Ziola- olejki, OGRODNICTWO SGGW, surowce olejkowe


WYKŁAD 1-> 4.10.2012r

Zdolność syntezy olejków eterycznych ma ok. 2000 gatunków należących do 295 rodzin.

43%- w strefie zwrotnikowej

9%- w strefie podzwrotnikowej

19%- w strefie umiarkowanej

29%- w innych strefach klimatycznych

+w klimacie umiarkowanym olejki pozyskuje się najczęściej z roślin należących między innymi do rodzin selerowate, jasnotowate, astrowate.

Rodzina selerowate: owoc kminku, owoc kopru włoskiego i ogrodowego, owoc koleandry, owoc anyżu, korzeń arcydzięgla, korzeń i liść lubczyka.

Rodzina jasnotowate: liść mięty pieprzowej, liść szałwi, ziele bazyli, ziele hyzopu, ziele majeranku, ziele tymianku, liść rozmarynu, ziele cząbru, kwiat lawendy.

Rodzina astrowate: koszyczek rumianku, ziele krwawnika, ziele estrogenu, ziele piołuna, kwiat wrotycza.

+w strefie tropikalnej i subtropikalnej olejki pozyskuje się z roślin należących między innymi do rodziny mirowate (kora cynamonowca, kora drzewa sandałowego), rutowate (naowocnia pomarańczy słodkiej i cytryny bergamotki, naowocnia pomarańczy gorzkiej, kwiat róznych gatunków pomarańczy), wawrzynowate, sandałowate.

Olejki eteryczne występują w różnych częściach rośliny: w kwiatach, liściach, łodygach, korze, owocach, nasionach, korzeniach.

W różnych częściach tej samej rośliny mogą występować olejki o odmiennym składzie. Klasycznym przykładem jest pomarańcza gorzka.

„neroli oils”- olejek z kwiatów pomarańczy gorzkiej. Skład olejku: Linalol (25-65%), octan linalylu (8-25%), nerolidol (6-7%), geraniol (2-4%), limonen (do 22%).

Olejek z liści pomarańczy gorzkiej- skład chemiczny: octan linalylu (25-85%), linalol (10-54%), geraniol (4%).

Olejek z naowocni pomarańczy gorzkiej- skład: limonen (92-94%), mircen (1,8-2%), α+β pinen (1-3%), octan linalylu (0,3-2%), aldehydy alifatyczne (0,30%...).

Rola olejków eterycznych w życiu rośliny:

W antycznym Egipcie olejki stosowane do upiększania, nadawania zapachu (namaszczenia) ciała ale także do balsamowania zwłok zmarłych dostojników i leczenia chorób.

Egipscy kapłani używali olejków do leczenia depresji i schorzeń nerwowych.

Cierpiąca na bezsenność Kleopatra napełniała poduszki płatkami róż, co zapewniało jej nie tylko dobry sen, ale także piękne marzenia senne.

W skład oryginalnej Esencji wchodziło 6 olejków eterycznych z następujących roślin:

-melisa lekarska (Melissa officinalis)

-cynamon chiński (Cinnamomi Cassie)

-goździk korzenny (Syzygium caryophylli)

-gałka muszkatołowa (Myristices fragrans)

-cytryna (Citrus limoni)

-koleandra siewna (Coriandrum sativum)

OLEJKI ETERYCZNE-> pachnące, oleiste produkty roślinne otrzymywane przez destylację surowców olejkowych z parą wodną.

Olejki eteryczne- to zgodnie z nazwą terminologiczną ISO mieszaniny lotnych substancji (zapachowych i biologicznie czynnych) otrzymywanych przez destylację surowca roślinnego z parą wodną (wodą) lub przez wyciskanie (skórki owoców cytrusowych).

Takie produkty nie mogą zawierać żadnych innych składników niż te, które pochodzą z surowca.

Uzyskiwanie olejków eterycznych:

·Destylacja z parą wodną

Surowiec (100g)

Wydajność procesu (g)

Korzeń arcydzięgla

0,10 - 0,37

Owoc anyżu

0,80 - 1,20

Drewno cedrowe

3,0 - 5,0

Owoc kolendry

0,80 - 1,0

Pąki goździkowca

16,0 - 20,0

Ziele mięty

0,50 - 1,0

Drewno sandałowca

4,80 - 6,30

Kora cynamonu

0,30 - 1,0

·Tłoczenie na zimno

Typy wyciskarek: sfumatrici- wyciskanie naowocni; pellatrici- przerabianie całych owoców. W metodzie tej następuje ścieranie zewnętrznej części skórki w ruchu obrotowym urządzenia, a następnie olejek wyciskany jest z otrzymywanej mączki w prasie hydraulicznej) [otrzymywanie olejku pomarańczowego w Hiszpaniii].

