TYPY UŻYTKOWE, RASY, MIESZAŃCE DROBIU, ZMIENNOŚĆ CECH POKROJOWYCH:
Typy użytkowe kur:- mięsne;- nieśne - kształt ciała jest trójkątny, którego ostry koniec jest zwrócony w kierunku przedniej części ciała.;- ogólnoużytkowe - kształt przypomina prostokąt, dobrze rozwinięta przednia część ciała;Rasy kur: *polbar - ♀ 2kg, ♂ 2,5kg, stado tylko na Felinie- zachowawcze, dymorfizm ujawnia się już w okresie embrionalnym *zielononóżka kuropiatwiana- rasa polska bez znaczenia genetycznego, pokrojowo przypomina kurę typowo mięsnego, 160-170 jaj rocznie, masa ciała 1,6-1,8kg, kura bardzo odporna na niekorzystne warunki środowiskowe. Charakteryzuje ją duży dymorfizm płciowy pod względem barwy upierzenia. ♀szarobrązowe, ♂ wielobarwne. *leghorn - kura o dużym znaczeniu gospodarczym, 1,5-1,6kg, puchowe białe upierzenie, duże dobrze rozwinięte przydatki (grzebień, dzwonki), jest wybitna nioską znosi ok. 300 jaj rocznie, o masie 62g, nie posiada dobrze rozwiniętego instynktu wysiadywania jaj, jaja są o białej skorupce, koguty w wyglądzie są bardziej efektowne. *white rock - kura używana do krzyżówek w celu użytkowania broilerów (kura + kogut rasy DWC kura mięsna), kura mięsnego ♀ - 2,8kg, ♂ - 3,5kg, *dominant white cornisch - rasa utworzona przez człowieka, ma dużą masę ciała, prawie idealna pod względem mięsnym ale mają małą nieśność *Sussex - na białym tle czarna grzywa, rasa angielska kura ogólnoużytkowa, jaja ciemno - kawowe, ok. 180 jaj rocznie. ♀ - 2kg, ♂ - 2,5kg *Rhode Island Red - dobrze znosi warunki chowu ekstensywnego i półintensywnego. Dobra nieśność oraz dobre umięśnienie i jakość mięsa. Machoniowa barwa upierzenia. ♀ - 2kg, ♂ - 2,5kg, 180-190 jaj rocznie, mała masa jaj 54-62g o brunatnej barwie *New Hampshire - rasa ogólnoużytkowa ale bardziej mięsna, kura ma jaśniejsze upierzenie Cele tworzenia mieszańców:*Użytkowanie i wykorzystanie zjawiska heterozji *Wykorzystanie zdolności kombinacyjnej - eliminacja cech niekorzystnych *Wprowadzenie i wykorzystanie specyficznych genów np. sprężonych z płcią genów umożliwiających autosexing, niektóre geny barwy upierzenia, geny szybkości opierzania, geny powodujące karłowatość. POKRÓJ: Dziób zrogowaciały krótki ostro zakończony lekko zagięty, o barwie jasnej do prawie czarnej znajdują się na nim otwory nosowe. U piskląt rogowy naskórek ułatwia klucie. Głowa okrągła mała, na niej przydatki głowowe.
Grzebień nieparzysty na szczycie głowy, nasilenie barwy uzależnione od funkcjonowania hormonów.
Oczy okrągłe błyszczące wypukłe barwa tęczówki różna.Dzwonki parzyste przydatki znajdując się poniżej dzioba, stanowią je płaty skórne silnie ukrwione rozwijające się razem z grzebieniem.Uszy- sa to otwory pozbawione małżowiny, otoczone niewielkimi piórkami. Zausznice parzyste wytwory naskórka leżące poniżej otworu usznego.Policzki- to cześć głowy między dziobem , oczami a otworami usznymi. Szyja- przeważnie krótka lekko wygięta lub pionowa Pierś dobrze wysklepiona zaokrąglona wąska lub szeroka słabo lub mocno umięśniona Podbrzusze wydatne lub słabo rozwinięte, u niosek wysokoprodukcyjnych jest bardzo rozbudowane i szerokie. Grzbiet- jest szeroki, słabo umięśniony, lekko opadający ku ogonowi, z którym tworzy tzw. siodło.
Skrzydła różnej wielkości, dobrze przylegające do tułowia lub lekko odchylone, proporcjonalne do masy ciała
Brzuch miękki, elastyczny, dobrze wypełniony. Skoki cienkie płaskie, Odbyt widoczny szeroki, po produkcji niebiesko biały.Wygląd ptaka chorego:Postawa - głowa trzymana przy ciele, opuszczona na pierś, zanurzona w grzbiet, ogon opuszczony.Głowa - blade dzwonki, grzebień nienaturalnie zażółcony, przydatki szorstkie i chłodne.Nogi - skoki odwodnione, stawy powiększone.Pióra - matowe, zabrudzone (brzuch, odbyt biegunka), nastroszone, gubi pióra.Skóra mniejsze natężenie barwnika Brzuch - twardy lub bardzo miękki, rozciągnięty, zniekształcony odbyt, wyczuwalny płyn surowiczy.Odchody - białawe, zielonkawe, żółte, czerwone, cuchnące nieuformowane, bardzo odwodnione.Apetyt - brak przy gorączce nadmierne pragnienie Oddychanie - przez dziób, nienormalne dźwięki, potrząsanie głowa, podnoszenie przy wdechu opuszczanie przy wydechu.
