry zaszyfrowany list .

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe

znaleźć trzy gry, szyfry, zabawy ćwiczeni i nauczyć się ich tak by zapoznać z nimi resztę.

IV. zbiórka kursowa: Formy pracy - konkurs

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• gawęda „Co kto lubi?”

• prezentacja pomysłów w grupach

• wybór pomysłu w grupach

• prezentacja wygranych w grupach pomysłów

• wybór pomysłu zbiórki

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie

V. zbiórka kursowa - temat : Regulaminy, musztra, struktura, symbolika,

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• regulamin mundurowy -konkurs zaliczany do współzawodnictwa

• gawęda-historia powstania krzyża Virtutti Militari

• symbolika-wykład z wykorzystaniem tablic poglądowych-krzyż, znaczek zucha, lilijka harcerska, koniczynka, oznaki sprawności indywidualnych, stopnie harcerskie i instruktorskie, chusta i krajka harcerska, herb i nazwa miejscowości, odznaki honorowe i pamiątkowe, plakietka szczepu, znaki służb

• gra „przesuwane wojsko” itp

• musztra zgodnie z regulaminem GK ZHP

• stopnie harcerskie-omówienie (każdy kursant musi mieć kartę zdobywania stopnia i podczas trwania kursu może zaliczać jej punkty)

• piosenka i nauka nowej piosenki

• struktura ZHP - ukazanie modelu struktury ZHP przy pomocy tablic poglądowych zakończone kursem

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe;

zapoznanie się z regulaminami stopni, harmonogramami zadań zespołowych i sprawności indywidualnych

VI. zbiórka kursowa -temat: stopnie i sprawności w zastępie

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• gawęda-o wspinaczce

• zapoznanie z regulaminem stopni i sprawności

• ćwiczenie symulacyjne - wzajemne układanie prób na sprawność

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie zbiórki

VII. zbiórka kursowa - temat: techniki harcerskie

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• gawęda rozmowa jaka rolę w pracy harcerskiej odgrywają techniki

• uczenie się we współpracy zapoznanie z samarytanką, terenoznawstwem, łącznością (alfabet Morse'a), traperka (znaki patrolowe i ognisko)

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe; przygotować się do tematu-kompetencje Rady Drużyny i obowiązki zastępowego

VIII. zbiórka kursowa - temat : Typy zbiórki i zasady dobrej zbiórki - planowanie zbiórek

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• wspólne rozpisanie sposobu zdobywania np przewodnika po Warszawie, wypisanie kolejnych zbiórek np wycieczka do muzeum, bieg po Warszawie w okolicy szkoły, wieczornice o Warszawie- krótkie omówienie rodzajów tych zbiórek

• przykładowe rozpisanie przez każdego kursanta innnego zadania zastępu

• nauka piosenki

• rozpisanie szczegółowe zbiórki opartej na konkretnym zadaniu z 2 pkt zbiórki(np opracowanie tras wycieczkowych)

• ocena opisanych zbiórek i dyskusja w wyniku której wynikają zasady dobrej zbiórki

• podsumowanie zastępu

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe; kursanci opracowują plan zbiórki z technik harcerskich

IX. zbiórka kursowa - temat : Zadanie zastępu

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• nauka piosenki

• omówienie elementów planu zadania na wybranym przykładzie

• omówienie napisanych planów

• obrzędowe zakończenie zbiórki

X. zbiórka kursowa - temat : Rada drużyny, obowiązki zastępowego

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• gra- rysunek przedstawiający zastępowego - opis rysunku, w wyniku którego powstaje zestawienie cech zastępowego oraz jego praw i obowiązków

• nauka nowej piosenki

• inscenizacja Rady Drużyny

• Dyskusja na temat inscenizacji rady w wyniku której powstają kompetencje Rady

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie zbiórki

XI. zbiórka kursowa - temat: Bohater naszego szczepu

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• Gawęda - nasz bohater

• praca z tekstem

• praca w grupach - bukiet naszego bohatera (karta pracy NR )

• obrzędowe zakończenie zbiórki

XII. zakończenie kursu - zbiórka podsumowująca

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• bieg sprawdzający wiedzę i umiejętności

• kominek- gawęda o zastępowym(w tym czasie podsumowywany jest bieg i wypisywane są patenty)

• uroczyste wręczenie patentów

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zbiórki Kursowe- zagadnienia metodyczne

Zamieszczam tu dokładniejsze opisy elementów zbiórek, które mam nadzieję przydadzą się do realizacji własnego kursu. Odradzamy jednak zbyt wierne kopiowanie.