·Wyciąg (ekstrakcja przy użyciu rozpuszczalnika)

Delikatne surowce takie jak kwiaty jaśminu, róży, pomarańczy, fiołka lub tuberozy przetwarza się bez ogrzewania, stosując metodę ekstrakcji w lotnych rozpuszczalnikach, które powinny być: - wystarczająco lotne; -chemicznie obojętne względem składników surowca; -nie powinny zawierać wonnych zanieczyszczeń, które po odparowaniu pozostawiają zapach; -alkohol etylowy, alkohol metylowy, aceton, eter naftowy, benzen, czterochlorek węgla, chloroform.

Po zakończeniu ekstrakcji rozpuszczalnik zostaje odparowany, początkowo pod ciśnieniem normalnym, a następnie - obniżonym. Pozostałość po odpędzaniu rozpuszczalnika nosi nazwę „konkretu”. Konkret ma konsystencję masła i zawiera, poza olejkiem eterycznym żywice i woski oraz barwniki.

Woski usuwa się rozpuszczając konkret na gorąco w alkoholu. Po ochłodzeniu roztworu otrzymuje się woski w formie umożliwiającej odcedzanie. Z cieczy oddestylowuje się alkohol otrzymując tzw. „absolut”.

·Nawanianie (Enfleurage)

Metoda polega na wykorzystaniu absorpcji substancji zapachowych rozpuszczalnych w tłuszczach. Jako absorbent stosuje się mieszaninę tłuszczu stałego (65- 70% smalcu i 30-35% łoju). Jako środek konserwujący dodaje się żywicę benzoesową (np. sproszkowaną żywicę syjamską lub sumatrzańską).

Masę nakłada się z obu stron na płyty szklane umieszczone w drewnianych ramach (przetworzenie 2kg kwiatów jaśminu wymaga użycie 0,5 kg tłuszczu).

Na tłuszcz nasypuje się luźno około 30-80g kwiatów, po czym ramę przykrywa się kolejną ramą, tworząc stos (35-40 sztuk). Czas dyfuzji olejku z płatków do tłuszczu zależy od rodzaju kwiatów, wynosi np. dla jaśminu 24-48h, dla tuberozy- 48-72h.

Główne składniki headspace, ekstraktu CO2 i olejku majerankowego uzyskanego na drodze destylacji z parą wodną:

Składnik

Zawartość (%)

Headspace

Ekstrakt CO2

Olejek

Trans- Hydrat sabinenu

4,2

6,3

3,8

Cis- Hydrat sabinenu

35,0

40,0

11,0

Octan cis-hydratu sabinenu

4,0

18,0

1,0

Terpinen-4-ol

5,0

9,0

21

p-Cymen

-

0,4

3,0

β-Kariofilen

3,5

3,5

2,5

Bicyklogermakren

1,2

2,2

1,4

DZIAŁANIE OLEJKÓW ETERYCZNYCH:

-drażniące skórę (rozmarynowy, eukaliptusowy, gorczyczny, lamfora, pienny, borneol, cyneol)

-moczopędne (jałowcowe, pietruszkowe)

-wykrztuśne (anyżowy, kopru włoskiego, tymiankowy, macierzankowy, eukaliptusowy)

-przeciwzapalne (rumiankowy)

-antyseptycznie (tymiankowy, goździkowy, majerankowy)

-żółciopędne, żółciotwórcze (miętowy, mentol, borneol, fenchon, Ireny, terpineol, lotne związki siarkowe z rzodkwi czarnej)

-spazmolityczne - na przewód pokarmowy (rumiankowy, kminkowy, kopru włoskiego, kolendrowy)

-przeciwbólowe - przy bólach newralgicznych (olejki z drzew iglastych)

- uspokajające (walerianowy, melisowy)

-przeciwrobacze (piołunowy, wrotyczowy, rozmarynowy, cebulowy, czosnkowy)

CECHY FIZYKOCHEMICZNE OLEJKÓW ETERYCZNYCH:

-w temperaturze pokojowej konsystencja płynna, rzadziej mazista, wyjątkowo zestalająca się (olejek anyżowy)

