• FILOZOFIA I ETYKA
  wykład wprowadzający

• Geneza słowa „filozofia”

• Filozofia jest nieodłączną częścią ludzkiego poznania i praktycznie biorąc jej początki łączą się z początkami istnienia ludzkich cywilizacji

• Istnieje legendarna opowieść, że Pitagoras (około 570-497 p.n.e.) pierwszy użył tego słowa, pragnąc zaznaczyć, że mądrość jest rzeczą boską, natomiast śmiertelnicy mogą co najwyżej do niej dążyć czy też być jej miłośnikami

• Wyraz „filozofia” pochodzi od dwóch greckich słów:

• fileo = miłuję, dążę

• sofia = mądrość, wiedza

• Można więc powiedzieć, ze wyraz „filozofia” znaczy tyle co :

• „umiłowanie mądrości”

• „dążenie do wiedzy”

• Geneza słowa „filozofia

• Rozwinięcie się "umiłowania mądrości" wg myślicieli starożytności wiązało się głównie ze zdziwieniem

• Tak na ten temat pisał Arystoteles:

"Dzięki bowiem dziwieniu się ludzie obecni, jak i pierwsi myśliciele zaczęli filozofować(...) Kto jest bezradny i dziwi się, poznaje swoją niewiedzę. Jeśli więc filozofowali w tym celu, ażeby uniknąć niewiedzy, to jasne, że poszukiwali wiedzy dla poznania, a nie dla jakiejś korzyści."

• Obowiązujące do dziś znaczenie słowa filozofia nadał dopiero Platon dzieląc ją na:

• wiedzę o zjawiskach

• wiedzę o bycie

• Klasyczna definicja filozofii

• Klasycznie definiuje się filozofię jako teorię rzeczywistości

• naukę dążącą do najogólniejszego poznania świata i koniecznościowego wyjaśnienia ostatecznych racji jego istnienia i jego poznania

• Myśliciele filozoficzni

• Filozof to miłośnik mądrości (philos - miłośnik, sophia - mądrość), którego cechuje dążenie do każdej formy poznania

• Za pierwszego filozofa uważa się Talesa z Miletu (624-547? p.n.e.)

• Jego filozofia to filozofia przyrody o orientacji materialistyczno - religijnej

• Zarówno Tales jak i jego kontynuatorzy tzw. fil. jońscy zawsze szukali podstawowego tworzywa dla przyrody i wszystkiego co istnieje

• Tales uznał wodę za podstawowy pierwiastek, za czynnik konstytutywny fizycznej rzeczywistości

• Tales sformułował takie pojęcia i terminy jak:

• byty przyrody

• zasady

• duch

• atom itd

• Myśliciele filozoficzni

• Demkrytkryt ( 460-360 p.n.e.) - stworzył pierwszy w starożytności

filozoficzny system zwany materializmem atomistycznym - jedyną zasadą , tzn. jedynym tworzywem całego świata-przyrody jest materia

• Atomiści greccy (Leucyp , Demokryt)odrzucali świadectwa zmysłów, uznając je za niewiarygodne, nieprzydatne z punktu widzenia nauki

• Ich zdaniem zasadą organizującą fizyczną rzeczywistość są drobne cząstki poruszające się w próżni, czyli atomy. Nie są one dostrzegalne za pomocą naszego wzroku, lecz możemy je ujrzeć „oczyma umysłu”, intelektualnie

• Myśliciele filozoficzni

• Sokrates (470 - 399 p.n.e.) „Wiem, że nic nie wiem. Błąd jest przywilejem filozofów, tylko głupcy nie mylą sie nigdy” ; „Żeby poznać świat, trzeba najpierw poznać siebie”

•  Prowadził dialektykę -sztukę prowadzenia dyskusji, sporów

• Zajmował się tylko człowiekiem, jego problemami, naturą, sprawami etycznymi

• Natomiast nie zajmował się przyrodą

• Swoje poglady moralno-etyczne zawarł w 3 głównych tezach: 

• Cnota ( stała skłonność, nawyk, przyzwyczajenie do dobrego i szlachetnego działania i życia) jest dobrem bezwzględnym

• Według Sokratesa prawa moralne , czyli cnoty , są zawarte w samej naturze ludzkiej i z niej się wywodzą , a nie z ludzkich ustaleń i zapisów w kodeksach

