MSG CA 2

WSPÓŁCZESNY HANDEL MN. OD GATT DO WTO.

A.B. Kisiel- Łowczyc, „Współczesna gosp.św.”

WSPÓŁCZESNY HMN

MN PODZIAŁ PRACY JAKO PODSTAWA MN.WYMIANY HANDLOWEJ:

MN PODZIAŁ PRACY: specjalizacja krajów w produkcji i wymianie towarów. Pewien system mn. więzi gosp., ukształtowanych na bazie specjalizacji produkcji i realizowanych m.in.: poprzez mn.wymianę handlową. Ulega ciągłym przemianom- zmienia się zakres i charakter mn.specjalizacji produktów, miejsce poszczególnych krajów w tej specjalizacji.

Tradycyjny mn.podział pracy ukształtował się ostatecznie na przełomie XVIII i XIX wieku (2 specjalizacje: przemysł i surowcowo-rolnicza). Podział ten doprowadził do podziału świata na kraje rozwinięte i słabo rozwinięte. Olbrzymie dysproporcje w poziomach rozwoju gosp. Upadek po II WŚ. Zaczął tworzyć się współczesny podział pracy:

• Postęp naukowo-techniczny i produkcyjny (rewolucja)

• Nowe funkcje produkcji: zdolność samo kreacji popytu, zaspokajanie potrzeb

• Wysoka jakość, niezawodność, użyteczność nowoczesnych wyrobów przemysłowych

• Produkcja masowa; automatyzacja procesów wytwarzania, zautomatyzowana, automatycznie sterowana i zarządzana produkcja

• Zmiana funkcji techniki i postępu technicznego- nawet zastępowanie pracy umysłowej człowieka

• Rozwój nauki- np.nowe dziedziny wiedzy i dyscypliny

Współczesny podział pracy charakteryzuje się przede wszystkim pogłębioną specjalizacją produkcji przemysłowej; maleje rola tzw. specjalizacji międzygałęziowej, wzrasta rola specjalizacji wewnątrzgałęziowej. Zacieśniają się wzajemne więzi gosp. Pogłębiają się tendencje do regionalnej integracji gosp. w poszczególnych grupach krajów, ale też i ponadregionalna mn.wymiana handlowa, kooperacja produkcyjna i współpraca gosp.

PODSTAWOWE CZYNNIKI ZMIAN STRUKTURTALNYCH WSPÓŁCZESNEGO HMN:

1. Tendencje w mn.podziale pracy

2. Zmiany zachodzące w strukturze współczesnej produkcji przemysłowej

3. Zmiany w strukturze produkcji surowcowej i rolniczej (wzrost samowystarczalności rolniczej)

4. Zmiany w gospodarkach poszczególnych krajów- inwestycje, konsumpcja, produkcja, technologia wytwarzania, procesy industrializacji, modernizacji

5. Zmiana w strukturze popytu: ograniczenie lub eliminacja pewnych rodzajów importu surowcowego

6. Czynniki koniunkturalne: wpływ wahań koniunktury gosp. (dobra K.: ograniczenie praktyk protekcjonistycznych, trwałe tendencje liberalne)

7. Czynniki instytucjonalne: zagraniczna polityka ekonomiczna krajów, jej charakter, cele tej polityki, środki i narzędzi. MN.POLITYKA EKONOMICZNA: różnego rodzaju działania np.o charakterze regulacyjnym- odnoszące się do produkcji, rynku, warunków wymiany handlowej, polityki handlowej krajów- podejmowane w ramach mn.org.gosp., ugrupowań i porozumień integracyjnych, handlowych.

8. Zmiany cen podstawowych grup towarowych występujących w światowych obrotach handlowych.

Długofalowo wpływają: zmiany w gosp.poszczególnych krajów.

KIERUNKI PRZEMIAN W STRUKTURZE WSPÓŁCZESNEGO HMN:

1. Zmiany cen popularnych produktów wpływało na zmiany w HMN

2. Zmiany w strukturze świata kultury towarowej i geograficznej

3. Dominująca grupa - towary przemysłowe

4. Zmiana w globalnych obrotach

P. Bożyk, „Egzemplifikacja MSG”

MN. HANDEL TOWARAMI: sięgają starożytności (towar za towar- wymiana barterowa). Ważne pojawienie się pieniądza jako środka płatniczego. Ukształtowanie systemu feudalnego- I kryzys w HMN (w obrębie własnych posiadłości zaspokajano potrzeby właściciela). Ekspansja Arabów, wyprawy krzyżowe, duża rola miast włoskich. Wytworzenie się państw narodowych i ich własne kształtowanie polityki ekonomicznej. Odkrycia geograficzne, kolonizacja, wzrost postępu i nauki; rewolucja przemysłowa (XVIII i XIX w.)- zmiana organizacji produkcji, wymiana handlowa stała się bardziej dynamiczna. Wiek XIX- fuzje przedsiębiorstw, tworzenie trustów, koncernów, filii zagranicznych, ciągły wzrost roli USA w gosp.św.

DYNAMIKA HMN I JEGO STRUKTURA TOWAROWA: wzrost produkcji i handlu produktami przemysłowymi. $)% światowego eksportu i importu przypada na Europę Zach., na AM.Pn.- 15% E i ponad 21% I; Azja- 25,8% i 22,2%. Głównie EKSPORT: USA, Niemcy, Japonia, Francja, Chiny, UK, Kanada, Włochy, Holandia, Belgia.

IMPORT: USA, Niemcy, UK, Japonia, Francja, Chiny, Włochy, Kanada, Holandia, Belgia.

MN CENY TOWARÓW: wyrażona w pieniądzu wartość mn. towarów biorących udział w wymianie handlowej między krajami. Towary wystandaryzowane są towarami masowymi o jednolitym charakterze. Zindywidualizowane- towary o wysokim stopniu przetworzenia, a więc przemysłowe.

1. TOWARY WYSTANDARYZOWANE ROLNO-SPOŻYWCZE: niska elastyczność cenowa podaży i popytu- 1. długi cykl produkcyjny, wysokie koszty produkcji, nietrwałość art.żywnościowych, znaczne rozdrobnienie producentów, protekcjonizm rolny; 2. Powolno zmieniająca się struktura konsumpcji, rosnące dochody ludności, trudności magazynowania.

2. TOWARY WYSTANDARYZOWANE- SUROWCE NATURALNE: niska elastyczność cenowa podaży i popytu.

3. TOWARY ZINDYWIDUALIZOWANE- PRZEMYSŁOWE: większa stabilność cenowa; wysoka elastyczność podaży: krótki cykl produkcyjny, szybkie dostosowanie do wahań popytu, koncentracja produkcji, niskie koszty składowania; j.w.popytu: wzrost dochodów klientów, oddziaływanie marketingowe.

