LEKI WPŁYWAJĄCE NA UKŁAD KOSTNY

PROCESY PRZEBUDOWY KOŚCI polegają na resorpcji kości i kościotworzeniu, ma na celu dostosowanie ich budowy do obciążeń mechanicznych i zapewnienie równowagi wapniowej w płynach ustrojowych.

• Bardziej intensywna u osób młodych

• Od urodzenia do wieku dojrzałego przebiega równocześnie z procesem wzrostu kości

• Od 35-40 r.ż. przewagę zyskują procesy resorpcji i stopniowa utrata kości

• 0,5-1% rocznie u obojga płci

• w okresie menopauzy rośnie utrata kości po czym ustala się na poziomie 1-3% rocznie

SKŁAD KOŚCI

70% składników nieorganicznych:

-wapń 26% podstawowe składniki hydroksyapatytu (95% minerałów kości)

-fosfor 34%

-węglany 6%

-sód, chlor, magnez, potas, fluor

-śladowe ilości cynku, strontu, miedzi, ołowiu, radu

30% składników organicznych:

1. Komórki kostne 2%

• Osteoblasty-wytwarzają macierz kostną, warunkują tworzenie kości

• Osteocyty-warunkują wymianę składników mineralnych pomiędzy krwią i kością

• Osteoklasty biorą udział w resorpcji kości

Macierz kostna 98%

• Substancja białkowa w której występuje kolagen typu I na włóknach którego odkładane są kryształy hydroksyapatytu

• Inne białka: osteonektyna, osteopontyna, osteokalcyna, proteoglikany

Komórki biorące udział w procesie przebudowy kości podlegają regulacji:

• Endokrynnej- za pomocą hormonów ogólnoustrojowych, których zaburzenia wydzielania znajdują odzwierciedlenie w zaburzeniach struktury tkanki kostnej- parathormon, kalcytonina, aktywne postacie Wit D₃ , glikokortykosteroidy, estrogeny, testosteron, hormon wzrostu, insulina, hormony tarczycy

• Parakrynnej- za pośrednictwem biologicznie czynnych związków wydzielonych przez określoną komórkę, działających na komórki z najbliższego otoczenia

• Autokrynnej- działanie związków biologicznie czynnych wydzielanych na zewnątrz przez określoną komórkę na tę samą komórkę

• Parakrynnej i autokrynnej- udział biorą:

• PG,

• cytokiny -interleukiny IL1α, IL1β, IL4, IL6, IL11, interferon δ, TNFα, TNFβ

• czynniki wzrostowe -białka morfogenetyczne, czynniki wzrostowe fibroblastów, transformujący czynnikβ(TGFβ), insulinopodobne czynniki wzrostowe (IGFI, IGFII)

W procesie przebudowy kości istnieje ścisła koordynacja między osteoblastami i osteoklastami.

Na komórkach prekursorowych osteoklastów występują receptory RANK -> aktywują one czynnik jądrowy kappaB -> sygnał przekazany do jądra aktywuje kaskadę ekspresji genów -> różnicowanie preosteoklastów w osteoklasty.

Osteoblasty i komórki zrębu wydzielają:

• RANKL (RANK ligand)- kluczowego czynnika formowania, aktywacji i hamowania apoptozy osteoklastów

• M-CSF czynnik stymulujący powstawanie kolonii makrofagów

• OPG osteoprotegerynę- białko rozpuszczalne- jej obecność hamuje proces różnicowania preosteoklastów do osteoklastów

• Wiąże i inaktywuje RANKL stanowiąc dla niego receptor pułapkowy

• Konkuruje z RANK o wiązanie RANKL na powierzchni preosteoklastów

• Wiele czynników wpływających na przebudowę kości wywiera działanie poprzez RANKL/RANK/OPG

BMU- podstawowa jednostka przebudowy kości- powstaje w odpowiedzi na pobudzenie i spełnia swoją funkcję w określonym czasie (2-8 miesięcy). U dorosłego jest czynnych jednocześnie ok. 1mln BMU w różnych stadiach. W ciągu roku wymianie podlega ok. 10% tkanki kostnej.