UKŁAD POKARMOWY I UBÓJ: Ubój:- humanitarny;- ogłuszenie (najczęściej prądem, uderzenie w potylice, gazowanie);- ciach; Układ pokarmowy:*Brak zębów, warg, ślina w małych ilościach *Występuję wole w którym przetrzymywany i zmiękczany jest pokarm *2 żołądki: mielec(mięśniowy) i gruczołowy *2 jelita ślepe *Torebka Fabrycjusza - produkuj i dojrzewają limfocyty T zanika gdy ptak uzyskuje pełną dojrzałość *Uchyłek Mecketa - pozostałość po przewodzie pęcherzykowo - jelitowym *Krótki przewód pokarmowy *Wątroba 2 płaty P i L wydziela żółć redukuje tłuszcze *Woreczek żółciowy *Trzustka z kilku płatów *Jelito grube *Brak dwunastnicy *Do steku uchodzi przewód pokarmowy moczowo - płciowy; PRODUKCJA BROILERÓW: *Kurczęta białą lub żółtą skórę i białe upierzenie *Szybkie tępo wzrostu do 6-8 tyg. później maleje *Prawidłowa budowa ciała (ukształtowanie tucznika) *Krótkie nogi *Stado zarodowe kury typu mięsnego i ogólnoużytkowe *Wylęg w aparatach lęgowych i inkubatorach *Przed wprowadzeniem nowych broilerów dezynfekcja *Temp ok. 20° C *Na 1cm² 12-17 kurcząt *2kg paszy na 1kg przyrostu *Oddzielny tucz kur i kogutów Czynniki wpływające na tucz: *Genetyczne *Środowiskowe (temp;- żywienie- wentylacja)
TWORZENIE I BUDOWA JAJA:
Liczba komórek jajowych jest zdeterminowana w chwili wyklucia samicy. Zdecydowana większość ulega ekstrakcji i z tylko niektórych powstają jaja. Bodźcem do produkcji jaja jest owulowana komórka jajowa gdy coś innego jest bodźcem to bez żółtkowe jajo). Pół godziny po zniesieniu jaja owuluje następna kolejny pęcherzyk i zaczyna się tworzenie nowego jaja (teoretycznie 1 jajo w jajowodzie). Tworzenie jaja trwa około 26h. masa jaja kurzego 60-65g. na udział w poszczególnych częściach jaja wpływa pochodzenie, wiek, okres nieśności, żywienie, system chowu, warunki środowiskowe. Na długość cyklu jajowego ma wpływ:* Długość okresu tworzenia jaja *Czas znoszenia jaja (uwarunkowania genetyczne, predyspozycja do godziny w której składa jaja) regulacja hormonalna nie pozwala znosić jaja przez całą dobre jeśli jajko jest wytworzone ok. 15 to może być przetrzymane w jajowodzie i zniesione rano. Szczyt nieśności 8-10 rano kaczki 3-4 rano. *Nie może być owulowana komórka póki nie zostanie zniesione poprzednie jajo.
Skład jaja: żółtko - 29%;4 warstwy białka - 61,5%;2 błony; skorupa - 9,5; Żółtko: *centralnie ułożone otoczone błoną witelinową *Wewnątrz jest tzw. latebra (część która nie krzepnie podczas długiego gotowania). Od niej w kierunku żółtka odchodzi pasmo białego żółtka zwane szyjką latebry; *tuż pod powierzchnią błony tarcza zarodkowa (część generatywna), ma wygląd jasnej plamki dobrze widocznej w jajach zapłodnionych *materiał zapasowy (część wegetatywna). *Ma budowę pierścieniową wyróżnia się warstwy: jasną i ciemną warstwy różniące się zawartością tłuszczu i barwnika (odzwierciedla czas tworzenia żółtka). *bez względu na ułożenie jaja żółtko utrzymuje położenie centralne a tarcza zarodkowa znajduje się zawsze na górze dzięki chalazom - dwóm skrętkom białkowym, ciągną się wzdłuż osi długiej i są przyczepione w tępym i ostrym końcu;Białko: (wodny roztwór koloidalny ) jest pozbawione tłuszczu, skł. się z 4 warstw:- białko chalazotwórcze ;- białko płynne wewnętrzne (otacza bł. chal);- białko strukturalne- białko gęste - najgrubsza warstwa przyczepiona w tępym i ostrym końcu jaja - białko płynne zewnętrzne
warstwa białka gęstego - utrzymuje żółtko w centralnym położeniu
białko gęste zewnętrzne - najbardziej wartościowe
białko rzadkie zewnętrzne - ok. 56% ilość rośnie w wyniku selekcji na masa ciała
błona obiałkowa- przylega bezpośrednio do białka
błona podskorupowa - przylegają ściśle do siebie. Po zniesieniu odklejają się od siebie w tępym końcu i tworzą komorę powietrzną
białko ma małą wartość odżywczą Skorupa:*tworzona w macicy *90% składniki mineralne węglan wapnia*Najgrubsza w ostrym końcu *pod powiększeniem widać pory łącząc treść jaja z otaczającym środowiskiem *warstwa brodawkowa (wewnętrzna) - przylegają do niej błony podskorupowe *warstwa gąbczasta (zewnętrzną) - decyduje o wytrzymałości skorupy *pory tworzone są przez obydwie warstwy *całą powierzchnie skorupy pokrywa cienka warstwa organiczna kutykula - białko mucyna które powstaje w pochwie za pomocą śluzu i tworzy warstwę ochronną, ogranicza nadmierne parowanie wody z jaja.
