Protezy szkieletowe

- ruchome uzupełnienie protetyczne o konstrukcji metalowo-akrylowej

- przenoszenie sił żucia na kość przez: - okostną

- ozębną zębów filarowych

• Wskazania:

1. Braki zębów skrzydłowe, rozległe, międzyzębowe i mieszane.

2. W periodontopatiach w postaci szyn i szynoprotez.

3. Jako protezy nakładkowe w protetycznym leczeniu zaburzeń zwarcia, zwłaszcza w przypadkach zgryzu głębokiego, urazowego i rozszczepów podnie­bienia.

4. Jako utrwalenie wyników leczenia ortodontycznego.

Planowanie leczenia

Wywiad ogólny i specjalistyczny

- u chorych na cukrzycę - maksymal­nie wykorzystać podparcie ozębnowej

- duży łącznik musi ograniczać do minimum obciążenie błony śluzowej

- u epilep­tyków - części składowe pogrubione

- parafunkcje - wyeliminowane przed wy­konaniem protezy

Badanie kliniczne

- stan bł. śluzowej i zębów

- właściwa ocena jakości zębów

wielkości powierzchni zębnej

jakości powierzch­ni klamrowych

miejsc dla cierni

po badaniach dodatkowych: - zdjęcia ra­diologiczne pantomograficzne i celowane

← ocenę stopnia osadzenia zę­ba

- modele diagnostyczne.

← określić i opra­cować miejsca podparcia dla cierni

← ocenić powierzchnie klamrowe

← tor wprowadzania protezy.

Leczenie chirurgiczne

- usunięciu zębów

- wyrównanie ostrych brzegów kostnych

- usunięciu przerośniętej błony śluzowej

Leczenie zachowawcze - kariologii lub endodoncji oraz leczenia schorzeń błony śluzowej.

Zabiegi periodontologiczne

Postępowanie ortodontyczne - celowe jest zamknięcie przestrzeni między sąsiednimi zębami

- zmiana poło­żenia zęba - aby uzyskać właściwy tor wprowadzania

Wstępne leczenie protetyczne:

- przygotowanie miejsca na ciernie

← kierowanie sił żucia wzdłuż długiej osi zębów oporowych

- brak po­wierzchni retencyjnej

met1)→ odbudowa pożądanego kształtu powierzch­ni klamrowych → war. tworzywa kompozyt.

met2)→ wykonanie korony protetycznej modelowanej pod kontrolą paralelometru

- zaburzenia zwarcia → eliminowanie przeszkód gryzowych

ustaleniu zwarcia w zgryzie kon­strukcyjnym

wykonaniu protez nakładkowych

a następnie koron protetycznych utrwalających

- uzupełnienia stałego (mostu) w odcin­ku przednim, a następnie protezy szkieletowej w od­c. bocznych

- zastosowanie zasuw, zamków lub zatrzasków

Części składowe protezy

1. Duże łączniki (trzon) - łączy w jedną całość wszystkie elementy konstrukcyjne protezy szkieletowej

2. Małe łączniki.- łączy klamry lub ciernie z dużym łącz­nikiem

3. Ciernie.

4. Utrzymywacze bezpośrednie (klamry, zamki, zasuwy, zatrzaski, korony te­leskopowe).

5. Utrzymywacze pośrednie (ramiona stabilizujące klamer lub element małego łącznika).

6. Siodło lub siodła.

Duże łączniki

- możliwości zredukowania są duże w szczęce i minimalne w żuchwie

1. Zęby i błona śluzowa pokryte - tylko w ob­szarze niezbędnego minimum.

2. Metalowa konstrukcja powinna być sztywna.

Różnice między łącznikami dolnej i górnej protezy

w żuchwie w szczęce

1. jako podparcie dalekie: + rzadko.

2. jako oparcie na podłożu tylko w pewnych przypadkach. +

Łączniki protezy dolnej

- nie pokrywać dziąsła brzeżnego i (w miarę możliwości) zębów (utrudnia to samooczyszczanie podłoża)

• Przy wyborze rodzaju łącznika:

— warunki anatomiczne — obecność guzów żuchwy

usy­tuowanie przyczepu wędzidełka języka

dna jamy ustnej;

— estetyczne — diastemy, ustawienie zębów;

— planowanie na przyszłość —które zęby mogą być usunięte

— życzenia pacjenta.