Procesy zachodzące w BMU:

1. ORGANIZOWANIE SIĘ

• Faza zachodząca tylko raz w okresie funkcjonowania BMU

• Prekursory komórek tworzących nową BMU gromadzą się w miejscu, w którym ma nastąpić przebudowa kości

• prekursory osteoklastów - ze szpiku kostnego, z linii monocytowo- makrofagowej

• prekursory osteoblastów- z meznchymalnych komórek macierzystych

2. AKTYWACJA

• Proces ciągły, zachodzi wraz z przesuwaniem się czoła BMU na powierzchni kości

• Dochodzi do rekrutacji osteoklastów przez powiększenie puli prekursorów (pod wpływem hormonów i cytokin gł. RANKL) oraz przekształcania ich w preosteoklasty i osteoklasty

• Osteoklasty to duże komórki o średnicy 50-100 μm zawierają kolka lub kilkanaście jąder, na powierzchni mają liczne wypustki

• Osteoklasty przyłączają się do powierzchni podlegającej resorpcji

3. RESORPCJA STAREJ KOŚCI

Faza I.

• trwa około 8 dni

• osteoklasty wnikają wypustkami do kości, wydzielają jony H⁺ , enzymy proteolityczne, powodując resorpcję kości

• podczas resorpcji osteoklasty przesuwają się w jednym kierunku , wykształcając lejkowaty ubytek w kości tzw. zatokę resorpcyjną Howshipa

• następnie osteoklasty tracą stopniowo wypustki i ulegają apoptozie

Faza II.

• wolniejsza, trwa 34 dni

• biorą w niej udział komórki jednojądrzaste

• dochodzi do pobudzenia rekrutacji osteoblastów, następuje proliferacja pro osteoblastów i przekształcenie w osteoblasty

• czynnikami rekrutującymi i aktywującymi osteoblast są uwalniane podczas resorpcji z macierzy kostnej zatopione w niej substancje np. IGF-I

Faza III.

• faza odwrócenia trwa około 9 dni

• osteoblasty skupiają się na dnie zatoki (średnica osteoblastów 20-30µm)

4. TWORZENIE NOWEJ MACIERZY KOSTNEJ

• Osteoblasty wydzielają osteoid tj. niezmineralizowaną macierz kostną

• Osteoblasty wydzielają IF-I, który ulega zatopieniu w osteoidzie a później cytokiny IL-6, które rekrutują osteoklasty

5. MINERALIZACJA

• Rozpoczyna się po około 15 dniach od wytworzenia osteoidu

• Osteoblasty kontynuują wytwarzanie osteoidu, który następnie podlega mineralizacji, aż do wypełnienia zresorbowanej zatoki

• Proces wypełniania trwa 124-168 dni

• W trakcie mineralizacji część osteoblastów zostaje stopniowo otaczana zmineralizowaną tkanką kostną i przekształcana w osteocyty, znajdujące się w jamkach kostnych i połączone przez wypustki biegnące w kanalikach kostnych

• Część osteoblastów ulega przekształceniu w komórki wyścielające pokrywające nowoutworzoną tankę kostną

• Pozostałe osteoblasty zanikają

• Płyn śródkostny znajdujący się w jamkach i kanalikach kostnych umożliwia wymianę składników odżywczych pomiędzy krwią i osteocytami

BUDOWA UKLADU KOSTNEGO

1. 80% kość korowa- zbita

2. 20% kość beleczkowa- gąbczasta

• Proces przebudowy kości beleczkowej jest intensywniejszy niż korowej, przebudowa beleczek kostnych odbywa się na całej powierzchni a korowej tylko wewnątrz kości (w kanałach Haversa)

• Dlatego wszelkie zaburzenia metabolizmu w układzie kostnym najpierw ujawniają się w kości o utkaniu beleczkowym

Wyróżniamy

• Kości długie

• Trzon utworzony z kości zbitej otaczającej jamę szpikową

• Nasada bliższa i dalsza w których od zewnętrznej strony występuje kość zbita a wewnątrz kość beleczkowa

• W okresie wzrostu nasady kości długich oddzielone są od trzonu chrząstką wzrostową

• Kości krótkie, kości nieregularne i kości płaskie

• Od strony zewnętrznej z kości zbitej

• A wewnątrz zbudowane z kości beleczkowej

Od strony zewnętrznej z wyjątkiem powierzchni stawowych pokrytych chrząstką stawową, kość jest pokryta okostną- błoną włóknistą zawierającą niezróżnicowane komórki- która bierze udział w tworzeniu kości od strony zewnętrznej.