I. Zbiórka wprowadzająca

• Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki (obrzęd drużyny lub szczepu w którym prowadzony jest kurs)

• wprowadzenie współzawodnictwa

• wykład o dobrodziejstwie korzystania z materiałów i pomocy metodycznych ( prasy, książek, książek pracy itp. prezentacja książeczek zastępu, przygotowanie sieci alarmowej itp.)

• konkurs musztry

• Quiz na temat historii ZHP

• Gawęda o tradycjach i historii ZHP

• Założenie zeszytów z piosenkami-nauka piosenki

• Obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe; zrobić proporce zastępów, założyć kroniki i książeczki zastępów ,przedstawić obrzędowość zastępu (każdy kursant ma książeczkę zastępu), założyć własną biblioteczkę metodyczną

II. Zbiórka kursowa - temat : Praca z prawem harcerskim i obrzędowość

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• formy zapoznania harcerzy z prawem ewentualnie sposoby egzekwowania znajomości-układanka, rebus, krzyżówki, układanka rebusowa (każdy zastęp inną)

• inscenizacja wybranego punktu Prawa Harcerskiego

• wspólna ocena sytuacji wychowawczej w odniesieniu do prawa harcerskiego

• gra-zabawa

• rozmowa o obrzędowości (jej funkcja, elementy składowe)

• piosenka zastępu

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie

• Zadanie międzyzbiórkowe; przygotować materiały z biblioteczki metodycznej o Warszawie i o wybranym i ulubionym innym zadaniu

Zadanie miedzyzbiórkowe dzielimy uczestników na sześcioosobowe zespoły i każdy z nich ma za zadanie przygotować tematy wraz z przykładami quiz; wycieczka , zwiedzanie i zwiad; gry ruchowe; piosenka; gry statyczne (planszowe, itp.); zajęcia plastyczne; szyfry zaszyfrowany list .

III. zbiórka kursowa - temat :Formy pracy

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• musztra

• zajęcia są prowadzone metodą uczenia się we współpracy

• quiz;

• wycieczka , zwiedzanie i zwiad;

• gry ruchowe;

• piosenka;

• gry statyczne (planszowe, itp.);

• zajęcia plastyczne;

• szyfry zaszyfrowany list .

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe

znaleźć trzy gry, szyfry, zabawy ćwiczeni i nauczyć się ich tak by zapoznać z nimi resztę.

IV. zbiórka kursowa: Formy pracy - konkurs

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• gawęda „Co kto lubi?”

• prezentacja pomysłów w grupach

• wybór pomysłu w grupach

• prezentacja wygranych w grupach pomysłów

• wybór pomysłu zbiórki

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie

V. zbiórka kursowa - temat : Regulaminy, musztra, struktura, symbolika,

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• regulamin mundurowy -konkurs zaliczany do współzawodnictwa

• gawęda-historia powstania krzyża Virtutti Militari

• symbolika-wykład z wykorzystaniem tablic poglądowych-krzyż, znaczek zucha, lilijka harcerska, koniczynka, oznaki sprawności indywidualnych, stopnie harcerskie i instruktorskie, chusta i krajka harcerska, herb i nazwa miejscowości, odznaki honorowe i pamiątkowe, plakietka szczepu, znaki służb

• gra „przesuwane wojsko” itp

• musztra zgodnie z regulaminem GK ZHP

• stopnie harcerskie-omówienie (każdy kursant musi mieć kartę zdobywania stopnia i podczas trwania kursu może zaliczać jej punkty)

• piosenka i nauka nowej piosenki

• struktura ZHP - ukazanie modelu struktury ZHP przy pomocy tablic poglądowych zakończone kursem

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe;

zapoznanie się z regulaminami stopni, harmonogramami zadań zespołowych i sprawności indywidualnych

VI. zbiórka kursowa - temat: stopnie i sprawności w zastępie

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• gawęda-o wspinaczce

• zapoznanie z regulaminem stopni i sprawności

• ćwiczenie symulacyjne - wzajemne układanie prób na sprawność

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie zbiórki

VII. zbiórka kursowa - temat: techniki harcerskie

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• gawęda rozmowa jaka rolę w pracy harcerskiej odgrywają techniki

• uczenie się we współpracy zapoznanie z samarytanką, terenoznawstwem, łącznością (alfabet Morse'a), traperka (znaki patrolowe i ognisko)

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe; przygotować się do tematu-kompetencje Rady Drużyny i obowiązki zastępowego

