SKRYPT ESCHATOLOGIA (ks. dr A. Klupczyński )

( to co mi się udało wyskrobać , troszkę to zajęło czasu mam nadzieje ze się przyda , oczywiście nie ponoszę odpowiedzialności za zawartość skryptu . Pozostaje mi życzyć wam przyjemnej nauki i powodzenia na egzaminie

p.s. i proszę was o modlitwę )

1. Eschatologia - pojawia się pytanie o śmierć człowieka, ale wiąże się on też z pytaniem o sens życia człowieka. Myśl o śmierci winna być odnoszona do życia. To nie tylko kwestia indywidualna ale i społeczna - historia człowieka. Myśl o śmierci nie może być straszakiem, ale wychowawcą do dobrego życia.

Tota vita escendum est mori - w chrześcijaństwie właściwy kierunek

Bez eschatologii nie ma teologii . Gdyby Chrystus nie umarł i nie zmartwychwstał nie byłoby sensu uprawiania tych rzeczy. Bez przyjęcia tajemnicy krzyża, nasze myślenie ograniczone jest tylko do rzeczywistości ludzkiej a nie boskiej.

Eschatos - słowo o tym co będzie w czasach ostatecznych

Cała nasza droga zmierza ku temu punktowi

Eschatologia dotyczy spełniania NADZIEI. My ciągle idziemy w pragnieniu czegoś. Przeżywanie czasu oznacza się w Biblii CZASEM LINEARNYM .

W momencie stworzenia mamy początek czasu historycznego. Jest to moment Adwentu - oczekiwania na Mesjasza. Dzień Jahwe jest obietnicą i zapowiedzią przyjścia Jezusa historycznego.

2. Tabor i Golgota w paradoksalny sposób są blisko siebie.

1. Tabor - sens życia - Mt 17,1-9: Jezus z trzema apostołami (filarami swego Kościoła), przemieniona twarz Chrystusa - umocnienie wiary apostołów, Odmieniony Chrystus w świetle Zmartwychwstania - „Jego słuchajcie...” - przemienienie Chrystusa w świetle Zmartwychwstania. Apostołowie nie chcą przyjąć cierpienia, a Chrystus pokazuje im chwałę z niego płynącą.

2. Golgota - sens śmierci - Mt 27,45-50 - Jezus jest sam, brak Ojca, ale jest dramatyczne wołanie o Ojca (zwątpienie), wykonało się przemienienie ludzkie, zeszpecenie człowieka bez odmienienia.

Te dwa obrazy łączy więź przez różnicę wydarzeń. Ta różnica sprowadza się do słowa przemienienie.

Eschatologia: trzeba mieć w pamięci historię dziejów, wycinek teologii historii. Te dwa opisy to odcinki historii dziejów. Tabor - To jest mój Syn - ukazanie kierunku, w którym stało się życie - słowo, które stało się ciałem - perspektywa.

Inkarnacja - w niej chce się wypowiedzieć eschatologia.

Inne od niej są:

• perspektywy naturalizujące - zagrożenie - pewne wydarzenia z historii świata, katastroficzne odmienienia do końca świata.

• perspektywy dualistyczne - z jednej strony przebieg wydarzeń, z drugiej zaś idzie się w kierunku duchowego rozważania świata; wszystko w stronę ducha, niebezpieczna interioryzacja świata.

• Dechardin - odniesienie do rzeczywistości duchowej i materialnej świata.

• Wcielenie Słowa dokonało się, by potwierdzić, że materia jest włączona w plan Boży, jest rodzaj uświęcenia świata (Buxakowski).

Przyjął ciało, by wykazać inny kierunek tego, co nazywano świętym. Chrystus uwolnił istotną wartość sakralną z warstwy zjawiskowej. Przez to może dokonać się dialog między kulturą a wiarą.

Osoba Jezusa Chrystusa

Jak podchodzić do kwestii kresów człowieka i kresu czasu ?

- wypowiedzi eschatologiczne pojawiają się niemal wyłącznie w postaci obrazów (metafor)

- ogień (niektóre wydarzenia są przeciwstawne)

* ogień piekielny (ból, cierpienie, unicestwienie)

* światło oświecające salę … , która stanowi przeciwieństwo ciemności

- tekst eschatologiczny nigdy nie może być rozumiany dosłownie (jest on wezwany do przemiany życia)

Obraz biblijny odnosi się do teraźniejszości (stosunek do siebie, drugiego człowieka i Boga)

Nie jest to projekcja przyszłości na teraźniejszość - nie chodzi o informację jak będzie w przyszłości. Trzeba ujmować to w kwestii personalistycznej. Swoją teraźniejszość człowiek może rozumieć jako skierowane ku przyszłości nieustanne rodzenie się - dynamizm. Nie wyklucza to jednak tego, że posiadamy pewną wiedzę naszej przyszłości. Tajemnica objawienia się Boga człowiekowi i jego odpowiedzi to dwa zasadnicze wektory chrześcijańskiej historii.

Eschatologia ST

Określają ją dwa słowa :

- zbiorowość

- ziemskość

W ST nie możemy jeszcze mówić o eschatologii w znaczeniu rzeczy ostatecznych. ST to historia dialogu człowieka z Bogiem, który warunkuje przyszłość człowieka i świata, w którym on żyje. To Bóg prowadzi lud zawsze bardziej jako zbiorowość a mniej zwraca uwagę na jednostkę. W nim określona jest przyszłość. „Jestem, który jestem” - ujawnia się wśród ludu jako sędzia. Jest tutaj perspektywa zbiorowa, choć pojawiają się konkretne osoby (Mojżesz, Abraham) to są traktowane w odniesieniu do zbiorowości. Oni są przedstawicielami patriarchów - spełnienie zadania i epoki. Obietnice Boga są zawsze zorientowane na przyszłość, która się spełnia.