• Dlatego też , ludzie nie mogą ich ustanawiać , zmieniać i znosić

• Prawa moralne istnieją zatem dla wszystkich i po wszystkie czasy

• Myśliciele filozoficzni

• Cnota wiąże się z pożytkiem, szczęściem - czyli, że pożytek i szczęście zawsze zależy od dobra i prawdy . Tylko dobro i prawda są dla człowieka pożyteczne i dają szczęście, Szczęśliwy jest ten kto ma największe dobro - cnotę ( dla chrześcijaństwa największym dobrem jest miłość Boga i bliźniego - tj. Sam Bóg , z którym ściśle związany jest każdy człowiek)

• Cnota wiąże się dokładnie z wiedzą, a nawet jest wiedzą :

• Cnota -dobro pochodzi z wiedzy , a zło z niewiedzy

• Warunkiem cnoty jest zatem wiedza

• Cnota jako wielkie dobro nie jest tylko wrodzona , ale można i trzeba się jej nauczyć

• Te trzy zasady , nie tylko Sokrates głosił , ale dokładnie , z żelazną konsekwencją stosował w życiu własnym

• W 399 roku p.n.e. został skazany na śmierć 

• Myśliciele filozoficzni

• Platon (427 - 347 p.n.e.) - „Lepiej być krzywdzonym niż krzywdzącym. Myśleć to co prawdziwe, czuć to co piękne i kochać co dobre - w tym cel rozumnego życia”

• O filozofii Platona mówi się, że była najbardziej wpływowa przez 1000 lat, ale z pewnością jest wpływowa po dziś dzień

• Platon w stosunku do swoich poprzedników wprowadził nowe spojrzenie na rzeczywistość, nową jej interpretację i nową metodę filozofowania (i jego zapisu)

• Przyjął dwa poziomy rzeczywistości

• świat fizyczny - planety, wszystkie rzeczy i przedmioty fizyczne materialne, rosliny ,zwierzęta i ciała ludzkie

• ponadfizyczny- świat idei, duszy ludzkiej, duchów pozaziemskich i Boga

• Przez Greków Platon był uważany i czczony jako dar dany ludziom od bogów

• Myśliciele filozoficzni

• Arystoteles (384 - 324 p.n.e.) Wszystkim ludziom wrodzone jest pragnienie poznania. Rodzaj ludzki zaś żyje i sztuką, i rozumowaniem. Wiedza towarzyszy mądrości.

• Był najwybitniejszym uczniem Platona

• Zajmował się niemal każdą dziedziną nauki: biologią, medycyną, anatomią, psychologią, meteorologią, fizyką, chemią, matematyką, muzyką, metafizyką, retoryką, politologią, etyką, czy wreszcie krytyką literacką

• Był przekonany, że badacz ma większą szansę zrozumienia rzeczy i istot żywych, gdy obserwuje je w ich naturalnym otoczeniu, a nie w sztucznych warunkach laboratorium. 

• Myśliciele filozoficzni

• Nie godził się na platoński dualizm dzielący byt na odrębne rzeczy i idee

• Tylko rzeczy konkretne są samoistnymi bytami- zwanymi substancjami - a nie idee

• Zaczął uprawiać filozofię na własna rękę i tworzyć swój oryginalny system- każdy byt i każda rzecz ma materię i formę ściśle ze sobą złączone i żadna z tych dwóch nie istnieje oddzielnie

• U człowieka formą jest dusza ( element duchowy) a materią ( ową czystą i pierwotną ) jest ciało ludzkie

• Pierwsza przyczyna świata musi być różna od wszystkich rzeczy , które składają się na przyrodę i świat

• Myśliciele filozoficzni

• Świat przypadkowy , niedoskonały i zależny wskazuje na byt konieczny , doskonały i absolutny ,

a więc na Aboslut - to jest Boga

• Myśliciele filozoficzni

• św. Augustyn (354 - 430) Kochaj Boga i rób, co chcesz! Błądzenie jest rzeczą ludzką, ale dobrowolne trwanie w błędzie jest rzeczą diabelską

• Jest symbolem człowieka zmagań, niepokoju i poszukiwań prawdy , miłości i szczęścia