Skład chemiczny: białko - żółtko % * woda 88-49 * s. masa 11-55 * białka 11-17 * tłuszcze - -30 * cukry 0,4-0,5 * witaminy 0,7-6,5 * popiół 0,6-1,0 Bariery obronne jaja: Znaczenie białka dla zarodka: *chroni przed uszkodzeniami (amortyzator) *utrzymuje w centralnym położeniu żółtko *magazyn wody *ochrona przed bakteriami wnikającymi do jaja przez wysokie pH *ruchy nie są przekazywane bezpośrednio na żółtko - układ warstw działa jak mechaniczne łożysko Znaczenie błony: *błony są półprzepuszczalne *substancje bakteriobójcze Znaczenie skorupy: *ochrona jaja. *zapewnienie składników pokarmowych zarodkowi - Ca na budowę kości *pory - wentylacja - największa w tępym końcu Kutikula: *jajo otoczone śluzem w pochwie potem wysycha i chroni jajo wychodzące z organizmu do środowiska zewnętrznego *spowalnia proces przedostawania się powietrza do środka jaja *warstwa bakteriostatyczna OCENA UŻYTKOWOŚCI MIĘSNEJ I NIEŚNIEJ:Ocenę przeprowadza się aby wybrać najlepszego osobnika jako rodziców następnego pokolenia. Do przeprowadzenia późniejszej selekcji, stwierdzenie czy para jest przydatna do danego genotypu, przydatność danego genotypu do produkcji sprawdza się który mieszaniec w danych warunkach daje najlepsze efekty. Hodowla - celowa działalność człowieka prowadząca do doskonalenia genotypu Cały proces hodowli składa się z kilku etapów: 1.Stado zarodowe - kontrola indywidualna i grupowa 2.prarodzicielskie 3. rodzicielskie - prowadzona kontrola użytkowości 4.towarowe - kontrola grupowa mięsności i nieśności 5. konsumpcyjne Warunki kontroli indywidualnej: *każdy ptak musi być oznakowany; *chów statkowy - utrzymanie kur w małych stadkach Ocena indywidualna - stosujemy jako kryterium do wyboru ptaka jako przyszłego rodzica Ocena grupowa - stosowana aby zobaczyć czy nastąpił postęp hodowlany Celem prowadzenia oceny użytkowej drobiu jest: *prognozowanie i monitorowanie produkcji drobiu *ustalenie użytkowości stad reprodukcyjnych i towarowych wszystkich gatunków drobiu *porównanie rożnych zestawów hodowlanych i ich mieszańców towarowych *określenie najbardziej efektywnych zestawów rodzicielskich i ich mieszańców towarowych w warunkach krajowej hodowli i produkcji drobiu Rodzaje oceny wartości użytkowej drobiu: *ocena testowa - w warunkach stacji testowej *ocena terenowa - określenie użytkowości na fermach drobiu W stadach zarodowych przykładowo kontrolujemy: *indywidualny wiek osiągnięcia dojrzałości płciowej (dzień w którym zniosła 1 jajko) dla stad licznych średnią osiągnięcia dojrzałości *Tempo nieśności początkowej - % nieśność w I okresie nieśności (np. do 100 dnia nieśności) cecha ważna u gatunków użytkowanych krótko. *masa jaj w I okresie nieśności i w późniejszym okresie *długość dnia nieśności
Kontrola grupowa: *średnia liczba piskląt przyjętych do wychowu *zdrowotność kogutów i kur, padnięcia - duże mogą być spowodowane niewłaściwie prowadzonymi lęgami *średnia nieśności Kontrola towarowa:
*wiek w którym stado osiąga ok. 105 nieśności *wiek w którym 50% co jest połączone z dojrzałością płciowa *średni % nieśności w stadzie przez cały okres użytkowania *liczba tygodni w których nieśności wynosiła 80% lub wyżej *średnia masa jaj *masa ciała w momencie zdolności użytkowej
OCENA JAKOŚCI JAJ KONSUMPCYJNYCH I WYLĘGOWYCH:
Do wylęgu i spożycia nie nadają się jaja nieświeże (później niż 28dni). W nieświeżych jajkach żółtko jest większe i znajduje się nie w centrum tylko pod skorupką, powiększona komora powietrzna, wyrównanie stężeń błony gęstej i rzadkiej, żółtko przemieszcza się i podpływa pod skorupkę.Przyczyny powstania jaj o nietypowej masie mogą pojawiać się na początku nieśności i świadczą o zbyt wczesnej dojrzałości płciowej stada. Powstanie jaj bardzo dużych może mieć 2 przyczyny. Najczęściej na skutek owulacji jednocześnie 2 pęcherzyków, lub jajko w jajku. Dzieje się tak gdy uformowane jajo cofa się w skutek ruchów antyperystaltycznych do początkowych odcinków jajowodu. Przyczyna powstawania jaj o nietypowym kształcie: jest to cecha osobnicza z wiekiem obserwuje się tendencje do znoszenia wydłużonych jaj. Boczne spłaszczenie występuje przy zaburzeniach owulacji. Z wiekiem w jajku następuję: *utrata masy *rośnie pH *zwiększa się indeks pienistości *zwiększa się ilość suchej masy *Zwiększa się wielkość plazmy (po rozbiciu), maleje wysokość rozbitego jajka rośnie powierzchnia *Zwiększa się komora powietrzna *Maleje lepkość *Maleje % białka *Białko staje się bardziej rozwodnione Cechy jaja zewnętrzne: *Masa jaja *Budowa skorupy *wady zew *Masa właściwa *Wytrzymałość skorupy *Wielkość komory powietrznej *Widoczność półcienia i ruchliwość żółtka Cechy jaja wewnętrzne: *Jakość białka gęstego, wysokość błon *Jakość żółtka, wysokość, pH *Barwa żółtka *Ciała obce (plamy krwiste, mięsne) *Grubość skorupy
OCENA I CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYNIKI LĘGU: Warunki lęgów: *Temperatura 37-38° C (w zależności od gatunku) w pierwszym okresie 37,5 stopnia w drugim okresie lęgów 37; bezgrzebieniowce I okres 36 II 35 *W I okresie wilgotność jest mniejsza - w zależności od gatunku 40-50%; w II okresie średnio około 75% *Kury lęgną się w ciągu 21 dni (w inkubatorze + dosuszanie) *Jaja kurze 18 dni w komorze lęgowej i 3 w klujnikowej *Komory napełnia się co tydzień w 1/3 (nigdy na raz w 100%) Efektem lęgów jest uzyskanie odpowiedniej liczby zdrowych piskląt. Miarą oceny lęgów (wskaźnik lęgów) jest- % zdrowych piskląt wyklutych z jajek nałożonych i liczba lub % piskląt wyklutych z jajek zapłodnionych. % piskląt z jajek nałożonych- jest miarą zdolności wylęgowej jaja % piskląt z jaj zapłodnionych - (jaja w których niezauważalny jest zarodek przy pierwszym prześwietleniu uważane są za nie zapłodnione, bo nie można wykryć czy były nie zapłodnione czy zarodek zamarła w bardzo wczesnej fazie- jeszcze w jajowodzie) określa czy wystąpiły błędy w inkubacji (bo zarodek zamarł już podczas inkubacji); miara poprawności inkubacji
