LEKI WPŁYWAJĄCE NA
UKŁAD KRWIOTWÓRCZY

Klasyfikacja anatomiczno-
terapeutyczno-chemiczna



A

– Przewód pokarmowy i metabolizm



B

– Krew i układ krwiotwórczy



C

– Układ sercowo-naczyniowy



D

– Dermatologia



G

– Układ moczowo-płciowy i hormony płciowe



H

– Leki hormonalne do stosowania wewnętrznego (bez hormonów płciowych)



J

– Leki stosowane w zakażeniach (przeciwinfekcyjne)



L

– Leki przeciwnowotworowe i immunomodulujące



M

– Układ mięśniowo-szkieletowy



N

– Ośrodkowy układ nerwowy



P

– Leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty



R

– Układ oddechowy



S

– Narządy wzroku i słuchu



V

– Różne (varia)

B

– Krew i układ krwiotwórczy



B 01 - Leki przeciwzakrzepowe



B 02 - Leki przeciwkrwotoczne



B 03 -

Leki stosowane w niedokrwistości



B 05 -

Preparaty krwiozastępcze i roztwory do

wlewów



B 06 - Inne leki hematologiczne

Definicja niedokrwistości

Istnieje wiele definicji niedokrwistości, oto jedna z nich:



Niedokrwistość (anaemia) jest stanem chorobowym,

w którym stężenie hemoglobiny (Hb), wartość

hematokrytu, średnia objętość krwinek czerwonych

(MCV) zmniejsza sie poniżej wartości prawidłowej.



Za wartości prawidłowe uważa sie wartości optymalne

dla organizmu, tzn. takie, które zapewniają

prawidłowe utlenowanie tkanek.



Jednakże istnieje duża trudność w określeniu

prawidłowych wartości tych wskaźników, gdyż mogą

sie one znacznie wahać, zależnie od płci, masy ciała,

wieku dziecka oraz warunków klimatyczno -

środowiskowych.

Podział niedokrwistości

Niedokrwistości dzielimy na trzy grupy:



Niedokrwistości spowodowane utratą krwi



Niedokrwistości będące wynikiem upośledzonego

wytwarzania erytrocytów:



niedoborowe



hipoplastyczne



aplastyczne



dysplastyczne



Niedokrwistości związane ze skróconym czasem życia

erytrocytów



zespół hemolityczny wrodzony



zespół hemolityczny nabyty



zespół hemolityczny mieszany

Niedokrwistości niedoborowe

Są to niedokrwistości, w których do

upośledzonego wytwarzania erytrocytów

dochodzi z powodu niewystarczającej podaży
substancji potrzebnych w procesie

erytropoezy. Spośród niedokrwistości

niedoborowych wyróżniamy:



niedokrwistość z niedoboru żelaza



niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego



niedokrwistość z niedoboru witaminy B

12



niedokrwistość z niedoboru miedzi

Niedokrwistości z niedoboru żelaza

Niedokrwistość z niedoboru żelaza (łac. anaemia sideropenica) –

niedokrwistość sideropeniczna. Występuje najczęściej u niemowląt między
6

–18 miesiącem życia. Przyczyną niedoboru żelaza jest niedostateczne

zaopatrzenie organizmu w ten pierwiastek przy zwiększonym jego

zapotrzebowaniu. Do najczęstszych przyczyn niedoboru zaliczamy:



zmniejszone zapasy w życiu płodowym



wcześniaki, noworodki niekarmione mlekiem matki



zaburzenia wchłaniania



szybki rozwój
U dorosłych niedokrwistości z niedoboru żelaza mogą być skutkiem

przewlekłego krwawienia, doprowadzając do wyczerpania ustrojowych

zapasów żelaza. U kobiet jedną z najczęstszych przyczyn są obfite

krwawienia miesięczne. U kobiet po menopauzie i u mężczyzn po 50 r.ż. i

starszych częstą przyczyną przewlekłego krwawienia mogą być zmiany w

obrębie układu pokarmowego (polipy jelita grubego, nowotwór jelita

grubego). Innym częstym miejscem krwawienia są owrzodzenia żołądka i
dwunastnicy.

Objawy niedokrwistości z
niedoboru żelaza



Wybiórczy, nietypowy apetyt (np. na glinę,

krochmal, kredę), niekiedy wyprzedza

niedokrwistość



bladość skóry śluzówek i spojówek



szorstkość skóry



ból, pieczenie i wygładzenie języka



zajady w kącikach ust



pieczenie w jamie ustnej i przełyku



łamliwość włosów i paznokci



osłabienie



zbyt długi sen

Niedokrwistość z niedoboru żelaza

Zawartość żelaza w diecie



Żelazo z produktów pochodzenia roślinnego wchłania się

dużo gorzej niż z produktów pochodzenia zwierzęcego. Z

badań wynika, że wchłanianie żelaza z ryżu i szpinaku wynosi

1%, z kukurydzy 3%, z sałaty 4%, a z pszenicy 5%. Natomiast

wchłanianie żelaza z ryb wynosi 11%, z wątroby 12%, a z

mięsa cielęcego 22%. Taka różnica jest spowodowana

odmienną formą chemiczną: w produktach pochodzenia

zwierzęcego mamy

żelazo hemowe

-

dwuwartościowe, a w

produktach roślinnych

żelazo niehemowe

-

trójwartościowe.



