Pojecie i rodzaj organizacji międzynarodowych.

1.Podział organizacji na rządowe i pozarządowe

Organizacja międzynarodowa-to zrzeszenie się państw bądź innych osób prawnych (najczęściej krajowych związków lub stowarzyszeń) lub osób fizycznych z różnych krajów powołane do życia dla realizowania zadań określonych w statucie

Podział organizacji międzynarodowych:

a)organizacje rządowe-członkami są państwa. Państwa w tej organizacji są reprezentowanie przez rządy lub pełnomocników rządowych. Powołanie do życie takich organizacji oraz przyjęcie statutu następuje na drodze zawarcia umowy międzynarodowej.

b)organizacje pozarządowe- członkami są osoby prawne lub fizyczne z różnych krajów. Nie powstają na drodze zawarcia umowy.

Ze względu na kryterium terytorialne dzieli się organizacje międzynarodowe na:

a)organizacje uniwersalne-organizacje należące do systemu ONZ

b)organizacje regionalne- rozwinęły się głownie w rejonie Europy ,Ameryki Afryki

Obecnie przyjmuje się ,że współczesne państwo posługuje się do realizacji zadań swej polityki zagranicznej nie tylko służba dyplomatyczną ,ale również działalnością w organizacji. międzynarodowej. Uważany jest obok kanału dyplomatycznego za drugi kanał w którym toczą się kontakty polityczne.

Struktura międzynarodowych organizacji rządowych.

Organizacje międzynarodowe są instytucjami powołanymi do życia przez umowy międzynarodowe, a jednocześnie są jedną z form stosunków międzynarodowych.

Najczęściej występują następujące struktury

a)zebranie przedstawicieli wszystkich państw członkowskich noszące nazwę np.

- Zgromadzenia Ogólnego np. ONZ zbiera się rzadko , raz do roku lub raz na kilka lat.

b) Rada lub Komitet zbierający się kilka razy do roku

Składa się z ograniczonej liczby członków wybieranych na zebraniu przedstawicieli wszystkich państw członkowskich ( w organizacji z dużą liczbą państw ) lub składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich ( w ORG miej licznych )

c) organ administracyjny pod nazwą Sekretariatu lub Biura

Organizacje wyspecjalizowane ONZ

„System Narodów Zjednoczonych” zwany „rodziną ONZ „ to organizacje wyspecjalizowane ONZ, które łącznie z ONZ oraz autonomicznymi agencjami i funduszami ONZ tworzą właśnie system Narodów Zjednoczonych.

Do najważniejszych organizacji wyspecjalizowanych ONZ należą :

- Powszechny Związek Pocztowy

- Międzynarodowa Organizacja Pracy

- Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny

- UNESCO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wychowania, Nauki i Kultury

-WHO Świat. Org. Zdrowia

- FAO ORG- ds. Wyżywienia i Rolnictwa

- IDA - MN Stowarzyszenie Rozwoju

- IMF MN Fundusz Monetarny

Międzynarodowe Organizacje Rządowe

1.Rozwój historyczny

Pierwsze organizacje tej kategorii powstały od połowy XIX w , a buły nimi Międzynarodowy Związek Telegraficzny (1865), a później powstały Międzynarodowy Związek Pocztowy (1974) itd. Miały one stosunkowo wąski zakres działania i spełniały sciśle określone funkcje natury administracyjnej.

2.Podmiotowość prawnomiędzynarodowa

Organizacje rządowe w swych stosunkach z państwami i innymi organizacjami rządowymi występują jako podmiot prawa międzynarodowego , zawierają umowy o charakterze międzynarodowym , występują jako strony przed sądami międzynarodowymi , uczestniczą w konferencjach międzynarodowych. Konwencja wiedeńska w „sprawie reprezentacji państw w ich stosunkach z powszechnymi organizacjami międzynarodowymi” z roku 1975 określa funkcje i przywileje stałych misji przy organizacji międzynarodowej , wzorując się pod wieloma względami na prawie dyplomatycznym.

Żadna organizacja nie posiada jednak pełnej podmiotowości tak jak suwerenne państwa , gdyż nie może występować jako podmiot w stosunkach wynikających z posiadania własnego terytorium i własnej ludności.

Podmiotowość prawnomiędzynarodową ONZ stwierdził MTS w swej opinii doradczej w sprawie odszkodowania w związku z zabójstwem przedstawiciela ONZ na Bliskim Wschodzie , hrabiego Bernadotte.

3.Istota prawnopolityczna organizacji rządowych

Dwa poglądy dotyczące prawnopolitycznej istoty organizacji międzynarodowej:

a)pogląd internacjonalistów -działalność organizacji międzynarodowej nie może wykraczać poza granice zakreślone przez suwerenne państwa. Organizacje mn n powinny być „organami między państwami , a nie nad nimi”

b)pogląd funkcjonalistyczny -zmierza do uniezależnienia org Mn od państw. Funkcjonaliści przywiązują dużą uwagę do rozrostu funkcji spełnianych przez organizacje międzynarodowe.

4.Funkcje organizacji międzynarodowych.

Pierwsza klasyfikacja funkcji:

1)funkcja regulacyjna- ustanowienie norm i wzorców o charakterze moralnym , politycznym, lub prawnym.

2)funkcja kontrolna- kontrolowanie postępowania państw z ustalonymi wzorcami i normami

3)funkcja operacyjna- polegająca na świadczeniu usług na postawie własnych decyzji przy użyciu zasobów ludzkich i materiałowych znajdujących się w dyspozycji danej organizacji.