Te dwie wartości były by równe gdyby wszystkie nałożone jaja były zapłodnione; Po pierwszym prześwietleniu odpadają jaja z wadami których nie zauważyliśmy podczas nakładani i jaja czyste. Na te wady wpływa: *Wiek jaja *Żywienie kury *Stosunek poligamii *Cechy zewnętrzne jaja *Wiek stada (*inaczej się lęgną jaja pochodzące od młodych niosek) *Warunki przechowywania jaja (głównie temperatura i wilgotność) *Warunki transportu *Warunki zbierania jaja *Te czynniki mogą wpływać na zdolność rozwoju zarodka w pierwszych dniach i mogą powodować zamieranie zarodków. Zarodki zamarłe- odrzucone podczas 2 prześwietlania (18 dzień)- przyczyną zamarcia jest głównie zła inkubacja lub niedożywienie samic (niewłaściwa ilość witamin w jajku) Zarodki nie wyklute- błędy w inkubacji (zbyt wysoka temp, mała wilgotność itp.). Wyklute słabe kalekie- przyczyną są głównie czynniki genetyczne Okres inkubacji w dobach:*tworzy się smuga pierwotna która jest zaczątkiem struny grzbietowej, powstaje 3 listek zarodkowy- mezoderma *zaczynają wykształcać się 4 błony płodowe; owodnia, kosmówka pęcherzyk żółtkowy i omocznia *serce znajduje się na zew zarodka, powstają zaczątki kończyn, pęcherzyk, oczny oraz łuk skrzelowy *różnicują się pęcherze mózgowe wyrażany pigment w oczkach kształtują się kończyny zaczyna formować się szkielet, powstają zaczątki gruczołów płciowych oraz nerek, powiększa się wątroba rozwijają się płuca *rozwija się śródmózgowie tworzy się grasica zaczątek żołądka i pierwotnej pętli jelit oraz języka zaczyna się segmentacja kończyn *zarodek zagłębia się w żółtko, omocznia za pośrednictwem kosmówki styka się ze skorupą *wykształcają się udo itd., skrzydła, wydłuża się szyja *tworzy się mostek, zaczynają się rozwijać worki powietrzne widoczne otwory słuchowe *na dziobie pojawia się bały wzgórek, powiększają się brodawki piór *brodawki piór pokrywają całą szyję *powstają grzebień i pazury *narządy wew. Wykształcone *zaczynają fałdować się łuski *zarodek zmienia położenie układa się wzdłuż długiej osi *powstają łuski na śródstopiu wydłuża się puch *pisklę pokryte puchem wykształcają się sterówki *zaznacza się narośl nad nozdrzami wydłużają się nogi *zaczyna oddychać płucami- tlen pobiera z komory powietrznej głowa pod prawym skrzydłem *pęcherzyk żółtkowy zostaje wciągnięty do jamy brzusznej *zarodek przebija wyrostkiem na dziobie błonę podskorupową i nakłuwa skorupę wokół komory powietrznej *wykluwa się pisklę Aparaty wylęgowe: Powinny zapewniać właściwe warunki dla rozwoju zarodka. Aparat składa się z 2 części: komory lęgowej i komory klujnikowej. W skład wyposażenia wchodzą urządzenia ogrzewające, nawilżające, wentylacyjne, do obracania jaj, pomiarowe i sygnalizacyjne.
ŻYWIENIE DROBIU I PRZYDATNOŚĆ POKARMOWA PASZ DLA DROBIU:
Zapotrzebowanie - wymagana przez dana grupę żywieniową konsystencja składników pokarmowych w 1kg paszy powietrznie suchej. Pasza powietrznie sucha to taka która zawiera 12% wody w 1kg Grupa żywieniowa - to kurczęta w różnym wieku. Grupę określa: *Wiek *Typ użytkowy *Produkcyjność *Gatunek, płeć *Masa ciała ANALIZA BIOLOGICZNA LĘGÓW: Jest to zespół czynności dążący do ustalenia przyczyn nasilonej śmiertelności. Pozycja kuraka do wyklucia- głowa pod prawym skrzydłem skierowania do komory powietrznej; każda inna pozycja jest patologiczna i utrudnia lub uniemożliwia klucie
Analiza biologiczna:*prześwietlanie jaj i notowanie odpadów. Można oddzielić jaja z prawidłowo rozwijającym zarodkiem od jaj nie zapłodnionych i jaj z zamarłymi zarodkami. Największa śmiertelność występuje w ciągu 6 dnia - kiedy zarodek przechodzi na oddychanie omoczniowe, a potem 18- kiedy przechodzi na oddychanie płucne i 20 dzień- największy poziom śmiertelność osiąga w wyniku nieprawidłowego utrzymania jaj w komorach lęgowych *ważenia jaj - określenie stopnia ubytku wody. Umożliwia ocenę warunków inkubacji, temp i wilgotności *badanie odpadów- oglądanie nie wyklutych jaj z zewnątrz ?? *otwieranie jaja i badanie jego treści- zwracamy uwagę na:
ilość i jakość płynów płodowych oraz ilość białka i żółtka
barwa płynów płodowych (można stwierdzić krwawe zabarwienie lub brunatny kolor płynów)
obserwacja położenia zarodka- czy był we właściwej pozycji do kluci *rozdłubywanie zarodka i patrzenie czy nie było np. wybroczyn na narządach wewnętrznych *sprzątanie flaczków
WW
ZNACZENIE GOSPODARCZE I BIOLOGICZNE PRODUKCJI DROBIARSKIEJ
Chów drobiu- (produkcja drobiarska)- zespół czynności człowieka mający na celu zrealizowanie założeń dziedziczności gatunków przynależnych do drobiu do uzyskania miesa i jaj oraz innych produktów przez stworzenie odpowiednich warunków środowiskowych, żywieniowych, pielęgnacyjnych podczas okresu użytkowania. Hodowla drobiu- doskonalenie założeń dziedziczenia poprzez selekcję- dobór osobników do kojarzeń w warunkach prawidłowego chowu. Populacja drobiu w Polsce w 2005r: Kury- ponad 48mln *Gęsi- 700tyś *Indyki- 800tyś *Kaczki- 3,5mln
Najwięksi producenci: *USA- 25% *Chiny-19% *Brazylia- 8,7% *Francja- 3,5% *Meksyk- 2,5% *Wielka Brytania- 2,5% *Japonia- 2% *Włochy- 2% *Polska- 1% Produkcja mięsa na jednego mieszkańca w kg: *Holandia- 40kg *Belgia i Luksemburg- 20kg *Japonia- 20kg *USA- 18kg *Polska- 13kg Udział krajów w światowej produkcji jaj: *Chiny- 37% *USA- 9,8% * Japonia- 5,5% *Rosja- 3,8% *Indie- 3,5% *Francja- 2% *Niemcy- 1,5% *Włochy- 1,5% *Polska- 1% Produkcja jaj na jednego mieszkańca w kg:*USA- 50kg *Holandia- 43kg *Francja, Dania- 40kg *Polska- 15kg Znaczenie gospodarcze i biologiczne produkcji drobiarskiej: *mniej fizycznej pracy (cały cykl produkcyjny jest zmechanizowany) *produkowanie mięsa dietetycznego- mało tłuszczu, dużo energii, łatwo strawne *mało kolagenu, dużo białka, 25% białka w mięsie indyka *małe zużycie paszy- na 1kg przyrostu 2kg paszy HODOWLA DROBIU
Fermy zarodowe gdzie hodowane są rody męskie i żeński, fermy reprodukcyjne, zakłady wylęgowe, rzeźnia, siec handlowa.