Naczynia i nerwy okostnej wnikają do kości i warunkują jej ukrwienie i unerwienie.

W kościach długich od strony wewnętrznej w obrębie kanału kostnego część korowa jest pokryta śródkostną, budowaną przez tkankę łączną.

PROCESY CHOROBOWE.

• Mogą zaburzać procesy przebudowy kości- przyspieszać je lub zwalniać z równoczesnym nieodwracalnym zmniejszeniem ilości substancji mineralnych odkładanych w kościach.

• Zaburzenia

• Osteopatia- zmiany dotyczące stopnia mineralizacji kości lub stosunku składników mineralnych do składników organicznych kości.

• Osteoporoza- zmniejszenie masy prawidłowej tkanki kostnej, zaburzenie mikroarchitektury kości co w konsekwencji zwiększa podatność na złamania

Wg. WHO

osteoporoza występuje, gdy gęstość tkanki kostnej pacjenta ma wartość mniejszą o min. 2,5 odchylenia standardowego od średniej wartości dla populacji młodych dorosłych

• Osteopenia- równomierny ubytek masy mineralnej i organicznej kości

Wg. WHO

osteopenia gdy gęstość tkanki mieści się w zakresie 1-1,5 odchylenia standardowego poniżej średniej wartości dla populacji młodych dorosłych

• Krzywica- występuje u osób w wieku rozwojowym i charakteryzuje się występowaniem zaburzeń mineralizacji, co doprowadza do zniekształceń w układzie kostnym.

• Osteomalacja- powstaje na skutek zaburzeń mineralizacji osteoidu, następuje zwiększenie stosunku masy organicznej do masy mineralnej kości.

• Osteodystrofia- powstawanie nieprawidłowej struktury kości.

• Hipostoza- zmniejszony rozwój układu kostnego w okresie wzrostu.

• Osteopetroza- zwiększona zawartość składników mineralnych kości w stosunku do organicznych.

OSTEOPOROZA.

• Najczęściej występujące zaburzenie metaboliczne kości

• Osteoporoza polekowa np. po glikokortykosteroidach

• Działanie uszkadzające glikokortykosteroidów polega na hamowaniu przez nie aktywności i różnicowania osteoblastów

• W małych dawkach leki te

• pobudzają aktywność osteoklastów,

• zwiększają wydzielanie PTH co przyspiesza resorpcję kości,

• hamują wytwarzanie androgenów estrogenów co dodatkowo nasila resorpcje

• zmniejszają wchłanianie wapnia w p/pokarmowym

• stopień uszkodzenia kości zależy

• od dawki glikokortykosteroidów

• długości ich stosowania- uszkodzenie może wystąpić już po 2 tygodniach stosowania

• wieku i płci chorego -podatne dzieci i kobiety po menopauzie

• od rodzaju leczonego schorzenia

• nadmiar glikokortykosteroidów bardzo silnie zaburza procesy przebudowy kości, następuje zmniejszenie ilości i grubości beleczek kostnych oraz zmniejszenie grubości części korowej kości co usposabia co występowania złamań

• u osób młodych następuje hamowanie wzrostu i dojrzewania układu kostnego

PARATHORMON (PTH)

• peptyd, 84aa, ułożone liniowo, bez wiązań di siarczkowych

• wytwarzany w gruczołach przytarczycznych

• średnie stężenie w surowicy wynosi 10-65 ng/l, okres półtrwania około 2 min

• we krwi występują także mniejsze fragmenty PTH, niektóre z nich wykazują aktywność biologiczną podobną do PTH

• metabolizowany w wątrobie 70% i w nerkach 20%

• zapobiega hipokalcemii, działając głównie na kości i nerki

Regulacja wydzielania.

• Hipokalcemia pobudza wydzielanie PTH

• Hiperkalcemia hamuje wydzielanie PTH

Na powierzchni komórek wydzielających PTH znajdują się receptory dla wapnia, związane z białkami G -> ich pobudzenia aktywuje fosfolipazę C-> to prowadzi do zwiększenia jonów wapnia wewnątrz komórki i hamowania wydzielania PTH

• Duże stężenie jonów magnezu we krwi hamuje wydzielanie PTH

• Zwiększone stężenie fosforanów, zmniejsza stężenie wapnia pośrednio pobudzając wydzielanie PTH

Mechanizm działania.