• Rodzaje łączników dolnej protezy

- Łuk podjęzykowy (→)

Gdy ściana językowa wyrostka - równoległa do łuku lub rozbieżny - może on przylegać do bł. śluzowej

- zbieżny - łuk od błony śluzowej odsunięty

Wysokość > 4 mm

szero­kość (grubość) - powinna zapewniać wystarczającą sztywność

Górny brzeg - odsunięty o > 3-4 mm od dziąsła brzeż­nego

> 7-8 mm od dna jamy ustnej

- Łuk podjęzykowo-zębowy (podwójny łuk językowy)

- w przypadkach niskich koron zębów i płytkiego dna jamy ustnej

- korzystne warunki dla gromadzenia się płytki

- prze­szkoda dla języka

- Łuk zębowy (klamra ciągła, łuk Kennedy'ego)

- łatwo prowa­dzić zabiegi higieniczne

- mniejsza sztywność

- Łącznik płytowy

- w trudnych war. anatomicznych (krótkie z., płytkie dno jamy ustnej, wysoki przyczep wędzidełka jęz.)

- kiedy przewiduje się nieodległe usuwanie zębów siecznych

- utrudnia samooczyszczanie

Łączniki protezy górnej

- Granice mogą być odsunięte na odległość 6 mm

- odsłaniać przednią część podniebienia twardego (jeśli można)

- wolna przestrzeń pomiędzy zębem własnym a zębem sztucznym

- odsłonięta okolica zmarszczek podniebiennych i strefy gruczołowej

- Przedni brzeg nie może być nigdy umieszczony ku przodowi od utrzymywaczy pośrednich - cierni.

• Rodzaje łączników górnej protezy

- Przerzut podniebienny

szerokość > 8-10 mm

Brzegi pogrubione o 0,5 mm i zaokrąglone

- Przednio-tylny przerzut podniebienny (→)

- z 2 cienkich (0,6-0,8 mm) przerzutów metalowych.

- w przypadkach wydatnego wału podniebiennego lub innych guzowatości

- Łącznik płytowy (→)

- gdy zanikłe wyrostki zębowe

- Zmodyfikowany łącznik podniebienny

• Kiedy w odcinku przednim planuje się wykonanie protez stałych (koron czy mostów) dobrą stabilizację protezy na specjal­nej półce na koronach od strony językowej

- techniki frezowania

- retencję poprzez klamry lub precyzyjne czy półprecyzyjne zamki, zasuwy czy zatrzaski

• odsuwanie brzegu dużego łącznika protezy od przyzębia jak to jest możliwe

Małe łączniki

- służą najczęściej do dołączenia cierni z dużym łącznikiem

- siat­ka retencyjna służącą do zakotwiczenia akrylowego siodła protezy

Ciernie (zaczepki okludalne)

- podparcie ozebnowe

- na powierzchniach żujących lub brzegach siecznych zębów filarowych

- samodzielne wypustki lub stanowić integralną cześć klamry

- jeżeli nie ma odpowiedniej przestrzeni dla ciernia to zeszlifować war. szkliwa i zabezpieczyć preparatem F

- Wielkość miejsca dla ciernia i usytuowanie po wstępnej: analizie paralelometrycznej modelu dia­gnostycznego i zdjęcia radiologicznego - tor wejścia protezy oraz powierzchnię ozębnej korzenia zęba filarowego

- powierzchnia zajmowana na zębie od 2 do 10 mm²

- grubość w miejscu łączenia się z protezą 15 mm

- połączenie z trzonem: sztywne (najmniej szkodliwa dla podłoża) elastyczne (łamacz sił)

McCracken dzieli ciernie na:

- bezpośrednie - ulokowane na powierzchni zęba zwróconej do luki

- pośrednie - w miejscu oddalonym od luki zębowej

- w przy­padku protezy skrzydłowej daleko odsunięty od wolnego sio­dła

(Budkiewicz) rodzaje sztywnego podparcia ozebnowego:

— podparcie bliskie - na powierzchni zęba grani­czącej z luką

— podparcie oddalone - na zębie graniczącym z luką, ale na powierzchni przeciwległej do luki

— podparcie dalekie - na drugim lub dalszym zę­bie od luki

Utrzymywacze bezpośrednie

- siła tarcia - klamry, zamki, zasuwy lub za­trzaski oraz korony teleskopowe.