Iz 45, 6-7 „Ja jestem Pan i nie ma innego …”

Bóg ujawnia się jako sędzia karzący i zbawiający mający na celu doprowadzenie ludzkości i świata do jej kresu.

Termin hebrajski AHARON - wszelkiego rodzaju następstwa w czasie i przestrzeni aż do punktu końcowego. ST - znajdziemy nie eschatos (NT) ale AHARON.

Nie określa to jednak absolutnego końca świata ale koniec pewnej epoki.

EPOKA PATRIARCHÓW

- etapem ziemskim i spełnieniem tego etapu była :

a) Ziemia obiecana i liczne potomstwo

b) podstawowa idea tej nadziei

c) Abraham i Mojżesz

Rdz 12, 1- 3

Rdz 12, 7

EPOKA KRÓLÓW

Obietnica i nadzieja nie jest związana z ziemią i zbiorowością, ale z konkretną osoba, dalej z osobą Mesjasza z rodu Dawida. Np.: Daniel z pastwiska idzie do Jerozolimy \, by być królem Izraela, idea przyszłości obecna w psalmach, oczekują wypełnienia w NT.

EPOKA WYGNANIA

- oczekiwanie zbawienia

- idea Dnia JAHWE : dzień sądu i zbawienia (Bóg zemści się na wrogach swojego narodu)

- ten dzień staje się przedmiotem : oczekiwania, nadziei, pragnienia, spełnienia

Bóg przyjdzie z pomocą swojemu ludowi, nie będzie już wojen i ziemskich zniszczeń

- Dzień Jahwe to punkt zwrotny w dziejach zbawienia: od tego momentu egzystencja będzie oparta na wiecznym przymierzu

- należy to odczytywać w perspektywie ziemskiej, jest to życie dokonujące się w tym świecie

- nowy świat nie oznacza innego, ani zaniku ludzkiej aktywności, nie jest to też przyszłość związana z nowymi zasadami politycznymi

- chodzi o przemianę, która dokonuje się przez nawrócenie

Iz 53 „ zacny mój sługa usprawiedliwi wielu”

LITERATURA MĄDRŚCIOWA

- pojawia się eschatologia jednostkowa

- w konkretnym człowieku widzi się człowieka wybranego przez Boga wspólnoty (indywidualne rady maja dopomóc aby życie było długie i szczęśliwe) np. Kohelet

- pojawia się pytanie co będzie po śmierci z konkretnym człowiekiem

- nie ma żadnego usystematyzowania tej prawdy (Mdr)

- człowiek jest jedną całością, ale nie pojętą monastycznie

ESCHATOLOGIA ZMARTWYCHWSTANIA

- Dn, 2 Mch, Ez

- ostatnia faza spełnienia nadziei, która odnosi się do przyszłości odmienionej

- Dn: szczęśliwa wizja świata i historii (wieczne panowanie syna człowieczego) Dn 7,14

- pojawia się wiara w zmartwychwstanie (Mch)

ESCHATOLOGIA ST

- wyraz wiary w to, że dzieje narodu i jednostki są w ręku Boga, który im wyznaczył kres

- jest nim więź Boga z ludźmi, dla których będzie królem, który będzie z ludźmi

- zapowiedz zmartwychwstania zmarłych, zapowiedź tego co wydarzy się po śmierci

- pierwotna intencja odnosi się do notorycznego odrodzenia się ludu Bożego

- Ezechiel nie przewidywał indywidualnego odrodzenia się po śmierci

- siła oddziaływania tego tekstu wyrażała się także w sztuce

- kontekst historyczny epoki wygnania różni się od współczesnego jednak wieku współczesnych mogłoby powiedzieć Ez 37,11

SZEOL ST to zamykanie się w samym sobie.

ESCHATOLOGIA NT

Zaczyna się tu kształtować właściwe pojęcie eschatologii

- ta eschata

- logos

Eschatos - ostateczny

Myśl, słowo o ostatecznej rzeczywistości.

W NT rzeczy ostateczne postrzegane są z perspektywy zmartwychwstania Chrystusa. Cały NT wyraźnie odnosi się do ST. NT suponuje Przymierze, ale jednocześnie przekracza ST oglądanie obietnicy zapowiedzianej w ST. Bóg Biblijny poprzez Jezusa wkracza w ziemską historię ludzką i sprawia, że ta historia jest przeniknięta Jego czasami wieczności (dotknęła skończoności) Od tego momentu czas nabiera mocy sakralnej. Mamy tu do czynienia z linearną koncepcją czasu. Izrael odkrywa sens tak przeżywanego czasu, mimo że jest narażony na pokusę cywilizacji, czas zmierza ku czemuś a nie wokół.

Czas ludu zmierza ku ujawniającej się nieskończoności i nieśmiertelności. Jezus Chrystus i związane z nim wydarzenia.

Kard. Ratzinger (Benedykt XVI) - sens eschatologii i jej siła zależą od stopnia i siły zwrócenia się ku Chrystusowi a nie do stopnia natężenia doczesnych oczekiwań na koniec świata czy przemianę tego świata.

Nie możemy rozumieć eschatologii w perspektywie czasowo - przestrzennej. Eschatologia NT to teraz i tu : Centrum jest osoba Jezusa Chrystusa.

Przesunięcie środka dziejów na osobę Jezusa Chrystusa ma istotne znaczenie w rozumieniu eschatologii.