Druga klasyfikacja funkcji:

1)organizacja międzynarodowa typu „forum”- tzn. organizowanie różnych spotkań, dyskusji. Zajmuje się tym głównie UNCTAD -(Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju) oraz GATT(Układ Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu)

2)organizacje typu „usługowego”-

ok.90% wydatków w Światowej Organizacji Zdrowia przekazywane jest na funkcje usługowe.

Trzeci podział funkcji:

1)Funkcje w zakresie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

2)Funkcje w zakresie pokojowego załatwienia sporów

3)Funkcje w dziedzinie gospodarczej, komunikacyjnej, nauki i kultury.

3.Uchwały podejmowane przez organy międzynarodowych organizacji międzynarodowych.

1.Charakter prawny uchwał

W związku z podejmowaniem przez organy org mn uchwał powstało kilka problematycznych zagadnień:

1)jaki jest charakter prawny tego typu rodzaju uchwał?

2)w jakim zakresie są one obowiązujące dla państw członkowskich?

3)czy można te uchwały uznać za prawo międzynarodowe?

Ad1)-część autorów przyjmuje prawotwórczy charakter uchwał- Organy uchwalające na mocy kompetencji przyznanym im w umowach międzynarodowych tworzą na podstawie porozumienia państw nowe normy prawne. Stanowią one specjalny rodzaj umów międzynarodowych zawieranych przez państwo w drodze pośredniej poprzez organy organizacji mn

-inna określa działalność organizacji mn jako prawotwórcza o charakterze szczególnym

-inna redukuje znaczenie uchwał do roli niewiążących zaleceń

Ad2)Np. odnośnie do uchwał Rady Bezpieczeństwa ONZ są wiążące dla państw członkowskich ale nie oznacza to , by decyzje wszystkich organów organizacji mn były obowiązujące dla rządów , które nie przyjęły tych decyzji

Uchwały Zgromadzenia Ogólnego ONZ mają charakter zaleceń, które rodzą dla państw obowiązki prawne.

Ad3)Uchwały organizacji mn nie mogą pretendować na równi z umową i zwyczajem do rangi źródła prawa międzynarodowego.

Rodzaje uchwał:

1)Wiele uchwał , w szczególności Zgromadzenia Ogólnego ONZ zawiera powtórzenie dosłowne czy tez odmiennymi słowami norm prawa międzynarodowego obowiązującego jako prawo umowne lub zwyczajowe.

To samo odnosi się do uchwał Zgromadzenia Ogólnego zawierających interpretację Karty ONZ. Czerpie ona moc obowiązującą z Karty i dlatego tego rodzaju uchwała przyjęte jednomyślnie jest wiążąca dla członków ONZ

2)uchwały organizacji mn zwane „prawem wewnętrznym” organizacji mn czyli przyjęcie uchwał dotyczących ściśle wewnętrznych spraw organizacji. Uchwały te są wiążące dla członków danej organizacji

3)-uchwały mogące wyjaśniać i konkretyzować obowiązujące normy prawne [secundum legem]

-uchwały mogą obejmować dziedziny nie objęte dotychczas normami prawa międzynarodowego [praeter legem] Uchwały tego rodzaju nie mają mocy obowiązującej.

•Uchwały Zgromadzenia Ogólnego oddziałowują silnie na proces tworzenia prawa międzynarodowego i jego kodyfikację

4.Miedzynarodowe Organizacje Pozarządowe

1.Rozwój Historyczny

2.Funkcje organizacji pozarządowych

a)Funkcja pacyfistyczna i humanitarna np.

-Światowa Federacja Przyjaciół ONZ(WFUNA)

-Unia Międzyparlamentarna

b)funkcje społeczno-kulturalne i społeczno-gospodarcze np.

-Międzynarodowy Związek Kobiet

-Międzynarodowy Związek Studentów

c)funkcje gospodarcze

Cztery główne kierunki oddziaływania tych organizacji na stosunki międzynarodowe i politykę poszczególnych panstw:

1)działanie na rzecz promocji i ochrony praw człowieka

2)wpływ na rozwój prawa międzynarodowego

3)wpływ na rozwój współpracy naukowej

4)działalność na rzecz pokoju

5.Organizacja Narodów Zjednoczonych

1.Karta Narodów Zjednoczonych

Podstawą istnienia i działania ONZ jest jej Karta Podpisana w San Francisco 26 czerwca 1945r. Karta jest umową obejmującą 111 art. ,załącznikiem do Karty jest Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

„Karta”- w języku angielskim oznacza dokument szczególnej wagi , konstytucję lub deklarację o podstawowym znaczeniu.

Poprawki do Karty Narodów Zjednoczonych-uchwała Zgromadzenia Ogólnego przyjęta większością 2/3 głosów oraz ratyfikacja tych poprawek przez 2/3 członków w tym wszystkich stałych członków Rady Bezpieczeństwa.

Do tej pory były 3 poprawki do tekstu Karty”

-1963-poprawka do art.23,27,61

-1965-poprawki do art. 109

-1973-zwiększono liczbę Rady Gospodarczo-Społecznej do 54 członków

Przepisy Karty dotyczącej mocy obowiązującej mają pierwszeństwo przed postanowieniami innych umów międzynarodowych , zajmuje ono wyższe miejsce w hierarchii przepisów prawnych.