• Słowa wyrażające całą prawdę jego życia - „ Niespokojne jest serce człowieka dopóki nie spocznie w Bogu”

• Myśliciele filozoficzni

• św. Tomasz (1225 - 1274) - twórca nowego systemu filozoficzno- teologicznego zwanego arystotelizmem w średniowieczu

• Eckhart ( 1260-1327)

• Kartezjusz (1596 - 1650)

• Galileusz ( 1564- 1642)

• Pascal (1623 - 1662)

• Locke (1632 - 1704)

• Leibniz (1646 - 1716)

• Newton ( 1642 - 1727)

• Berkeley (1685 - 1753)

• Myśliciele filozoficzni

• Kant (1724 - 1804)

• Hegel (1770 - 1831)

• Kierkegaard (1813-1855)

• Nietzsche (1844 - 1900)

• Husserl (1859 - 1938)

• Edyta Stein ( 1891-1942)

• Jaspers (1883 - 1969)

• Heidegger (1889 - 1976)

• Wittgenstein (1889 - 1951)

• Teilhard de Chardin ( 1881-1955)

• Sartre (1905 - 1980)

• Myśliciele filozoficzni

• Roman Ingarden (183-1970)

• Jan Łukasiewicz ( 1878 - 1956)

• Tadeusz Kotarbiński ( 1886 - 1981)

• Kazimierz Ajdukiewicz ( 1890- 1963)

• Władysław Tatarkiewicz ( 1886- 1980)

• Stefan Swieżawski ( 1907- 2004)

• Ks. Józef Tischner ( 1931- 2000)

• O. Mieczysław Albert Krąpiec ( 1921- 2008)

• Leszek Kołakowski ( 1927- 2009)

• S. Zofia Zdybicka ( 1928-)

• Ks. Tadeusz Styczeń ( 1931-)

• Myśliciele filozoficzni

• Ks. Karol Wojtyła (1920 -2005)-filozof, teolog, poeta, humanista, twórca personalistycznej antropologii i etyki w „ Lubelskiej szkole filozoficznej”, najsłynniejszy z polaków , geniusz religijny i intelektualny, papież Jan Paweł II

• Jego filozofia i w ogóle poglądy były oryginalne, bo łączył to, co wydawałoby się niemożliwe np..

• szczęśliwie łączył filozoficzną analizę z kontemplacją

• rozum z religią

• filozofię z teologią z jednoczesnym zachowaniem odrębności tych dziedzin

• Myśliciele filozoficzni

• Filozofię uważał za niebywałą dziedzinę wiedzy i mądrości, która odgrywa główną rolę przy tworzeniu i szerzeniu kultury oraz przy rozumieniu, szerzeniu i przekazywaniu wiary

• Był tomistą i czerpał głównie z tradycji arystotelesowsko - tomistycznej, zwracał się również w stronę filozofii nowożytnej, w szczególności antropologii personalnej , czyli w stronę zainteresowania się osobą ludzką

• Myśliciele filozoficzni

• Głównym tematem i problemem jego filozofii był człowiek:

• kim jest człowiek i jakie jest jego powołanie ? - było filozoficzną pasją jego badań

1. Patrzył na człowieka i ujmował go całościowo, w całej jego różnorodności i bogactwie oraz oryginalności, jako osobę

2. W świetle tej personalistycznej wizji człowiek najpierw doświadcza siebie jako człowieka, który jest sprawcą swego działania, a to prowadzi do refleksji, że człowiek jest osobą- po prostu czyny objawiają osobę w ludzkich doświadczeniach

• Myśliciele filozoficzni

• W filozofii moralności ukazywał co jest moralnie dobre , a co złe i dlaczego?