Hbr 1,2 „w tych ostatecznych dniach”

Wiek eschatologiczny został niejako zatrzymany czy też przepołowiony

Te dwa przyjścia

- J 1, 14 „ gdy słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas”

- gdy Chrystus ukarze się dla zbawienia tych, którzy go oczekują Hbr 9,23

Ukazują pewne etapy na osi czasu. Oba przyjścia są niejako obok siebie. Teologia Jana niemal utożsamia te dwa przyjścia (J 5,25)

Są tu różne czasy praesens a potem futurum (przychodzi) oraz dwie kategorie umarłych

Podstawowym pojęciem w NT jest

Eon eschatologiczny już

Eon - nie tylko chrystologiczny upływ czasu ale wiek mający na względzie wszystko co się dokonało

Skoro łaska w tym życiu nie różni się ontycznie od chwały w przyszłym to paruzja będzie tylko ujmowaniem rzeczywistości już obecnej. Św. Paweł „ w nadziei już jesteśmy zbawieni”

- ta eschata markuje doczesną egzystencje chrześcijanina

Czas NT (Kairos) umacnia się również w liturgii (głównie Wielkiej Soboty) ukazuje szczyt eonu eschatologicznego (razem są czas i wieczność) Słowa te ukazują najgłębszą prawdę objawienia Chrystus wczoraj i dziś ten sam na wieki . Chodzi o rzeczywista obecność Chrystusa.

ROZUMIENIE POJĘCIA KRÓLESTWO BOŻE

W NT termin ten pojawia się 122 razy

99 razy u Synoptyków, 90 razy wypowiada je sam Jezus

Jedne z pewnych słów nauczania Jezusa

Mk 1, 15 „czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże , nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”

Samo pojęcie było dobrze znane słuchaczom Jezusa, dlatego mogli je rozumieć, że już nadszedł czas zbawienia. Te słowa wskazuje jednak na to co już jest ale jeszcze nie jest obecne w pełni. Ten termin ma znaczenie przed zmartwychwstaniem , stanowi przesunięcie akcentów ( przed eschatologia / chrystologia po)

Synoptycy nie mówią o czymś co wykracza poza rzeczywistość ziemską chodzi o osobowo działającego Boga, a nie o królestwo Boże, które będzie gdzieś tam.

gr. Basilea - oznacza żywą moc Boga nad światem w jego panowaniu nad człowiekiem, nie oznacza obrazu władzy.

Osoba Jezusa skupia w sobie wszystko to co mówi o królestwie gdy Jezus mówi o królestwie to mówi o sobie samym

Łk 17, 20 - 21

Chrystus odpowiada bardzo precyzyjnie ale równocześnie bardzo tajemniczo.

Chrystus mówi, że królestwo Boże nie przyjdzie dostrzegalnie, ale że ono jest pośród nas

Dostrzegać - obserwować symptomy (medycyna antyczna)

My nie możemy zaobserwować symptomów Królestwa Bożego na sposób naukowy.

Królestwo Boże możemy dostrzec w Jezusie w Nim przyszłość jest teraźniejszością W Nim Królestwo Boże przyszło tak, że można go w ogóle dostrzec.

Jezus jest sam w sobie AUTOBASILEA (Orygenes) SAMOKRÓLOWANIE

Łk 11, 20

Chrystus jest tym, który panuje nad samym sobą .

Jezus jest Królem przez moc panującego w nim Ducha Świętego. Królestwo Boże jest rzeczywistością działania a nie rzeczywistością przestrzenną Jest to wyraz panowania nad sobą a nie nad przestrzennymi wpływami Jezus jest królowaniem Boga tu i teraz przez Ducha. (nauczanie Jezusa przed i po wielkanocne)

JAN

- eschatologia zrealizowana - życie

- królestwo Boże pojawia się tylko raz w rozmowie z Nikodemem

- życie wyraża pełnię zbawienia, to Chrystus jest pełnią zbawienia (J6)

- warunkiem otrzymania takiego życia jest wiara

- jest to eschatologia urzeczywistniona, spełniona

- dla Jana sąd dokonuje się w spotkaniu z Chrystusem tu i teraz

- przykładem jest wskrzeszenie Łazarza (przed Jezusem trzeba będzie zdać sprawozdanie z życia)

PAWEŁ

- zasadniczy soteriolog NT

- wiąże eschatologię śmierci z dziełem odkupienia i jego faktem centralnym - osobą Jezusa

- Chrystus Stanowi rękojmię powszechnego zmartwychwstania - oczekiwanie bliskiej paruzji

APOKALIPSA

- mówi niemal wyłącznie o eschatologii ( to co jest i to co potem musi się stać)

- treść nie stanowi zaspokojenia ciekawości czy budzenia sensacji

- jest to księga objawiająca - kształtuje odpowiednią postawę eschatologiczną ukazuje harmonię między tęsknotą i pragnieniem przyjścia Chrystusa ze spokojną ufnością.

- wzbogaca pojęcie paruzji : przed ostatecznym przyjściem Chrystusa nastąpi szereg Jego interwencji.

- „przyjdę” - Chrystus teraz wciąż przychodzi aż w końcu przyjdzie po raz ostatni

- synteza całej eschatologii NT „ przybytek Boga z ludźmi”

Ap 21,5 „oto czynie wszystko nowe”

Rahner: jesteś wciąż jeszcze w trakcie nadchodzenia (…)”

Ecclesia In Europa : Bardziej boimy się przyszłości niż jej pragniemy

Eschatos- pełne życie

Niebo : odniesienie się człowieka do człowieka w Chrystusie

PRZEGLĄD DOGMATYCZNO HISTORYCZNY

1. PARUZJA

2. MILLENARYZM

3. CIVITAS DEI/ TERRENA

4. POSTĘP

Ad. 1 PARUZJA

- Oczekiwanie końca czasów

- gr. Parusia : teraźniejszość, przybycie

- przyjście Chrystusa na końcu czasów

Panowanie Boże staje się dla pierwszych wspólnot chrześcijańskich najważniejszym elementem kształtującym ich postawę wiary i życia