VIII. zbiórka kursowa - temat : Typy zbiórki i zasady dobrej zbiórki - planowanie zbiórek

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• wspólne rozpisanie sposobu zdobywania np przewodnika po Warszawie, wypisanie kolejnych zbiórek np wycieczka do muzeum, bieg po Warszawie w okolicy szkoły, wieczornice o Warszawie- krótkie omówienie rodzajów tych zbiórek

• przykładowe rozpisanie przez każdego kursanta innnego zadania zastępu

• nauka piosenki

• rozpisanie szczegółowe zbiórki opartej na konkretnym zadaniu z 2 pkt zbiórki(np opracowanie tras wycieczkowych)

• ocena opisanych zbiórek i dyskusja w wyniku której wynikają zasady dobrej zbiórki

• podsumowanie zastępu

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zadanie międzyzbiórkowe; kursanci opracowują plan zbiórki z technik harcerskich

IX. zbiórka kursowa - temat : Zadanie zastępu

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• nauka piosenki

• omówienie elementów planu zadania na wybranym przykładzie

• omówienie napisanych planów

• obrzędowe zakończenie zbiórki

X. zbiórka kursowa - temat : Rada drużyny, obowiązki zastępowego

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• gra- rysunek przedstawiający zastępowego - opis rysunku, w wyniku którego powstaje zestawienie cech zastępowego oraz jego praw i obowiązków

• nauka nowej piosenki

• inscenizacja Rady Drużyny

• Dyskusja na temat inscenizacji rady w wyniku której powstają kompetencje Rady

• podsumowanie zbiórki

• obrzędowe zakończenie zbiórki

XI. zbiórka kursowa - temat: Bohater naszego szczepu

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• Gawęda - nasz bohater

• praca z tekstem

• praca w grupach - bukiet naszego bohatera (karta pracy NR )

• obrzędowe zakończenie zbiórki

XII. zakończenie kursu - zbiórka podsumowująca

• obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

• bieg sprawdzający wiedzę i umiejętności

• kominek- gawęda o zastępowym(w tym czasie podsumowywany jest bieg i wypisywane są patenty)

• uroczyste wręczenie patentów

• obrzędowe zakończenie zbiórki

Zastęp zastępowych i rada drużyny

Rola zastępu zastępowych i rady drużyny

Rada drużyny i jej prawa

Radę drużyny można zorganizować różnie, jest ona jednak najważniejszą radą w drużynie. Rada drużyny składa się z drużynowego, przybocznych, zastępowych i niekiedy innych funkcyjnych. Zadania rady drużyny dzielą się na kierownicze i sądowe.

Sprawy związane z kierowaniem drużyną są rozmaite. Dotyczą one tego co wiąże się z biedzącą działalnością drużyny. Rada omawia to, co dzieje się w zastępach, planuje i ocenia realizacje zadań, planuje prace drużyny itd. Sprawy związane z kierowaniem drużyną to przyznawanie stopni i sprawności oraz przyjmowanie nowych członków. Sprawy kierownicze to te których jest najwięcej. Niestety zdarzają się również sprawy sądownicze. Takie zebranie zwołuje się gdy w drużynie pojawia się złamanie Prawa Harcerskiego lub norm i zasad drużyny. Niekiedy w drużynach obowiązuje specjalny regulamin takich zebrań. Jest też niepisana zasadą, że wśród sądzących nie powinno być osób młodszych stopniem niż podsądny.

To na ile decyzje rady są wiążące i obowiązujące oraz zakres rozpatrywanych spraw zależy od stopnia samorządności w drużynie. Pragnę tu zaproponować sześć takich etapów rozwoju samorządności.

Pracę ocenia drużynowy - rada chwali lub gani. Na tym etapie drużynowy dokonuje analizy i oceny pracy a rada wypowiada swoje opinie ewentualnie ustala formy nagan lub nagród.

Rada ocenia prace chwali i krytykuje. Na tym etapie rada sama analizuje i ocenia realizacje zadań oraz decyduje o nagrodach i naganach.

Rada wybiera funkcyjnych. To etap gdy rada ocenia już nie tylko realizacje zadań ale również przydatność swoich członków do pełnienia funkcji. Nas tym etapie rada ocenia już zwykle realizacje sprawności.

Rada planuje realizacje zadań. Drużynowy przedstawia zadania do wykonania rada planuje ich realizację ocenia ją. Na tym etapie drużynowy może powierzyć radzie przyznawanie sprawności.

Rada współtworzy plany pracy. Na tym etapie rada zgłasza własne pomysły zadaniem drużynowego jest korygowanie pomysłów pomoc w wyborze najciekawszych i najwartościowszych. Na tym etapie najczęściej powierzamy radzie ocenianie również prób na stopnie.