1.O dobru moralnym decydują trzy wartości :

• prawda (umysł)

• wolność (wola)

• miłość (serce i uczucia) , które wyrażają się w dobrym (wrażliwym ) sumieniu

• Brak lub odrzucenie tych trzech osobowych - świadomych wartości jest złem moralnym, bo człowiek nie realizuje siebie , tzn. swego człowieczeństwa i własnej osoby, przez co poniża i niszczy swoje człowieczeństwo i osobowość

• Człowiek jest odpowiedzialny za swoje człowieczeństwo i osobowość

• Myśliciele filozoficzni

2. Miłość jest istotna dla każdej moralności i etyki, ale szczególnie dla etyki chrześcijańskiej:

• prawdziwa miłość rozgrywa się tylko między osobami i jest osobowa, czyli wewnętrzna i duchowa

• prawdziwej miłości nie da się osoby przez osobę sprowadzić i ograniczyć do używania

3. Osoba jest takim dobrem , którego nie można używać jako przedmiotu użycia jako środka do celu

• Wartość osoby powinna być zawsze wyższa niż wartość przyjemności

• Myśliciele filozoficzni

4. Wolność jest głównym i naczelnym przejawem i wyrazem osoby ludzkiej

• Wolność osobowa polega na tym , ze osoba może wykonywać różne czynności i może sobą kierować, rządzić i stanowić o sobie , czyli panować nad sobą - samostanowienie!

• Wolność liczy się z prawdą i odnosi się do prawdy i miłości oraz jest zależna od tych wartości, gdyż bez nich może być i jest często bałamutna i okrutna, nielicząca się z wolnością drugiej osoby!!

5. Sprawiedliwość czy miłość - dwie podstawowe wartości etyczne nie przeciwstawiają się sobie i nie konkurują ze sobą

• Sprawiedliwość bowiem oznacza , że należy się słusznie coś samej osobie od osoby, a więc coś najwartościowszego dla najwyższej wartości

• Myśliciele filozoficzni

• Miłość jest więc wymaganiem sprawiedliwości i jest w moralności przed sprawiedliwością , albo razem ze sprawiedliwością , ale na jej czele

6. Małżeństwo i rodzina to szczególna wspólnota życia i miłości -

wynikająca z natury człowieka jako mężczyzny i kobiety

Zamach na małżeństwa i rodzinę jest nie tylko złem , ale zbrodnią przeciw społeczności ludzkiej

• Myśliciele filozoficzni

• Każde społeczeństwo ma charakter osobowy

• Osoba w tym społeczeństwie (państwie) jest najważniejszą wartością i cząstką - wszystko musi przed nią ustąpić!

• Państwo normalne musi się liczyć z osoba ludzką , a jeśli się nie liczy , to mamy do czynienia z niesprawiedliwością , z niewolą i tyranią

• Myśliciele filozoficzni

• Problem kultury w filozofii Wojtyły- kultura odnosi się bezpośrednio do człowieka - do osoby ludzkiej , a dopiero pośrednio do wytworów ludzkich

• Centralne miejsce w kulturze zajmuje osoba ludzka i jej godność

• Kultura dla człowieka jest jedynym językiem , którym porozumiewa się z ludźmi i z Bogiem

• Kultura staje się religijną głównie przez podstawową swą wartość- przez prawdę , która tworzy wielką dziedzinę kultury , a mianowicie wszelkie nauki ( szczegółowe, filozoficzne ,teologiczne)

• przez moralność , czyli dobro - drugi istotny wymiar kultury ludzkiej jako pierwsza zasada życia indywidualnego i społecznego

• przez piękno - trzeci wymiar kultury ludzkiej

• Myśliciele filozoficzni

• Prawda, dobro, piękno osobowej kultury ludzkiej kieruje w stronę Boga i dosięga Boga

• Podział filozofi

• Filozofię wywodzącą się z Europy można podzielić cztery wielkie działy:

• filozofię starożytną - za którą uznaje się dokonania filozofów greckich i rzymskich do czasu zlikwidowania Akademii Platońskiej przez cesarza Justyniana w 529 n.e.,

• filozofię średniowieczną - która obejmuje dokonania filozofów chrześcijańskich, arabskich i żydowskich, i kończy się ok. roku 1400 n.e.,

• filozofię nowożytną - od roku mniej więcej 1400 do połowy XIX wieku (śmierć Hegla w 1831)

• filozofię współczesną - która obejmuje większość XIX wieku, wiek XX i to, co obecnie dzieje się w filozofii.

• Dyscypliny filozoficzne

• I. Ontologia, Metafizyka (logos -nauka , on -to , co istnieje)-nauka o bycie, o tym, co istnieje (= metafizyka; filozofia pierwsza; protefilozofija):

• metafizyka szczegółowa - teologia

• metafizyka ogólna - ontologia

• II. Epistemologia (episteme - poznanie)-nauka o poznaniu (teoria poznania; filozofia poznania).