• Działa przez receptory z rodziny związanych z białkiem G -> ich pobudzenie wywołuje zwiększenie stężenia cAMP, 1,4,5- tri fosforanu inozytolu i DAG jako przekaźników II rzędu

• W kościach

• PTH powoduje uwalnianie wapnia przez pobudzenie osteolizy na skutek zwiększenia liczby i aktywności osteoklastów

• Zwiększa aktywność osteoklastów pośrednio przez wpływ na mające receptory dla PTH osteoblasty, które wytwarzają czynnik pobudzający na drodze parakrynnej aktywność osteoklastów a także oddziałując bezpośrednio na osteoklasty.

• W nerkach

• W kanalikach bliższych i dalszych PTH ma swoiste receptory

• W dalszych- zwiększa wchłanianie zwrotne wapnia z moczu pierwotnego

• W bliższych i dalszych- zmniejsza wchłanianie zwrotne fosforanów

• Aktywuje przemiany witaminy 25-(OH) D₃ która zwiększa wchłanianie wapnia w jelitach

• Rola w regulacji napięcia mięśni gładkich naczyń krwionośnych (rozszerzając naczynia) i wpływa na pracę serca (zwiększa przepływ wieńcowy i częstość pracy serca)

• Stosowanie PTH wywołuje także glukoneogenezę, zwiększenie wytwarzania mocznika i pobudzenie lipolizy

Niedobór PTH.

• W niedoczynności gruczołów przytarczycznych

• Najczęściej występuje postać ostra pooperacyjna postać po chirurgicznym usunięciu tarczycy

• Niekiedy -samoistna przewlekła niedoczynność

• Rzekoma niedoczynność gruczołów przytarczycznych objawia się niewrażliwością tkanek na wytwarzany PTH

Nadmiar PTH.

• Nadczynność gruczołów przytarczycznych

• Pierwotna- najczęściej wywołana gruczolakiem

• Wtórna- spowodowana niewydolnością nerek- zmniejszenie wydalania fosforanów z moczem i zmniejszone wytwarzanie 1.25-(OH)₂D₃

Wzrost stężenia fosforanów we krwi powoduje wiązanie wapnia we krwi i zmniejszenie stężenia jonów wapnia, co pobudza gruczoły przytarczyczne do wydzielania PTH

• Wzmożone wydzielanie PTH w nadczynności gruczołów przytarczycznych uszkadza układ kostny i doprowadza do uogólnionego zaniku kostnego, podokostnowej resorpcji kostnej, ogniskowych, torbielowatych ubytków w kości

Zastosowanie.

• Stosowany był w początkowym okresie leczenia ciężkiej niedoczynności gruczołów przytarczycznych ze złą tolerancją wapnia (preparat dostępny w lecznictwie nie nadawał się do długotrwałego stosowania)

• W próbach diagnostycznych do różnicowania prawdziwej i rzekomej niedoczynności gruczołów przytarczycznych (podanie jednorazowe)

• Zaobserwowano, że przerywane podanie PTH w małych dawkach paradoksalnie może nasilać proces kosciotworzenia- badania kliniczne wykazały możliwość zastosowania fragmentu 1-34 parathormonu w leczeniu osteoporozy

Objawy nieporządane:

• Uczulenia

• Stany hiperkalcemii

• Niekiedy wstrząs

Teriparatyd

• Rekombinowany ludzki parathormon niedawno wprowadzony do lecznictwa

• Sekwencja identyczna z pierwszymi N-końcowymi 34 aa ludzkiego PTH

• Pobudza kości otworzenie i zwiększa gęstość kości

• W przeciwieństwie do innych leków stosowanych w leczeniu osteoporozy (estrogeny, bisfosforany), które zapobiegają dalszej utracie kości, teriparatyd może także powodować odbudowę utraconej tkanki kostnej

KALCYTONINA.

