1.Epidemiologia jako nauka- definicja i zastosowanie.
-nauka o przyczynach i prawach szerzenia się chorób w populacji ludzkiej, i o ich natężeniu i zapobieganiu im ( Jabłoński L., 2002r.)
Działy epidemiologii
-epidemiologia ogólna-opis praw rozpowszechniania się chorób i ich natężeniu
-epidemiologia szczegółowa- jw. Tylko dotyczy ściśle określonej choroby
-epidemiologia historyczna
-epidemiologia opisowa
-epidemiologia doświadczalna
-e. chorób zakaźnych
-e. chorób zawodowych
-e. środowiskowa i inne
Cele epidemiologii
-ocena częstości występowania chorób, zakażeń
-poszukiwanie czynników etiologicznych, czynników ryzyka
-opracowanie zasad profilaktyki
-po wprowadzeniu w życie- monitorowanie
2.Higiena jako nauka- definicja i zastosowanie.
Higiena-jest nauką, która bada wpływ środowiska na zdrowie ludności w celu ustalenia związków przyczynowych pomiędzy czynnikami środowiskowymi a zdrowiem i opracowania na tej podstawie metod i środków profilaktycznych:
identyfikacja i określenie czynników środowiska
ocena stanu zdrowia ludności
wykrywanie związków przyczynowych pomiędzy czynnikami środowiskowymi i zdrowiem populacji ludzkich.
Do oceny stanu zdrowia i wykrywania związków przyczynowych higiena posługuje się metodami epidemiologicznymi
Higiena-cele
Celem tych badań jest zapewnienie poszczególnym osobom oraz społeczeństwu jak najlepszych warunków rozwoju fizycznego i psychicznego
Praktycznymi wynikami higieny są wskazania dotyczące usuwania z życia ludzkiego wpływów ujemnych, w różny sposób zagrażających zdrowiu, i wprowadzania czynników dodatnich
Higiena-działy
Higiena dzieli się na wiele dziedzin, zajmujących się poszczególnymi środowiskami życia i działalności ludzkiej: higiena szkolna, osobista, komunalna, społeczna, pracy oraz żywności i żywienia.
3.Dwie definicje zdrowia ich wady i zalety.
-jest to dynamiczny proces odnoszący się do „pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu człowieka, a nie wyłącznie brak choroby czy niedomagania” (wg ekspertów WHO)
-„jak najdłuższa możliwość samodzielnego i twórczego życia bez choroby i niepełnosprawności, ale i nawet z nimi jeżeli nie da się ich wyeliminować” (Światowe Zgromadzenie Zdrowia, Alma-Atta, 1977r.)
4.Uwarunkowania stanu zdrowia jednostek i populacji. Triada epidemiologiczna.
Czynniki wpływające na zdrowie społeczeństwa
-prozdrowotny styl życia w 50%
-uwarunkowania genetyczne 15%
-działania środowiska społecznego w 15%
-działania środowiska fizycznego w 10%
-opieka zdrowotna tylko w 10%
(źródło raport Lalonda)
Czynniki wpływające na zdrowie społeczeństwa
-medycyna naprawcza ma najmniejszy udział, bo tylko 3%
-dostępność świadczeń w podstawowej opiece zdrowotnej- 15%
-dochód narodowy determinujący styl życia ma największą moc sprawczą 70%
-środowisko fizyczne 12%, stanowi o dobrym stanie zdrowia społeczeństwa
(badania opublikowane przez WHO)
Triada epidemiologiczna
srodowisko
czynniki gospodarza swoiete czynniki chorobotworcze
5.Definicja choroby i niepełnosprawności
Choroba
-jedno z podstawowych pojęć medycznych,
-ogólne określenie każdego odstępstwa od stanu określanego jako pełnia zdrowia organizmu.
Niepełnosprawność
-jakiekolwiek ograniczenia działania człowieka bądź brak(w wyniku uszkodzenia) zdolności wykonania czynności w sposób normalny lub w zakresie powszechnie uważanym za normalny. (źródło: Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Inwalidztwa)
6.Promocja zdrowia i jej znaczenie w zyciu jednostki?
-to proces umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększenie oddziaływania na własne zdrowie w sensie jego poprawy i potęgowania
7.Profilaktyka- definicja, rodzaje i poziomy
Profilaktyka to przeciwdziałanie chorobie, przerwanie lub zachamowanie dalszego rozwoju choroby w sadium przedklinicznym lub w stadium klinicznym.