DŁUGOFALOWE ZMIANY W MN.WYMIANIE HANDLOWEJ TOWARÓW:

1. Większy wzrost popytu na towary przemysłowego niż na surowce i żywność

2. Szybki rozwój produkcji towarów high-tech, które są wytwarzane przez grupę najbogatszych krajów tzw. Triady (USA, Japonia, Niemcy)

3. Zmiany w strukturze geograficznej

4. Integracja regionalna (liberalizacja i intensyfikacja wzajemnej wymiany dóbr)

5. Różnice w kształtowaniu się cen towarów- ceny towarów przemysłowych rosną szybciej niż ceny produktów rolnych i surowców

6. Globalizacja- proces umiędzynarodowienia

TENDENCJE W ROZWOJU MN.HANDLU USŁUGAMI: wpływa na tworzenie krajowego brutto i zatrudnienie. Wraz ze wzrostem zamożności kraju spada znaczenie rolnictwa. Przyczyny wzrostu znaczenie usług w gosp.:

1. Zmiany demograficzne: wydłużenie średniej długości życia-wzrost liczby ludzi starszych- popyt na usługi medyczne; liczba osób wykształconych, migracje ze wsi do miast;

2. Zmiany społeczne: wzrost liczby pracujących kobiet- praca zastępcza w domu; wzrost dochodów rodziny, poprawa jakości życia; rozwój telekomunikacji i swoboda przemieszczania się ludzi.

3. Zmiany ekonomiczne:globalizacja gosp.św.; produkt połączony z usługą; gwałtowny rozwój techniki i technologii

4. Zmiany polityczno-prawne: procesy prywatyzacji- działanie w sektorach dotąd niedostępnych; procesy integracji gospodarczej.

CECHY USŁUG:

• Niematerialność: nie mają postaci fizycznej.

• Różnorodność: produkty usługowe są niejednolite i nie poddają się standaryzacji.

• Nierozdzielność: jednoczesność świadczenia i konsumpcji usługi; możliwość konsumpcji usługi jest uwarunkowana czasem/miejscem ich świadczenia; konieczność kontaktu między usługodawcą a usługobiorcą ogranicza możliwość zwiększania skali świadczonych usług; dostawca usługi ma możliwość dostosowania jej do indywidualnych potrzeb odbiorcy.

• Nietrwałość: odnosi się do procesu świadczenia- uniemożliwienie magazynowania usługi.

Usługi- WTO w porozumieniu GATS:

• Z terytorium jednego Członka WTO na terytorium któregokolwiek innego członka: w postaci handlu trans granicznego: telefon, faks, Internet, telewizja, wysyłanie czegoś pocztą.

• Na terytorium jednego członka WTO dla usługobiorcy któregokolwiek innego członka: w formie nabywania (konsumpcji) usług za granicą (wycieczki zagraniczne, kursy językowe, opieka zdrowotna)

• Przez usługodawcę jednego członka poprzez obecność handlową na terytorium któregokolwiek innego członka: operacje banku zagranicznego w kraju, usługi edukacyjne, opieka zdrowotna świadczona w zagranicznym szpitalu.

• Przez usługodawcę jednego członka poprzez obecność osób fizycznych członka na terytorium innego: przepływ osób fizycznych

BILANSE PŁATNICZE: zestawienie wszystkich transakcji zrealizowanych przez dany kraj z resztą świata w danym okresie, najczęściej jednego roku. Bierze się pod uwagę: transport, podróże zagraniczne, usługi łącznościowe, budowlane, ubezpieczeniowe, finansowe, informatyczne i informacyjne, prawa autorskie, patenty, opłaty licencyjne, pozostałe usługi biznesowe, usługi dla ludności, kulturalne, rekreacyjne, audiowizualne, rządowe.

Usługi: Niemcy, Japonia, Irlandia, Kanada.

• Usługi transportowe: obrót towarów i ruch osobowy różnego rodzaju gałęziami transportu.

• Turystyka: wydatki na osoby odwiedzające dany kraj.

• Pozostałe.

1. Co to jest GATS?

Układ Ogólny w sprawie Handlu Usługami (ang. General Agreement on Trade in Services, GATS) jest wielostronnym porozumieniem ustanawiającym prawno-traktatowe ramy międzynarodowego handlu usługami. Stanowi, obok Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT) oraz Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS) integralną część porozumienia podpisanego na zakończenie cyklu negocjacji handlowych tzw. Rundy Urugwajskiej (1986-1994), w wyniku której powstała Światowa Organizacja Handlu WTO.

Celem GATS jest stworzenie systemu jasnych i przejrzystych reguł w międzynarodowym handlu usługami, zagwarantowanie  sprawiedliwego i równego traktowania wszystkich uczestników handlu oraz zapewnienie partnerom handlowym lepszego dostępu do rynków poprzez sukcesywną liberalizację handlu, polegającą na ograniczaniu lub znoszeniu środków oddziaływujących niekorzystnie na handel usługami, przy uwzględnieniu poziomu rozwoju oraz celów polityki narodowej  członków GATS.

GATS funkcjonuje w oparciu o następujące zasady:
Przejrzystość
Członkowie mają obowiązek informowania siebie nawzajem o wszystkich stosowanych środkach mających wpływ na handel usługami, poprzez publikowanie informacji na ich temat, notyfikowanie regulacji prawnych mających wpływ na handel usługami do WTO, utrzymywanie punktów informacyjnych i przeprowadzanie przeglądów.
Klauzula najwyższego uprzywilejowania KNU (ang. Most-Favoured-Nation (MFN) Treatment)
Uprzywilejowane traktowanie udzielone przez członka GATS któremukolwiek z jego partnerów handlowych (niezależnie od tego czy jest on członkiem GATS czy nie), musi zostać przyznane wszystkim sygnatariuszom Układu natychmiast i bezwarunkowo Nie dotyczy to umów preferencyjnych (ang. General System of Preferences, GSP) i regionalnych umów o wolnym handlu.
Ponadto istnieją odstępstwa od tej zasady w formie tzw. Listy odstępstw od art. II GATS.  Członkowie GATS mieli prawo wprowadzić takie odstępstwa w chwili wejścia w życie Układu GATS. Odstępstwa podlegają przeglądom i w zasadzie nie powinny być utrzymywane dłużej niż 10 lat. Lista odstępstw każdego z członków GATS stanowi załącznik do Układu  GATS.
Niedyskryminacja
Członkowie GATS muszą traktować usługi i usługodawców z terytorium poszczególnych członków jednakowo korzystnie. 
Oprócz w/w zasad, które obowiązują wszystkich członków automatycznie i bezpośrednio, istnieją również obowiązki, których zakres może się różnić dla poszczególnych członków - wynikają one ze zobowiązań podjętych w poszczególnych sektorach usługowych.

Każdy członek GATS stworzył listę zobowiązań szczegółowych obejmującą te sektory, w których zobowiązuje się  do zapewnienia innym członkom GATS dostępu do rynku (MA- Market Access) i traktowania narodowego (NT - National Treatment). W każdym sektorze członek GATS może wpisać ograniczenia w MA
i NT, które wynikają z prawa danego członka GATS i wpływają na świadczenie usług.

2. Zakres GATS

Zgodnie z art. I GATS Układ odnosi się do środków oddziałujących na handel usługami, które są stosowane przez członków GATS - administrację i władze stopnia centralnego, regionalnego lub lokalnego, oraz przez organy pozarządowe sprawujące władzę delegowaną. Powyższa definicja zgodnie z art. XXVIII GATS obejmuje jakikolwiek środek czy to w postaci ustawy, przepisu, zasady, procedury, decyzji, czynności administracyjnych, czy w jakiejkolwiek innej, który odnosi się do:
- nabywania, płatności albo korzystania z usługi,
- dostępu do i korzystania, w związku ze świadczeniem usługi, z usług, co do których istnieje określony przez tych członków GATS wymóg oferowania ich publicznie,
- obecności, obejmującej obecność handlową, osób członka GATS w celu świadczenia usługi na terytorium innego członka GATS.