-najczęściej bezbarwne, lekko żółte, brunatnawe, niebieskie i zielone

-w większości bardzo lotne

-silny zapach

-wysoka temperatura wrzenia (50-320*C)

-łatwopalne, palą się kopcącym płomieniem

-ciężar właściwy mniejszy niż wody (wyjątek: olejek cynamonowy, goździkowy, gorczyczany, migdałów)

-w znikomym stopniu rozpuszczalne w wodzie

-rozpuszczalne w tłuszczach, rozpuszczalnikach organicznych (alkohol, eter, chloroform) i w innych olejkach eterycznych

-w większości optycznie czynne

-przechowywane przy dostępie światła i powietrza gęstnieją i ciemnieją- > żywiczenie olejków

-niektóre olejki w temperaturze poniżej 0*C wydzielają związki stałe, najczęściej w postaci krystalicznej -> steoropteny (np. mentol- z olejku miętowego, anetol- z olejku anyżowego); frakcja pozostała po oddzieleniu stearoptenu to eleopten, o bardzo niskiej temperaturze krzepnięcia.

OCENA JAKOŚCI OLEJKÓW ETERYCZNYCH:

+Stwierdzenie tożsamości

-oznaczenie stałych fizykochemicznych (gęstość, skręcalność optyczna, współczynnik załamania światła, rozpuszczalność, liczba kwasowa, liczba estrowa)

-identyfikacja głównych składników [metody chromatograficzne]

Gęstość olejku eterycznego:

Pochodzenie olejku eterycznego

Gęstość względna

Olejek anyżowy

0,976 - 0,990

Olejek miętowy

0,895 - 0,910

Olejek terpentynowy

0,855 - 0,863

Olejek sosnowy

0,865 - 0,885

Olejek rumiankowy

0,918 - 0,950

Olejek tatarakowy

0,940 - 0,970

Olejek gorczyczny

1,012 - 1,022

Olejek cynamonowy

1,011 - 1,103

Skręcalność optyczna:

-zdolność substancji do skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego

-miarą jest kąt skręcania mierzony w świetle sodowym, w temp. 20 *C

Pochodzenie olejku eterycznego

Skręcalność optyczna

Olejek anyżowy

-2 do +1

Olejek miętowy

-34 do -18

Olejek terpentynowy

-40 do +30

Olejek sosnowy

0 do +13

Olejek tatarakowy

+2 do +31

Współczynnik załamania światła= sinus kąta padania/ sinus kąta załamania

Pochodzenie olejku

Refrakcja

Olejek anyżowy

1,552 - 1,560

Olejek miętowy

1,458 - 1,470

Olejek terpentynowy

1,467 - 1,475

Olejek sosnowy

1,474 - 1,480

Olejek tatarakowy

1,497 - 1,510

Rozpuszczalność - w 90 i 70* etanolu [ 1:3 ->1-olejek, 3-etanol. Klarowna substancja]

Liczba kwasowa- ilość mg KOH potrzebna do zobojętnienia wolnych kwasów organicznych obecnych w 1g olejku eterycznego

Liczba estrowa- ilość mg KOH potrzebna do zmydlenia estrów obecnych w 1g olejku eterycznego

Niższa liczba estrowa może świadczyć o zafałszowaniu olejku lub postępujących procesach rozpadu estrów.

WYKŁAD 2-> 11.10.2012r.

OCENA JAKOŚCI OLEJKÓW ETERYCZNYCH

- identyfikacja głównych składników:

Chromatografia:

-metoda rozdzielania polegająca na zróżnicowaniu szybkości migracji cząsteczek poszczególnych składników mieszaniny.

-każdy układ chromatograficzny składa się z trzech elementów: fazy ruchomej, fazy nieruchomej, chromatografowanej substancji.

-w trakcie procesu chromatograficznego badana substancja dzieli się pomiędzy dwie fazy - ruchomą i nieruchomą.

Chromatografia cienkowarstwowa:

Fazy: + faza nieruchoma- ciało stałe; płytka pokryta fazą stałą

+faza ruchoma- ciecz

Faza ruchoma, dzięki siłom kapilarnym, samorzutnie przesuwa Się do góry (rozwijanie chromatogramu). Zakończenie procesu następuje zazwyczaj po osiągnięciu przez czoło rozpuszczalnika odpowiedniej wysokości od linii startowej.

Mierząc na płytce wartości a i b obliczamy dla poszczególnych substancji wartości tzw. współczynnika retencji Rf = droga jaką przebył związek/ droga czoła fazy.