Piramida hodowlana kur kierunku mięsnego:
Stado zarodowe |
1kura x 40 córek |
Prarodzicielskie |
40 babek x 50 córek |
Rodzicielskie |
2000 matek x 135 córek |
Towarowe |
270 000 broilerów |
konsumenci |
286 000kg żywca |
Praca hodowlana drobiu polega na genetycznym doskonaleniu cech użytkowych oraz doskonaleniu cech specyficznych dla pokroju. Praca hodowlana obejmuje etapy: *ocena wartości hodowlanej *selekcja *optymalny dobór ptaków do kojarzeń. W zależności od sposobu użytkowania drobiu uwzględnia się w większym lub w mniejszym stopniu różne cechy użytkowe (wartość fenotypowa nie równa się wartości hodowlanej).
Fenotypowa wartość cech- zespół czynników genetycznych i środowiskowych i interakcje między nimi.
Większość cech użytkowych genetycznie uwarunkowanych jest maskowana przez wpływ środowiska. Wartość hodowlana wyraża zdolność przekazywania cech na określonym poziomie. Oszacowanie wartości hodowlanej w dużym stopniu polega na ocenie wartości użytkowej. Dokładność oceny wartości hodowlanej zależy od dostępnych wiadomości i od odziedziczalności danej cechy.
Źródła informacji: *fenotyp własny *fenotyp przodków *fenotyp krewnych bocznych *fenotyp potomstwa
W hodowli drobiu selekcję prowadzi się na kilka sposobów: *metoda niezależnego wyboru- eliminacja ptaków, które nie uzyskały określonego poziomu każdej cechy z osobna *wskaźnikowa- kryterium wyboru do produkcji jest wartość hodowlana określona po uwzględnieniu wszystkich cech branych pod uwagę w postaci indeksu selekcyjnego. SYSTEMY CHOWU DROBIU: Spożycie roczne jaj ok. 12kg (200szt.) w 1994r spadek spożycia ze względu na nagłośniony problem cholesterolu później powolny wzrost. W ostatnich latach znacznie wzrosło spożycie drobiu a zmalało wołowiny. Systemy chowu i warunki funkcjonowania form drobiarskich: 1. ekstensywny *wybieg nieograniczony *mała liczebność *małe wymagania środowiskowe *pasze gospodarskie *budynki istniejące
Wady: -*sezonowa produkcyjność mięsa * rozproszenie dostawców trudna organizacja zbytu * środowisko *mała towarowość *jakość produktów *choroby Zalety: *wykorz odpadów, budynków
2. półintensywny: *ograniczone wybiegi *ogólnoużytkowość *liczebność do kilkuset szt. *udział mieszanek w żywieniu *wymagania środowiskowe Zalety- mniejsza sezonowość- większa towarowość Wady:- strata gruntów- potrzeba budynków 3. intensywny:- ściółka, siatka, ruszt;- klatki;- alternatywa;- bez wybiegowy;- duża liczebność (kilka tyś.);- wyspecjalizowane ptaki;- żywienie pełnoporcjowe;- specjalne budynki; Zalety:;- możliwość mechanizacji;- możliwość kontroli stanu zdrowia;- duża towarowość; Wady:;- kontrowersyjny;- ścisły reżim, profilaktyka;- duży kapitał; BUDOWA I FUNKCJE UKŁADU ROZRODCZEGO
Układ rozrodczy samicy: Składa się z 2 anatomicznie odrębnych organów jajnika i jajowodu. W jajniku zachodzi rozwój komórki rozrodczej i odkładanie się żółtka a w poszczególnych odcinkach jajowodu odkładanie białka, tworzenie błon jajowych i skorupy. Układ jest nieparzysty normalnie rozwinięty jest tylko lewy jajnik i jajowód. Jajnik -centralnie położony w jamie brzusznej pod częścią lędźwiowo - krzyżową. Wyróżniamy 2 warstwy: wewnętrzną (rdzeniowa) - odżywcza, zewnętrzną (korowa) - jajotwórcza. W zasadzie niewidoczny dlatego że pokryty żółtkami rożnych wielkości. W jajniku odbywają się 2 procesy niezależne od siebie: dojrzewanie komórki i odkładanie żółtka Jajowód - jest to długi, płaski bardzo rozciągliwy i kręty przewód koloru bladoróżowego, zawieszony pod kręgosłupem wzdłuż prawej nerki za pomocą krezki. Ściana jajowodu składa się z 3 warstw: błony śluzowej, mięśniówki, błona surowicza. W zależności od pełnionej funkcji ściany jajowodu są różnej grubości. Jajowód składa się z 5 części: lejek - pierwszy odcinek, otwierający się w kierunku jajnika owalnym otworem. tuż przed owulacja otwór lejka zbliża je do jajnika i wychwytuje kulę żółtkowa, tu następuje zapłodnienie i odłożenie zewnętrznej warstwy błony witelinowej 15-20min. magnum - główny najdłuższy odcinek wydzielający białko, ściany bardzo mocno umięśnione. Tu zostaje wydzielone całe białko jaja. Sekrecja białka jest spowodowana drażnieniem ścian przez przesuwającą kule żółtkową. 3h cieśń - po wejściu do cieśni białko jest pokryte lepkimi granulkami z substancji kreatynowej, która w kontakcie z wodą pęcznieją i zlepiają się w grube sznury ściśle okrywające białko tworząc błonę okołobiałkową a następnie tworzenie błony podskorupowej, cienkie ściany. Ok. 1h15' macica - inaczej gruczoł skorupowy -gruba warstwa mięśniowa. Pierwszym procesem który trwa ok. 6-7h jest uwodnienie białka drugim zaś jest powolny proces tworzenia się skorupy który kończy się ok. 2h przed zniesieniem. Tuż przed wypchnięciem jaja do pochwy cała powierzchnia skorupy zostaje pokryta cienką organiczną błoną mucynową. pochwa - uchodzi do kloaki (stek) do którego uchodzą układy rozrodczy, moczowy i pokarmowy (są to osobne komory). Nie ma funkcji wydzielniczej lecz pomaga znieść jajko wypchnięte przez skurcz macicy. W momencie znoszenia jaja pochwa wysuwa się na zewnątrz steku. Jest pierwszym odcinkiem do którego jest wprowadzone nasienie Tworzenie jaja trwa 26 godz. Najdłużej przetrzymywane w macicy. Znoszenie jaj zaczyna się od początku dnia świetlnego do godz. 15