Tekst ogólny: zasady handlu usługami (obowiązujące wszystkich) i narodowe listy zobowiązań (każde państwo członkowskie określa poziom dostępu do rynku usług dla zagranicznych dostawców. GATS zezwala na dopuszczenie KNU.

MN. PRZEPŁYWY KAPITAŁU: nabywanie przez rezydentów danego kraju (rządy, instytucje, przedsiębiorstwa, banki, osoby prywatne) instrumentów finałowych, pochodzących od rezydentów innych krajów. Tutaj nie wchodzi przemieszczanie się kapitału za granicę, transfer pozycji majątkowych, mn.obroty materialnymi środkami produkcji.

1. INWESTYCJE ZAGRANICZNE: ruch kapitału równoznaczny z nabywaniem aktywów za granicą, gdzie inwestycje bezpośrednie- tworzenie za granicą nowych przedsiębiorstw, wykup istniejących w całości lub części, ale gwarantującej suwerenne nim zarządzanie. Inwestycje portfelowe- zakup papierów wartościowych, w pakiecie nie związanym z procesem podejmowania decyzji dot.działalności danej jednostki.

2. TRANSFERY KREDYTOWE: kredyty, pożyczki. Kredyt: udostępnianie środków pieniężnych na czas i na warunkach określonych w umowie z zobowiązaniem kredytobiorcy do ich wykorzystywania i zwrotu wraz z odsetkami na warunkach umowy i w oznaczonych terminach spłaty. Pożyczka- przeniesienie środków pieniężnych na własność pożyczkobiorcy, z jednoczesnym zobowiązaniem do ich zwrotu w ustalonym terminie wraz z odsetkami, jeżeli takie przewiduje umowa.

• KREDYTY KUPIECKIE: przyznawane wzajemnie przez podmioty uczestniczące w handlu zagranicznym oznaczają dostawę towaru lub świadczenie usług w zamian za uregulowanie zobowiązań w późniejszym okresie, są to tzw. kredyty eksporterów. Kredyty importerów: gdy należność eksportera jest regulowana z góry lub zostaje wpłacona zaliczka na poczet przyszłej dostawy.

1. Mogą być rachunkiem otwartym: jedynie zapis w księgach eksportera

2. Kredyt wekslowy: potwierdzenie zobowiązania importera jest weksel.

• KREDYTY BANKOWE: kredyty otwarte: związane są z finansowaniem przez banki zakupu za granicą oraz eksportu zarówno towarów, usług, dóbr inwestycyjnych. Kredyty finansowe: przyznawane przez banki jednego kraju bankom innego kraju i mogą być wykorzystane zgodnie z preferencjami na dowolne cele.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu (ang. General Agreement on Tariffs and Trade, GATT) podpisane w Genewie dnia 30 października 1947 porozumienie dotyczące polityki handlowej. Układ Ogólny GATT wszedł w życie 1 stycznia 1948 roku. Z założenia miało być jedynie tymczasowym układem poprzedzającym powstanie ITO (Międzynarodowej Organizacji Handlowej). Jednakże brak zgody między państwami nie pozwalający na wejście w życie statusu ITO, przedłużył obowiązywanie układu GATT do 31 grudnia 1994. Organizacja ta miała być - obok wcześniej utworzonych MFW i Banku Światowego (1944) - trzecią instytucją międzynarodową ułatwiającą współpracę gospodarczą między krajami.

Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja). Swoje funkcje GATT spełniał przede wszystkim poprzez organizowanie tzw. rund negocjacyjnych:

T. Sporek, „Sterowanie handlem mn.”

ZARYS HISTORYCZNY GATT - KONCEPCJE ORGANIZACJI HANDLU ŚWIATOWEGO.

Dwie tendencje handlu mn.:

1. Doktryna liberalna: zakłada konkretne działania na rzecz wzrostu otwartości rynków narodowych wobec gosp.św. oraz głosi, że jedynie nieskrępowany przepływ towarów między państwami może prawidłowo kształtować mn.podział pracy jednocześnie przynosząc korzyści wszystkim uczestnikom światowej wymiany. [A.Smith, D. Ricardo]

2. Doktryna protekcjonistyczna: stworzyli ją merkantyliści, idea znaczenia własnego eksportu jako źródła wzrostu i rozwoju gosp.nar. oraz poddaje import ścisłej kontroli, aby nie naruszać interesów rodzimej produkcji.

Liberalizację handlu promowały kraje o gosp.uprzemysłowionych, o dużej sile przetargowej w sklai mn., za protekcjonizmem- kraje słabo rozwinięte, wykazujące mniejszą zdolność konkurencyjną na rynkach mn.

GATT oparta na I ideologii.

II WŚ spowodowała, że USA stały się gosp.hegemonem. Zyskały pozycje największego eksportera i światowego lidera produkcji przemysłowej. Dążyli do liberalizacji handlu na całym świecie. Zmianie celów amerykańskiej polityki zagranicznej towarzyszyła konkretna wizja spójnej struktury instytucji i umów o zasięgu mn. regulujących światowe stosunki ekonom.Koncepcje te dotyczyły:

1. Org.mn.służącej odbudowie gospodarek nar.ze zniszczeń wojennych

2. Organizacji umożliwiającej zachowanie mn.równowagi płatniczej normującej przepływ długoterminowych kapitałów inwestycyjnych

3. Mn.porozumienia w spr.redukcji barier handlowych i ograniczenia dyskryminacji w handlu

4. Mn.porozumienia w spr.kontroli i stabilizacji cen surowców i artykułów rolnych, co miało gwarantować długookresową zgodność interesów eksporterów i importerów

5. Mn. środków zapewniających pełne zatrudnienie.

USA pod koniec II WŚ wystąpiły z wiloma inicjatywami konkretyzującymi te koncepcje:

• 1943- ONZ- utworzono Administrację NZ ds. Pomocy i Odbudowy (UNRA)- udziela pomocy gosp.krajom alianckim najbardziej dotkniętych wojną.

• 1944- konferencja w Bretton Woods- utworzono Międzynarodowy Fundusz Walutowy & Mn. Bank Odbudowy i Rozwoju (później Bank Światowy)- stabilizacja powojennych mn.stosunków płatniczych, udzielanie pożyczek na odbudowę gosp.krajów zniszczonych przez wojnę.

• Mn. Org. Handlu- koordynacja i liberalizacja mn. polityki handlowej, regulacja wymiany surowców.

Początkowo decydowały o tym USA i UK (USA nalegało, by pozbyło się preferencji kolonialnych). Art.4 Karty Atlantyckiej podkreślał pomoc wszystkim państwom. Bezpośrednie zobowiązania wynikały z Umowy o wzajemnej pomocy (1942). Art..7 KA- USA i UK zobowiązały się do podjęcia wspólnego działania na rzecz utworzenia mn.systemu gosp. opierającego się na eliminowaniu wszelkich form dyskryminacji w handlu mn., redukowania taryf celnych i innych barier w handlu & popieraniu wszelkich środków służących rozwojowi wymiany handlowej.

XII 1945- wspólne amerykańsko-brytyjskie propozycje wielostronnych rokowań handlowych- Propozycje w spr.rozwoju handlu i zatrudnienia. Na podst. Tego dokumentu Rada Społ.-Gosp. ONZ postanowiła zwołać konferencję w spr.handlu i zatrudnienia. Powołano Komitet Przygotowawczy- ustalenie porządku obrad i opracowanie projektu statutu przyszłej ITO.