• Hormon peptydowy, 32 aa

• Syntetyzowany w komórkach C tarczycy a w niewielkich ilościach w innych tkankach (grasica, płuca, ślinianki podszczękowa, jelito)

• W komórkach C wykryto receptory C dla wapnia podobne jak w komórkach gruczołów przytarczycznych, komórki C mogą uruchamiać syntezę kalcytoniny nie mają możliwości jej gromadzenia

• Stężenia w osoczu krwi ludzi wynosi 30-90 pg/ml, zawartość w komórkach C ok. 1-100μg

Regulacja wydzielania:

• Poprzez stężenie wapnia we krwi- wzrost stężenia jonów wapniowych wzmaga uwalnianie, zmniejszenie stężenia wapnia hamuje uwalnianie kalcytoniny

• Wydzielanie kalcytoniny zwiększa się:

• Po posiłku zawierającym dużo wapnia

• Przez gastrynę, cholecystokinino-pankreozyminę, glukagon, sekretynę, pentagastrynę

• Po etanolu

• Przez sulpiryd, izoprenalinę, opioidy

• Testosteron i doustne środku antykoncepcyjne

• Wydzielanie hamowane jest przez cimetydynę

Receptory:

• Znajdują się w

• Osteoklastach

• OUN i przysadce

• Nerkach

• Komórkach Leydiga

• Limfocytach

• Należą do rodziny związanych z białkiem G, ich pobudzenie aktywuje cyklazę adenylanową lub fosfolipazy C- rodzaj reakcji zależeć może od cyklu komórkowego

Rola fizjologiczna kalcytoniny:

• Nadal jest przedmiotem badań, większość działań ujawnia się po dawkach farmakologicznych

• Utrzymuje zasoby mineralne kości w stanach zwiększonego zapotrzebowania na wapń (np. wzrost, ciąża, laktacja)

• Zapobiega nadmiernemu wzrostowi wapnia we krwi i zatrzymuje wapń w układzie kostnym

• Hamuje resorpcję wapnia w kościach na skutek hamowania aktywności osteoklastów i hamowania przemiany preosteoklastów w osteoklasty

• Zwiększa gromadzenie się wapnia w organellach komórkowych

• Zwiększa mineralizację chrząstek i przyspiesza mineralizację kości

• Dotychczas nie stwierdzono jej wpływu na osteoblasty

• W nerkach

• Zmniejsza wchłanianie zwrotne wapnia i fosforanów i nasila diurezę

• Pobudza alfa hydroksylazę witaminy 25-(OH)D3

• W przewodzie pokarmowym

• Nasila wydzielanie kwasu solnego i pepsyny

• Zwiększa wchłanianie wapnia przez nasilenie powstawania 1,25-(OH)₂D₃

• Hamuje syntezę PG E2 i tromboksanu A2 oraz wykazuje działanie p/zapalne i p/bólowe

• Rozszerza naczynia krwionośne i zwiększa ich przepuszczalność

• W OUN

• Spełnia funkcję neuromodulatora

• Pobudza wydzielanie beta endorfin

• p/bólowe- znaczenie w praktyce

• p/depresyjne

• pobudza aktywność ruchową

Zastosowanie w lecznictwie.

• Preparaty mają ugrupowanie aa takie jak w kalcytoninie ludzkiej i łosiowej (która ma wolny metabolizm przez co większą aktywność)

• Po długotrwałym stosowaniu kalcytoniny łososiowej mogą pojawić się p/ciała, które osłabiają jej działanie, ponadto może zmniejszyć się wrażliwość tkanek na działanie hormonu- zapobiega się temu stosując kalcytoninę okresowo

• Stosowana w

• hiperkalcemii np. związanej z chorobą nowotworową

• chorobie Pageta

• osteogenesis imperfecta

• osteoporozie

• plamistym zaniku kości

Działania niepożądane.

• Nudności i wymioty

• Zaczerwienienie skóry

• Wysypka

• Podwyższona temperatura ciała

• Drętwienie rąk

• Świąd skóry

• Reakcje uczuleniowe

P/wskazania

• Ciąża i okres karmienia piersią

WITAMINA D3 - CHOLEKALCYFEROL.