Narządy rozrodcze samców: Narządy leża po stronie grzbietowej wzdłuż odcinka lędźwiowego kręgosłupa, obok przedniego płata nerek. Składa się z parzystych jąder, najądrzy nasieniowodów, oraz prącia. *Jądra - mają kształt fasolowaty lub owalny o jasnej barwie. Zwykle lewe jest większe od prawego. Oprócz plemników wytwarzają hormony: androsteron i testosteron *Najądrza - słabo rozwinięte *Nasieniowody = długie cienkie i kręte przebiegające równolegle do kręgosłupa w kierunku kloaki, w końcowym odcinku rozszerzają się tworząc wyrostki brodawkowe. *Prącie - szczątkowe w postaci 2 brodawek w wzdłuż których przebiega rynienka nasienna która spływa nasienie. Sezon unasienień: Kury i kaczki w każdej porze roku. Rozpoczynamy wcześniej niż uzyskują dojrzałość połciową oby wytworzyły hierarchie w stadzie. Gęsi jesienią aby uzyskać wczesną wiosną młode. Okres reprodukcji: Kury co roku nowe pokolenie najkrótszy okres kaczki. Gęsi wykorzystywane przez cztery sezony i w drugim uzyskuje się najlepszy wynik. Nie należy zakłócać przez zwiększenie, zmniejszenie osobników w stadzie. NATURALNE UNASIENNIANIE DROBIU Stosując naturalne unasiennianie drobiu nie można ustalić pochodzenia potomstwa. W tych fermach stado składa się z określonej liczby samców i samic. Stosunek policzmiczny zależy od gatunku i kierunku użytkowania- użytkowanie nieśne 10-15 kur na koguta, mięsne 8-10 kur na koguta, indyki 6-10, kaczki 4-7;
Rzadko stosowane jest krycie z ręki polegające na dobieraniu dla każdej samicy samca.
Sezon unasiennienia u kur, indyków i kaczek trwa cały rok, u gęsi ustawia się tak by pisklęta kluły się wczesna wiosną. Do starego stada nie dodaje się nowych osobników (hierarchia stada).
Aktywność płciowa zależy od pory dnia (częściej popołudniu); koguty mogą kryć do 30 razy na dobę (czas aktu - koguty najkrócej, kaczory długodystansowce ) SZTUCZNE UNASIENNIANIE DROBIU: Inseminacja = Sztuczne unasiennienie - pobieranie nasienia od kogutów i wprowadzenie do kur za pomocą pipety. Zalety: *Stosowana może być bez ograniczeń czasowych plemników w jajowodzie jest długa (indyczki kilka tyg.). *Nie musi być zabieg często wykonywany. *Umożliwia zaplemnienie gdy jest zróżnicowana masa ciała miedzy samcem a samicą (indyki samiec 20kg, samica 12kg) * umożliwia krzyżowanie kaczki pekińskiej z piżmową *Stado reprodukcyjne w klatkach łatwiej inseminować *Cenny genetycznie samiec i duża liczba samic zwiększa intensywność selekcji i wartość oceny hodowlanej. *Nasienie zamrożone w -196° w ciekłym azocie może być przechowywany i przewożony przez długi czas Wady: Możliwości techniczne *Przeszkolenie personelu *Skuteczność zależy od jakości nasienia, pory i częstotliwości inseminacje i sposobu pobierania Metoda pobierania nasienia: *Najczęściej masaż okolic lędźwiowo-krzyżowych i boków steku co wywołuj ejakulacje co umożliwia zebranie spermy do podstawowego szklanego zbiorniczka, np. kolby ssawkowe *Nasienie wtedy nie jest zanieczyszczone kałem i można je od razu użyć i np. rozcieńczyć *W gęsiorów i kaczorów jest to łatwiejsze bo dochodzi do erekcji pseudoprącia które można wprowadzi do próbówki. *Można tez u kaczek piżmowych prowokacji sztucznej pochwy - symulowanie sztucznej kopulacji *Przy masażu ważne jest przygotowanie samców do masażu pracowników koloru fartucha *Są jednak osobniki odporne na taki masaż lub oddające nasienie przedwcześnie razem z koło mocze - eliminacja. *Czas pobierania zależy od: gatunku, predyspozycji osobników
Jakość nasienia Plemniki produkowane są w kanalikach krętych, sperma jest białawym płynem. Plemniki pod względem budowy są podobny do ssaków ale nieco mniejsze 60- 100 um od główki to końca nitki. Główne różnice w procesie spermatogenezy nie dochodzi do podziału mają identyczne chromosomy. Plemnik w plazmie porusza się ruchem obrotowym i przeciw prądowym. związki chemiczne determinujące na poziomie ph = 7. stwierdzono ze ph = 6 zmniejsza aktywności plemników korzystny jest bardziej zasadowy ph=8.