Podczas leczenia należy ograniczyć spożycie mleka i jego

przetworów, mąki, kaszy, natomiast wzbogacić dietę w

warzywa, owoce, mięso. Preparatów żelaza nie powinno się

popijać mlekiem, gdyż lepsze wchłanianie następuje w

środowisku kwaśnym, a mleko to środowisko zobojętnia.

Doustne preparaty żelaza



W praktyce najczęściej stosuje się doustne preparaty żelaza.

Pierwiastek ten wchłania się głównie w dwunastnicy i początkowym

odcinku jelita cienkiego, w największym stopniu na czczo lub między

posiłkami.



Z działań niepożądanych najczęściej obserwuje się zaburzenia ze strony

przewodu pokarmowego: nudności, wymioty, zaparcia lub biegunki,

ciemne zabarwienie zębów (przejściowo podczas stosowania), ciemne

zabarwienie stolca. Preparatów żelaza nie zaleca się osobom z

niedrożnością przewodu pokarmowego, ostrymi stanami zapalnymi,

nadmiernym rozpadem krwinek czerwonych (hemolizą).



Równoczesne przyjmowanie kwasu askorbowego (witaminy C, około

250mg u dorosłych na dawkę) zwiększa wchłanianie żelaza podanego
doustnie.



Wchłanianie żelaza zmniejsza się w razie jednoczesnego podawania

wyciągów z trzustki, tetracyklin, leków zobojętniających sok żołądkowy

zawierających węglany, kawy, herbaty, mleka i jego przetworów.

Pozajelitowe preparaty żelaza



W przypadku nietolerancji preparatów doustnych,

bądź utrzymującego się krwawienia z przewodu

pokarmowego przekraczającego możliwość

wchłaniania, w zespole upośledzonego

wchłaniania, we wrzodziejącym zapaleniu jelita

grubego zaleca się stosowanie żelaza

pozajelitowo, najczęściej dożylnie, rzadko

domięśniowo.



Działania niepożądane żelaza podawanego

dożylnie są następujące: ból i obrzęk w miejscu

wkłucia, ból stawów i głowy, metaliczny smak w

ustach, uczucie gorąca lub gorączka, nudności,

zasłabnięcie lub wstrząs anafilaktyczny.

Preparaty żelaza



Preparaty Fe(II)



Ascofer

– drażetki (glukonian żelaza)



Hemofer prolongatum

– tabletki (siarczan

żelaza)



Tardyferon

– tabletki (siarczan żelaza)



Preparaty Fe(III)



Ferrum Lek

– gumy do żucia, syrop, r-r do

wstrzykiwań (kompleks wodorotlenku żelaza
(III) z

polimaltozą)

Niedokrwistość megaloblastyczna

Niedokrwistość megaloblastyczna, cechuje się obecnością

megalocytów (olbrzymie krwinki czerwone) we krwi i megaloblastów

(olbrzymie erytroblasty) w szpiku. Najczęstszymi przyczynami są:



niedobór witaminy B

12

(kobalaminy)



niedobór kwasu foliowego

Objawy:



bladość z odcieniem żółtawym



duszność



osłabienie



zapalenie błony śluzowej żołądka



piekący, czerwony język



objawy neurologiczne (tylko w przypadku niedoboru witaminy B

12

)



mała ruchliwość

Niedokrwistość megaloblastyczna

Kwas foliowy



Kwas foliowy należy do witamin z grupy B. Jest
metabolizowany do czynnej postaci - kwasu
tetrahydrofoliowego

, który uczestniczy w syntezie

DNA i RNA i metabolizmie aminokwasów. Pełni także

istotną rolę w tkankach w których zachodzą liczne

podziały komórkowe, zwłaszcza w układzie

krwiotwórczym, nabłonku przewodu pokarmowego i

tkankach płodu.



Przeciwwskazania: niedokrwistość megaloblastyczna
spowodowana niedoborem witaminy B

12



Preparaty: Acidum folicum (5 i 15mg), Folik (0,4mg)

Witamina B

12



Witamina B

12

bierze udział w przemianie węglowodanowej,

białkowej, tłuszczowej i w różnorodnych procesach, zapewnia

aktywność, uczestniczy w wytwarzaniu czerwonych ciałek

krwi, przeciwdziała niedokrwistości, umożliwia syntezę

kwasów nukleinowych w komórkach, przede wszystkim

szpiku kostnego; wpływa na funkcjonowanie układu
nerwowego, uczestniczy w tworzeniu otoczki mielinowej

ochraniającej komórki nerwowe i neuroprzekaźników

nerwowych, zapewnia dobry nastrój, równowagę psychiczną,

pomaga w uczeniu się, skupieniu uwagi; odgrywa rolę przy

odtwarzaniu kodu genetycznego; dzięki niej zmniejsza się

poziom lipidów we krwi; wpływa na układ kostny, pobudza
apetyt.

Erytropoetyna



Erytropoetyna (EPO)

– hormon peptydowy, którego

główną funkcją jest stymulacja różnych etapów

erytropoezy, co prowadzi do zwiększenia produkcji

erytrocytów przez szpik kostny.



Erytropoetyna jest stosowana jako lek u pacjentów

chorujących na niewydolność nerek (głównie u

pacjentów dializowanych), w hematologii, a także jako
lek pomocniczy w onkologii.



Działanie erytropoetyny wykorzystywane jest,

niezgodnie z prawem, także przez sportowców jako

środek dopingowy. EPO podnosi utlenowanie krwi,

przez co mięśnie są zdolne do zwiększonego wysiłku.

Dziękuję za uwagę