• Dziedzina ta bada granice wiedzy i poznania. Bada to, w jaki sposób poznajemy, nasze relacje między podmiotem oraz zakresem poznania

• III. Aksjologia (aksjos-wartość)-nauka o wartościach.

• IV. Etyka (eticos-obyczaj)-nauka o moralności

• Dyscypliny filozoficzne

• V. Estetyka - nauka o pięknie

• VI. Antropologia filozoficzna (antropos - człowiek)- dąży do natury poznania człowieka

• VII. Filozofia społeczna (historiozofia; mądrość historii) Filozofia społeczna próbuje wyciągnąć wnioski z etyki dla organizacji społeczeństwa

• Metafizyka (ontologia, teoria bytu, filozofia przyrody)

• W języku greckim fysis to tyle, co przyroda (stąd „fizyka” jako nauka o przyrodzie).

• Nazwa metafizyka wywodzi się od greckiego zwrotu ta meta ta fysika (którego łacińskim odpowiednikiem jest metaphysica). Zwrot ten pierwotnie znaczył „[księgi] następujące po [księgach] przyrodniczych” i został użyty dla nazwania zbioru rozpraw Arystotelesa (384-322 p.n.e.), ustawionych w porządku katalogowym - przez porządkujących jego spuściznę - po rozprawach poświę-conych przyrodzie. Z czasem problematykę poruszaną w tych rozprawach oraz zagadnienia pokrewne nazwano metafizycznymi, a jej rozważanie - metafizyką.

• Sam Arystoteles mówił o filozofii pierwszej (gr. prote filozofia), czyli „dociekaniu pierwszych zasad wszystkiego, co istnieje”

• Metafizyka (ontologia, teoria bytu, filozofia przyrody)

• Ontologia (metafizyka) - jest to teoria bytu, szeroko rozumianej rzeczywistości.

• Ontologia próbuje rozstrzygnąć, czy istnieje jeden byt, czy więcej jego rodzajów

• Docieka jego natury oraz tego, jakie istotne wartości mu przysługują

• Rozważa byt w aspektach czasowym i przestrzennym

• Stawia problem wolności, próbując wyjaśnić, na czym polega i jaki ma zakres

• Podejmuje zagadnienie rozwoju rzeczywistości oraz prawidłowości, które nim rządzą.
  Poczynając od Arystotelesa, rozumie się ją jako "filozofie pierwszą", ponieważ pyta ona o pierwsze zasady i pochodzenie bytu jako bytu.
  Jej tematami są:

• sam byt (ontologia)

• boski byt (filozoficzna teologia)

• dusza (psychologia) i powiązanie w całość wszystkiego, co istnieje

• Metafizyka (ontologia, teoria bytu, filozofia przyrody)

• Metafizyka zajmuje się problematyką bytu, czyli tego, co realnie istnieje.

• Usiłuje odpowiedzieć na takie m.in. pytania:

• co to znaczy istnieć?

• jaki jest sens istnienia?

• dlaczego istnieje świat?

• czy jest on samoistny?

• czy są jakieś przyczyny, racje jego istnienia?

• czy świat jest wieczny, czy ulegnie zniszczeniu?

• Jaka jest struktura świata, jaka jest struktura poszczególnych bytów (co w nich możemy wyróżnić; co im przysługuje bezwzględnie, a co tylko przypadłościowo)?

• Przykłady zagadnień metafizycznych

• Czy oprócz przedmiotów jednostkowych (konkretnych) istnieją również przedmioty ogólne (uniwersalia)?

• W jaki sposób istnieje to, co uważamy za przedmioty fizyczne?

• Jakie substancje istnieją w przyrodzie?

• Zagadnienie duszy i ciała

• Czy aktualny bieg zdarzeń w przyrodzie jest jednoznacznie i bezwyjątkowo zdeterminowany przez przebieg zdarzeń przeszłych?

• Czy w przyrodzie istnieje celowość?

• Czy istnieje Bóg, a jeśli tak, to w jakiej relacji pozostaje On do przyrody?

• Dlaczego istnieje raczej coś niż nic?