1 Tes 1,10

Ap 22,20

Pierwsze świątynie były budowane w ten sposób że wierni stali zwróceni ku wschodniej stronie (wschodzące słońce jest symbolem przychodzącego Chrystusa) - ołtarze zwrócone były ku wschodowi :

To wyrażało takie napięcie rychłego przyjścia Pana

Paruzja dzieli się na dwa etapy w historii

1. Etap bliskiego przyjścia Chrystusa (jeszcze za życia)

2. Etap dalszego przyjścia Chrystusa (po śmierci)

ad.a) To oczekiwanie wywołało pytanie co będzie z tymi, którzy umierali. Paweł: umarli również będą mieli udział w paruzji

1Tes 4,13-18

Było to bardzo ważne doświadczenie dla tamtej wspólnoty. Pojawiło się pytanie czy paruzja w ogóle ma nastąpić? Oczekiwanie paruzji powoli zaczyna przesuwać się ponad śmiercią, paruzja będzie po śmierci. Łukasz powiada, że Chrystus przyjdzie na pewno.

Dz 1,11

To przesuwanie ostatecznego przyjścia sprawia, że oczekiwanie ma charakter wspólnotowy. Dzień przyjścia dokonuje się każdego dnia, w decyzji wiary. Zbawienie oznacza uczestnictwo w życiu wiecznym co jest możliwe dzięki Chrystusowi Zmartwychwstałemu

- Pasterz Hermasa (płaszczyzna pedagogiczna Bóg jest cierpliwy i czeka na nawrócenie ludu)

Pojawia się perspektywa zmartwychwstania umarłych. Pojawiają się błędne wyobrażenia np. millenaryzm.

Ad. 2 MILLENARYZM

Pojęcie mille z łac, hilloi - helliaizm

Millenaryzm - ziemskie oczekiwanie Królestwa Chrystusa, oczekiwanie na tysiącletnie panowanie Chrystusa, sprawiedliwych przed ostatnią naprawą przed Chrystusem. Znacznie szersze - ziemska historia przechodzi w wyobrażony przez Boga na tej ziemi czas zbawienia. Ta sugestia jest wyraźnie pokazana w apokalipsie

Ap 20, 1-6

Ten tekst skierowany jest głównie do Żydów, którzy doświadczyli zniszczenia Jerozolimy. Tekst ten zostaje odebrany jako obrazowy, dający nadzieje na Królestwo.

Św. Justyn - ukazuje wizję tysiącletnią jako przyszłe wypełnienie się proroctw apokalipsy

Ireneusz - mówi o realnym ziemskim czasie zbawienia

Tertulian - przed końcem sprawiedliwi powinni przez tysiąc lat Panować na tym świecie

Wraz z przełomem Konstantyńskim millenaryzm traci swój atrakcyjność (Edykt Mediolański)

Idea Millenarystyczna kończy się wraz z Tertulianem Jest krytykowana przez Orygenesa i Augustyna i raczej nie pojawia się już aż do średniowiecza.

Augustyn : podejmuje to zagadnienie w De civitate Dei

Koniec czasów nie leży w przyszłości, ale rozpoczął się wraz z przyjściem Syna Bożego. Pozbawienie władzy szatana nie należy upatrywać w perspektywie futurystycznej, ale ono rozgrywa się nieustannie w teraźniejszości. Liczby 1000 nie należy upatrywać numerycznie, ale jakościowo, jako szyfr doskonałości. Obraz panowania Chrystusa to Kościół który w obecnej postaci obrazuje obraz biblijny. Królestwo Boże to Kościół w jego przyszłej postaci.

Ap przyszłe zmartwychwstanie : zmartwychwstanie dusz

Millenaryzm czasowo zostaje pokonany na zachodzie.

1534 - melchioryci niemieccy - chwycili za broń aby zapamiętać 1000- letnie Królestwo Boże, które miało rozpocząć się w Niedzielę Wielkanocną w Münster. Aporatypois 1993 - sekta ginie w pożarze, którego świadkiem jest cały świat 19 IV

W średniowieczu millenaryzm daje znów o sobie znaki 1202 Joachim z Fiore. Ten millenaryzm ma swoje przyczyny w kwestiach administracyjnych Kościoła : odnowa kościoła przez ubóstwo i świętego papieża (podobieństwo między historią zbawienia a Trójcą Świętą trzy stany świata, które następują kolejno po sobie :

Ojciec - ST

Syn - rozpoczyna się Jego wypowiedź w ST, lecz pełnią jest NT

Duch - czas kościoła Janowego (monastycyzm św. Bernard)

Związek teologii Ducha z eschatologią (kościół zostanie przemieniony od wewnątrz, a z nim cały świat)Tomasz nazywa to herezją (argumentacja podobna do Augustyna )W wieku XX (1944r). Kościół określił millenaryzm jako niebezpieczną doktrynę i odrzucili go

Teologia musi wciąż pytać o historyczność zbawienia oraz przez przemienienie historii świata przez historię zbawienia.

ad. 3 CIVITAS DEI /CIVITAS TERRENA

Przełom Konstantyński przez całe średniowiecze pozostaje relacja między światem Boga a światem ziemskim. Ta relacja miała różne koleje w historii.