Poziomy prafilaktyki:
1 zapobieganie I fazy p/dzialanie powsaniu choroby przez zwiekszenie odpornosci osobniczej na zachorowania lub zmniejszenie ekspozycji chorob wrazliwych na czynniki szkodliwe( szczepienia, promocja zdrowia)
2 zapobieganie 2 fazy mozliwe wczesne wykrycie choroby i jej skuteczne lecznie (badania przesiewowe, okresowe).
3 zapobieganie 3 fazy zmierza do przywrocenia choremu pelnego zdrowia, p/dzialaniu niepelnosprawnosci zejsciu smiertelnemu chorych które nie mogą być wyleczone
Rodzaje profilaktyki
Profilaktyka I stopnia obejmująca umacnianie zdrowia, swoiste zapobieganie chorobom (działania promocji zdrowia, szczepienia ochronne);
Profilaktyka II stopnia (wtórna) - obejmująca wczesne wykrycie nieprawidłowości i podjęcie działań do ich eliminacji, zahamowanie choroby, (profilaktyczne badania okresowe, badania przesiewowe, diagnostyczne);
Profilaktyka III stopnia: działania mające na celu niedopuszczenie do rozwinięcia już powstałej choroby, powrót do normalnego stanu zdrowia (rehabilitacja).
8. Podstawowe cechy demograficzne populacji. Zastosowanie cech demograficznych do analiz epidemiologicznych.
Cechy:
-płeć
-wiek
-zawód
-wykształcenie
-stan cywilny
-rasa
-zwyczaje
-religia
9.Srednia dlugosc zycia i metody obliczania
zajmuje sie GUS- główny urzad statystyczny
Obliczenia średniej długości życia
■ Za pomocą analizy przeżycia - zbiór metod statystycznych, badających procesy w których interesujący jest czas jaki upłynie do wystąpienia pewnego zdarzenia (w tym przypadku śmierci).
Tablice trwania życia
Narzędzie służące do opisu czasu trwania tyciu populacji
• średnia długość trwania życia
• przeciętne dalsze trwanie życia
• prawdopodobieństwo zgonu w określonym wieku
Bieżące tebtice trwania życia - opis trwania życia badanej populacji
Kohortowe tablice trwania życia - opis trwania życia określonej grupy badanych
Pełne tablice trwania życia - opis trwania życia badanej populacji dla każdego roku życia
Skrócone tablice trwania życia - opis trwania życia badanej populacji w grupach wieku
10Wywiad kwestionariuszowy (standaryzowany) albo survey jest to jedna z metod stosowanych w naukach społecznych. Metoda ta polega na uzyskiwaniu danych poprzez zadawanie pytań na podstawie specjalnie przygotowanego kwestionariusza uzyskiwanie odpowiedzi przez ankietera od wybieranych na podstawie odpowiednio dobieranych prób badawczych respondentów. W diagnozowaniu epidemiologicznym najbardziej odpowiednią formą jest wywiad standaryzowany w którym treści, słownictwo, kolejność oraz liczba pytań są z góry ścisle określone, zadawane każdej osobie bez względu na okoliczności. Celem wywiadu standaryzowanego jest zebranie danych które będą porównywane z danymi zebranymi od innych respondentów na ten sam temat. W wywiadzie standaryzowanym narzędziem pomiaru jest kwestionariusz
11. pytania stosowane w wywiadzie epidemiologicznym-
- pytania otwarte
- pytania zamknięte
-pytania półotwarte
Pytania otwarte- własna swobodna wypowiedz
Pytania półotwarte- 1 część pytania zamkniętego
np. jakie wrażenie coś tam wywiera.:
-pozytywne
-negatywne
-nie mam zdania
-inne
2 część pytania
Prosimy o uzasadnienie wypowiedzi.
Pytania zamknięte- z wariantami odpowiedzi.
Wyróżniamy również pytania ;
-wielokrotnego wyboru
- z uszeregowaniem wariantów odpowiedzi
-pytania skale
-o opinie respondenta
-o fakty
12. zasady formułowania pytań:
- trafne
-zdefiniowanie celów szczegółowych
- nie może być zbyt wielu pytań
- pytania dostosowane do wiedzy respondentów
- pytania nie sugeruja odpowiedzi
- błędem jest pytanie równoczesnie o 2 rzeczy
- przechodzenie od ogółu do szczegółu
- pytania zadawane od bardzo łatwych do bardzo trudnych
13.Jakie dokumenty stanowia podstawe do oceny stanu zdrowia ludnosci?