Klamry

• lane

- ramiona obej­mujące ząb

- część pośrednią

- (Niekiedy) wypustka oporowa (cierń lub zaczepka okludalna)

- przeciwdziałającą osiadaniu protezy i przenoszącą siłę żucia na ząb filarowy

• doginane (z drutu okrągłego)

• Wielkość siły tarcia zależy od:

- kształtu zęba (wypukłość zęba, długość i szerokość powierzchni klamrowych)

- sprężystości użytego materiału

- długości i przekroju ramion klamry

• przekrój ra­mion klamry powinien być Bios - owalny (8:10)

Marxkors - płaski (l : 2 )

Dobies - półkolisty

• klamry Neya

Grupa I. - mają obustronną retencję i obustronne prowadzenie.

Klamra nr l - ograniczone siodła i nie pochylone zęby

Klamra nr 2 - braki skrzydłowe, kiedy podcienia są głębokie i blisko szyjek

, a powierzchnie retencyjne przylegają do siodła protezy.

Klamra kombinowana - z. sąsiadujące z innymi

- konfiguracja policzkowa (górna) lub podniebienna (dolna) wymaga nr l

a konfiguracja językowa (dolna) lub policzkowa (górna) wymaga nr 2

← przechylone zęby

Grupa II. - Brak prowadzenia klasycznego

- Prowadzenie aktywne tworzą części właściwe ramion retencyjnych

- tylko obustronnie, symetrycznie, prowadząc się nawzajem aktywnie.

Klamra jednostronna - przy brakach skrzydłowych

- na 1-5

Łączy się ona z łukiem protezy lub klamrą ciągłą - ramieniem językowo-przyśrodkowym.

Klamry pierścieniowe - przechylenia górnych 6 w kierunku policzkowym

dolnych w kierunku językowym

• Projektowanie wg. zasad Budkiewicza

- analiza powierzchni klamrowych

analiza paralelometryczna -wyszukanie właściwego dla danego przypadku układu powierzchni klamrowych

i toru wejścia protezy

Ściany dolnokątowe - wierzchołek trójkąta między ścianą zęba a analizatorem zwrócony do szyjki

Największą wypukłość

- bezwzględną - wynikającą z kształtu anatomicznego

zęba (równik zęba);

- względną - z ustawienia

Największa wypukłość wyrostka zębodołowego - miejsce kontaktu analizato­ra z wyrostkiem zębodołowym

(a okolicą przej­ścia ruchomej błony śluzowej w nieruchomą określająca wielkość i głębokość pod­cienia)

Podcień - przestrzeń zawarta między największą wypukłością zęba a brzegiem dziąsła

wypukłością wyr. zębodołowego a dnem/sklepie­niem przedsionka

Linie orientacyjne - krzywe wykreślone grafitem umieszczonym w pio­nowym ramieniu paralelometru na powierzchni modelu umocowanego na stoliku paralelometru i przesuwanym po jego poziomej powierzchni

Mogą wy­znaczać: - największą wypukłość zęba

- zasięg podcienia

- największą wypukłość wy­rostka zębodołowego

- obszar zagłębienia na wyrostku zębodołowym.

Ramiona klamer na 1 lub 2 obszarze zębów oporowych

Obszar 1 - powierzchnie boczne zębów bezpo­średnio sąsiadujące z luką

Obszar 2 - obejmuje pozostałe powierzchnie boczne zębów oporowych.

powierzchnie klamro­we - wszystkie miejsca na ścianach zębów oporowych kontaktujące lub mogące kontaktować się z ramionami klamer nazwane zostały

- retencyjna - największe znaczenie dla umocowania

- między największą wypukłością a brzegiem dziąsła, pow. boczna z.