Główne założenia am.wizji ITO:

1. Stały wzrost wolumenu (Obrót giełdowy) wymiany towarowej, możliwego dzięki redukcji barier handlowych

2. Prywatnego charakteru przedsiębiorstw handlu zagranicznego, który sprzyja konkurencji, podnosi efektywność działania oraz zapewnia niedyskryminacyjność i apolityczność wymiany

3. Multilateralnego systemu rozliczeń, zapewniającego swobodę wyboru partnera i sprzyjającego rozwojowi handlu

4. Koordynacji krajowych polityk gosp. i handlowych, bez których niemożliwe jest zapewnienie stałego wzrostu gosp. i pełnego zatrudnienia

5. Systemu konsultacji i współpracy gwarantującego poszanowanie wszystkich wymienionych reguł postępowania oraz zapobiegającego wszelkim akcjom odwetowym, takim jak wojna celna.

Początkowo ZSRR popierało ITO, z biegiem czasu, gdy zaostrzyły się kontakty na linii Wsch.-Zach. ZSRR podchodził do ITO z coraz to większą rezerwą. Krytyka dotyczyła głównie dopasowania koncepcji ITO do zasad państwowego monopolu handlu zagranicznego.

Kwestie sporne: art.28 Karty Hawańskiej- handel w warunkach całkowitego monopolu państwowego importu: kraje o takim samym syst.zarządzania handlem zagr.wynegocjują z innymi członkami ITO „porozumienia (…) dot.importu towarów innych krajów członkowskich na łączną kwotę nie niższą niż uzgodnioną dla danego okresu”. Gdy ZSRR wycofał się, art.28 został usunięty.

Negocjacje o utworzeniu ITO trwały od 1946-1948.

1. I sesja Komitetu Przygotowawczego w Londynie: X/XI 1946r.

2. konferencja w Lase Succes (I/II 1947)

3. II sesja KP w Genewie w IV i X 1947

4. Konferencja NZ w spr.handlu i zatrudnienia w Hawanie w XI i III 1948-uchwalenie statutu ITO- KARTY ITO.

Ad.1.

Wyłoniono 5 komitetów odpowiadających grupom tematycznym ujętym w amerykańskiej propozycji Karty ITO. Ogólna polityka handlowa, restrykcyjne praktyki handlowe, porozumienia handlowe, zapewnienia pełnego zatrudnienia, ustalono treść większości artykułów- stały się podstawą funkcjonowania GATT. Przed powołaniem organizacji zaproponowano, by przeprowadzono negocjacje taryfowe między głównymi partnerami handlu mn. i zabezpieczono ich wyniki przez zawarcie GATT, który konsolidowałby ustalone redukcje celne i zawierałby zasady polityki handlowej, obowiązujące jedynie do chwili utworzenia ITO i wejścia w życie jej statutu.

Ad.2.

Kontynuacja prac na statutem ITO. Utworzono komitet redakcyjny- zasady procedur negocjacyjnych i sformułował pierwszą wersję GATT. Pominie się wew.politykę ekonomiczną.

Ad.3.

Wstępna wersja karty ITO. Powołano Komitet Porozumień Taryfowych- nadzór rokowań celnych, prowadzonych zgodnie z procedurami ustalonymi na poprzedniej konferencji; ustalenie tekstu GATT. Uwieńczeniem sesji było podpisanie 30 X 1947 r. Aktu końcowego powołującego GATT i tzw. Protokół o tymczasowym stosowaniu GATT (wszedł w życie 1 I 1948r.).

GATT w porównaniu z negocjacyjną Kartą ITO nie zawierał części dotyczących zatrudnienia, rozwoju ekonomicznego i jego rekonstrukcji, mn.porozumień towarowych oraz ogólnych celów i zasad działania ITO. Główna część GATT dotyczyła zasad mn.polityki handlowej i miała zostać zastąpiona odpowiednimi postanowieniami Karty Hawańskiej.

Wątpliwości innych krajów w związku z podpisaniem Karty ITO, dlatego wcześniejsze podpisanie GATT- jako ubocznego porozumienia regulującego porządek gosp. w świecie.

Ad.4.

Ostatecznie ustalono tekst Karty ITO. Miała to być org.powszechna, ale ZSRR nie uczestniczyła w konferencji. Analogicznie postąpiły kraje Europy Środkowo-Wsch. (bez Czechosłowacji i Polski), które podpisały bilateralne umowy handlowe z ZSRR, a od 1949 r. wprowadziły całkowity monopol handlu zagranicznego w ramach RWPG. Podział świata na 2 przeciwstawne bloki polityczno-gosp. Koncepcja liberalizacji handlu upadała- kraje rozwinięte domagały się też odstępstw od importu w krajach rozwiniętych.

USA powołały OEEC- Org.Europejskiej Współpracy Gosp. do realizacji tzw. Planu Marshalla (Plan Marshalla (oficjalna nazwa ang.: European Recovery Program) program pomocy gospodarczej Stanów Zjednoczonych dla Europy, mający służyć odbudowie gospodarek poszczególnych krajów po drugiej wojnie światowej; uchwalony przez Kongres w 1948 r. i preliminowany na lata 1948-1951, kiedy to oficjalnie się zakończył)- podejmowała program integracji i liberalizacji handlu między należącymi do niej krajami.

Los Karty ITO i Hawańskiej rozstrzygnęły się w Kongresie USA. Stany narzuciły swoje zasady polit.handlowej (bezwarunkowa KNU- Klauzula najwyższego uprzywilejowania, wzajemność koncesji, obowiązek negocjacji taryfowych, generalny zakaz stosowania ograniczeń ilościowych). Uzyskały zgodę na subwencjonowanie polityki rolnej. W Kongresie ścierały się ze sobą doktryny: liberalizmu i protekcjonizmu. Idea ITO upadła automatycznie (sygnatariusze nie przystąpili nawet do głosowania nad nią, w USA- starcia w parlamencie, zwrot w stronę protekcjonizmu). Pozostałe kraje popierały GATT (przejęła funkcje ITO).

GATT (początkowo 8 członków Komitetu Przygotowawczego K.Hawańskiej) jest POROZUMIENIEM WIELOSTRONNYM (nie jest zinstytucjonalizowaną org.mn.). Rola gwaranta stabilności taryf celnych, a nie globalnego instrumentu regulującego całokształt mn.stosunków handlowych. Sformułowano tutaj zasady wąskiej polit.gosp.:

• Wew. polityka gosp.: klasyczne instrumenty polityki handlowej (gł.cła), inne- taktowane marginesowo (pozataryfowe).

CELE I ZASADY GATT: zniesienie barier w handlu i przyczynienie się w ten sposób do jego rozwoju. Nawiązywała do zasad klasycznej teorii ekonomicznej, w której zależności są proste: stopniowa redukcja taryf celnych i innych ograniczeń pobudza rozwój handlu, który umożliwia lepsze wykorzystywanie czynników produkcji i wzrost dobrobytu na całym świecie.

Cła uznano jako jedyny dozwolony środek oddziaływania państwa za pośrednictwem handlu.

CELE:

1. Podniesienie stopy życiowej

2. Osiągniecie pełnego zatrudnienia

3. Wysokiego i wciąż wzrastającego dochodu realnego i zaspokajanego popytu

4. Pełnego wykorzystania zasobów światowych, wzrostu produkcji i wymiany dóbr.

OSIĄGANIE CELÓW PRZEZ:

1. Zawieranie porozumień, zmierzających na zasadzie wzajemnych korzyści, do istotnego zredukowania taryf celnych i innych utrudnień w wymianie handlowej, jak również do wyeliminowania dyskryminacji w handlu mn.