EUZEBIUSZ Z CEZAREI

- żyje w IV wieku (340)

- przełom prześladowań Dioklecjusza

- czas pokoju to czas Konstantyna Wielkiego, wielkiej ekspansji materialnej Kościoła, (przez ten fakt historyczny odczytuje objawienie, nareszcie spełniły się proroctwa Izajasza)

- odczytuje on w tej perspektywie Konstantyna (ukochany i posłaniec Boga, za jego czasu historia odtworzyła królestwo Boże

ESCHATOLOGIA CESARSTWA

Ta myśl znacząco wpłynęła na myśl teologiczną kolejnych stuleci

AUGUSTYN

- 430 umiera

- jego poglądy odbiegają od eschatologii cesarstwa

- przyczyna dalsza, kościół zmienił swój obraz pod wpływem panowania innych cesarzy ( Kościół mas osłabił dyscyplinę, pojawiają się rygoryści i donatyści)

- przyczyna bliższa - najazd Gotów na Rzym (1410)

Pojawia się pytanie, czy upadku cesarstwa nie należy upatrywać w nowej religii - chrześcijaństwie czy starzy bogowie nie obrazili się. Augustyn pisze 22 ksiąg o Państwie Bożym w konfrontacji do Państwa …

Civitas Dei to pojęcie typowo eschatologiczne i reprezentuje tych , którzy zasłuchani są w słowo Boga. Civitas terrena to pojęcie określające dążenie doczesne.

Wpływ Augustyna jest decydujący w rozwoju doktryny eschatologicznej

- historia ziemska

- historia Boża

Pielgrzymująca wspólnota Civitas Dei nie jest identyfikowana z żadną społecznością, ma ona ukierunkować swoje działanie w perspektywie końca. Akcentowanie napięcia między teraźniejszością a przyszłością jest znamienne w wypowiedziach Augustyna.

Otto Freising (1158)

W „Kronice świata” ukazuje współistnienie świata i państwa Bożego

- Apokaliptyka (bóle końca świata)

- Augustyn (Civitas Dei/ Civitas Terra)

Czasy nowożytne - zmiana perspektywy i relacji. Mocny rozdźwięk między historią świecką i historią zbawienia. Działania Bożego można doświadczyć w nowożytnej idei postępu.

Ad.4 POSTĘP I OTWARTOŚĆ

XVIII-XXw.

Czasy nowożytne ustawiają czasy spełnienia poza Kościołem i teologią(naukowe potwierdzenie) Postęp staje się zadaniem etycznym. Człowiek czuje się bardzo pewny swojej teorii i to ma wpływ na przyjmowanie prawd objawionych. Postęp zbiega się z powstałą w XIX teorią ewolucji. Postęp spotyka się z dystansem nauki katolickiej, zwłaszcza Urzędu nauczycielskiego Kościoła w pewnej rezerwie wobec postępu

Pius IX odrzuca opinię, że papież powinien pogodzić się z ideą postępu.

Do głosu dochodzi także nauka protestancka, która kładzie nacisk na moralność i etykę społeczeństwa, a eschatologia ustanowiona jest w perspektywie spełnienia po śmierci. U niektórych myślicieli katolickich widać jednak otwartość na postęp:

-P. de Chardin (1955r.)

…. To przerwanie tamy między Kościołem, a naukami tego okresu. Był on zaniepokojony antagonistyczną postawą Kościoła- nie zainteresowanego sprawami ziemi i sług świata- nie zainteresowanych sprawami Kościoła. Między rozwojem kosmicznych nauk przyrodniczych, a Objawieniem nie widział rozdźwięku. W swojej wizji kosmicznej mówi, że od powstania ziemi (geogenezy) przez powstanie życia i powstanie ducha (neogeneza) dokonuje się rozwój kosmosu. Należy dostrzec tu pewną oś jednoczenia- ewolucja ta dąży do punktu omega- Wcielony Bóg- Jezus Chrystus (Jezus, który przychodzi na świat. Myśl o paruzji jest myślą decydującą dla motywu teologicznego. Kol 1,16 Bo w Nim zostało wszystko stworzone…

1 Kor 15,23 Spełnienie tego, że Bóg stanie się wszystkim, we wszystkich

Według niego świat dąży ku jedność. Cała historia świata jest procesem chrystyfikacji(zogeneza przechodzi w chrystogenezę. Spadkobiercą jego poglądów jest całe nauczanie Vaticanum II. Doktryna eschatologiczna Vat.II mieści się przede wszystkim w Lumen Gentium. Teksty te zwracają uwagę na dopełnienie Kościoła na końcu czasów, Kościół jako zasiew wieczności. Dokumenty używają języka biblijnego- jest to Eschatologia Ewangelii. Kolejnym ważnym dokumentem jest Gaudium et Spes- zwraca uwagę na transformację świata- nie określa czasu ani sposobu w jakim dokona się transformacja; Postęp czasowy- Królestwo Boga Całkowite oddzielenie obu tych rzeczywistości GS 39/45

Po Vat.II pojawiły się dwa dokumenty:

1. 1974 List Kongregacji Nauki Wiary- o niektórych zagadnieniach dotyczących eschatologii; po śmierci trwa element duchowy, który jest obdarzony świadomością i wolą, tak aby przetrwało ludzkie ja

2. Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Aktualne problemy eschatologii 1993r. Powiązanie Zmartwychwstania Chrystusa i naszego zmartwychwstania