Dokumentacja lekarska - karta chorego w poradni, historia chorego w szpitalu, druk zwolnienia lekarskiego, karta zgonu;
Dokumentacja ewidencji zgłoszenia - karta statystyczna szpitalna, zawiadomienie o chorobie zakaźnej, karta zgłoszenia nowotworu złośliwego, zgłaszalność chorób zawodowych, gruźlicy, chorób wenerycznych.
14.Aktualne i przewidywane problemy zdrowotne spoleczenstwa polskiego?
1Starzenie się populacjii
2Wzrost liczby osob niepelnosprawnych
3Problem z odtwarzaniem populacjii, ubytek ludnosci RP
4Ilosciowe nasilenie się patologii spolecznych
5Wysokie odsetki w strukturze umieralnosci chorob nowotworowych i urazow
15.Glowne zjawiska demogaficzne zachodzace w populacji polskiej
wzrasta srednia dlugosc zycia o 4,3 lata dla mezczyzn i 4 lata dla kobietw porownaniu z poczatkirm lat 1990 w 2005 roku wynosila 70,8 lat dla maezczyzny i 79,4 dla kobiet.w polsce od 1992 obserwuje sie zjawisko sredniej dlugosci zycia nieprzerwany wzrost
16.Negatywne mierniki zdrowia.
1.Umieralność
2.Śmiertelność
3.Zapadalność
4.Chorobowość
5.Absencja chorobowa
6.Niepełnosprawność
17.Pozytywne mierniki zdrowia?
1.Średnia długość życia jednostki, przeciętne dalsze trwanie życia
2.Przyrost naturalny
3.Liczba urodzeń żywych; Płodność kobiet; Dzietność kobiet
4.Odsetek mężczyzn zdolnych do służby wojskowej
5.Liczba osób 100-letnich w populacji
6.Cechy rozwoju fizycznego i umysłowego (wzrost, ostrość wzroku) itp.
18.Co to jest przytost naruralny?
-jest to suma osób, wynikająca z liczby zgonów odjętej od liczby urodzeń, w określonym czasie (rok), na określonej przestrzeni (kraj, województwo) w stosunku do określonej stałej
Przyrost naturalny ludności-dane statystyczne
-w 2007r.- odnotowano istotny wzrost liczby urodzeń, ale także zwiększenie liczby zgonów; przyrost naturalny był dodatni i wyniósł prawie 11tys.
-dodatni przyrost naturalny odnotowuje się już 2 rok; cztery wcześniejsze lata charakteryzowały się ubytkiem naturalnym, np. w 2005r. wyniósł on 3,9 tys., a największy odnotowano w 2003r. i wyniósł minus 14,1 tys.
19.Zapadalność
dotyczy jedynie nowych zachorowan, jest miernikiem dynamicznym.
=liczba nowych przypadkow choroby/liczbe populacji narażonej x K
K-stala standardowa jednostka ludnosci (1.000;10.000; 100.000osob)
20.Chorobowosc
zalezy od zapadalnosci i czasu trwania choroby
=liczba osob chorych/liczba osob narazonych na te chorobe x K
21.Śmiertelnosc
odsetek zgonow na scisle okreslona chorobe sposod ogolnej liczby chorych na te chorobe, jest miara ciezkosci choroby.
=liczba zgonow z powodu danej choroby/ liczba chorych na te chorobe x K
22.Zasady i cele badan przesiewowych?
Badanie przesiewowe to dzialania diagnostyczne prowadzone na ludziach zdrowych, ale bedacych w grupie podwyzszonego ryzyka zachorowania na konkretne schorzenie np. nowoteor. Mają one na celu wczesne wykrycie schorzenia czy tez nowotworu lub nawet stanu przedrakowego. Obiektem badania przesiewowego jest populacja, dotyczy badania osob uwazajacych się za zdrowe, badanie przeprowadza się bez konkretnych wskazan lekarskich, badanie to jest mniej pewne diagnostycznie, nie stanowi podstawy do podejmowania leczenia.
Celem jest:
-ograniczenie zapadalnosci na wybrana jednodtke chorobowa w populacji poddanej tym badaniom
-wykrycie chorob w ich najwczesniejszym stadium a tym samym niedopuszczenie do pelnego rozwoju zmian chorobowych.