W ramach GATT zawarto wielostronną umowę handlową, określającą zasady, na jakich powinna być prowadzona wymiana handlowa między stronami.

Tekst GATT składa się z preambuły i 38 art. I część- zasady dla całego GATT, 2- najszerszy zakres działania, który nie jest sprzeczny z ustawodawstwem krajów członkowskich, 3- zasady proceduralne i wyjątki od nich, 4- uprawnienia państw rozwijających się. Tworzy kodeks zasad dobrego postępowania w handlu mn.:

• Obowiązek niedyskryminacji i równości traktowania; zasada wzajemności- równości korzyści i koncesji; najważniejszym instrumentem HMN są cła; wzajemne informowanie się i wzajemne konsultacje.

• ZASADA NIDYSKRYMINACJI: w postaci generalnej bezwarunkowej KNU- art.1 GATT„wszelkie korzyści, usługi, przywileje lub immunitety przyznawane przez jedną z umawiających się stron towarom pochodzącym z jakiegokolwiek bądź kraju lub przeznaczonym dla tego kraju będą bezwłocznie i bez jakichkolwiek warunków rozciągnięte na podobne towary pochodzące z obszarów lub przeznaczone dla obszarów wszystkich innych umawiających się stron”

• RÓWNOŚĆ TRAKTOWANIA PARTNERÓW: o różnym poziomie rozwoju gosp. w praktyce najczęściej oznaczała faktyczną nierówność ich szans i korzyści z wymiany handlowej. Skuteczność KNU w praktyce zapewniała równość traktowania partnerów tylko przy nakładaniu ceł importowych, lecz nie chroniła przed dyskryminacją w wypadku ograniczeń pozataryfowych.

Odstępstwa od KNU:

• Ulgi i korzyści stosowane między państwami tworzącymi unię celną lub strefę wolnego handlu & uprawnień w ruchu granicznym

• Czasowe ograniczenia stosowane w kresie odbudowy gosp. ze zniszczeń wojennych

• Możliwości dyskryminacji w przypadku nieprzewidzianych okoliczności za zgodą innych członków

• Dyskryminacji- zakłócenia rynkowe u importera, ze względu na porządek publ. i bezp.nar.

• Dyskrym.stosowania ceł wyrównawczych i antydumpingowych wobec ex porterów nie przestrzegających zasad konkurencji cenowej

LISTY KONCESYJNE (art.2): ujęte są stawki celne, których wysokość została uzgodniona przez kraje stosujące te stawki w rokowaniach z innymi stronami GATT. Są to stawki związane (bound) lub skonsolidowane (consolide).

• ZASADA WZAJEMNOŚĆI: (zasada równości korzyści i ustępstw) żaden kraj członkowski nie ma obowiązku udzielania koncesji handlowych, jeżeli nie otrzyma w zamian koncesji co najmniej równorzędnych.

Kryteria oceny tej zasady: kryterium: bilansu płatniczego- równowaga wzrostu strumieni handlowych i kapitałowych; zakres wymiany objętej koncesjami, utrata dochodów celnych lub równowaga średniego poziomu redukcji stawek celnych.

• ZASADA NIESTOSOWANIA OGRANICZEŃ ILOŚCIOWYCH W HANDLU: interwencja w handlu jest możliwa za pośrednictwem taryf celnych lub innych opłat o podobnym charakterze, a uch redukcja umożliwia liberalizację HMN. (art.11). Zakłada się bezpośrednią wyrównawczość cen światowych i krajowych dzięki nieograniczonej wymienności walut krajów członkowskich & brak bezpośredniej kontroli handlu zagr.

Odstępstwa od tej zasady:

1. Ograniczenia stosowane tymczasowo dla zapobieżenia krytycznej sytuacji, wynikającej z niedoboru środków żywności lub innych art.podstawowych

2. Zakazów i ograniczeń wynikających ze stosowania norm, klasyfikacji jakościowej, kontroli przeznaczenia towarów

3. Ograniczeń importowych w odniesieniu do wszelkich produktów rolnych lub rybołówstwa, o ile wynikają z programów rządowych w sektorze produkcji rolnej

4. Ograniczeń stosowanych dla zapewnienia równowagi bilansu płatniczego

5. Stosowania ograniczeń dewizowych

6. Ograniczeń wynikających z tzw. środków nadzwyczajnych- nieprzewidzialnych zakłóceń rynkowych w dziedzinach konkurujących z importem

7. Ograniczeń stosowanych dla zapewnienia pomocy na rzecz rozwoju gosp.

• ZASADA KONSULTACJI I INFORMACJI: zobowiązanie do pełnego informowania o środkach polityki handlowej, prowadzenia konsultacji w sytuacjach wątpliwych czy spornych. Konsultacje jako jedyny sposób rozwiązywania konfliktów.

PODSTAWOWE FUNKCJE GATT:

1. Stworzenie i nadzorowanie systemu zasad w handlu, ułatwiających jego prowadzenie i zapewniających jego uczestnikom stabilność warunków wymiany

2. Prowadzenie rokowań w spr.redukcji ceł i zniesienia innych utrudnień w rozwoju handlu mn. oraz hamowania tendencji protekcjonistycznych

3. Dokonywanie oceny sytuacji w handlu św. I poszukiwanie sposobów usunięcia przeszkód krępujących jego rozwój

4. Rozstrzyganie sporów dotyczących wykonywania zobowiązań przez członków wobec innych stron GATT

5. Okresowa modyfikacja przepisów i procedur GATT w celu dostosowania ich do zmian w gosp.św.

ZASADY NEGOCJACJI NA FORMU GATT:

Negocjacje handlowe są instrumentem liberalizacji handlu mn.prowadzonej przez strony GATT. Mogą być: inicjowane okresowo przez wszystkich członków GATT w celu liberalizacji HMN (RUNDY GATT); inne dotyczą nowych dziedzin SH (stosunków handlowych) i czasem prowadzą do uzgodnienia legalnych instrumentów, które mogą stać się częścią porządku prawnego GATT.

Negocjacje podejmowane są, gdy wyczerpią się wszystkie możliwe sposoby załatwiania sporów w ramach istniejącego porządku HMN. Celem negocjacji jest osiągniecie trwałego rozwiązania danej sprawy lub utworzenie nowych procedur, które ułatwiłyby osiągnięcie takiego porozumienia albo też bezpośrednie dojście do kompromisowego rozwiązania.

ZASADA NEGOCJOWANIA I UDZIELANIA USTĘPSTW CELNYCH `OD CZASU DO CZASU' w drodze rokowań handlowych: koncesje celne:

1. Obniżenie opłat celnych

2. Ustabilizowanie (konsolidacja) opłat na poziomie istniejącym w chwili rokowań

3. Zobowiązania do niepodnoszenia ponad określony poziom poszczególnych opłat lub opłat średnich

Brak stosowania wyższych ceł na te towary, na które stawki zostały związane w negocjacjach.

Tryb składania postulatów liberalizacyjnych w spr.redukcji ceł. Obowiązuje tutaj zasada głównego dostawcy- wniosek taki może być złożony w zasadzie tylko przez kraj będący liczącym się dostawcą danego produktu na rynku partnera. Adresat miał prawo odmówić podjęcia negocjacji, ale żaden uczestnik rokowań nie mógł odmówić negocjacji z krajem, który był głównym dostawcą danego produktu na jego rynku.