ŚMIERĆ

Gaudium et spes 9/10 stawia egzystencjalne pytanie o przyszłość wobec przemijania świata. Śmierć jest jedną z niewielu rzeczy, która jest nieprzekazywalna. Przekazywalne jest życie. „Chrystus nie przekazał nam treści umierania, ale w tym umieraniu bardziej przekazał nam życie”. Śmierć człowieka staje się wartością w odniesieniu do śmierci Jezusa. Całe życie Chrystusa jest odniesieniem i odpowiedzią na wolę Ojca: ofiara z własnego ciała. Chrystus jest posłuszny aż do śmierci, aby dokonać odkupienia ludzi grzesznych. Chrystus pokazuje, że Jego śmierć nie jest jakimś zwykłym przypadkiem, ale jest ona przewidziana w planie Ojca. Chrystus przeżywa swoją śmierć jako akt pełnej wierności planowi Ojca i nadaje jej wymiar miłości ku Ojcu i ku drugiemu człowiekowi. Chrystus wiedział, że Jego umieranie ma wydźwięk powszechny. Dla Chrystusa śmierć nie nabiera wartości samej w sobie, ale ujawnia się przed Nim tajemnica śmierci w jakiś sposób. Chrystus przyjął śmierć wraz z grzechem, który jest widziany jako oścień śmierci. Dla wielu stała się ona pustką nie przejściem do nowego życia. Chrystus jako Syn Boży, zstąpił do piekieł, aby wyzwolić tych, których uwięził grzech. Akcent jest położony na fakt Zmartwychwstania, a nie na samo umieranie. Zmartwychwstanie Chrystusa pojęto jako zapowiedź Zmartwychwstania tych wszystkich, którzy Mu zaufali.

Trzy perspektywy rozumienia śmierci:

a)rzeczywistość naturalna dotycząca wszystkich ludzi

b)skutek grzechu

c)okazja do zjednoczenia z Chrystusem, który przemienił przekleństwo śmierci w błogosławieństwo

W człowieku istnieje pewien rodzaj naturalnego buntu wobec śmierci ale ten bunt może Stanowic o naturalnym pragnieniu życia. Obrona życia ludzkiego jest wymiarem wartości życia; wartość dla Boga i dla drugiego człowieka. Człowiek odkrywając w sobie zarodek nieśmiertelności odkrywa zarazem zarodek wieczności. Ewangelia opiera się na ufności, a nie na spekulacji. Wiara w duszę i Zmartwychwstanie daje podstawę godności.

1964 konieczność uczczenia doczesnych szczątków człowieka( w praktyce nie ma zakazu kremacji zwłok; należy jednak kierować się dobrem duszpasterskim. Są jednak sytuacje gdy palenie zwłok wyrazem negacji życia.

K.Rahner” Człowiek jest skończonością, obdarzony nieskończonością Boga”

Materialistyczne bagatelizowanie śmierci: Chodzi o odebranie śmierci jej charakteru metafizycznego(śmierć nie może być drzwiami, przez które przechodzi się do rzeczywistości meta …)

Jest to postawa unikająca refleksji na cierpieniem i śmiercią; nieuniknioną konsekwencją dehumanizacji śmierci jest dehumanizacji życia

Problem traktowania śmierci jako narzędzia technicznego.

Miłosz:” Żyjemy w czasach, w których nastąpiła korozja przestrzeni metafizycznej”

Człowiek sam chce stanąć wobec wyboru śmierci- stąd problem eutanazji( człowiek lęka się samego fenomenu zjawiskowego jakim jest śmierć- fenomen religijny).

Człowiek chce jakby zastąpić ten fenomen przeżyciowy, fenomenem technicznym- człowiek zamyka drzwi metafizyce.

Marcel- śmierć stałaby się zwyczajnym faktem, a nie tajemnicą. Mamy tu do czynienia z brakiem sacrum i odniesienia do miłosierdzia

- człowiek nie doświadczając szacunku i przebaczenia…

- człowiek nie chce szacunku i przebaczenia…

- Filozof francuski:

Wiek XX był straszny, wiek XXI będzie jeszcze gorszy

Kant: Kamfplate

Istota problemu:

Mamy do czynienia z obojętnością na zagadnienie bytu(czegoś co jest obiektywnie niepodważalne)

„Fides et ratio”JPII nr90: usuniecie w cień zagadnień bytu prowadzi nieuchronnie do utraty kontaktu z obiektywną prawdą(jeśli zabiera się człowiekowi fundament, to równocześnie zabiera mu się podobieństwo do Boga

Ecclesia in Europa JPII: „człowiek bardziej lęka się przyszłości niż jej pragnie”

POJĘCIE SMIERCI W ST

- SZEOL- GR. hades, łac. Infori

Etymologia tego słowa do końca nie jest jasna

Tłumaczenia :

-zepsucie

-miejsce zapytania

-bycie pokornym

-coś niewidzialnego

Tego pojęcia nie można kojarzyć wprost z miejscem naszego wyobrażenia piekła- stanem wiecznego potępienia

Sam rozwój rozumienia śmierci nie jest wykształcony w ST tam

Człowiek będący w szeolu, jest jakby cieniem człowieka( żyje, ale jak martwy)

Człowiek przebywa tam czasowo, bez pełnego związku z Bogiem i ludźmi

Zniszczenie życia w szeolu polega na braku więzi ze wspólnota i ze światem( śmierć jako niekończąca się niewola)

Jest bytem, ale przeżywa on pewnego rodzaju opuszczenie i samotność(jest więc nie bytem)

Zmarli przebywają tam czasowo, żyjąc niepełnie, bez związku z Bogiem

NT wymiar śmierci

1. Rozumienie zadośćuczynienia

Do moment wcielenia ruch religijny odbywał się w sposób oddolny. Człowiek ma poczucie winy wobec Boga i poprzez swoje czyny chce ułaskawić? Boga, więc składa Mu ofiary. Punktem zwrotnym jest moment wcielenia, kiedy to Bóg przychodzi do człowieka.

Paweł: W Chrystusie Bóg pojednał świat ze sobą, nie poczytując ludziom ich grzechów.

………….

Eucharystia jest punktem centralnym, dziękczynieniem za Ofiarę

2. Śmierć jako samooddanie przemieniające

Jest to okazja zjednoczenia z Chrystusem, który przemienił przekleństwo śmierci w błogosławieństwo.(KKK 1008).