23.Zastosowanie badan przesiewowych w medycynie
-jest rozumiane jako zastosowanie stosunkowo niekosztownych testow diagnostycznych w badaniach duzych grup ludnosci w celu wykrycia wczesnych stadiow choroby.
-badanie to stosuje się w celu wczesnego wykrycia cechy choroby lub odchylenia od ustalonych norm w calej opoulacji, na okreslonym terenie, pracujachhych w okreslonym zakladzie lub wsrod osob w okreslonym przedziale wiekowym.
-w wyniku badania przesiewowego otrzymujemy: gruoe ludzi z cecha oraz reszte opoulacji bez cechy.
-badania przesiewowe u noworodkow pozwalaja wykryc choroby, które nie daja objawow klinicznych w pierwszych miesiacach zycia dziecka. Choroby te jeśli nie są wczesnie leczone, powoduja zaburzenia rozwoju oraz nieodwracalne zmiany z ciezkim uposledzeniem umyslowym wlacznie.
-obecnie prowadzone badania przesiewowe noworodkow w Polsce obejmuja dwie choroby: fenyloketonurie i wrodzona nadczynnosc tarczycy. Ich leczenie jest skuteczne jeśli rozpocznie się w pierwszych tygodniach zycia. Po czterech latach trwania programu zaprzestano z przyczyn ekonomicznych (wstrzymane finansowanie przez Ministerstwo Zdrowia), wykonania badan w kierunku mukowiscydozy.
25. Badania prospektywne (kohortowe)
Prowadzone są w grupach eksponowanych i nieeksponowanych na domniemany czynnik, poszukują domniemanego skutku.
Badanie prospektywne
badanie bardzo kosztowne, wymaga dużej grupy, polega na obserwacji
grupa badana - pod wpływem czynnika np. pali papierosy
grupa kontrolna - nie paląca
po wieloletniej obserwacji wyznacza się standaryzowane współczynniki zapadalności w grupie eksponowanej porównywalne ze standaryzowanymi współczynnikami zapadalności w grupie nieeksponowanej => wyznaczenie RYZYKA WZGLĘDNEGO
26. Badanie retrospektywne
analizuje dane z przeszłości (założenie: czynnik działał w przeszłości, obecnie widoczny jest efekt)
grupa badana - np. rak płuc
grupa kontrolna - zdrowi
weryfikacja: sprawdzenie jaki odsetek w grupie kontrolnej i badanej pali => test istotności Chi 2
jeśli hipoteza jest słuszna to procentpalaczy w grupie B >>niż w grupie K
27. badania eksperymentalne
Epidemiologia eksperymentalna
czynnik obserwacji zastępuje się czynnikiem eksperymentalnym
grupę badaną poddaje się celowo i świadomie czynnikowi eksperymentalnemu
grupa kontrolna pozostaje bez wpływu czynnika eksperymentalnego
zastosowanie: kosmetyki, leki
28. Epidemiologia opisowa
najstarsza metoda epidemiologiczna, wciąż aktualna
zastosowanie: jeśli nic nie wiadomo o czynnikach etiologicznych
opis za pomocą współczynników i wskaźników epidemiologicznych częstości występowania zjawisk pod kątem 3 elementów: osoby, miejsca, czasu
Osoba: płeć, wiek, zawód, wykształcenie, stan cywilny, sytuacja ekonomiczna
Miejsce: zakłady przemysłowe, kataklizm, tereny endemiczne
Czas: regularność pojawiania się i wygaszania: „zmienność zjawisk epidemiologicznych w czasie”
efektem opisu jest postawienie co najmniej jednej hipotezy ( punkt wyjścia do epidemiologii analitycznej)
błędem jest po tym etapie badania podawanie we wnioskach końcowych ostatecznych sądów
29.potrzeby wyrazone i nie wyrazone
Potrzeby zdrowotne dzielimy na wyrażone i niewyrażone. Potrzeby wyrażone stanowią 20 proc. potrzeb rzeczywistych i one stanowią wierzchołek góry lodowej, gdy 80proc. potrzeb jest niezidentyfikowanych, niewyrażonych. Potrzeby niewyrażone zostały określone w przedmiotowej pracy jako pula działań finansowana przez płatnika - kasy chorych, mająca za zadanie niedopuszczenie do pogorszenia stanu zdrowia ludności naszego kraju.