Właściwości: *objętość ejakulatu - 0,1-1,3 ml/cm³. na wielkość wpływa wiek gatunek pora roku (zimowa, wiosenna, więcej), dnia (popołudniu więcej), behawior, częstotliwość krycie częstotliwość pobierania nasienia indyk 0,2-0,8 cm3/ml, kaczor 0,2- 1,4 gąsior 0,5-1 *koncentracja plemników 5-8 mln/mm³ spermy. Wyższy wskaźnik mówi o płodności samców. indor 5-12, kaczor 2-10 Jakość spermy zależy od sposobu pobierania, rozrzedzenia, sposobu i długości przechowywania. Rozcieńczona 1:4 w świeżym stanie może być przechowywana w temperaturze 5 stopni nie dłużej niż 48h.ROZWÓJ ZARODKA Rozwój: prenatalny (przed wykluciem) *bruzdkowanie *gastrulacja *organogeneza postnatalny (po wykluciu) Po 3 h od zapłodnienia mamy do czynienia z zygotą, która dzieli się na drodze mitozy- podział rozpoczyna fazę bruzdkowania- powstają elastomery potem powstaje syncytium czyli zespólnia. Pierwszy listek- ektoderma na górze. Drugi listek endoderma od spodu- listek jednowarstwowy od spodu zespolony w syncytium z żółtkiem. Następnie powstaje blastocel wypełniony powietrzem. Stadium blastuli jest w czasie przechodzenia jajka przez jajowód. Gastrulacja- na polu jasnym pojawiają się zaciemnienia co jest sygnałem do rozpoczęcia gastrulacji; rozdzielają się listki. Płyn owodniowy- zapobiega odwodnieniu embrionu, pomaga w utrzymaniu stałej temperatury we wnętrzu jaja, amortyzuje i chroni przed uszkodzeniami. Błony płodowe:*owodnia *kosmówka *woreczek żółtkowy *omocznia Zarodek zamknięty jest w podwójnym worku; jamę owodni wyściela ektoderma; mezoderma owodni kontaktuje się z mezodermą kosmówki; w jamie owodniowej gromadzi się płyn, który zapewnia optymalne warunki zarodkowi, zaś przestrzeń wysłana mezodermą ścienną obu warstw stanowi pozazarodkową jamę ciała (?????). Pęcherzyk żółtkowy składa się z entodermy od strony żółtka i mezodermy trzewnej peryferyjnej. Błona ta rozrastając się pokrywa kulę żółtkową -po 4 dobie dochodzi do połowy kuli żółtkowej potem dalej się rozprzestrzenia się i wpukla w kulę przez co zwiększa się powierzchnia tej błony płodowej (może czerpać więcej składników); ta powłoka pełni rolę trawienną i chłonna a maksymalne rozmiary osiąga między 15-17 dobą inkubacji. Omocznia- powstaje pod koniec 3 doby poprzez uwypuklenie się mezodermy trzewnej i entodermy jelita pierwotnego; jest to pęcherzyk początkowo mały, który później się rozrasta i wciska do poza zarodkowej jamy ciała REPRODUKCJA: Czynniki determinujące reprodukcje drobiu: *genetyczne - związane są z pochodzeniem matki, stopniem chowu, pokrewieństwem, techniką kojarzeń, liczba stadek, selekcja *środowiskowe - żywienie stada rodzicielskiego, odpowiednie wyposażenie kurnika w poidła i karmidła, czynniki zoohigieniczne, odpowiednie warunki mikroklimatyczne i technologiczne, temp, oświetlenie , czysta ściółka, profilaktyka, wilgotność wentylacja. Uzyskiwanie jaj wylęgowych: Jaja wylęgowe muszą zawierać zapłodnioną komórkę jajowa w formie zygoty. Komórka jajowa jest tożsama z kulą żółtkową. Kula żółtkowa w sensie biologiczny - komórka płciowa ♀ zapłodnioną przez komórkę ♂. Zygota ma miejsce w tarczce zarodkowej, resztę występują substancje zapasowe w formie żółtka. Komórka bogata w żółtko i specjalny układ morfologiczny gdzie tarczka znajduje się w jednym biegunie a materiał zapasowy w drugim. Otoczona jest kilkoma warstwami białka i błon pergaminopodobnych i skorupką wapienną. Kula żółtkowa powstaje w jajniku jako komórka płciowa. W jajowodzie zostaje zapłodniona kula żółtkowa nie jest komórką bo zawiera zarodek w pierwszych stadiach antogenezy. Fermy w których dokonuje się rozmnażania muszą mieć odpowiednie warunki środowiskowe. To wpływa na stan zdrowia i behawioryzm ptaków. W rozwoju najbardziej rozwinięte są dwa układy: * rozrodczy - składa się z dwóch narządów lewego jajnika i jajowodów,* hormonalny - steruje fizjologią układu rozrodczego.
BIOLOGICZNE ZNACZENIE JAJ W jajach występuje szereg substancji które są niezbędne w życiu człowieka. Jajo zawiera: *składniki mineralne takie jak Na, K, P, Mg, Fe, Cu, Mn *witaminy: A, E, Tiaminę, Ryboflawinę, C, B6, Niacynę, *aminokwasy: izoleucynę, Leucynę, liznę, metionine, custeine, itp.(i całą resztę też) *kwasy tłuszczowe- jednonienasycone, wielonienasycone, cholesterol; WARUNKI UTRZYMANIA: oświetlenie - wpływa na uzyskanie dojrzałości płciowej, światło - przysadka- FSH i LH. Dzień świetlny - ilość godzin potrzebna w ciągu doby do oświetlenia pomieszczenia (wpływ na nieśność) W chowie ekstensywnym nie określa się godzin w chowie intensywnym światło jest sztuczne, w pomieszczeniach bez okien Program świetlny: *pierwsze dni odchowu 23-24h *3-4tyg skracanie do 6-8h i utrzymuje się na tym poziomie do uzyskania dojrzałości płciowej *Uzyskanie dojrzałości do szczytu wydłuża się do 16-17h *Utrzymuje się następnie na tym samym poziomie przez okres nieśności.
Intensywność oświetlenia - mierzony w luxach, dla drobiu max 20 lux. Barwa światła czerwona - kanibalizm, niebieskie - dodatkowe do zabiegów niewidzialne dla ptaków *temperatura - wysoka tylko w odchowie piskląt 33-35°C nad grzbietem piskląt tzw sztuczne kwoki. Obniżenie temp o 1 ° C co kilka dni. Po 4tyg odchowu bez kwoki temp pokojowa 18°, niesienie 14°C. obniżenie o kilka stopni powoduje ze skorupa jest grubsza ale większe zużycie paszy. *wilgotność - % wilgotności względnej 70-80% optymalna. Poniżej 65% niekorzystna - wysychanie śluzówek, wzrost zapylenia powietrza. Zbyt wysoka wilgotność powoduje duży rozwój mikroflory, NH3 gromadzi się pod sufitem zbilza się do wysokości ptaków wchłanianie się zwiększa.