Współczynnik ten jest charakterystyczny dla danego związku w danych warunkach procesu chromatograficznego i może służyć do wstępnej jego identyfikacji.

Wartości Rf i zabarwienie plam niektórych terpenów, seskwiterpenów i składników tlenowych:

Nazwa związków

Przybliżona wartość Rf

Barwa bezpośrednio po wywołaniu

α-pinen

0,89

Szarozielona

β- pinen

0,83

szarobrunatno-niebieskawa

α- felandren

0,82

fioletowo niebieska

karwon

0,82

karminowa

karwakrol

0,77

różowo fioletowa

limonen

0,73

szarobrązowa

Cyneol

0,72

szarozielona

Azulen

0,62

Amarantowa

Mentol

0,59

fioletowa

Geraniol

0,54

Szarofioletowa

Linalol

0,51

Fioletowa

Ustalanie tożsamości olejku kminkowego z zastosowaniem chromatografii cienkowarstwowej (wg. FPVIII, 2008):

Chromatografia gazowa:

+faza nieruchoma - ciało stałe: kolumna której powierzchnia wewnętrzna pokryta jest fazą

+faza ruchoma- gaz

OCENA JAKOŚCI OLEJKÓW ETERYCZNYCH

+ badanie czystości (wykrywanie wody, wykrywanie olejów tłustych, wykrywanie olejów mineralnych, wykrywanie metali ciężkich)

Klasyfikacja biogenetyczna głównych dróg biosyntezy substancji wtórnych:

*substancje wywodzące się z metabolizmu podstawowego cukru.

*substancje powstałe w wyniku przemian aktywnego octanu, tzw. acetogeniny lub poliketydy

*substancje powstałe w wyniku przemian aktywnego izoprenu (tzw. izoprenoidy)

*substancje wywodzące się biogenetycznie z kwasu szikimowego (pochodne fenylopropanu)

*substancje powstałe w wyniku przemian aminokwasów

*substancje, których powstanie ma charakter złożony.

Szereg homologiczny izoprenoidów:

Ilość cząsteczek izoprenu (5-C)

Nazwa

Związki występujące w roślinach

1 x 5-C

hemiterpeny

Reszty prenolowe w chinonach i kumarynach

2 x 5-C

monoterpeny

Składniki olejków: Łańcuchowe: cytral, geraniol, linalol

Pierścieniowe: mentol, karwon, cyneol

Dwupierścieniowe: α i β pinen, kamfora

3 x 5-C

Seskwiterpeny

Składniki olejków: Łańcuchowe: farne zol

Pierścieniowe: azulen, bisabolol, kadinen

4 x 5-C

dwuterpeny

Łańcuchowe: fitol

Pierścieniowe: gibereliny, witamina A, kwasy żywicowe

6 x 5-C

trójterpeny

Łańcuchowe: skwalen

Pierścieniowe: steroidy, sapo geniny

8 x 5-C

czteroterpeny

karotenoidy (karoten, ksantofil)

n x 5-C

wieloterpeny

kauczuk, gutaperka

Prekursory związków aromatycznych, związków fenolowych i in. powstają poprzez deaminację aminokwasu fenyloalaniny lub tryptofanu które powstają na drodze przemian szlaku biosyntezy szikimianu.

Przykład :A - wycinek komórki olejkowej we wczesnej fazie rozwoju, 1 - retikulum endoplazma tyczne; 2 - rybosomy; 3 - wypełnione wakuole

BiC - wycinek w późniejszej fazie rozwoju komórki olejkowej, gdzie widać rozwinięte i aktywne aparaty Golgiego (4) w wakuolach (3) pojawiają się jasne miejsca, które w późniejszych fazach rozwojowych wypełniają je całkowicie;

C - cytoplazma początkowo nieznacznie, następnie coraz wyraźniej zaczyna odstawać

od błony komórkowej, co prowadzi do wytwarzania wolnej przestrzeni wewnątrzkomórkowej, widoczne są pory (5) w zewnętrznej warstwie błony komórkowej przez które olejek może wydobywać się na zewnątrz

Typy wytwarzania olejku w komórkach:

Lokalizacja olejku eterycznego w roślinie:

Rodzaje zbiorników olejkowych:

+Zewnątrztkankowe struktury olejkowe (egzogeniczne)- np. brodawki olejkowe w płatkach róży. Włoski gruczołowe (gruczołki olejkowe): proste (główkowe) i złożone (włoski piętrowe w rodzinie Asteraceae- serdecznik pospolity; włoski różyczkowe- w rodzinie Lamiaceae).