Główną zasadą negocjacji jest osiąganie wzajemnych korzyści. Żaden członek GATT nie jest zobowiązany do udzielenia koncesji taryfowych lub innych, jeżeli nie otrzyma w zamian koncesji równoważnych.

Wzajemne rokowania & kryteria:

1. Zakres wymiany objętej koncesjami (wartość importu danego towaru objętego redukcją ceł przemnożony prze liczbę punktów procentowych obniżki cła)

2. Równowaga bilansu płatniczego (równowaga wzrostu strumieni handlowych eksportu i importu)

3. Utrata dochodów celnych

4. Równowaga średniego poziomu redukcji stawek celnych

RUNDA URUGWAJSKA GATT:

Runda Urugwajska - podczas 41 sesji GATT w listopadzie 1985 r. podjęto decyzję o utworzeniu komitetu przygotowawczego, który zająłby się organizacją nowej rundy. We wrześniu 1986 r. w Punta del Esta podjęto decyzję o rozpoczęciu Rundy Urugwajskiej. Wśród proponowanych wstępnie tematów negocjacji znalazły się zasady handlu artykułami żywnościowymi, przemysłowymi, włókienniczymi, surowcami i towarami o najwyższej technologii. Główną przesłanką rozpoczęcia Rundy Urugwajskiej był nasilający się od połowy lat siedemdziesiątych protekcjonizm handlowy związany ze zmianami układu sił oraz recesją gospodarczą w świecie, a także przestarzałość i niespójność procedur i postanowień GATT, które wymagały wzmocnienia dyscypliny i dostosowania do nowych warunków handlowych. Do podstawowych osiągnięć Rundy Urugwajskiej można zaliczyć:

• dalszą liberalizację handlu międzynarodowego ( szczególnie w sektorze rolnym i tekstylnym);

• wzmocnienie zasad funkcjonowania międzynarodowego obrotu gospodarczego (modyfikacja Układu i bardziej precyzyjne określenie procedur stosowania jego postanowień);

• ustanowienie wielostronnych reguł prowadzenia handlu usługami;

• włączenie do negocjacji nowych dziedzin obrotu międzynarodowego, tj. ochrony praw własności intelektualnej oraz handlowych aspektów inwestycji zagranicznych.

Do realizacji tych zadań powołano 15 grup negocjacyjnych. W deklaracji z Punta del Esta założono, że rokowania potrwają cztery lata (do końca 1990 r.). Jednak, ze względu na szeroką tematykę negocjacji oraz rozbieżność stanowisk znacznie się przeciągnęły i trwały dwa razy dłużej niż przewidywano.

PRZYCZYNY RU I STANOWISKA JEJ UCZESTNIKÓW:

W 1982 r. USA zaproponowały rokowania handlowe w spr.dalszej liberalizacji HMN. Odrzucona ze względu na recesję gosp. (ważna dla krajów była walka z bezrobocie i inflacją). Dopiero we IX 1986r. pozytywny odzew na propozycję USA. Podpisano Deklaracje w Punta del Este (Urugwaj). Przyczyny RU:

1. od połowy lat 80. nasilił się w HMN protekcjonizm handlu

2. zjawisko przesunięcia się przewagi komparatywnej z krajów wysoko rozwiniętych do rozwijających się

3. szybki wzrost eksportu z krajów nowo uprzemysłowionych zbiegł się w czasie ze spadkiem popytu i wzrostem bezrobocia

4. konkretne posunięcia antyimportowe krajów w sektorach zagrożonych lub dotkniętych konkurencją zagraniczną

5. kraje uciekały się do interwencji handlowej, a nie do instrumentów przewidzianych przez GATT

6. WZROST PROTEKCJI W POSTACI ŚRODKÓW W TZW. SZAREJ STREFIE: instrumentów polityki handlowej stosowanej poza regułami GATT (porozumienia o dobrowolnym ograniczeniu eksportu- VER; miały charakter selektywny)

7. Wojny handlowe

8. Potrzeba wzmocnienia GATT i dostosowania go do nowych realiów istniejących w gosp.św. (zmiana dotychczasowych zasad funkcjonowania)

9. Ograniczenie ogromnych kosztów protekcjonizmu, w tym szczególnie szybko rosnących kosztów subsydiowania eksportu rolnego

10. GATT dotychczas regulował gło.mn.obrót dobrami materialnymi. Zwiększała się rola obrotu usług.

OBSZARY NEGOCJACJI I REZULTATY RU : 8 runda trwała aż 7 lat. Rokowania zakończyły się podczas sesji Komitetu Negocjacji Handlowych 15 XII 1993r. (ze względu na wygasające pełnomocnictwa administracji USA, tzw.szybka ścieżka legislacji- przyjęcie/odrzucenie postanowień bez żadnych poprawek).

1. Kolejna redukcja stawek celnych w HMN

2. Łagodzenie przeszkód pozataryfowych

3. Bardziej precyzyjne zasady stosowania dozwolonych narzędzie interwencji w HMNHMNHMN

4. Dyskusja nad wprowadzeniem wielostronnych zasad regulacji HMN dotyczącego usług

5. Ustalenie zasad ochrony praw własności intelektualnej

6. Złagodzenie rządowych utrudnień dla dokonywania inwestycji zagranicznych

Praca w 15 grupach negocjacyjnych.

Wynikiem jest Akt Końcowy podpisany podczas konferencji ministerialnej w marokańskim Marakeszu 15 IV 1944 roku:

1. Uzgodnienie powołania WTO- przejmie kompetencje dotychczasowego GATT; GATT stanie się III filarem (I-MFW, II-Bank Św.) struktury MN.SE (stosunków ekonom.)

2. Obniżanie ceł w HMN średnio o ponad 40% -art.przemysłowe, o 36%- rolnicze

3. Zniesienie niemal wszystkich ograniczeń nietaryfowych w handlu art.rolnymi i żywnością

4. Zredukowania w ciągu 6 lat o 1/3 subsydiów w mn.obrocie towarami rolno-spoż. Oraz zmiejszenie o 1/5 ilości towarów z tej grupy, korzystających z subsydiów

5. Uzgodnienie harmonogramu stopniowej liberalizacji H tekstyliami i odzieżą- by znieść w ciągu 6 lat wszelkie ograniczenia

6. Częściowe uregulowanie zasada mn.obrotu usługami

7. Zmniejszenie arbitralności postępowań antydumpingowych

8. Poprawa skuteczności procedur arbitrażowych GATT

DOSTĘP DO RYNKU DLA TOWARÓW PRZEMYSŁOWYCH:

Wiele towarów było obciążonych wysokimi stawkami celnymi (gł.te, które pochłaniały dużo przygotowań). Dążenie do zredukowania/ wyeliminowania ceł w tym zwłaszcza obniżenie lub wyeliminowanie stawek wysokich i eskalacji taryfowej. Przyjęto generalną formułę obniżek stawek taryfowych przeciętnie o 33%- art.przemysłowe. Redukcja ceł była zróżnicowania w poszczególnych grupach towarów:

• 60%- metale i maszyny mechaniczne

• 52%- metale szlachetne

• 58%- produkty mineralne

• 57%- drzewno-papiernicze

• 20%- tekstylia, odzież, wyroby skórzane

• 21%- ryby i przetwory rybne

• 22%- sprzęt transportowy

Zasada TARYFIKACJI ŚRODKÓW POZATARFOWYCH: zamiana barier innych niż cła na ich ekwiwalenty celne.