• Prehormon ulegający w organizmie przemianom do aktywnych postaci działających jako hormony regulujące aktywność różnych typów komórek- przede wszystkim tych które biorą udział w regulacji gospodarki wapniowo- fosforanowej

Źródła witaminy D3

• Synteza własna 20-80% w naszym klimacie

• Pokarm- tran, mięso, wątroba, mleko, żółtka jaj przetwory rybne

• Wit D2- ergo kalcyferol wytwarzana jest w roślinach z ergosterolu i może być wykorzystywana w procesach metabolicznych u ludzi jak witamina D3

Synteza witaminy D3.

• Z cholesterolu w ścianie jelita powstaje 7-dehydrocholesterol

• Z 7-dehydrocholesterolu w obrębie skóry pod wpływem światła ultrafioletowego powstaje witamina D3

• Niedostateczna ekspozycja na słońce hamuje wytwarzanie D3

Etapy hydroksylacji- nabywanie aktywności biologicznej wit.D3

• Wszystkie pochodne hydroksylowane tworzą układ sprzężenia zwrotnego regulującego ich wytwarzanie

• Witamina D3 i jej aktywne metabolity są transportowane we krwi przez transkalcyferynę

I etap.

• Przekształcenie witaminy D3 w wątrobie w 25-(OH)D3 przy udziale 25-hydroksylazy

• Szybkość reakcji uwarunkowana dopływem substratu

II etap.

• W nerkach

• Przemiana 25-(OH)D3 do 1,25-(OH)₂D₃ pod wpływem 1alfa hydroksylazy której aktywność regulowana jest na drodze hormonalnej i metabolicznej

• Zwiększenie aktywności tego enzymu powodują

• Parathormon

• Kalcytonina

• Prolaktyna

• Hormon wzrostu

• Hormony płciowe

• Insulina

• PGE₂

• Zmniejszenie stężenia fosforanów we krwi

• Zmniejszenie aktywności

• 1,25-(OH)₂D₃

• Tyroksyna

• Etanol

• Kwasica metaboliczna

• Przemiana 25-(OH)D3 w 24,25-(OH)₂D₃ pod wpływem 24 hydroksylazy

Działanie i receptory dla 1,25-(OH)₂D₃

• Receptory praktycznie we wszystkich tkankach, działanie poprzez receptory w jądrze komórkowym oraz prawdopodobnie w błonie komórkowej (szybka odpowiedź)

• W jelicie zwiększa wchłanianie wapnia z fosforanów przez pobudzenie wytwarzania w nabłonku jelita swoistego białka, które ułatwia wiązanie wapnia w komórkach nabłonka jelita a następnie transport wapnia do krwi

• W obrębie nerek powoduje zwiększenie wchłaniania wapnia i fosforanów

• W kościach

• zwiększa osteolizę osteoklastyczną przez przyspieszenie różnicowania komórek macierzystych do osteoklastów

• w osteoblastach prawdopodobnie reguluje wytwarzanie osteoidu lub jego składników

• przyspiesza mineralizację chrząstki

• W wyniku działania na nerki, kości i jelita następuje wzrost stężenia wapnia we krwi, co zapewnia właściwe środowisko dla mineralizacji kości

• W obrębie innych tkanek słabo poznane

• Prawdopodobnie reguluje wewnątrzkomórkowe stężenie wapnia

• Kontroluje różnicowanie i wzrost komórek szczególnie szpiku

Działanie 24,25-(OH)₂D_3.

• Słabo znane

• Podobne lecz słabsze działanie na wchłanianie wapnia niż 1,25-(OH)₂D₃

• w obrębie chrząstek przyspiesza dojrzewanie chondrocytów

Zapotrzebowanie.

• Dzienne zapotrzebowanie u dorosłych powyżej 25 roku życia na D3 wynosi 5µg (200 j.m.)cholekalcyferolu

• Przed 25 r.ż. oraz w ciąży i laktacji jest większe

Niedobór witaminy D3.