2.Cele i zasady Narodów Zjednoczonych

Art..1 Kart NZ wymienia cztery cele jakim ma służyć ONZ

-1-utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

-2-rozwijanie przyjaznych stosunków miedzy narodami, opartych na poszanowaniu zasady równości praw i samostanowienia narodów

-3-rozwiązywanie w drodze współpracy zagadnień międzynarodowych o charakterze społecznym, gospodarczym, kulturalnym i humanitarnym oraz w zakresie ochrony praw człowieka

-4-stanowienie ośrodka uzgodnienia działalności międzynarodowej , zmierzającej do osiągnięcia wymienionych wyżej wspólnych celów

W art.2 Karty NZ podano zasady , według których postępować powinna organizacja i jej członkowie:

Zasada nr 1-zasada suwerennej równości wszystkich jej członków

Zasada nr 2-członkowie organizacji powinni wykonywać w dobrej wierze zobowiązania przyjęte zgodnie z niniejszą Kartą

Zasada nr 3-zasada załatwienia sporów międzynarodowych środkami pokojowymi

Zasada nr 4- wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosunkach międzynarodowych od grożby użycia siły lub użycia jej przeciwko całości terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek z państw .

Zasada nr 5-zasada zobowiązująca państwo członkowskie do udzielania pomocy organizacji w akcji podjętej zgodnie z Kartą i powstrzymania się od udzielania pomocy państwu wobec któremu ONZ zastosowało środki zapobiegające

Zasada nr 6-organizacja zapewni by państwo , które nie są jej członkami , postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

Zasada nr 7- żadne postanowienia niniejszej Karty nie upoważnia Narodów Zjednoczonych do ingerencji w sprawy , które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa

3. Członkowstwo ONZ

Karta rozróżnia 2 kategorie członków:

1)pierwotnych: dzielimy jeszcze na 2 kategorie:

•Państwa , które uczestniczyły w konferencji w San Francisco i podpisały i ratyfikowały Kartę NZ

•państwa , które podpisały Deklarację Narodów Zjednoczonych z 1 stycznia 1942r. oraz podpisały i ratyfikowały Kartę NZ

Warunek ten został stworzony dla Polski, gdyż Polska nie uczestniczyła w konferencji w San Francisco ale podpisała deklarację Narodów Zjednoczonych

2)do ONZ można być przyjęte każdy państwo miłujące pokój , które przyjmie zobowiązania zawarte w Karcie i zdaniem organizacji zdolne jest i pragnie zobowiązania te wykonywać.

Przyjęcie następuje w drodze uchwały Zgromadzenia Ogólnego powziętej na zlecenie Rady Bezpieczeństwa.

W 2001r. liczba członków ONZ wynosi 189 państw. Nie należą do niej Szwajcaria i Stolica Apostolska.

Karta przewiduje:

-zawieszenie członka (art.5) może mieć miejsce w stosunku do członka przeciwko , któremu Rada Bezpieczeństwa zastosowała środki zapobiegawcze lub przymusu.

-wykluczenie z ONZ -może być członek , który uporczywie łamie zasady Karty

Wykluczenie lub zawieszenie dokonuje Zgromadzenie ONZ na wniosek Rady Bezpieczeństwa ale do tej pory nie było takiej sytuacji.

4.Organy ONZ

Występuje 6 organów ONZ:

1)Zgromadzenie Ogólne

2)Rada Bezpieczeństwa

3)Rada Gospodarczo-Społeczna

4)Rada Powiernicza

5)Międzynarodowy Trybunał sprawiedliwości

6)Sekretariat

Ad.1) Uczestniczą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich> Każde państwo może posiadać nie więcej niż 5 przedstawicieli.

Uchwały Zgromadzenia ogólnego w ważnych sprawach:

-utrzymania pokoju

-wybór członków Rady

-spraw członkowskich

-spraw budżetowych

Uchwały te zapadają większością 2/3 głosów.

Ad.2) Składa się z 15 członków. Stali członkowie- Rosja, USA, Chiny, Wielka Brytania, Francja. Pozostałe 10 państw Zgromadzenie Ogólne wybiera na okres 2 lat (przy czym co rok ustępuje połowa). Wybierane są państwa , które mają największy wkład w utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa , duże znaczenie ma podział geograficzny i sytuacja międzynarodowa.

Ad.3)Składa się z 54 członków wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne na 3 lata ale co rok ustępuje 1/3 składu.

Podział miejsc między grupami regionalnymi:

-14 miejsc dla Afryki

-11 miejsc dla Azji

-6 miejsc dla Europy Zachodniej

-10 miejsc dla Ameryki Łacińskiej

-13 miejsc dla Europy Zachodniej i innych

Ad4)składa się z 5 stałych członków rady Bezpieczeństwa państw zarządzających terytoriami powierzonymi , wybranych przez Zgromadzenie Ogólne na 3 lata. W związku z uzyskaniem niepodległości przez wszystkie terytoria powiernicze dyskutowany jest projekt likwidacji Rady lub zmiany jej na forum na którym państwa członkowskie wykonywałyby zbiorowe powiernictwo nad globalnym środowiskiem , oceanami, przestrzenią kosmiczną.

• ZASADY GŁOSOWANIA W RADZIE BEZPICZEŃSTWA

1. w sprawach proceduralnych - większością głosów dziewięciu członków

2. we wszystkich innych sprawach - większością głosów dziewięciu członków, włączając w to głosy wszystkich stałych członków z tym jednak zastrzeżeniem, że w sprawach dotyczących pokojowego załatwienia sporów strona w sporze wstrzymuje się od głosowania.

Stałym członkom przysługuje prawo VETO.

5. Podział kompetencji między Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa.

Kompetencje Zgromadzenia Ogólnego.

1. omawianie wszelkich zagadnień i spraw wchodzących w zakres działalności Organizacji ONZ lub dotyczących funkcji lub kompetencji któregokolwiek organu ONZ.