Umieranie Syna Bożego jest punktem kulminacyjnym. W wydarzeniu Krzyża śmierć przybiera postać komunii; przywrócenie zerwanej przez grzech komunikacji. Chrystus zstępuje do szeolu, przywraca wspólnotę w szeolu- przestaje on być opuszczoną przez Boga krainą ciemności. Chrystus tym zstąpieniem przestrzeń śmierci uczynił przestrzenią życia. Chrystus opanował śmierć, nie znosząc jej, nie pozwolił jej działać jako coś, co unicestwia i psuje człowieka. Nadał śmierci kierunek pro egzystencjalny( śmierć staje się częścią życia). Obraz z Krzyża jest dialogiem umierającego Syna z Ojcem- Syn, który Az do śmierci wybiera Boga i nawet w śmierci żyje, śmierć przybiera postać powierzenia się woli Ojca. Powierzenie jest wkroczeniem w życiodajną komunikacje- śmierć zyskuje wartość komunikacji, którą utraciła przez „nie” powiedziane Stwórcy. Śmierć tak rozumiana to także śmierć samo oddania..

Rzeczywistość śmierci może być rozumiana w dwóch perspektywach:

-coś, czego Jezus nie chciał i nie szukał

-coś, co ta sama śmierć interpretowana jest jako czyn powierzający się Ojcu (przejście do Ojca -oddanie i wykonanie). Czyn ten powstaje z doświadczenia miłości. Aby odkryć czym jest życie trzeba przekroczyć siebie.

GS: samooddanie się człowieka w miłości powoduje, że człowiek odkrywa czym jest w pełni.

Jeśli misterium życia jest identyczne z misterium miłości, to ono wiąże się w jakiś sposób z misterium umierania. Umieranie nasze w Chrystusie oznacza, że życie nasze zmienia się, ale się nie kończy.

Realno-ontologiczna dialektyka śmierci -Karl Rahner

- śmierć nie musi być rozumiana tylko jako przerwanie z zewnątrz, ale może się jawić jako czynne spełnienie od wnętrza/ aktywne pójście do spełnienia; wzięcie się w posiadanie osoby

-tak rozumiana śmierć jest zapowiedzią Zmartwychwstania

? Dlaczego dzisiaj człowiekowi śmierć nie jawi się jako przyjemne samo oddanie?

Przez grzech

3. Śmierć jako kara za grzech pierworodny

KKK 1008

4. Związek przyczynowy grzechu i śmierci

Mimo, że ludzka natura jest po odkupieniu, to śmierć jawi się jako konsekwencja grzechu. W Nt związek ten ukazany jest bardzo wyraź dam nie u Pawła: śmierć weszła na świat, gdyż Adam zgrzeszył: Rz 5,1-21

Główną intencją Pawła było potwierdzenie powszechności grzechu pierworodnego poprze paralelę Adam- Chrystus (powszechność śmierci przez powszechność grzechu pierworodnego) Paweł podkreśla, że panowanie śmierci nie jest absolutne( przyczyna śmierci leży w grzechu- Adam i osobisty wybór człowieka). Grzech pobudza ….. fatalną siłę uosobioną, która jest śmierć. U Pawła pojawia się jednak pewna sugestia, jakby istnienie śmierci przed grzechem człowieka. W liście do Hebrajczyków Hbr 2,14 czytamy; Rz 1,13 „przed Panem grzech był na świecie”.

Pojawia się tu hipoteza, czy moc niszczycielska nie tkwi w grzechu wywodzącym się od szatana, ale w śmierci? (gdyby człowiek nie zgrzeszył, czy podlegałby śmierci? Czy człowiek rajski był poddany śmierci? Śmierć wówczas miałaby zupełnie inny charakter- śmierć nie jawiłaby się jako coś przeciwnego życiu.

Paweł chwali pozbawienie śmierci władzy Hbr 2,14, więc widocznie zwycięstwo nad śmiercią polega na przemienieniu jej nazwy???

1 Kor 15,54-58

Wrogość nie leży w samym wydarzeniu śmierci, lecz w określonym jej wydarzeniu. Skutkiem grzechu nie jest fakt, że nasze życie jest czasowo ograniczone, lecz fakt że doznajemy śmierci jako wrogiej. Człowiek rajski mógłby przyjąć śmierć jako miłujące samooddanie się Bogu bez bólu, cierpienia. Grzech jest brakiem ufności.

Związek grzechu ze śmiercią jest jasny-jeśli człowiek nie potrafi ufać, to nie potrafi przyjąć śmierci jako pełnego samooddania. Takie doświadczenie śmierci rodzi się z samej sytuacji w jakiej człowiek sie znajduje. Kara jest egoistycznym zasklepieniem się w sobie( grzech jest ościeniem śmierci).

Wyeliminowanie śmierci z historii zbawienia spowodowałaby zachowanie ideału nieśmiertelnego człowieka (człowiek żyłby w pewnym stwórczym porządku). Śmierć nie byłaby taka, jaka doświadczamy ja obecnie (mistyczne umieranie św. Cyprian/ św. Augustyn)

Hipoteza decyzji chwili śmierci Boros

Śmierć otwiera przed człowiekiem możliwość pierwszego aktu …

Śmierć jest uprzywilejowaną sytuacją człowieka, gdzie człowiek doznaje końca swojej egzystencji, staje przed przyszłością i jest zdolny do powiedzenia Bogu TAK. To TAK lub NIE rozstrzyga o jego dalszym losie (tendencja katolicka nie do końca zgadza się z tą hipoteza: czy ta decyzja od razu zmienia kondycję człowieka, nie uwzględniając jego ziemskiego życia. Odpowiedzialności za życie i wieczność nie można sprowadzić tylko do ostatecznej decyzji.

ZMARTWYCHWSTANIE

Zmartwychwstanie jest tajemnicą wyrastającą niejako ze śmierci. Zaistnienie tych dwóch tajemnic dokonało się dzięki osobie Jezusa. To właśnie w Nim współistnienie śmierci i zmartwychwstania dało nowy sposób patrzenia na życie człowieka.