- prowa­dząca klasycznie - powinna być równoległa do analizatora i spełniać następujące warunki:

1. Szerokość ­> szerokości jednej ze ścian zęba.

2. Usytuowana: a) na przeciwległej ścianie tego samego zęba;

b) na analogicznej ścianie innego zęba z przeciwległej strony łuku zębowego

c) na ścianie innego zęba oporowego zwróconej do luki.

klasyczne zależne - wą­skie powierzchnie zajmujące tylko część jednej ze ścian oporowych

- 2 takie po­w. na 2 zębach oporowych spełniają rolę pow. prow. klasycznej.

biernie: 1 i 2a i b jak klasyczna

c) znajduje się na ścianie drugiego zęba oporowego okalającego lukę.

aktywna: 1 i 2 jak klasyczna

- stabilizacyjna - wszys­tkie powierzchnie górnokątowe zębów

po­średnia - pomię­dzy równikiem zęba a brzegiem powierzchni żującej

wprowadzająca - po niej przemieszcza się klamra podczas osadzania prote­zy na podłoże

Rodzaje ramion klamer

- ramię retencyjne - sprężynujące

- koniec znajduje się na powierzchni retencyjnej

- Spełnia również rolę ramienia stabilizującego

- umocowanie protezy na podłożu i utrzymanie w czynności

- prowadzące klasycznie - całą szerokość powierzchni klasycznej

- rolę ramienia stabilizującego

- umożliwia prowadzenie ra­mienia retencyjnego ku największej

wypukłości zęba

- sztywne

aktywnie - całą szerokość powierzchni prowadzącej aktywnej

- sprężynujące

biernie - prowadzi biernie protezę wzdłuż obranego toru

- stabilizacyjne

Klamra samodzielna - ramie retencyjne

prowadzące

kla­syczne

aktywnie

- może samodzielnie umocowywać protezę bez współdziała­nia z innymi elementami

Klamra zależna - kombinacja ramion retencyj­nego lub prowadzącego aktywnie i stabilizującego, dwóch ramion

retencyjnych oraz przez ramiona prowadzące klasycznie i stabilizujące.

Klamra zespołowa - połączenie dwóch lub więcej klamer pojedyn­czych umieszczonych obok siebie

- w okolicy zębów trzonowych i przedtrzonowych

- przy jednostronnych brakach skrzydłowych

Klamrą ciągłą - metalowy przerzut łączący poszcze­gólne elementy protezy lub poprawiający stabilizacje

- po stronie językowej tylko na po­wierzchniach górnokątowych

Zamki i zasuwy

Umocowania

wewnątrzkoronowe

- rzadko ← znaczne oszlifowane

- lepsze przenoszenie sił żucia

- lepsza ochrona tkanek wokół zęba

zewnątrzkoronowe

- zasuw - sprzyjają zapalnym przerostom błony śluzowej

międzykoronowe (interlokami, precyzyjne)

- między zblokowanymi koro­nami

- poprawa retencji lub/i rolę podparcia oddalonego.

Korzyści:

1. Efekt estetyczny

2. Tylko siły pionowe w f. żucia, w fazie statycznej proteza opiera się o błonę śluzową

3. Bezzębne odcinki lepiej stymulowane

4. Tor dokładnie wyznaczony i nie powinny działać przemieszczająco na zęby oporowe.

5. Elementy zasuwy można aktywować (przy pogorszeniu)

Niedo­godności zamków i zasuw:

1. Wymagają oszlifowania

2. Postępowanie skomplikowane

3. Szybko ulegają zużyciu

4. Są trudne do naprawy lub wymiany.

5. Wymagana długa powierzchnia kontaktu - nie na krótkie zęby

Wskazania

- braki międzyzębowe ( niż skrzydłowe) (przenoszenie wszystkich ruchów bocznych)

Skład

- cz. wewnętrzna (ma­tryca) - umocowanej w koronie

- cz. zewnętrzna (patryca) - połączonej z protezą.