2. wydawanie zaleceń we wszystkich tych sprawach pod adresem państw członkowskich organów ONZ.

W sprawach międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju zasada priorytetu kompetencji należy do Rady Bezpieczeństwa.

Kompetencje Rady Bezpieczeństwa.

1. szerokie kompetencje w sprawach dotyczących pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

1. opracowanie przy pomocy Wojskowego Komitetu Sztabowego planów ustanowienia systemu regulowania zbrojeń w celu przedstawienia ich państwom członkowskim,

2. rozpatrywanie sporów i sytuacji zagrażającym pokojowi,

3. podejmowanie decyzji w sprawie zastosowania sankcji

6.SANKCJE

Rodzaje sankcji przewidziane w Karcie Narodów Zjednoczonych

1. bez użycia sił zbrojnych (np. izolowanie państwa w dziedzinie gospodarczej itd.)

2. sankcje zbrojne - które mogą obejmować „ demonstracje, blokadę i inne operacje sił zbrojnych powietrznych, morskich lub lądowych członków ONZ „

ad 2) sankcje gospodarcze, a także embargo na dostawy broni i uzbrojenia były wymierzone w stosunku do Rodezji, Iraku, Jugosławii, Afganistanu Somalii)

ad b) Wobec Korei Północnej w 1950 r.

wobec Iraku w 1991 r

7. POKOJOWE ORGANIZACJE ONZ

Są to operacje zmierzające do utrzymania pokoju lub przeciwdziałania rozszerzeniu się konfliktu zbrojnego , często przy udziale oddziałów wojskowych. Operacje pokojowe są podejmowane na podstawie

- uchwały Zgr. Ogól.

- uchwały Rady Bezpieczeństwa

- decyzja Sekretarza Generalnego

Cele pokojowych operacji ONZ,

a ) militarne - rozdzielenie stron konfliktu, rozminowanie obszaru objętego konfliktu, nadzór nad przestrzeganiem sankcji i procesu rozbrojeniowego.

b ) cywilne - ochrona ofiar i uchodźców , nadzór nad realizacją porozumień pokojowych

8. UKŁADY I ORAGANIZACJE REGIONALNE

9. FUKCJE RADY GOSPODARCZO - SPOŁECZNEJ

a ) realizacja działań w dziedzinie gospodarczej i społecznej.

W ramach tej funkcji w Radzie występują komisje:

- funkcjonalne do spraw transportu i komunikacji , narkotyków, praw człowieka, spraw społecznych, zagadnień ludnościowych.

- ekonomiczne dla Europy ( w Genewie ), dla Azji i Pacyfiku, dla Afryki, dla Ameryki Łacińskiej i Karaibów, dla Zachodniej Azji

W dziedzinie społecznej doszło dzięki pracom Rady Gospodarczo - Społecznej do opracowania i uchwalenia aktów normatywnych.

- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ( 1948 )

- Deklaracja Praw Dziecka ( 1959 )

Działalność Rady Gospodarczo - Społecznej polega na współdziałaniu w rozwiązywaniu problemów ekonomicznych i społecznych z innymi organizacjami międzynarodowymi.

10. STATUS KONSULTACYJNY ORGANIZCJI POZARZĄDOWYCH

11.TERYTORIA POWIERNICZE I OBSZARY NIESAMODZIELNE

Po I woj. Św. Powołano instytucję mandatu międzynarodowego, które objęto

kolonie i terytoria odebrane państwom zwyciężonym. Terytoria te oddano w zarząd niektóry państwom ( najwięcej Anglii, Francji ) System ten wyróżniał trzy kategorie mandatów ( A, B, C ) w zależności od stopnia rozwoju danego terytorium i jego znaczenia dla innych krajów

Karta Narodów Zjednoczonych zastąpiła mandaty międzynarodowe instytucją powiernictwa i powołała do życia Radę Powierniczą. W związku z procesem dekolonizacji wszystkie terytoria powiernicze uzyskały niepodległość.

Rada Powiernicza z uwagi na zakończenie powiernictwa (nad wyspami OC. Spokojnego w 1994 r.) i przyjęcie ich jako 185 członka ONZ w 1995 r. wypełniła misję powierzoną jej przez Kartę Narodów Zjednoczonych.

„ obszary niesamodzielne” są to obszary nad którymi państwa kolonialne mają sprawować „ święte posłannictwo „ czyli do szanowania interesów tej ludności, popieranie postępu w dziedzinie gospodarczej, społecznej . Państwa kolonialne mają obowiązek przesyłania Sekretarzowi Generalnemu informacji dotyczących gospodarczych, społecznych i oświatowych warunków na tych obszarach.

W późniejszym czasie Zgromadzenie Ogólne ONZ wypowiedziało się zdecydowanie za całkowitą likwidacją systemu kolonialnego. Wyrazem tego była Deklaracja 1960 roku „ w sprawie przyznania niepodległości krajom i ludom kolonialnym”

12. FUNKCJE SEKRETARZA GENERALNEGO ONZ

Sekretarza Generalnego wybiera na 5 lat Zgromadzenie Ogólne na zlecenie Rady Bezpieczeństwa.