• Prowadzi do zmniejszenia wytwarzania 25-(OH)D3 i 1,25-(OH)₂D₃

• Przyczyny niedoboru

• Niedostateczne dostarczanie D3 z pokarmem

• Niedostateczna ekspozycja skóry na słońce

• Zaburzenie wchłaniania prowitaminy i witaminy D3 z przewodu pokarmowego

• Upośledzenie wytwarzania 25-(OH)D3 w wątrobie

• Upośledzenie wytwarzania 1,25-(OH)₂D₃ w nerkach

• Nabyta lub wrodzona zmniejszona wrażliwość tkanek na działanie 1,25-(OH)₂D₃

Niedobór 1,25-(OH)₂D₃ powoduje

• OSTEOMALACJĘ- u dorosłych

• Zaburzenie mineralizacji kości- w obrębie beleczek stwierdza się nadmiar niezmineralizowanego osteoidu

• Zniekształcenia w układzie kostnym

• KRZYWICĘ- u osób w okresie wzrostu

• Nadmierny rozrost chrząstki na skutek zaburzenia jej wapnienia

• Zaburzenie mineralizacji tkanki kostnej prowadzące do deformacji kości

Niedobór D3 powoduje

• Opóźnia rozwój dzieci

• Powoduje zaburzenia snu, niepokój, obfite poty, zaburzenia ząbkowania

• Zwiększa zapadalność na nieżyty dróg oddechowych a niekiedy napady tężyczki

W lecznictwie stosuje się:

1. 
   ERGOKALCYFROL- witamina D2 mogą być stosowane

2. CHOLEKALCYFEROL- witamina D3 zamiennie

3. Pochodne hydroksylowane- w upośledzonym przekształcaniu witaminy D3 do postaci aktywnych.

1. KALCIFEDIOL 25-(OH)D3- przy upośledzonej hydroksylacji witaminy D3 w wątrobie

2. ALFAKALCIDOL 1α-(OH)D3- w przewlekłej niewydolności nerek

3. KALCITRIOL 1,25-(OH)₂D₃ - nie wymaga aktywacji w organizmie

Zastosowanie witaminy D3 (podczas leczenie rutynowa kontrola wapnia w osoczu):

• Zapobieganie i leczenie krzywicy i osteomalacji

• Niedobór D3 wynikający ze złego wchłaniania, chorób wątroby

• W hipokalcemii związanej z niedoczynnością gruczołów przytarczycznych

• W osteoporozie

• u osób z upośledzeniem wchłaniania wapnia jelitowego

• u osób z dużym stężeniem PTH i małym 1,25-(OH)₂D₃

• w osteodystrofii towarzyszącej przewlekłej niewydolności nerek (kalcitriol, alfakalcidol)

• pochodne witaminy D3 - stosuje się w zapobieganiu DOKSELAKCYFEROL I leczeniu PARAKALCITOL wtórnej nadczynności przytarczyc związanej z przewlekłą niewydolnością nerek

Przedawkowanie D3.

• Znaczny wzrost 35-(OH)D3 we krwi i słabszy wzrost 1,25-(OH)₂D₃

• Zwiększenie wchłaniania wapnia w p/pokarmowym, zwiększenie uwalniania wapnia z kości, wzrost stężenia wapnia we krwi i zwiększone wydalanie wapnia z moczem

• Przy dłuższym okresie przedawkowania

• Kamica nerkowa

• Uszkodzenie nerek- początkowo poliuria a następnie upośledzenie filtracji

• W naczyniach krwionośnych i tkankach miękkich odkładają się złogi soli wapnia

• Osteopenia

• Przy wzroście stężenia wapnia we krwi powyżej 13mg/100ml występują

• Zmęczenie

• Senność

• Zaburzenia pracy serca

• Psychozy

• Śpiączka

P/wskazania do stosowania witaminy D3 i jej pochodnych.

• Hiperkalcemia

• Hiperkalciuria

• Hipermagnezemia

• Nadczynność gruczołów przytarczycznych

• Kamica wapniowa

• Długotrwałe unieruchomienie

Interakcje witaminy D3.

• Zwiększanie wchłaniania glinu lub magnezu wchodzących w skład leków zobojętniających kwas solny

• Nasila działanie glikozydów- ze względu na działanie hiperkalcemiczne

• Kolestyramina zmniejsza wchłanianie D3 z p/pokarmowego

• Leki p/padaczkowe zmniejszają działanie D3na skutek indukcji enzymatycznej- przyspieszenia rozkładu D3 i jej aktywnych metabolitów

• Bifosfoniany i kalcytonina zmniejszają działanie hiperkalcemiczne witaminy D3

• Jednoczesne stosowanie tiazydowych leków moczopędnych zwiększa ryzyko wystąpienia hiperkalcemii

---