Od chwili zmartwychwstania człowiek mógł patrzeć na śmierć jako na wartość, która odsłania życie(życie jest przekazywalne, a śmierć nie). Ta tajemnica przyczynia się do uformowania i powstania wiary w Chrystusa.

Przykład Piotra

- przed Wielkanocny ( ten co nie zna Chrystusa) Piotr zaparł się Chrystusa, zwątpił w obliczu śmierci

- pusty grób i świadectwa nie dawały mu jeszcze pewności

- Wniebowstąpienie i Zesłanie Ducha Świętego ( to już Piotr po wielkanocny)

Dopiero Zmartwychwstanie ukierunkowało właściwie wiarę uczniów

Jak rozumieć zmartwychwstanie ?

- nie można go pojmować jako powrotu ze stanu śmierci do życia ziemskiego (reanimacji somatycznej)

- zmartwychwstanie Jezusa nie było tylko wskrzeszeniem dlatego nie można było zaobserwować samego momentu wychodzenia i grobu . Jest to wydarzenie, które wychodzi poza historyczną przestrzeń (jest to przejście ze stanu śmierci do życia nadprzyrodzonego)

Zmartwychwstanie w ścisłym tego słowa znaczeniu nie było faktem historycznym. Nie oznacza to jednak, że nie jest ono faktem realnym (chrystofanie są znakiem historycznym wydarzenia zmartwychwstania)

Istnieją dwie płaszczyzny interpretacji zmartwychwstania

1. Subiektywno - symboliczna - zmartwychwstanie to symbol a nie realne wydarzenie (Bultmann)

2. Obiektywno realistyczna - Akcentuje aspekt wydarzeniowy, moment powrotu do życia zmartwychwstanie to fakt przyszły zwraca uwagę na jego zbawczy sens.

Realność zmartwychwstania : Z przekazów należy wydobywać sens i wartość zbawczą właściwy wymiar zmartwychwstania wykracza poza historię. Istotne jest, aby właściwie interpretować przekazy NT o zmartwychwstaniu (płaszczyzna eschatyczna interpretacja znaków historycznych)

- pusty grób

- chrystofanie

Przekazy Ewangelii rozpoczynają się przekazem o fakcie pustego grobu, co świadczy o jego wadze. Nie oznacza to jednak że samodzielny fakt pustego grobu stanowi koronny argument zmartwychwstania.( ani niewiasty ani Apostołowie nie uwierzyli) Pusty grób wcale nie mówi jeszcze że Chrystus zmartwychwstał (na podstawie widzialnego faktu nie powstało świadectwo zmartwychwstania) Dopiero świadectwo Apostołów czyni z tego znaku świadectwo zmartwychwstania.

CHRYSTOFANIE

Fakt objawienia się zmartwychwstałego Chrystusa - te fakty już przez ewangelię były interpretowane teologicznie

Mk16,5-8

Mt 28 mówi o strażnikach u grobu o Chrystofani uwielbionego Pana to zwycięstwo Boga nad śmiercią.

Łk 24 cztery części :

- wizyta w grobie

- chrystofania w Emaus

- chrystofajnia w Wieczerniku

- Wniebowstąpienie

Jan 20 - 21 trzy części

- wydarzenie przy grobie(20)

- chrystofanie w Jerozolimie

Chrystofanie w Galilei (21)

Próbowano zakwestionować zmartwychwstanie :

- hipoteza oszustwa

- hipoteza letargu (manicheizm)

- hipoteza krytyczno - literacka (Bultman - zmartwychwstanie nie oznacza historycznego faktu, ale jest teologiczną interpretacją faktu krzyża)

ZMARTWYCHWSTANIE JAKO MISTERIUM ZBAWCZE

W Świadectwach NT wydarzenie Paschalne zostaje przedstawione w dwóch aspektach

- wydarzenie

- misterium

Ich zasadnicza treść jest zgodna. Jezus nie pozostał we władzy śmierci. Śmierć nad nim Panuje. Jezus powstał z grobu i powrócił na ziemię (tożsamość Jezusa w ulubionym ciele z Jezusem z Nazaretu) Aspekt misteryjny zwraca uwagę na wywyższenie (nowy sposób komunikowania się w historii) Poprawna koncepcja teologiczna powinna zawierać te dwa elementy.

Pawła : formuła wiary (aspekt wydarzeniowy) i hymny liturgiczne (aspekt misteryjny)

Formuła wiary : Paweł przekazuję prawdę wiary, że Bóg go wskrzesił martwych.

Rz 10,9 Fakt zmartwychwstania przypisuje się samemu Bogu

1 Kor 15, 3-5 Najstarsza formuła wiary, która wyraża całość wydarzenia:

1. Umarł

2. Został pogrzebany ,

3. Zmartwychwstał i żyje (czas perfektum strony biernej dokonało się ale trwa nadal)

4. Objawia się

- fakt: zmartwychwstanie i chrystofanie następują po sobie

Hymny LITURGICZNE

Flp 2, 6-1

1Tm 3, 16

Wyznanie wiary dokonuje się w perspektywie wertykalnej, wiecznej.

To już wszystko co zostało powiedziane na wykładach, resztę niestety trzeba doczytać samemu,. Pozostaje teraz tylko ufność w miłosierdzie Boże Mam nadzieje ze wszystkim nam uda się przejść tą mękę hi hi Pozdrawiam was gorąco .

17

Nie było czasu

Stworzenie świata

Dzień

Jahwe

Jahwe

+ zapowiadany Mesjasz

Wcielenie, wypełnienie się czasu

Paruzja

Wieczność zasadniczy eon eschatyczny

---