+wewnątrztkankowe (endogeniczne):

-komórki olejkowe: w rodzinach: Lauraceae, Piperaceae, Araceae, Zingiberaceae.

Degradacja treści komórkowej i wytwarzanie się wydzieliny przy jednoczesnym skorkowaceniu ściany komórkowej.

-zbiorniki olejkowe: ▪schizogeniczne: w rodzinach: Hypericaceae, Myrtaceae, Primulaceae, Apiaceae. Degradacja treści komórkowej przy jednoczesnym wytwarzaniu się wydzieliny wraz z degradacją ściany i wytwarzaniem się wypełnionej wydzieliną przestrzeni wewnątrzkomórkowej.

▪lizygeniczne: w naowocni pomarańczy. Wytwarzanie się wydzieliny w komórkach wyściółki (epitelu) lub podobnych i wydzielania jej przez ścianę komórkową do przestrzeni międzykomórkowej.

▪schizolizygogeniczne: w liściu pomarańczy

-przewody olejkowe (owoc kminku, korzeń arcydzięgla)

-przewody balsamowe w liściach i drewnie drzew i krzewów iglastych (liść sosny zwyczajnej)

WYKŁAD 3,4,5

PRZEGLĄD ZWIĄZKÓW WCHODZĄCYCH W SKŁAD OLEJKÓW ETERYCZNYCH:

Terpeny-> hemiterpeny (np. prenol)

Prawdopodobny prekursor wszystkich terpenów-> kwas 3R-(+)mewalonowy

Biosynteza terpenów: di fosforan dimetyloallilu (DMAPP) + di fosforan izopentenylu (IPP) trans-geranylodifosforan = cis-nerylodifosforan

Przemiana terpenów w mięcie.

Związki wchodzące w skład olejków eterycznych:

▪MONOTERPENY: -acykliczne (np. mircen, ocymen, geraniol, linalol)

-monocykliczne (np. Limonene- limonka, α- felandren- jakiś korzeń, mentol- mięta)

-dwucykliczne (np. α-pinen [używany jako surowiec do otrzymywania syntetyków zapachowych], β-pinen, kamfen, borneol, tujon, kamfora, fenchon)

-irydoidy (np. Forma dialdehydowa->irydodial<- forma laktonowa). Biogeneza: kwas mewalonowy (MVA)Lakton MVAGeraniolLoganina (szkielet). Biosynteza loganiny

IRYDOIDY: -działają ochronnie na układ sercowo-naczyniowy; -obniżają poziom cukru; -działają przeciwbólowo; -przeciwzapalnie; -przeciwmutagennie; -przeciwskurczowo; -przeciwnowotworowo antywirusowo; -modulują procesy immunologiczne; -mają działanie oczyszczające.

(np. kwas nepetalowy- jasnota???, lakton kwasu nepetalowego)

-epoksydy (np. 1,8-cyneol; mentofuran)

+Znaczenie monoterpenów: przemysł spożywczy; przemysł chemiczny; przemysł farbiarski.

+ przemysł farmaceutyczny leki steroidowe

+Właściwości terapeutyczne monoterpenów:

-pobudzają aktywność mózgu, poprawiają samopoczucie

-działają wykrztuśnie, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo

-w schorzeniach gastrycznych są środkami żółciopędnymi i spazmolitycznymi

-rozpuszczają kamienie żółciowe

-łagodzą bóle mięśni

-wykazują właściwości przeciwnowotworowe i immunomodelujące

+Biotransformacja monoterpenów (FOTO- nie mogę za bardzo rozczytać- duża tabelka)

▪SESKWITERPENY:

-oleiste ciecze lub substancje stałe

-większość seskwiterpenów jest trudno lotna lub nielotna

-często mają charakter lak tonów (laktony stanowią często składniki gorzkie surowców- gorycze)

-dobrze rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych

-swoistą grupę seskwiterpenów stanowią azuleny, które są lotne z parą wodną (wytwarzają się z zawartych w niektórych gatunkach roślin nielotnych prekursorów tzw. proazulenów)

-Azuleny mają barwę niebieską, fioletową lub zieloną, co jest związane z obecnością 5 skoniugowanych wiązań podwójnych w cząsteczce.