Rada tworzy normy i kryteria. W pełni dojrzała rada potrafi dostrzec wartości zawarte w Prawie Harcerskim. Potrafi tworzyć i tworzy kryteria ocen oraz analizuje a nawet tworzy normy postępowania. Na tym etapie rada drużyny decyduje o przyznaniu stopni i dopuszczeniu do Przyrzeczenia Harcerskiego.

Gdy drużynowy zdecyduje się przyznać radzie jakieś kolejne uprawnienie nie powinien się z tego wycofywać to bardzo źle wpływa na klimat społeczny drużyny i autorytet rady.

Pozostaje dodać jeszcze, że niezależnie od stopnia samorządności rady to drużynowy odpowiada za drużynę.

Co nieco o pracy z zastępem zastępowych.

Zastęp zastępowych to tak jakby zastęp drużynowego. Jest on miejscem, w którym zdobywają oni sprawności uczą się nowych rzeczy i robią to, co harcerze w swoich zastępach np. zdobywają sprawności. Zastęp atrakcyjnością zajęć ich oryginalnością i wartością powinien być dodatkowym elementem motywującym. W efekcie czasem u zastępowych pojawia się dylemat, co dla nich jest ważniejsze. Dlatego należy podkreślać, że fakt bycia członkiem zastępu zastępowych wynika z pełnienia funkcji zastępowego.

Druga rola to zastępu zastępowych to funkcja szkolenia.. To jakby ustawiczny kurs zastępowych. W trakcie zbiórek zastępu zastępowych jego członkowie powinni doskonalić się w prowadzeniu własnych zastępów. Warto również czasem nauczyć na zbiórkach rzeczy efektownych, którymi będą wyprzedzać swoich podkomendnych, i które czasem pozwolą im zaimponować im.

Oczywistym jest to, że również w zastępie zastępowych powinien być budowany duch zastępu. Ważnym jest by bycie członkiem tego zastępu było nobilitujące, ale nie jest dobrym by zastępowi prowadzili zastępy tylko dla tego żeby być członkiem zastępu zastępowych.

Diagnozowanie potrzeb

Kiedy opracowujesz program pracy z zastępowymi dobrze by było zacząć od dobrego rozpoznania potrzeb. Czego warto nauczyć się w ramach pracy z zastępem zastępowych? Proponujemy do tego takie proste w zastosowaniu narzędzie nazwane inwentarzem potrzeb w kształcenia.

Inwentarz Potrzeb Kształcenia w Drużynie

		1		2
Nowe pomysły gier i zabaw
Różne formy zajęć teatralnych
Gawędzenie
Inne pomysły na zbiórki
Techniki harcerskie samarytanka
Techniki harcerskie terenoznawstwo
Techniki harcerskie łączność
Techniki harcerskie traperka - ekologia
Techniki harcerskie inne jakie? ............................
Prawo harcerskie i praca z nim
Historia harcerstwa
Musztra
Regulaminy jakie? ..............................
Praca ze stopniami
Praca ze sprawnościami
Statut i struktura ZHP
Inne jakie
Inne jakie
Inne jakie
Inne jakie

W pierwszą rubrykę zastępowi (można badaniem obciąć również przybocznych) oceniają stopień znajomości problemu najlepiej w skali od zera do pięciu.

W drugiej rubryce zastępowi wybierają pięć problemów które ich zadaniem są im aktualnie bardzo potrzebne przy czym 1 oznacza najpotrzebniejszy z wybranych a 5 najmniej potrzebny.

Tematy, którymi powinniśmy się zająć to te które zostały wybrane w rubryce drugiej a uzyskały niską ocenę w rubryce pierwszej.

Pomysły na zbiórki zastępu zastępowych

Zakończenie

Roland E. Philips, System Zastępowy, Warszawa 1999 s.18

R Philips op cit

patrz rozdział druzynowy

różni autorzy różnie to zagadnienie omawiają i interpretują, chociaż miewają wiele wspólnego najlepiej poznać różne poglądy zażyj więc do R. Philips, op cit, lub St. Szczygieł, Jak prowadzić zastęp harcerski

Sekrety dobrej drużyny MAW Warszawa 1987 s.66-67

potrafiący się bawić

rozsądny

zastępowy

cechy przywódcze

wyrobiony harcersko

dobry harcerz (Prawo)

odpowiedzialny

aktywny

lubiaccy uczyć się nowych rzeczy

pogodny

Formy wsparcia

rada drużyny

Drużynowy

Zastępowy

rozmowy- dobry kontakt

zalecanie lektury

kurs zastępowych

zastęp zastępowych

---