- (niektóre) sprężynujące bolce

- wymienialne wkłady plastikowe (na ścieranie się metalu)

Montowane są w ko­ronach i protezach pod kontrolą paralelometru

zasuwy półprecyzyjne (semiprecious) - z elementów plastikowych

- plastikowa wymienialna wkładka

Zatrzaski

Rhein 83

dwa typy: - Ot-Cap

- kulka retencyjna na poziomej belce pod kątem prostym do długiej osi zęba

- bez frezowania

- matryca - metalowy pojemnik z czapeczką nylonową

- w protezie szkieletowej !!!

- Ot-Strategy

- kulka retencyjna mniejsza i umieszczona pionowo na ściance zęba

- frezowanie (półka i na zębie oporowym oraz dodatkowe wewnątrzkoronowe

zamocowanie (in-terlock) między dwoma zblokowanymi zębami, do których przymocowana jest kul­ka retencyjna

- do pojedynczych zębów filarowych - braki w ł. przeciwstawnym uzu­pełnione p. osiadającą nie nacisk. mocno

- w brakach skrzydło­wych - blokowanie 2 zębów, do których zostaje za­montowana kulka retencyjna

Korony teleskopowe

Skład - korona protetyczna o kształcie anatomicznym

- koroną o kształcie walca lub stożka

.

Z: - ↓ destrukcyjne działanie poziomych i rotacyjnych sił okludalnych

W: - konieczność pogrubienia przedniego odcinka protezy (zabu­rzenia wymowy)

- zmiany w przyzębiu

Połączenia kładkowe (wkładka barwna) - protezy na szynie łączącej pojedyncze lub zblokowane zęby

- obecność co najmniej dwóch kłów w żuchwie oraz kłów i 4 w szczęce

- szyna rola pa­trycy, części dośluzowa - matrycy

- Zęby (dobrze umocowane, dużą powierzchnia zębnej) - zdj. pantomograficzne lub celowane

- kładka: - powinna łączyć zęby filarowe w linii prostej

- w pewnej odległości od błony śluzowej wyrostka zębodołowego

Analiza paralelometryczna modelu roboczego

Cel - wyszukanie optymalnego umocowania protezy

- wyszukanie powierzchni klamrowych i toru wprowadzenia

- ocenia się względem osi analizatora

Wzorcowy tor wprowadze­nia protezy

1. Na wszystkich zębach oporowych (filarowych) występują powierzchnie klamrowe retencyjne i prowadzące klasycznie w takim wzajemnym stosunku, któ­ry umożliwia zaprojektowanie klamer samodzielnych.

2. Droga wprowadzania protezy jest dostatecznie długa.

3. Występują powierzchnie klamrowe pośrednie o dostatecznych wymiarach lub możliwe jest przeprowadzenie

części pośrednich ramion retencyjnych naddziąsłowych w prawidłowej odległości od zęba oporowego i

wyrostka zębodołowego.

4. Występują powierzchnie klamrowe wprowadzające dobrej jakości.

5. Powierzchnie klamrowe na zębach oporowych w odcinku przednio-bocznym znajdują się w mniej widocznych miejscach.

6. Umiejscowienie powierzchni retencyjnych umożliwia zaprojektowanie ra­mienia retencyjnego o kierunkowym działaniu umocowującym.

7. Występują powierzchnie klamrowe prowadzące aktywnie na tych samych zębach co i powierzchnie retencyjne, umożliwiając zaprojektowanie klamer samo­dzielnych.

8. Możliwe jest korzystne usytuowanie łuku językowego.

9. Możliwe jest zaprojektowanie łuku zębowego w kontakcie z powierzchnia­mi zębów oporowych w każdym miejscu jej przebiegu.

Etapy:

1. Poszukiwanie powierzchni retencyjnych i prowadzących.

1) - podstawa modelu prostopadle do pionowego ramienia paralelometru

- wyszukać podcieni - dolnokątowych powierzchni retencyj­nych

2) Jeżeli we wstępnej analizie nie wykryje się odpowiednich warunków - zmienia się położenie modelu

- poszukuje się pow. prowadzącej klasycznie po przeciwległej str. łuku lub pow. prowadzącej kl.

zależnej.

