CHEMIA*

Szybkość reakcji chemicznej jest to przyrost stężenia produktu lub ubytek stężenia substratów w czasie reakcji.

V = k (a - x )

Etapowość reakcji.

• Jedno etapowej

H₂ + I₂ = 2HI

• Wielo etapowe

H₂ + Br₂ = 2HBr

1. Br^- ═ 2Br

2. Br^- + H₂ = HBr + H^-

3. H^- + Br₂ = HBr = Br^-

• Reakcje następcze - w kilku etapach, ten który biegnie najwolniej

Rzędowość reakcji ( cząsteczkowość ) - pojęcie to jest związane z 1 etapem reakcji.

Cząsteczkowość jest określona liczbą cząsteczek biorących udział w przemianie elementarnej.

Energia aktywacji a szybkość reakcji.

Zderzeń między cząsteczkami jest bardzo wiele, nie wszystkie są aktywne.

Cząsteczki zderzające się nie zawierają dostatecznej ilości energii. Aby zderzenia były efektywne molekuły muszą mieć pewną energię - charakterystyczną dla danej reakcji - zwaną energią aktywacji.

A + BC (A: BC ) CA + B ;

^{(substraty) ( kompleks aktywny) (produkty )}

Ilość energii potrzebna do wytworzenia kompleksu aktywnego.

W zależności od stanu energetycznego substratów i produktów reakcje dzielimy na:

• Egzotermiczne (egzoenergetyczne ) - reakcje chemiczne którym towarzyszy przekazywanie energii z układu do otoczenia na sposób ciepła i na sposób pracy.

Reakcje egzotermiczne po ich zapoczątkowaniu przebiegają samorzutnie czyli bez dostarczania energii z zewnątrz.

• Reakcje endotermiczne (endoenergetyczne ) - reakcje chemiczne , którym towarzyszy przekazanie energii z otoczenia do układu na sposób ciepła i na sposób pracy.

Czynniki wpływające na szybkość reakcji:

PODWYŻSZENIE

TEMPERATURY

REAGENTÓW KATALIZATORY

ROZDRABNIANIE STĘŻENIE

REAGENTÓW REAGENTÓW

• Temperatura - wzrost temperatury o 10^o zwiększa szybkość reakcji o 2-4 razy.

• Katalizatory - przyspieszają reakcje ponieważ powodują jej wieloetapowy przebieg obniżając energię aktywacji

_{powoli szybko szybką}

A + B AB A + K AK AK + B AB + K

Inhibitory - substancje opóźniające przebieg reakcji.

Jest wiele reakcji chemicznych odwracalnych.

_V1

A + B C + B

_V2

Synteza amoniaku.

N₂ + 3H₂ 2NH₃

CHEMIA ORGANICZNA

Jest to chemia związków węgla, czyli szkielet cząsteczki tworzą atomy węgla połączone wiązaniami pojedynczymi.

• Wiązania pojedyncze

• Wielokrotne

• Potrójne

H₂N

NH₄ + CNO- CNO

H₂N

Szereg chronologiczny związku.

Szereg chronologiczny jest to szereg związków chemicznych których cząsteczki różnią się liczbą grup metylenowych - CH₂ ^_.

1 - 5 - gazy

5 - 16 - ciecze

> 16 - ciała stałe

Węglowodory nasycone.

Alkany.

C_nH_2n+2

Nazewnictwo związków chemicznych .

Nazwy związków chemicznych są trój częściowe, składające się z rdzenia.

Rdzeń określa najdłuższy łańcuch węglowy w cząsteczce związku.

Przyrostek stoi za rdzeniem i określa klasę związku, grupy funkcyjne.

Alkan - an

En - en

In - in

OH Hydroksylowa	- ol	Alkohol
CHO Karbonylowa	- al	Aldehyd
Karbonylowa	- on	Ketony
COOH Karboksylowa	Kwas karboksylowy	R - COOH Kwasy
NH2 aminowa	aminy	R - NH2 aminy

Przedrostek określa położenie podstawników.

2.5dibromomo - 1 chloro - 3 etylo - 4,4 dimetylo - hept - 2 -en.

Izomeria - zjawisko polega na tym że związki chemiczne o takim samym wzorze sumarycznym mają różne właściwości wynikające z różnic w strukturze.

• Izometria szkieletowa ( łańcuchowa ) - cząsteczki różnią się budową łańcucha węglowego

C₄H₁₀ - butan

CH₃ - CH₂ - CH₂ - CH₃ n - butan

CH₃ - CH - CH₃ 2 metylo propan izobutan

│

CH₃

• Izometria położenia - wiązania wielokrotnego pokładnika

C₄H₈

CH₂ = CH - CH₂ - CH₃ but - 1 - en

CH₄ - CH = CH - CH₃ but - 2 - en

• Izometria geometryczna

Właściwości alkanów.

C_nH_2n+2

W alkanach występują wszystkie wiązania sigma i są to węglowodory nasycone.

Alkany ulegają reakcji podstawienia.

• Chlorowcowanie

CH₄ + Cl₂ CH₃Cl + HCl

Chlorometan (chlorek metyly)

CH₃Cl + Cl₂ CH₂Cl₂ + HCl

Dichlorometan ( chlorek metylenu)

CH₂Cl₂ + Cl₂ CHCl₃ + HCl

Trichlorometan ( chloroform)

CHCl₃ + Cl₂ CCl₄ + HCl

Tetrachlorometan

Reakcja - podstawienie ( wieloetapowo )

• Nitrowanie

• Sulfonowanie .

R - CH₂ - CH₃ + H₂SO₄ R - CH₂ - CH₂ - SO₂ - OH + H₂0

dymiący Kwas sulfonowy

1

W5

Szybkość reakcji chemicznych

ZWIĄZKI ORGANICZNE

ZWIĄZKI ŁAŃCUCHOWE

ZWIĄZKI PIERŚCIENIOWE

AROMATYCZNE

ALICYKLICZNE

ALKINY

ALKANY

ALKENY

---