Dotychczasowi Sekretarze

1. Trygve Lie

2. Dag Hammarskjold

3. U Thant

4. Kurt Waldheim

5. Javie Perez de Cuellar

6. B. Boutros Ghali

7. Kofi Annan

Funkcje Sekretarza Generalnego

1. prawo uczestniczenia w posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego i wszystkich trzech rad

2. przygotowanie projektu budżetu

3. zarządzanie majątkiem

4. troska o zbieranie składek członkowskich

13.FUNKCJONARIUSZE ONZ

Sekretarz Generalny na podstawie zasad uchwalonych przez Zgromadzenie Ogólne mianuje personel ONZ

14.SIEDZIBA I FINASE ONZ

W 1907 roku podpisana została prze ONZ a USA konwencja w sprawie siedziby ONZ ( Nowy Jork )

Budżet ONZ na rok 2000-2001 wynosił 2 mld 535mln dolarów

6. Międzynarodowe Organizacje Rządowe poza systemem ONZ

1.Organizacje współpracy politycznej i wojskowej

• NATO organizacja Paktu Północnoatlantyckiego utworzona 1949

Zadania:

1. ochrona wolności, wspólnego dziedzictwa i cywilizacji swych ludów opartego na zasadzie demokracji, wolności

2. połączenie wysiłków zbrojnej obrony oraz zachowania pokoju i bezpieczeństwa

3. udzielanie pomocy stronie lub stronom będącym przedmiotem napaści

Założycielami NATO były USA, Wilka Brytania, Francja, Włochy, Belgia, Dania, Holandia, Islandia, Kanad, Luksemburg, Norwegia i Portugalia.

Organy NATO

1) Rada Atlantycka podejmuje zasadnicze decyzje zarówno wojskowe jak również polityczne i organizacyjne.

Państwa członkowskie reprezentowane są w Radzie przez Ministrów ( ( ( (Obrony, spraw zagranicznych, finansów) w zależności od treści obrad.

Obradom przewodniczy Sekretarz Generalny

2)organ wojskowy - Komitet Wojskowy- złożony z szefów państw członkowskich. Obszar strategiczny NATO podzielony jest na trzy dowództwa

a) Dowództwo Europy - Bruksela

b) Dowództwo strefy Atlantyku -Norfolk (USA)

c) Dowództwo strefy Kanału La Manche

oraz na jedną grupę regionalną Ameryka Północna. W roku 1966 z NATO wycofała się Francja a 1974 Grecja .

• marca 1999 roku do NATO przystąpiły Polska, Czechy i Węgry

•ANZUS - powstał 1951 roku i miał na celu wspólną obronę i prowadzenie konsultacji w razie zagrożenia w basenie Południowego Pacyfiku

Założycielami byli:

Australia, Nowa Zelandia, USA

Organami ANZUS są:

-Rada Ministrów Spraw Zagranicznych

-Stała Rada

-Wojskowa Grupa Łącznikowa

•SEATO-Organizacja Paktu Azji Południowo Wschodniej

Powstała w 1954r., a utworzyły go Australia, Filipiny, Nowa Zelandia, Pakistan, Tajlandia, USA, Wielka Brytania

Miały one przyhamować rozprzestrzenianie się komunizmu w tym regionie oraz zmiejszyć aktywność ZSRR i Chin również w tym rejonie.

W 1997 rozwiązano tą instytucję.

•CENTO -Pakt Bagdadzki-

Utworzyły go w 1955r. Irak, Iran, Pakistan, Turcja, Wielka Brytania

Końcem działania tej organizacji buł wybuch rewolucji islamskiej w Iranie w 1979r.oraz wieloletnia wojna miedzy Irakiem a Iranem.

•Układ Warszawski-powstał w 1955r. Była to organizacja współpracy politycznej i wojskowej państw socjalistycznych. Członkami były ZSRR, Polska, Czechosłowacja, NRD, Węgry, Rumunia, Bułgaria i Albania, Układ początkowo zawarty na 20 lat następnie ponownie przedłużony , przewidywał , że w razie napaści na jedna ze stron inne przyjdą jej z pomocy.

Naczelne dowództwo znajdowało się w Moskwie.

W marcu 1991r. organizacja ta przerwała działalność wojskową , a w czerwcu 1991 przywódcy państw członkowskich podjęli decyzję o rozwiązaniu.

2.Europejskie Organizacje Regionalne

A. Unia Europejska

Początek tej organizacji sięgają czasów 1951r. gdy na postawie traktatu paryskiego powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) , którą założyły Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Włochy, RFN.

Był to początek działań integracyjnych w sferze gospodarczej Europy Zachodniej.

W 1957 r. sześć tych państw na podstawie traktatów rzymskich utworzyły dwie nowe wspólnoty:

-Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM)

-Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)

Powołanie do życia EWG było wyrazem dążenia do stworzenia jednego zintegrowanego organizmu gospodarczego poprzez obniżanie i znoszenie ceł oraz likwidację ograniczeń w przepływie kapitału i sily roboczej a, stopniowo także tworzenie jednego organizmu politycznego.

W 1967r. doszło do połączenia EWWiS , EURATOMU i EWG i utworzenie WE-Wspólnoty Europejskiej

W 1992r. podpisano w Maastricht przez 12 państw Traktat o Unii Europejskiej. Następnie traktat ten został zmodyfikowany Traktatem amsterdamskim z 1 pażdziernika 1997r. , który wszedł w życie 1 maja 1999r.

Ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich UE podpisali 26 lutego 2001r. w Nicei traktat. Jego przyjęcie umożliwiło dalszy proces integracji i rozszerzenia Unii.