2. Ustalenie położenia powierzchni pośrednich oraz stwierdzenie istnienia lub braku powierzchni wprowadzających.

3) Po wykryciu obecności powierzchni klamrowych → sprawdza się drogi wprowa­dzenia klamer

- analizatorem do największych wypu­kłości zębów nad powierzchniami retencyjnymi

3. Badanie jakości wykrytych powierzchni klamrowych.

4. Badanie nachylenia bocznych powierzchni wyrostka zębodołowego

→ od tego zal. zaprojektowanie: łuk podjęzykowy i jego położenie względem wyrostka

ra­mię retencyjne klamry

ramię naddziąsłowe

- w przypadku kolbowatości wyrostka określa się zasięg podcienia do zablokowania.

(Po uzyskaniu powierzchni klamrowych i wyznaczeniu toru wprowadzenia)

- analizator wymienia się na kolorowy grafit - wykreślenie linii orientacyjnych:

- linii największej, względnej wypukłości zębów filarowych

- linię zasięgu podcieni - granica, której nie może przekroczyć sztywna konstrukcja protezy

- podcień zostaje wypełniony mate­riałem blokującym (woskiem → następnie model powiela i z m. ogniotrwałej)

metal - stop chromokobaltowy lub złotoplatynowy

Postępowanie kliniczne

Wizyta I.

- Wywiad i badanie

- skierowanie na badanie radiologiczne

- wysłanie na zdj. RTG

- skierowanie na leczenie przedprotetyczne i wstępne protetyczne

- Pobranie wycisku do modelu roboczego, na którym technik wykona wzornik zwarciowy.

( Pobranie wycisku orientacyjnego pola protetycznego i zębów przeciwstawnych)

( W pewnych przypadkach z wycisku orientacyjnego można uzyskać model roboczy)

Wizyta II

- Analiza zdjęć radiologicznych

- wstępna analiza modelu diagno­stycznego

- planowanie leczenia protetycznego protezą szkieletową

- Ustalanie centralnego zwarcia

- Samo­dzielna analiza paralelometryczna modelu roboczego

- rysowanie zarysu protezy

- technik blokuje podcienie → by tam nie wszedł metal (masą plastyczną/woskiem)

na odcinki bezzębne war. m. plastycznej by były wyższe i by siateczka nie stykała się potem z wyr.

- powielanie modelu (gipsowego) → (za pomocą m. agarowej) → model z m. ogniotrwałej

- przeniesienie rysunku protezy szkieł.: zred. płyty, zred. łuku

- wymodelowanie protezy z wosku odlewniczego

- Technik wykonuje metalowy szkielet protezy.

Wizyta III

- Kontrola metalowego szkieletu w jamie ustnej

- dobór sztucznych zębów

- Na szkielecie tech­nik ustawia zęby i modeluje z wosku późniejsze części akrylowe protezy.

Wizyta IV - Kontrola próbnej protezy.

- Oddanie gotowej protezy szkieletowej.

Wizyta V - Kontrola użytkowanej protezy.

Szynoprotezy

- modyfikacja protez szkieletowych

Wskazania:

- kiedy podparcie ozębnowe resztko­wego uzębienia jest tak znacznie zredukowane, że poszczególne zęby na skutek ich przeciążenia i wzrastającej ruchomości mogłyby podlegać samoistnemu usu­nięciu

- metoda z wyboru w protetycznym leczeniu periodontopatii.

- w utrwalaniu wyników leczenia zachowawczo-chirurgicznego parodontopatii

Cele:

1. Odbudowa brakujących zębów i przywrócenie ciągłości łuku zębowego.

2. Unieruchomienie (szynowanie) wszystkich pozostałych zębów i odtworze­nie styków między nimi, co przywraca stan napięcia dynamicznego i tworzy z łu­ku zębowego jednostkę czynnościową.

3. Rozłożenie sił żucia na wszystkie zęby i uzyskanie obustronnego, równo­miernego obciążenia, zarówno w okluzji centralnej, jak i przy ruchach bocznych i doprzednich.

4. Likwidacja zgryzu patologicznego określanego również mianem zgryzu ura­zowego.

Planowanie konstrukcji Szynoprotezy

- ustalić ruchomość zębów fizjologiczną lub patologiczną i przyczyny

- protezą objęte są wszystkie przetrwałe zęby

---