POROZUMIENIA ROLNE: propozycje:

1. Zwiększenie dostępu do rynków zagr.przez redukcje barier handlowych

2. Polepszenie warunków konkurencji na rynkach przez wzrost dyscypliny stosowania wszystkich pośrednich i bezpośrednich subsydiów i innych środków, które oddziałują bezp.lub pośr.na handel rolny, w tym stopniowe zmniejszanie ich negatywnych skutków i zajęcie się ich przyczynami

3. Zmniejszenie negatywnych skutków, jakie mają dla handlu takie środki, jak normy i regulacje sanitarne i fitosanitarne

4. Wprowadzenie większej dyscypliny i przewidywalności do św.H rolnego poprzez korygowanie i zapobieganie restrykcjom i zniekształceniom, także związanym ze strukturalnymi nadwyżkami, w celu zmniejszenia niepewności, nierównowagi i niestabilności na światowych rynkach rolnych.

Osiągnięto:

1. Porozumienie rolne ogólne wraz z koncesjami i zobowiązaniami członków w zakresie dostępu do rynku, środków wsparcia krajowego i subsydiów eksportowych

2. Porozumienie w spr.środków sanitarnych i fitosanitarnych

3. Decyzji ministerialnej dotyczącej krajów najmniej rozwiniętych i krajów rozwijających się, będących importerami netto żywności. Wsparcie dla krajów przez Bank Św. (krótkoterminowe kredytowanie żywności)

4. Kraje dokonały powszechnej taryfikacji wszystkich środków pozataryfowych (zamiana barier innych niż cła na ich ekwiwalenty celne).

5. Wszystkie stawki rolne zostały związane- niemożność dowolnego ich podnoszenia.

6. Środki wsparcia krajowego rolnictwa- podzielone na środki o minimalnym wpływie na handel (Green box- „polityka zielona” rządowe wsparcie na badania i rozwój, na zwalczanie epidemii, promocje i marketing, ochronę środowiska), środki o charakterze zakłócającym handel (yellow box bezpośredni wpływ na produkcję: ustalanie cen skupu, dopłaty do nawozów; zostały objęte zobowiązaniem redukcji pomocy rządowej).

7. Harmonizowanie środków sanitarnych (dostosowanie do wymagań mn.)

KODEKS ANTYDUMPINGOWY GATT:

Dumping powinien być zwalczany jeśli wyrządza szkodę materialną istniejącemu przemysłowi kraju należącego do GATT.

Dumping to polityka polegająca na sprzedaży swoich produktów za granicę po cenach niższych niż na rynku krajowym lub po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia

• Nowe metody obliczania marginesu dumpingu. MARGINES DUMPINGU JEST MINIMALNY: gdy jest mniejszy niż 2% wartości normalnej, SZKODĘ UZNAJE SIĘ JAKO MINIMALNĄ: gdy wielość dumpingowego importu wynosi mniej niż 1% krajowej konsumpcji towaru podobnego.

• Określono procedurę wszczęcia i prowadzenia postępowania antydumpingowego.

POROZUMIENIE W SPR.SUBSYDIÓW I CEŁ WYRÓWNAWCZYCH:

Wprowadza definicję SUBSYDIÓW: wkład finansowy bądź wsparcie dochodowe lub cenowe ze strony rządu czy innej instytucji publicznej oraz uzyskanie korzyści przez beneficjenta.

Subsydium (z łaciny), dostarczanie przez rząd albo inną instytucję publiczną środków finansowych lub wsparcia dochodowego, lub cenowego przedsiębiorstwom (najczęściej eksporterowi), lub producentowi wyrobów przeznaczonych na eksport.
Subsydium dzieli się na bezpośrednie (bezpośrednie wsparcie finansowe, przejęcie zobowiązań, odroczenie spłaty podatków itd.) lub pośrednie (ulgi i ułatwienia obniżające koszt wytworzenia danego wyrobu). Wg Porozumienia o Cłach i Subsydiach wszelkie subsydia wspomagające eksport zostały zakazane. 3 rodzaje substydiów wyłączono z powszechnego zakazu: pomoc finansową na dofinansowanie prac badawczych, rozwój regionów względnie zacofanych oraz ochronę środowiska naturalnego.

Podział: w zależności od domniemywanej szkodliwości dla importera:

1. ZAKAZANE: wszelkie formy wsparcia finansowego ze str.instytucji państwowych uzależnione w jakikolwiek sposób od wyników eksportu oraz te, których przyznanie uwarunkowane jest użyciem towarów pochodzenia krajowego zamiast importowych; m.in.: bezpośrednie subsydia rządowe dla przedsiębiorstw/przemysłu uzależnione od wyników eksportu, ulgi/kredyty podatkowe dotyczące eksportu, zwolnienia celne/ zwroty celne

2. PODLEGAJĄCE SANKCJOM: gł.produkcyjne, które mogą wywołać szkodę lub negatywnie oddziaływać na interesy innego kraju (gdy przekraczają 5% ad valorem)

3. NIE WYWOŁUJĄCE SANKCJI: przeznaczone na rozwój regionów względnie zacofanych w ramach danego kraju, część środków przeznaczonych na finansowanie badań podst. I stosowanych prowadzonych przez wyższe uczelnie.

POROZUMIENIE W SPR. HANDLU TEKSTYLIAMI I ODZIEŻĄ:

Kraje rozwinięte GATT chciały znaleźć wyjątek od reguły niedyskryminacji i zapewnić sobie swobodę eksportową.

Porozumienie wielowłókowe- 1 I 1974r. - zawieranie bilateralnych umów ustalających maksymalną wielkość i proporcje asortymentowe dostaw na rynki importerów.

Dołączyło jako integralna część Aktu Końcowego RU- 15 IV 1994r. Określenie światowego handlu tekstyliami (stopniowego znoszenia dobrowolnych ograniczeń eksportowych- VER) oraz restrykcji niezgodnych z zasadą niedyskryminacji.

1. Dostęp do rynku wyrobów tekstylnych i odzieżowych- redukcja stawek celnych, ograniczeń pozataryfowych

2. Uczciwe i sprawiedliwe warunki handlu j.w.

3. Unikanie dyskryminacji importu w sektorze j.w.przy podejmowaniu środków dyktowanych racjami ogólnej polityki handlowej

4. Powstanie organu nadzorującego porozumienie tekstylne w ramach WTO

POROZUEMIENIE W SPR.BARIER TECHNICZNYCH W HANDLU:

Gwarancja by techniczne normy i standardy, procedury certyfikacyjne i krajowe metody testowania produktów nie stanowiły niepotrzebnych barier w HMN. Porozumienie objęło też procesy technologiczne (do tej pory produkty finalne).

POROZUMIENIE O KLAUZULACH OCHRONNYCH:

Kraje importujące legalnie mogą stosować środki ochrony własnych producentów przed konkurencją zagr.- ogólna/powszechna j.w.(safeguard). KLAUZULA UCIECZKI- art.19- działania polegały na zobowiązaniu bądź wycofaniu lub modyfikacji koncesji. Wprowadzono zakaz stosowania ŚRODKÓW SZAREJ STREFY: dobrowolnych ograniczeń eksportu, porozumień o uporządkowaniu handlu, system nadzorowania cen importowych/ eksportowych, kontroli eksportu/importu, narzucania karteli importowych.