34.
ognisko epidemiczne - miejsce, w którym znajduje się rezerwuar zarazka wraz z całym otoczeniem
35. Opracowanie ogniska epidemicznego choroby zakaźnej
Zebranie informacji o chorych i ich zbadanie,
poszukiwanie czynnika etiologicznego przy pomocy badań labolatoryjnych (badanie pokarmów, wody...
Gromadzenie informacji o nowych zachorowaniach
Zgromadzenie informacji o charakterze podejrzanej choroby (droga przenoszenia, czas inkubacji)
Uporządkowanie zachorowań chronologicznie (najwcześniejsze mogą być w ognisku) i oznaczenie przypadków na mapie ( z zaznaczoną siecią kanalizacyjną, wodociągową, sklepami z żywnością)
Podział zachorowań w zal. od grupy narażonej na dany czynnik
Działanie przyczynowe (usuwanie zakażonej żywności, dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja )
=> określenie źródła zakażenia, drogi przenoszenia, osobnikó wrażliwych
36.Okres wyegania co to jest i jak dlugo trwa?
Jest to czas od wniknięcia zarazka do organizmu do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych.
W tym okresie zarazek przystosowuje się do warunków panujących w organizmie, namnaża się i zaczyna działać patogennie.
Znane są zakażenia o krótkim (tzw. ostre choroby zakaźne) i o długim okresie wylęgania (np. wirus HIV średnio 10 lat do wystąpienia AIDS, wirus wścieklizny 17-45 dni).
37.Żrodlo zakarzenia- definicja i przyklady.
Jest to organizm ludzki lub zwierzęcy, w którym:
-są drobnoustroje chorobotwórcze
-namnażają się one
-dostają się one do otaczającego środowiska, a więc mogą zakażać kolejno dalsze wrażliwe organizmy.
Źródłem zakażenia mogą być:
-chorzy ludzie i chore zwierzęta
-nosiciele-tak ludzie, jak i zwierzęta
-zwłoki ludzi lub zwierząt
-w sztucznych warunkach laboratoryjnych, na skutek nieostrożności lub wypadku, pojemniki z hodowanymi drobnoustrojami.
-z powyższych rozważań wynika, że źródłem zakażenia nie są i nie mogą być zbiorniki wodne, pokarmy, ziemia, przedmioty, itp.-mogą być drogą ale nie źródłem.
38.Niosiciel
-osobnik, który nie wykazuje widocznych objawów chorobowych, ale równocześnie wydala zarazki z kałem, moczem, plwociną i innymi wydzielinami, wydalinami i płynami ustrojowymi lub łuszczącą się skórą- nazywamy nosicielem.
Jest on potencjalnym źródłem zakażenia dla całego otoczenia.
39. wrotami zakażeń moga byc wszystkie naturalne otwory ciala ludzkiego oraz uszkodzona skora. sa to miejsca przez ktore z otaczajacego srodowiska do organizmu dostaja sie zarazki jest to czas od wnikniecia zarazka do organizmu do wystapienia pierwszych objawow chorobowych. znane sa zakarzenia o krotkim i dlugim okresie wylegania.
40. Rezerwuar zarazków
-środowisko ludzie i zwierzęce umiejscowione w określonych warunkach naturalnych i na ograniczonym terenie, w której wykrywa się nosicielstwo zarazka albo spostrzega się postacie lekkich zachorowań
-inaczej ujmując, rezerwuarem zarazka nazywamy skupisko pojedynczych źródeł zakażenia
41. Metody profilaktyki w chorobach zakażnych.
-rozpoznawani i śledzenie sytuacji epidemiologicznej
-podejmowanie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych celem unieszkodliwienia źródła zakażenia i przecięcia dróg szerzenia,
-uodpornienie osób wrażliwych na zakażenie
-poddawanie się badaniom mającym na celu wykrywanie zakażeń i chorób zakaźnych, w tym również poddawania się postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań
-poddawanie się obowiązkowym szczepieniom ochronnym
42.Drogi szerzenia się zakarzen- metody zapobiegaznia?
Drogi szerzenia się zakażeń
Bezpośrednie
Pośrednie
Jednoogniwowe
Wieloogniwowe
Do bezpośrednich dróg zalicza się:
-drogę łożyskową w czasie ciąży i drogę pochwową w czasie porodu;
-kontakty bezpośrednie, jak np. pocałunki, stosunki płciowe i podawanie ręki,
-ukąszenia i zadrapania przez zwierzęta;
-kontakty bezpośrednie z chorymi podczas badań i zabiegów lekarsko-pielęgniarskich.