Daty przystąpienia do Unii Europejskiej:-

-1973-Wielka Brytania

-1981-Grecja

-1986-Hiszpania i Portugalia

-1995-Austria, Finlandia, Szwecja

-2004-Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Węgry, Czechy, Słowacja, Słowenia, Cypr, Malta

Organu Unii Europejskiej:

1)Parlament Europejski-złożony z wybranych na 5 lat przedstawicieli społeczeństw państw członkowskich. Deputowani w Parlamencie Europejskim zasiadają nie w blokach narodowych, ale według ogólnoeuropejskich frakcji politycznych, które skupiają wszystkie główne partie polityczne działające w państwach członkowskich UE.

2004 roku na Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego został wybrany Josep Borrel

Miesięczne sesje plenarne, w których uczestniczą wszyscy eurodeputowani, odbywają się w Strasburgu (Francja) - "siedzibie" Parlamentu. Posiedzenia komisji parlamentarnych oraz wszelkie dodatkowe sesje plenarne odbywają się w Brukseli (Belgia), natomiast w Luksemburgu znajdują się biura administracyjne Parlamentu ("Sekretariat Generalny").

Parlament pełni trzy ważne funkcje:

1. Dzieli z Radą władzę legislacyjną. Sam fakt, że jest on organem wybieranym w wyborach bezpośrednich pomaga zagwarantować legitymację demokratyczną prawa europejskiego.

2. Sprawuje demokratyczny nadzór nad wszystkimi instytucjami UE, a zwłaszcza nad Komisją. Jest uprawniony do zatwierdzania lub odrzucania kandydatur Komisarzy, a także ma prawo zgłaszania wotum nieufności wobec całej Komisji.

3. Dzieli z Radą kompetencje w zakresie uchwalania budżetu UE i może w związku tym wpływać na wydatki dokonywane przez UE. Na końcu procedury przyjmuje lub odrzuca cały projekt budżetu.

W latach 2004-2007 liczebność parlamentu wynosi 732 deputowanych. Polska posiada 54 eurodeputowanych.

2)Rada Unii Europejskiej-Rada jest głównym organem decyzyjnym UE. Podobnie jak Parlament Europejski, Rada została powołana w latach 50. na mocy traktatów założycielskich. Reprezentuje ona państwa członkowskie, a w jej obradach uczestniczy jeden minister z każdego rządu krajowego UE.

Różni ministrowie uczestniczą w różnych posiedzeniach w zależności od rodzaju zagadnień ujętych w porządku obrad. Jeśli, na przykład, Rada ma obradować nad problemami z zakresu ochrony środowiska, w obradach weźmie udział Minister Ochrony Środowiska z każdego państwa UE; w tym przypadku będzie ona zwana "Radą Ochrony Środowiska".

Rada spełnia sześć głównych funkcji:

1. Uchwala europejskie akty prawne. W wielu dziedzinach dzieli władzę ustawodawczą z Parlamentem Europejskim.

2. Koordynuje ogólną politykę gospodarczą państw członkowskich. 

3. Zawiera umowy międzynarodowe między UE a jednym lub większą liczbą państw, lub organizacji międzynarodowych.

4. Wraz z Parlamentem Europejskim zatwierdza budżet UE.

5. Określa kierunki Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, opierając się na wytycznych ustalonych przez Radę Europejską. 

6. Koordynuje współpracę miedzy krajowymi organami sądowymi i służbami policyjnymi w sprawach kryminalnych

Przewodnictwo Rady zmienia się co 6 m-ce i sprawowane jest kolejno przez wszystkie państwa w systemie rotacyjnym.

3)Rada Europejska- (nie należy ją mylić z rada europy lub Radą Unii Europejskiej) Wytycza strategiczne cele rozwoju Unii. Powołana w 1974r.,stanowi formę systematycznych spotkań szefów państw członkowskich Wspólnot Europejskich. Rada zbiera się co najmniej dwa razy do roku pod przewodnictwem głowy państwa lub szefa rządu państwa członkowskiego , któremu przypada przewodnictwo w Unii Europejskiej. Przewodnictwo trwa pół roku i zmienia się rotacyjnie.

4)Trybunał sprawiedliwości- organ Unii Europejskiej pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego, administracyjnego. Jako sąd międzynarodowy rozstrzyga wszelkie spory pojawiające się przy realizacji traktatów i dotyczą naruszenia prawa europejskiego. Jako sąd konstytucyjny kontroluje legalność aktów prawnych przyjmowanych przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej oraz dokonuje m.in. interpretacji traktatów, wykładni prawa europejskiego. Spory między Wspólnotami a funkcjonariuszami Unii Europejskiej rozstrzyga w ramach funkcji sądu administracyjnego. Trybunał Sprawiedliwości jest także instancją odwoławczą od decyzji Komisji.
Składa się z 15 sędziów, którymi są obywatele państw członkowskich Unii. Ich kadencja trwa 6 lat i może być odnawiana. Przewodniczącego wybierają sędziowie spośród siebie. Trybunał Sprawiedliwości obraduje na sesjach plenarnych i w sprawach szczególnych może tworzyć 3-5-osobowe izby.

5)Komisja Europejska- Organ wykonawczy Wspólnot Europejskich. W skład Komisji wchodzi 20 członków-komisarzy (po dwóch z większych i po jednym z mniejszych krajów członkowskich Unii) na czele z Przewodniczącym. Kadencja obecnej Komisji, której Przewodniczącym jest José Manuel Barroso zaczęła się 22 listopada 2004 roku.

Komisja Europejska spełnia cztery główne funkcje: 

1. przedstawia Parlamentowi i Radzie projekty aktów prawnych;

2. zarządza i realizuje politykę i budżet UE;

3. egzekwuje prawo wspólnotowe (razem z Trybunałem Sprawiedliwości);

4. reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej, na przykład podczas negocjowania umów między UE a innymi krajami.