Warunki dla kraju, by skorzystał z ochrony na mocy art..19 GATT:

1. Towar musi być importowany w zwiększonych ilościach i na warunkach, które nie powodują powstania poważnej szkody dla przemysłu krajowego

2. Władze kraju importującego przeprowadzają postępowanie zgodne z procedura art.19

3. Publiczne opublikowanie wyników postępowania

4. Środki ochronne - obowiązuje na 4 lata

5. Ograniczenie wielości importu nie może spaść poniżej średniego poziomy z 3 ostatnich lat (ograniczenia ilościowe)

6. Konsultacje w spr.rekompensaty dla kraju eksportera dotkniętego środkiem ochronnym

POROZUMIENIE W SPR.HANDLOWYCH ASPEKTÓW POLITYKI INWESTYCYJNEJ: (TRIM)

Ułatwienie dokonywania inwestycji zagr. i wyeliminowania tych środków polityki inwestycyjnej, które mogą mieć restrykcyjny wpływ na HMN lub zakłócić go (środki przyciągające inwestycje zagr.& określające wymagania stawiane przez rządy krajów importujących kapitał wobec korporacji transnarodowych go inwestujących).

POROZUMIENIE O HANDLOWYCH ASPEKTACH PRAW WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ: (TRIP)

Minimalne standardy dot.uzyskiwania praw i korzystania z nich oraz procedury odnoszące się do przeglądów i kontroli stosowania porozumienia oraz tryb rozstrzygania sporów.

POROZUMIENIE USŁUGOWE: pierwszy raz poruszono tę kwestię. Możliwości dostępu do usług:

1. Sprzedaż trans graniczna- usługi świadczone z terytorium jednego kraju na rzecz nabywcy z terytorium innego kraju

2. Konsumpcja za granicą- usługi świadczone z terytorium jednego kraju na rzecz nabywcy z terytorium innego kraju

3. Obecność handlowa w kraju świadczenia usługi- usługi świadczone przez podmioty jednego kraju ulokowane na terytorium innego kraju (filie)

4. Obecność fizycznych osób świadczących usługi- usługi świadczone przez specjalistów jednego kraju na terytorium innego kraju- działania konkretnych ludzi.

Wszystkie kraje powinny przyznać każdemu innemu członkowi takie same prawa, jakie wcześniej ten drugi członek otrzymał. Liberalizacja usług. Obowiązek konsultacji i mechanizm rozstrzygania sporów.

WTO (ksero)

Światowa Organizacja Handlu (ang. World Trade Organization (WTO)), organizacja międzynarodowa z siedzibą w Genewie. WTO stanowi kontynuację Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT), została powołana w 1994 w Marakeszu (Maroko), w ramach tzw. rundy urugwajskiej GATT.

Światowa Organizacja Handlu rozpoczęła działalność w roku 1995, a jej siedzibą jest Genewa. Polska była jednym z państw założycielskich - stosowne porozumienie ratyfikowała w roku 1995. Głównym zadaniem Światowej Organizacji Handlu jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej. Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania wewnętrznego ustawodawstwa do norm Światowej Organizacji Handlu oraz udzielania koncesji handlowych podmiotom zagranicznym. Przewodniczącym WTO jest Pascal Lamy. Organizacja, według stanu na wrzesień 2007 r., liczy 151 członków. Ostatnim państwem przyjętm w szeregi organizacji jest Ukraina.

Porozumienie WTO dotyczące rolnictwa

Porozumienie dotyczące Rolnictwa (The Agreement on Agriculture - AoA) jest produktem negocjacji podczas Rundy Urugwajskiej GATT (General Agreement on Tariffs and Trade - Ogólnego Porozumienia o Taryfach Celnych i Handlu) odbywającej się w latach 1986-1994. Runda Urugwajska stała się podstawą założenia WTO (World Trade Organisation - Światowa Organizacja Handlu). AoA określa zasady handlu międzynarodowego i pośrednio produkcji oraz zakazuje wykorzystywania pozataryfowych środków. Porozumienie pozwala państwom na pewną swobodę stosowania kroków, jakie pragną one podjąć w swoim sektorze rolnym. Nielimitowane wydatki są dozwolone przy programach wspierających farmerów osiągających niskie dochody i posiadających ograniczone środki w krajach rozwijających się, przy programach ubezpieczeniowych i infrastrukturalnych, publicznych giełdach żywnościowych (przy cenach światowych). Programy mające związek z dopłatami rządowymi do specjalnych plonów i poziomów produkcji dozwolone są na podstawie tzw. Blue Box, który pozwala bogatym krajom płacić swoim farmerom za redukcję produkcji.

Chociaż preambuła porozumienia nawiązuje do bezpieczeństwa żywności, to samo porozumienie stanowi niewłaściwe ramy dla realizacji tego celu. AoA jest prostą przesłanką idei, że występujące mniejsze bariery handlu pozwalają na łatwiejsze zaspokojenie popytu na żywność. Subsydia eksportowe są tego doskonałym przykładem.

Podczas Szczytu Ministerialnego w Ad-Dauha w listopadzie 2001, członkowie WTO zgodzili się na podjęcie rozmów dotyczących wielu różnorodnych negocjacji, włączając rolnictwo. Zakończenie tych wszystkich dyskusji przewidziano na styczeń 2005 roku. Komitet WTO ds. Rolnictwa spotkał się w czerwcu 2002 roku w Genewie na pierwszych negocjacjach dotyczących środków wspierających eksport. Kolejne spotkanie dotyczyć będzie dostępu do rynku i wewnętrznym programom pomocowym.

Wstępne negocjacje wykazały kłopotliwe różnice występujące między grupami krajów. Grupa Cairns kontynuuje naciski w celu eliminacji wszelkich form dopłat eksportowych, istotne polepszenie dostępu do rynku ( włączając w to głębokie cięcia taryfowe) oraz poważną redukcję wewnętrznego wspierania dla handlu i produkcji rolnej. Unia Europejska jest skłonna dyskutować te problemy lecz nie wszystko w takiej skali i obszarze, jak Grupa Cairns. Unia wnosi także zagadnienia pozahandlowe, takie jak ochrona zwierząt, czy wynagradzanie rolników za prowadzone przez nich usługi publiczne, których rynek nie refunduje (chodzi o tzw. rolnictwo wielofunkcyjne). Zwolennikami takich płatności są także: Norwegia, Korea Południowa, Japonia i Szwajcaria.

Kraje rozwijające się są podzielone. Niektóre z nich są głównie eksporterami i należą do Grupy Cairns, inne zaś są importerami żywności i zainteresowane są zastosowaniem środków ochrony przed płynnością kosztów importu. Większość krajów rozwijających się należy raczej do importerów netto żywności niż do dużych eksporterów. Prowadzony jest duży lobbing na rzecz wzrostu dostępu do rynku i zmniejszenia dopłat w krajach rozwijających się podczas gdy one starają się o maksimum elastyczności dla siebie a także o ochronę poziomu życia swoich rolników i zabezpieczenie swojego eksportu na światowym rynku.

Z porozumieniem wiążą się trzy zasadnicze problemy: ignoruje ono rzeczywistość globalnego rynku rolnego, wspiera rolnictwo przemysłowe i nie zdaje egzaminu jeśli chodzi o szeroko zróżnicowane potrzeby w krajach znajdujących się na różnych poziomach rozwoju.

---