• Epistemologia (gnoseologia, teoria poznania)

• Nazwa dyscypliny wywodzi się od greckich słów:

• episteme = wiedza,

• gnosis = poznanie.

Klasyczne pojęcie episteme (wiedzy)

• Uwaga: Klasyczne pojęcie wiedzy nie jest jedynym np..w filozofii greckiej przeciwieństwem episteme była doxa - mniemanie

• Epistemologia (gnoseologia, teoria poznania)

• epistemologia :

• bada fenomen poznania ludzkiego, aczkolwiek zwykle nie od strony psychofizjologicznej

• usiłuje znaleźć kryteria poznania prawdziwego (nieomylnego), odpowiedzieć na pytania:

• dlaczego zachodzą błędy poznawcze (dlaczego ulegamy złudzeniom) i czy możemy ich w jakiś sposób uniknąć?

• jakie są rodzaje poznania, czym się różni spostrzeżenie zewnętrzne od naszego wglądu w świadomość, w jaki sposób poznajemy psychikę innych ludzi, jaka jest struktura naszej świadomości i naszego umysłu?

• Klasyczne zagadnienia epistemologii

• Czym jest prawda?

• Co znaczy poznanie i rzeczywistość?

• Czy przedmiot poznania jest wytworem poznającego?

• Co znaczy słowo "prawda„, czy możemy poznać prawdę a jeśli tak, to jak należy postępować, by ją poznać ?

• O czym możemy uzyskać wiedzę?

• Czy możemy uzyskać wiedzę o świecie?

• Jeśli już wiadomo o czym, to w jaki sposób?

• doświadczenie ?

• rozumowanie ?

• intuicja ?

• objawienie ?

• Filozofia człowieka (antropologia filozoficzna)

• Antropologia filozoficzna stara się odpowiedzieć na pytania:

• jaka jest struktura bytu ludzkiego ?(np. jeśli człowiek jest istotą psychofizyczną, to w jakich relacjach pozostają do siebie dusza i ciało?)

• w jaki sposób człowiek istnieje? (np. czy tylko fizycznie?, czy kresem jego istnienia jest śmierć biologiczna?)

• jaką pozycję zajmuje człowiek względem innych bytów?

• na czym polega ludzka wolność?

• Filozofia człowieka (antropologia filozoficzna) - przykłady zagadnień

• Czy istnieje tzw. „natura ludzka”?

• Jaką pozycję zajmuje człowiek we Wszechświecie?

• Czy istnieje tzw. „wolna wola”?

• Czy życie ma sens, a jeśli tak, to jaki?

• Jaki jest (i powinien być) stosunek jednostki do zbiorowości?

• Co to jest szczęście?

• Aksjologia (ogólna teoria wartości).
  Przykłady zagadnień aksjologicznych

• Aksjologia rozważa naturę wartości i zajmuje się problematyką uzasadnienia systemów wartości

• Co najmniej od czasów Platona (427-347 p.n.e.) mówi się o trzech wartościach naczelnych, którymi są:

• Prawda

• Dobro

• Piękno

• Przykłady zagadnień aksjologicznych:

• W jaki sposób istnieją wartości moralne i estetyczne?

• Jak poznajemy wartości moralne i estetyczne?

• Jaka jest rzeczywista hierarchia wartości?

• Czy w oparciu o wiedzę o faktach możemy uzyskać wiedzę o wartościach?

• Etyka ( ethos - obyczaj) - nauka o moralności

• Etyka bada sferę związaną z moralnością człowieka

• Filozoficznie rozumiana etyka jest nauką normatywną - jednym z jej głównych celów jest znalezienie odpowiedzi na pytania:

• jak człowiek powinien postępować (w takiej , a takiej sytuacji)

• dlaczego nie powinien postępować inaczej?

• Innymi słowy, etyka zmierza do podania norm godziwego, właściwego, zgodnego z ludzką naturą (zwłaszcza z sumieniem, które dla kogoś zajmującego się tą dziedziną jest głównym źródłem poznania) postępowania

• Etyka ( ethos - obyczaj) - nauka o moralności

• Etyka opisowa (etologia -teoria moralności): opisuje ona zachowania ludzkie lub społeczne w ich aspekcie moralnym.