Do dróg pośrednich zalicza, się:
-drogę powietrzno-kropelkową
i powietrzno-pyłową,
-drogę wodno-pokarmową
-przedmioty codziennego użytku (kontaktową), w tym drogę jatrogenną
-glebę
-owady
Likwidacja źródeł zakażenia
-Izolacja chorych ludzi (umieszczenie w szpitalu zakaźnym, odosobnienie w warunkach domowych)
-Wykrywanie nosicieli (np. kontrola dawców krwi, tkanek i narządów na nosicielstwo wirusów HBV, HCV, HIV, CMV, EBV)
-Leczenie chorych ludzi i nosicieli
-Izolacja, leczenie chorych zwierząt lub ich ubój zgodny z przepisami sanitarno - epidemiologicznymi
-Szczepienia ochronne ludzi i zwierząt
-Pochówek zwłok zmarłych ludzi i padłych zwierząt zgodnie z obowiązującymi przepisami (w przypadku zgonu osób na choroby zakaźne, ich zwłoki powinny być natychmiast usunięte z mieszkania i pochowane w ciągu 24 godz. od chwili śmierci, w innych wypadkach nie mogą być chowane przed upływem 24 godz. po śmierci)
-Zachowanie szczególnej ostrożności przy pracy z materiałem zakaźnym w laboratoriach i innych placówkach.
43.Kwarantanna? Kiedy się stosuje?
Kwarantanna odosobnienie i poddanie obowiazkowej obserwacji lekarskiej zdrowych ludzi i zwierzat (rzadko roslin) którzy zetkneli się z chorymi lub przyjechali z terenow endemicznych (epidemicznych) na których panja choroby wysoko zakazne. Czas kwarantanny może być krotszy od sredniego okresu wylegania danej choroby. W ten sposob wykrywa się jednostki zakazone (chore) i leczy, przez co nie dopuszcza się do zakarzenie okreslonej populacji.
44.Epidemia, endemia, pandemia?
Epidemia nadmierna zapadalnosc na okreslona chorobe w okreslonej czasowo i terytorialnie populacji ludzkiej. Zasiegiem swoim może obejmowac rodzine, wies, miasto, część kraju, a niekiedy nawet caly kraj. Pojęcie to jest wzgledne i uzaleznione od biologicznych właściwości zarazka.
Endemia wystepowanie zachorowan na dana chorobe wsrod ludnosci na okreslonym terenie w liczbie utrzymujacej się na podobnym poziomie przez dlugi czas(wiele lat). Zwiazane to jest z warunkami naturalnymi np. bagna-malaria, puszcza-kleszcze i zapalenie mozgu) lub warunkami bytowymi ludnoci
Pandemia nazwa ta obejmuje epidemie szybko rozprzestrzeniających się chorob zakaznych, obejmujacych swoim zasiegiem kilka panstw, jeden z kontynentow lub caly swiat. Znane są pandemie takich chorob jak dżuma, cholera, spiaczka afrykanska, zolta goraczka, grypa.
45.Sanityzacja, asenizacja, utylizacja?
Sanityzacja czunnosc polegajaca na zmniejszeniu ilosci drobnoustrojow w okreslonym srodowisku do tzw bezpiecznego poziomu. Do czynnosci takich zalicza się: wietrzenie pomieszczen, mycie rak, ciala i powierzchni, zamiatanie i odkurzanie odkurzaczami, malowanie scian i mebli, wycieranie na mokro, plukanie w wodzie, pranie bielizny, filtrowanie powietrza.
Asenizacja to oczyszczanie srodowiska zycia ludz: 1 usuwanie i odkazanie wod kanalizacyjnych, zawierajacych m.in. odchody ludzkie. 2 gromadzenie, transport i przetworstwo smieci w miastach i na wsiach 3. poprawianie wrunkow higieniczno-sanitarnych w danej miejscowosci.
Utylizacja- nieszkodliwienie i przerobstwo odpadow w tym odpadow gosp, domowego, zuzytych polfabrykatow i produktow, np. butelek szklanych i plastikowych w celu wykorzystania ich do dalszego uzytku (recycling). Ma to na celu asenizacje i sanityzacje srodowiska zycia ludzi.
46.Dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja?