Choć "siedziba" Komisji mieści się w Brukseli (Belgia), jej biura znajdują się również w Luksemburgu, przedstawicielstwa - we wszystkich państwach UE, a delegatury - w wielu stolicach różnych krajów świata.

B. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu-EFTA- powstało w 1959 na podstawie umowy sztokholmskiej przez Austrię, Wielką Brytanię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję, a później dołączyły Islandia i Finlandia. Było to porozumienie o wolnym handlu między państwami członkowskimi. Od drugiej połowy lat 70 zaobserwowano proces zbliżania się EFTY do EWG. Jako pierwsze opuściły te organizację Dania i Wielka Brytania, które w 1973 weszły do EWG, a w 1995 do Unii Europejskiej przystąpiły Austria, Finlandia, Szwecja.

Członkami EFTA są obecnie: Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria.

C. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju- OECD -Powstała na podstawie umowy z roku 1960.Załozycielami były państwa najbardziej uprzemysłowione. W 1996 została do nie przyjęta Polska. W roku 2001 do OECD należało 30 państw. Celem jej jest osiąganie maksymalnego wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i stopy życiowej w krajach członkowskich przy utrzymaniu stabilności finansowej państw członkowskich. Siedzibą OECD jest Paryż.

D. Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej- RWPG-została utworzona w 1949 przez Bułgarię, Czechosłowację, Polskę, Rumunię, Węgry, ZSRR. Była to swego rodzaju opowiedz na Plan Marshalla, do którego państwa socjalistyczne nie przystąpiły na skutek decyzji Stalina. Jednym z celów Rady było podnoszenie stopy życiowej ludzi oraz rozwój gospodarczy według gospodarki planowanej, a także integracja gospodarcza państw członkowskich.

W latach późniejszych do RWPG przystąpiły Albania, Kuba ,Mongolia, NRD , Wietnam. W raku 1991 rozwiązano RWPG.

E.RADA EUROPY-Zostało powołana do życia na podstawie umowy londyńskiej z roku 1949r. Zadaniem Rady jest osiągniecie większej jedności miedzy członkami w celu zabezpieczenia i urzeczywistnienia ideałów i zasad ,które są wspólnym dziedzictwem oraz ułatwienie postępu gospodarczego i społecznego”

Działalność Rady to głównie przygotowanie projektów umów międzynarodowych i innych aktów normatywnych zmierzających do unifikacji praw i standardów oraz ochrony praw człowieka na obszarze państw członkowskich. Rada przygotowała m.in. projekty:

-Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (1950)

-Europejskiej Konwencji Kulturalnej (1954)

Członkami Rady są 43 państwa europejskie. Polska została członkiem 26 listopada 1991.Siedziba organizacji jest Strasburg.

F. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie-

jest ogólnoeuropejską organizacją zrzeszającą 55 państw, głównie europejskich ale wśród członków organizacji znajdują się również USA, Kanada, byłe republiki radzieckie. Status współpracujących partnerów posiadają Japonia, Korea Południowa, Algieria, Egipt, Izrael, Jordania, Maroko i Tunezja. OBWE zostało założone jako pierwszy regionalny instrument wczesnego ostrzegania, zapobiegania konfliktom i przywracania pokoju w rejonach wygasłych konfliktów. Działalność organizacji poświęcona jest wielu problemom związanym z szeroko pojętym bezpieczeństwem, takimi jak: kontrola zbrojeń, prawa człowieka, monitorowanie wyborów, ekonomiczne i ekologiczne bezpieczeństwo. Wszystkie państwa członkowskie mają równy status w ramach organizacji a decyzje zapadają w oparciu o zasadę konsensusu. W przeciwieństwie do takich organizacji jak na przykład Unia Europejska - organy OBWE nie mają kompetencji do stanowienia prawa lub działania bez uprzedniej zgody państw członkowskich. Głównym efektem prac OBWE są konwencje zawarte w jej ramach, które jednakże, dla swej skuteczności wymagają ratyfikacji przez zainteresowane państwa.

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie wywodzi się z Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie założonej na początku lat 70-ych. KBWE była forum dialogu i negocjacji między Wschodem a Zachodem. Dzięki spotkaniom w Helsinkach i Genewie doprowadzono do podpisania Aktu Końcowego z Helsinek w 1975. Akt Końcowy z Helsinek odegrał dużą rolę w procesie demokratyzacji kontynentu, przede wszystkim w krajach ówczesnego bloku wschodniego. Ten dokument ustanowił podstawowe zasady rządzące stosunkami państw-sygnatariuszy między sobą a także w relacjach z ich obywatelami. Na tą umowę powoływali się między innymi polscy i rosyjscy opozycjoniści w latach 70-ych i 80-ych.

Do 1990 roku KBWE funkcjonowało w formie nieregularnych spotkań i konferencji, w których uczestniczyli przywódcy lub przedstawiciele państw członkowskich. Na spotkaniu paryskim w 1990 roku zmieniono radykalnie kształt organizacji, w podpisanej wówczas Karcie Paryskiej KBWE nadano bardziej zinstycjonalizowany kształt, utworzono biura i struktury oragnizacyjne. W związku z gwałtownymi zmianami politycznymi w Europie organizacja stało się odpowiedzialna za powstrzymywanie konfliktów głównie na terenach byłego Związku Radzieckiego.