Normy: *NH3 - poniżej 10mg/m³ powietrza (10ppm), podrażnia śluzówki, niekorzystny na układ nerwowy i oddechowy *H2S - 10ppm - gromadzi się nisko podrażnia skórę i śluzówki, układ oddechowy. Łączy się z Fe we krwi i utrudnia oddychanie *CO2 - poniżej 0,25% i powoduje demineralizacje kości *wentylacja - wyraża się ją w m³ powietrze które powinno być wymienione na kg masy ciała/h. intensywna przemiana materii powoduje wysokie potrzeby. Przepływ powietrza nie mogą być zbyt duże (przeciągi) lato - 5m³/h/kg m.c, zima - 0,5m³/h/kg. Ruch powietrza m/s w czasie wymiany nie może być za duży powyżej 5m/s to przeciąg
zasady reprodukcji drobiu: cechy: *wysoka plemnosc, *wysoka odziedziczlanosc cech, *przy dużej ilość szt nie do konca kontrolowana praca hodowlana, *krotki okres uzytkowania, reprodukcji, inf uzyskane: przyrosty i nieśność (na początku chowu) oraz na podst rodziny (dokumentacja). Wykorz klatek, gniazd zatrzaskowych, znakowanie n skrzydle, podział stad na gr (aby znany był ojciec) KOJARZENIE Z REKI: rzadkie powniewaz: koszty, pomyłki, czasochłonne. INSEMINACJA: dla: indyki ciezkie, *nimoznosc krycia, *hod zachow, *cenna sperma, *gdy wys problemy, *przy sys bateryjnym inseminujemy. TWORZENIE I DOSKONALENIE RODÓW: ród meski i żeński: stan gr zw urozmaic pod wzgl genetycz, selekcjonowane w okresl kierunku. SELEKCJA NA : nieśność, masa ciała, tempo przyrostu, zurzycie paszy, ukształtowanie tuszki, znikomy postep przy selekcji na kilka cech dlatego doskonalimy na 1. zalezy on od celu hodowl i od oczekliwan konumentow, ZDOLNOŚĆ WYLEGOWA JAJA: od niej zalezy ile otrzymamy kurczat z jaj CZYNNIKI OD KT ZAL wylęgowość jaj: *wpływ gat i typu uzyt, *war chowu stad reprodukcyjnych, rodzicielskich, program szczepienia, program świetlny, sciołka, klatki temp, wilgotność, wenty, obsługa. *żywienie w odchowie i dorosłych, zbilansowana jakość pasz, nieskażone toksynami, dostep do karmideł, poideł, dodatki dla samców. *wiek, *stan zdrowia, od chorob wolne, pasożytów, własciwa praca hodowlana (technika kojarzeń, liczba stadek selekcyjnych), czynniki behawioralne, zachowanie ptaków w stadzie, stopien reakcji na czynniki niekorzystne, aktywność płciowa, przejawy agresji i dominacji. SUKCES W CHOWIE NIOSEK: *program żywienia podzielony na okres wychowu i nieśności, *dostosowanie war odz paszy do zmienajacych się zapotrzebowan (wiek, intensywność nieśności, war srod, met utrzymania), *war utrzymania, program świetlny, normy, obsady, wyposażenia w drobny sprzet, *zabiegów profilaktycznych, szczepien, dezynfekcji, *kultyzacji dzioba, pazurów, grzebienia.
WYSOKOSC PROD nieśnej= l.jaj zniesionych przez stado / śr.l.niosek w stadzie lub
l.jaj zniesionych przez stado / liczba niosek stanu początkowego.
%UBYTKÓW = l.niosek padłych i wybrakow / l.niosek ST początk x 100%.
DOBRY GENOTYP + DB TECHNOLOGIA = SUKCES! Czynniki db tech: *infrastruktura budynku *czynniki zyweienia, pojenia, *wł klimatu, *stosow zab prof. mycie i dezynfekcja (b skrupulatna i dokładna), wietrzenie kurnika po dezynf, nagrzewamy do odpow temp (pisklaki 37-36, dorosłe 18-20), indyki są mniej zaradne powinny mieć jak najw dostep do paszy i wody (b wazna w pierwszej kolejności woda), ściółka doskonale izoluje nie może się zbrylać, ogrzewanie dmuchawami np. gazem lub ogrzewanie podłogowe, ODCHÓW: najlepiej by ptaki przebywały całe Zycie w jednym pomieszczeniu (przy przenoszeniach, zbuzona hierarchiawalki) przenosimy w takim czasie by taki zdołaly się przyzwyczaic (18-19tyg zycia) przyzwyczajanie do korzystania z gniazd (zapobiega znoszeniu jaj w scoiłce), odpowiednia obsada wraz ze wzrostem (wiekiem) najpierw 20szt / m2 8sztnioski 5-6szt / m2 (przy idealnych war), odpow żywienie. Przycinanie dzioba 6-10dzien zycia lub 10-12tyg (zapob walkom, kanibalizmowi)
SWOT Z 2000R NA realizacje do 2005 (zalozenia):
1).silne strony: *znaczny potencjał produkcyjny, *szeroki asortyment, jakość oferty towarowej, w tym tez przetworów z drobiu. *chłonny krajowy rynek zbytu, *wysokie kwalifikacje producentow, *relatywnie wysoki standard technologiczny, sanitarny firm. *zakończenie proc prywatyzacji, *rosnący eksport (gdy weszliśmy do UE wprowadz limity eksportowe nie jest to silna strona drobiarstwa) *brak inwestycji na rynku drobiarskim, *koncentracje ubojów i przetwórstwa, *wysokie kwalifikacje pracowników, *rozwoj grup kapitałowych, rozszerzenie wiezi organizacyjnych opemidzy przedsiębiorstwami (w małym stopniu zauważalne np. przy kredytowaniu pasz) *nowe kanały zbytu wymuszające zmiany w prod (brak kanałow)
2)> słabe str: *rozdrobnienie prod zywca drobiowego, *niejednolitość jakosciowa surowca, z pkt widzenia potrzeb zakładów przetwórczych, *niedorozwój otoczenia instytucjonalnego przetwórstwa i jaj, *mała skuteczność egzekwowania przepisowa, brak tradycji poszanowania wzajemnych powiązań, *trudne war inwestowania, *zbyt mała koncentracja ubojów i przetwórstwa w relacji do zachodu, *mała zdolność generowania wlasnego kapitału, *szeroka szara strefa, *niedostatek nowoczesnego marketingu i zarzadzania, *drogi kredyt,wysokie koszty modernizacji, *brak zintegrowania pionowego w branzy,
3). Szanse: *wysokie tempo wzrostu gospodarczego, *obniżenie kosztów prod dzieki nowym lepszym genotypom i org pracy, *regulacje ustawy weterynarz ograniczające nieuczciwa konkurecje *wzrost spozycia drobiu, zwiazana ze zmiana stru konsumpcyjnej miesa i jego przetworów, *wysoka elastyczność popytu na mieso.
4). Zagrozenia: *brak elementów polityki regulacji mieszy paszami a produktem, *okresowe wahania koniunktury, *zmiany w handlu majace Dec wpływ na sprzedaz, *wysokie przewyższające koszty kredytu przekraczające inflacje.
3