Dezynfekcja zespol czynnosci zmierzajacych do unieszkodliwienia (zniszczenia, zabicia) drobnoustrojowchorobotworczych znajdujacych się poza organizmem zywiciela(czloweika, rosliny, zwierzecia) oraz czynnikow (owady, drobne gryzonie) bioracych udzial w ich rozprzestrzenianiu
Dezynsekcja zespol czynnosci najacych na celu unieszkodliwienie szkodliwych dla czlowieka owadow, pajeczakow, skorupiakow, które są jedna z drog przenoszenia zakarzen (zarazkow) i inwazji (pierwotniakow i większości pasozytow)- z organizmow chorych lub nosicieli na organizmy zdrowe. Najczesciej jest to odwszawianie, walka z muchami, pchlami, komarami i kleszczami.
Deratyzacja (odszczurzanie) zespol czynnosci majacych na celu zwalczanie malych gryzoni, a zwlaszcza szczurow i myszy, które często są nosicielami lub przenosicielami chorobotworczych drobnoustrojow.
47.Metody ochrony populacji przed zawlekaniem chorob zakaznych z innych krajow.
Osoby przebywajace w kraju gdzie panuje epidemia lub cos innego:) mają obowiazek poddawania się badaniom majacym na celu wykrywanie zakazena i chorob zakaznych w tym również poddawania się postepowaniu majacemu na celu pobranie lub dostarczenie materialu do tych badan, poddawania się obowiazkowym szczepieniom ochronnym.
48.Zakarzenia szpitalne cot o są i podac przyklady
to zakarzenie które ma miejsce w czasie pobytu chorego w szpitalu, objawy choroby pojawiaja się w trakcie hospitalizacji lb w okreslonym czasie po opuszczeniu szpitala. Przyklady: zakarzenia ukl moczowego(ZUM), miejsca operowanego(ZMO), drog oddechowych(PNEU), krwi(KREW), ukl rozrodczego(U-ROZ), centralnego systemu nerwowego(CNS), ukl pokarmowego(P-POK)
Źródła i nosniki:
-zakarzona osoba lub nosiciel
-rece, niezmieniane rekawice oraz odziez robocza i ochronna
-nieprawidlowo zdezynfekowany/sterylizowany sprzet medyczny (np. termometry, inkubatory, zest do drenazu, nawilzacze)
-wydzieliny, wydaliny oraz plyny ustrojowe pochodzace od osoby zakazonej lub nosiciela, opatrunki z materialem biologicznym, zakazone dreny, cewniki, rurki intubacyjne
-otwaret zbiorniki z plynami dezynfekcyjnymi, preparaty do stosowania zewnetrznego (masci, zele do EKG, USG)
-reczniki plocienne do rak, posciel, bilizna pacjenta, zuzyte pieluchy, baseny, zbiorniki na mocz, kal, zlewy.
-nieprawidlowo uzywane zestawy do sprzatania, otwarte zbiorniki odpadow, zle przechowywane odpady.
49. Epidemiologia zakażeń szpitalnych.
Zakażenie szpitalne
-to zakażenie organizmu, które ma miejsce w czasie pobytu chorego w szpitalu, objawy choroby pojawiają się w trakcie hospitalizacji lub w określonym czase po opuszczeniu szpitala.
Podział zakażeń szpitalnych:
-przedszpitalne
-szpitalne prawdziwe(endogenne, zewnątrzpochodne, wieloczynnikowe)
-pozaszpitalne=spadkowe
-wszczepione
50.Przyczyny wystepowania zakażen szpitalnych?
Zle zaplanowany ruch chorych, personelu; niewlasciwa sanitaryzacja szpitala, niewlasciwe metody odkazania lozek, sal itp.; nadmierna ilosc chorych na salach i „przystawki na korytarzach; nieprzestrzegania zasad procedur medycznych; nieprzestrzeganie higieny ogolnej i osobisej przez chorych; znaczna liczba zabiegow; mala liczba personelu w porownaniu do potrzeb; zaniedbania w dezynfekcji, sterylizacji, uzywanie nieprawidlowego sprzetu.
51.Metody zapobiegania zakarzeniom szpitalnym?
Zmienic przyczyny.
52.Rodzaje zagrożeń zdrowia wystepujace w pracy ratownika medycznego?
Poziom ryzyka zawodowego nie jest zwiazany z okreslonym zawodem medycznym, stanowiskiem czy miejscem pracy ale z rodzajem wykonywanych czynnosci.