• Etyka normatywna: odpowiadająca na pytania dotyczące tego, jak ludzie powinni postępować.

 

• Co to jest Dobro?

• Co to znaczy być dobrym człowiekiem?

• Ile wolności jest w ludzkim działaniu?

• Estetyka - nauka o pięknie, teoria sztuki

• Dwa działy:

• teoretyczna (teoria wartości estetycznych, dzieł sztuki, piękna natury, przeżycia i oceny estetycznej, twórczości artystycznej)

• stosowana (estetyka życia i działania, pedagogika i dydaktyka estetyczna)

• Estetyka

• Zajmuje sie ogólnym określeniem piękna i formami, w jakich piękno sie przejawia tak w sztuce, jak i w naturze, oraz jego oddziaływaniem na odbiorcę.

• Obok samej teorii sztuki wyjaśnia się w niej problem sądów estetycznych i form estetycznego odczuwania oraz przeżycia

• W najnowszej estetyce znajdują sie także elementy z zakresu teorii informacji i analizy języka

• Estetyka - przykłady zagadnień

• Jak istnieje dzieło sztuki?

• Czym jest przeżycie estetyczne?

• Czym są (poszczególne) wartości estetyczne i jaka jest ich hierarchia?

• Filozofia społeczna

• Dziedzina ta rozpatruje ogólne zagadnienia związane z życiem społecznym człowieka

• W jej obrębie pojawiają się takie problemy jak:

• problem prawidłowości kierujących funkcjonowaniem i rozwojem społeczeństwa

• kwestia świadomości społecznej i jej stosunku do materialnych warunków egzystencji ludzkiej

• zagadnienie państwa, problem dziejów, ich kierunku, sensu oraz czynników decydujących o takim czy innym przebiegu wydarzeń historycznych

• Filozofia społeczna - przykłady zagadnień

• Czym jest więź społeczna?

• Dlaczego jedne formy organizacji społecznej (ustrojowej) są lepsze od innych?

• Na czym polegają sprawiedliwość społeczna i sprawiedliwy podział dóbr?

• Czy dzieje mają sens, a jeśli tak, to jaki?

• Przedstawiony podział filozofii na dyscypliny jest tylko jednym z możliwych.

• Jesli weźmiemy pod uwagę przedmioty rozważań, możemy wyodrębnić:

• filozofię historii (historiozofię),

• filozofię prawa,

• filozofię kultury,

• filozofię religii,

• filozofię Boga (teodycea)

• filozofię umysłu,

• filozofię nauki,

• filozofię fizyki,

• filozofię biologii

• filozofię pielęgniarstwa

• etc.

• Filozofia jest, jak to sformułował Pitagoras, umiłowaniem mądrości, ale nie każdy, kto podejmuje się badań filozoficznych „automatycznie” zostaje mędrcem, gdyż umiłowanie mądrości zasadza się na umiłowaniu prawdy

• Jeśli ktoś zaś przywiązany jest bardziej do wypracowanych przez siebie teoretycznych rozwiązań niż do prawdy, czyli nie konfrontuje wyników swych badań z realnym światem i z myślą innych, to daleko mu jest od filozoficznej mądrości, która jest rozpoznaniem prawdy, dobra i piękna.

• Literatura podstawowa

• 1. Wrońska I., Mariański J. (red.), Etyka w pracy pielęgniarskiej. Podręcznik dla studentów pielęgniarskich studiów licencjackich, Wyd. Czelej, Lublin 2002.

• 2. Fry S. Ł., Etyka w praktyce pielęgniarskiej, Wyd. OVO, Warszawa 1998.

• 3. Kenny A., Krótka historia filozofii zachodniej, Prószyński i Spółka, Warszawa 1999.

• 4. MacIntyre A., Krótka historia etyki, PWN, Warszawa 2002.

• Literatura uzupełniająca:

• 1. Nawrocka A., Etos w zawodzie medycznym, WAM, Kraków 2008.

• 2. Poznańska S., U podstaw etyki pielęgniarskiej, w: Pielęgniarstwo 2000, nr 6/1998, nr 1-6/1999, nr 1-3/2000.

• 3. Dobrowolska B., Wprowadzenie do medycznej etyki troski, Bydgoszcz 2010

---