Istotnym osiągnięciem KBWE jest, negocjowany w ramach tej organizacji Traktat o Siłach Konwencjonalnych w Europie (Treaty on Conventional Armed Forces in Europe - CFE). W powyższej umowie ustanowiono limity uzbrojenia, które zobowiązały się przestrzegać państwa członkowskie. Aby te deklaracje nie pozostały jedynie na papierze powołano Wspólną Grupę Konsultacyjną uprawnioną do kontroli wykonania Traktatu. Konsekwencją traktatu CFE był Traktat o Otwartym Niebie podpisany w 1992 r. (Treaty on Open Skies). Na mocy tego traktatu samoloty wojskowe państw-sygnatariuszy mogą, po spełnieniu dodatkowych przesłanek, przelatywać nad terytorium innego państwa w celu obserwacji jego urządzeń o przeznaczeniu wojskowym.

Kolejnym ważnym wydarzeń było spotkanie w Budapeszcie w 1994 r. Przywódcy państw członkowkich uznali, że KBWE nie jest już tylko "konferencją". Nazwę zmieniono na Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Ostatnie spotkanie przywódców państw członkowskich miało miejsce w 1999 roku w Instambule. Na tym spotkaniu przyjęto Kartę dla Europejskiego Bezpieczeństwa, ponadto 30 państw podpisało zrewidowany traktat CFE, zmiany dotyczyły przede wszystkim rozmieszczenia wojsk rosyjskich na Kaukazie.

Dziś OBWE zajmuje szczególne miejsce w systemie europejskich instytucji. Jest organizacją o najszerszym zasięgu terytorialnym i jedyną skupiającą swą uwagę na sprawach bezpieczeństwa. Choć z polskiej perspektywy jej rola może wydawać się marginalna to należy pamiętać o dużej aktywności OBWE na terenie byłych republik radzieckich, gdzie często jest jedyną akceptowaną przez strony konfliktu organizacją międzynarodową.

O ważnej pozycji OBWE świadczy ilość misji prowadzonych przez tą organizację w rejonach konfliktów. Misje OBWE znajdują się w Bośni i Hercegowinie, Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonia, Kosowie. Przedstawiciele OBWE znajdują się również w Czeczenii, Albanii, Białorusi. Biura organizacji otwarto w większości krajów byłego Związku Radzieckiego, między innymi w Uzbekistanie, Kazachstanie, Turkmenistanie i Kirgizji. W 2000 roku planuje się otwarcie biur w Armenii i Azerbejdżanie

G. Unia Zachodnioeuropejska-Została utworzona na podstawie układów paryskich z roku 1954,Członkami Unii zostali Francja, Wlk.Brytania, Belgia ,Holandia ,Luksemburg, RFN i Włochy. Celem Unii jest utrwalanie pokoju i bezpieczeństwa miedzy państwami członkowskimi , popieranie jedności europejskiej i zachęcanie do stopniowej integracji Europy oraz udzielanie sobie wzajemnej pomocy w razie napaści zbrojnej na którekolwiek z państw członkowskich. W ramach Unii ustanowiono system ograniczeń i kontroli zbrojeń.

H. Rada Nordycka—Jest organizacją współpracy państw skandynawskich. Podstawę prawną działalności Rady stanowi uchwała parlamentów Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Islandii w roku 1952.

Rada nie ma prawa podejmowania wiążących uchwał, tylko formułuje zalecenia pod adresem rządów. W swej dotychczasowej działalności Rada Nordycka przyczyniła się w dużym stopniu do unifikacji prawa w państwach skandynawskich, a w pewnej mierze także do rozwoju współpracy kulturalnej i gospodarczej.

3.Pozaeuropejskie organizacje regionalne

A. Liga Państw Arabskich-to organizacja powstała w 1945r.Spoiwem dla istnienia i działania tej organizacji była antyizraelskość. Do niej należały kraje przodujące w wydobyciu ropy naftowej co było jej atutem.

W raku 1979r.po podpisaniu przez Egipt układu pokojowego z Izraelem zawieszono jego członkostwo w Lidze. W roku 1989r. Egipt na nowo został przyjęty do Ligi ale już podczas wojny w Zatoce Perskiej 1990/91 ujawniły ponownie rozbieżności w łonie Ligi , kiedy to Jordania poparła Irak

B. Organizacja Jedności Afrykańskiej- OJA- powstała w wyniku uchwal konferencji w Addis Abebie w roku 1963 , w której wzięły udział 32 państwa afrykańskie.

Celem organizacji jest umacnianie jedności i solidarności państw afrykańskich , obrona ich suwerenności, niezawisłości i integralności terytorialnej, kordynowanie współpracy w stwarzaniu narodom Afryki lepszych warunków bytu i likwidacji kolonizmu .Organizacja ta dąży także do integracji gospodarczej i współpracy miedzy państwami afrykańskimi. W roku podpisała układ powołujący do życia Afrykańską Rade Ekonomiczną.

C. Organizacja Państw Amerykańskich -OPA- powstała na podstawie traktatu bogotańskiego z roku 1948.Członkami są nie tylko kraje rozwijające się Ameryki Łacińskiej ale także Stany Zjednoczone. Do OPA nie należy Kanada. W OPA dominują wpływy Stanów Zjednoczonych , jakkolwiek w ostatnich latach wpływy te napotykają coraz silniejsze opozycje ze strony postępowych rządów Ameryki Łacińskiej.

D. Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej-ASEAN- Utworzone zostało na podstawie umowy zawartej w Bangkoku w roku 1967.Założycielami były: Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia. W roku 1984 przystąpiło Brunei. Celem Stowarzyszenia jest rozwijanie współpracy w dziedzinie gospodarczej, socjalnej, nauki, techniki, i administracji. Siedzibą Sekretariatu ASEAN jest Dżakarta..

12

---