54,53(to samo trzeba napisac)zakazenia hiv i wzw w pracy ratowika.
Drogi zakażenia wirusem HIV
- naruszenie ciągłości tkanek poprzez uszkodzenie skóry lub śluzówki
- użycie brudnego i niejałowego sprzętu medycznego
- przetoczenie zakażonej krwi lub jej preparatu
- kontakty seksualne, przeniesienie wirusa z matki na płód, przeszczepienie zakażonego narządu, sztuczne zapłodnienie.
53.
Środki ochrony osobistej ratownika to rękawiczki i maseczka do sztucznego oddychania. Rękawiczki chronią przed zakażeniem i ułatwiają pokonanie bariery psychologicznej przed kontaktem z raną czy wręcz z poszkodowanym.
57.Monitoring srodowiskowy
Monitoring środowiskowy, system ciągłych lub systematycznie powtarzanych pomiarów i obserwacji stanu wybranych cech i właściwości środowiska w oparciu o system stałych punktów pomiarowych przy użyciu aparatury kontrolno-pomiarowej lub, rzadziej, organizmów bioindykatorów (bioindykacja).
Monitoringiem objęte są: stan powietrza atmosferycznego, w tym hałasu i promieniowania niejonizującego, wód powierzchniowych, w tym Bałtyku, wód podziemnych, powierzchni ziemi, w tym gleb i odpadów, i przyrody ożywionej.
Celem monitoringu jest dostarczenie informacji o aktualnym stanie i tendencjach zmian środowiska pod wpływem zanieczyszczeń i in. antropogennych czynników oraz o przewidywanych skutkach użytkowania środowiska (antropopresja, antropogeniczne formy).
58. Zasady racjonalnego żywienia czlowieka
Trzeba dbać o urozmaicenie pożywienia; pokarm musi zawierać wszystkie niezbędne składniki potrzebne do wzrostu, rozwoju i regeneracji organizmu
Pożywienie powinno pokrywać zapotrzebowanie organizmu na białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy i związki mineralne
Każdy posiłek powinien zawierać białko zwierzęce, oraz warzywa lub owoce
Codziennie należy spożywać mleko i przetwory mleczne
Mięso należy spożywać 2 - 3 razy w tygodniu w umiarkowanych ilościach
Powinniśmy spożywać co najmniej 2 razy w tygodniu ryby - najlepiej morskie
Ograniczajmy tłuszcze
Spożywajmy pieczywo mieszane i to z umiarem
Ograniczajmy spożycie cukru i słodyczy
Nie stosujmy zbyt dużej ilości soli do potraw
Starajmy się spożywać produkty świeże, nieprzetworzone
Warzywa i owoce możemy spożywać bez ograniczenia
Spożywajmy co najmniej 3 posiłki dziennie
Jedzmy regularnie o tych samych porach
Jeść należy zawsze w spokoju i powoli
Pierwsze śniadanie o wczesnej porze powinno być lekkostrawne
Lekkostrawną kolację jedzmy najpóźniej dwie godziny przed snem
Po posiłku od stołu wstawajmy z uczuciem lekkiego niedosytu (nie będziemy mieli problemów z nadwagą)
59.cele i zadania nadzoru sanitarno-epidemiologicznego
Cele: 1) ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowisk,
2) zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych,
3) ukształtowanie odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych.
Zadania:
1) planowanie czynności kontrolnych;
2) prowadzenie i dokumentowanie spraw związanych z czynnościami kontrolnymi;
3) opracowywanie ocen i analiz środowiskowych warunkujących zdrowie ludności;
4) prowadzenie działalności przeciwepidemicznej;
5) opracowywanie analiz i ocen epidemiologicznych oraz stanu higieniczno-sanitarnego;
6) sporządzanie protokołów, sprawozdań i poleceń pokontrolnych;
61.Bioterrozyzm - rodzaje zagrozen
Bioterrozyzm to bezprawne, nielegalne uzycie czynnikow biologicznych wobec ludzi z zamiaem wymuszenia jakiegos dzialania lub zastraszenia rzadu i ludnosci cywilnej dla osiagniecia celow osobistych, politycznych, spolecznych lub religijnych. W tym celu mogą być uzyte bakterie, riketsje, wirusy lub materialy z nich pochodzace oraz roznego rodzaju toksyny przez nie wytwarzane.