-alkohol seskwiterpenowy o kwiatowym zapachu, przypominającym zapach kwiatów lipy, stosowany w kompozycjach perfumeryjnych oraz, ze względu na właściwości bakteriostatyczne, w dezodorantach. Ma właściwości uspokajające i rozkurczające. Może potęgować działanie leków psychotropowych. Jest produktem pośrednim w biosyntezie innych seskwiterpenów i terpenów. (np. farnezol)

+Seskwiterpeny monocykliczne: (α-bisabolal)- płynny składnik olejku rumianku pospolitego o charakterze trzeciorzędowego alkoholu (ok.50%). Działanie przeciwzapalne i spazmolityczne. Występuje zwykle wraz ze swoimi tlenkami A,B i C. Jest stosunkowo trwały i trudno ulega utlenieniu. Charakteryzuje się Właściwościami kojącymi, zmiękczającymi skórę (przeciwdziała podrażnieniom). Eliminuje nieprzyjemny zapach potu poprzez neutralizację bakterii, nie niszcząc jednocześnie korzystnej flory bakteryjnej. Reguluje i spowalnia proces pocenia się, nie blokując go całkowicie.

+Seskwiterpeny dwucykliczne: kadinen; chamazulen (działa przeciwzapalnie, bakteriostatycznie i rozkurczowo).

▪PRZYKŁADY OLEJKÓW TERPENOWYCH:

-olejek sosnowy- Ol. Pini

-olejek jałowcowy- Ol. Juniperi

-olejek jodłowy- Ol. Abietis

-olejek terpentynowy- Ol. Terebinthinae

-olejek rumiankowy- Ol. Chamomille

-olejek krwawnikowy- Ol. Milefolli

-olejek piołunowy- Ol. Absinti

-olejek eukaliptusowy- Ol. Eucalypti

-olejek szałwiowy- Ol. Salviae

-olejek miętowy- Ol. Menthae

-olejek kolendrowy- Ol. Coriandri

-olejek majerankowy- Ol. Majoranae

-olejek lawendowy- Ol. Lavandulae

-olejek kminkowy- Ol. Carvi

-olejek melisowy- Ol. Melisae

+węglowodory aromatyczne i ich pochodne (np. p-cymen; alkohol, aldehyd i kwas cynamonowy)

+fenole i ich pochodne (=> hydroksylowe pochodne węglowodorów aromatycznych. Np. proste fenole, fenolokwasy, flawonoidy, antocyjany, garbniki) Przykłady: tymol (1-metylo-3-hydroksy-4-izopropylobenzen), karwakrol (1-metylo-2-hydroksy-4-izopropylobenzen), eugenol (2-metoksy-4-allilofenol), myrystycyna, safrol (1,2-metylenodwuoksy-4-allilobenzen- sasanka zwyczajna); anetol (1-metoksy-4-(-propenyl) benzol- gałka muszkatołowa), estragol, azaron, aldehyd anyżowy, wanilina

-Działanie i zastosowanie tymolu: -silnie odkażające: przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne, przeciwpierwotniakowe, przeciwroztoczowe i przeciwpasożytnicze; -wywiera wpływ przeciwgnilny, przeciwropny i odwaniający; -pobudza czynności tarczycy; -stosowany zewnętrznie służy do odkażania skóry, błon śluzowych, kanałów zębowych, ran, ropni; -leczy opryszczkę, afty i mokre ropne wypryski. UWAGA!!!-> w większych ilościach uszkadza wątrobę, nerki, serce i ośrodkowy układ nerwowy.

-Działanie i zastosowanie eugenolu: -posiada właściwości antyseptyczne (odkażające) i znieczulające; -działa przeciwpasożytniczo i przeciwbakteryjnie; -działa drażniąco na skórę i oczy; - wykorzystywany w stomatologii do odkażania kanałów zębowych oraz w mieszaninie z tlenkiem cynku jako cement dentystyczny; -w perfumerii łącznie z izoeugenolem jest składnikiem kompozycji zapachowych; -wykazuje działanie pobudzające. UWAGA!!->w większych dawkach może prowadzić do konwulsji, uszkodzeń wątroby, utraty przytomności, drżączki i palpitacji serca.

-Zastosowanie safloru: -w zapaleniu oskrzeli; -w nadciśnieniu; - w reumatyzmie i artretyzmie; -jako środek napotny i antyseptyczny (napar 6% z rozdrobnionego drewna sassafrasu używano do przemywania i okładów na wypryski); -środek pobudzający wydzielanie soków trawiennych; -środek pobudzający psychicznie, poprawiający nastrój i mający wpływ antydepresyjny. UWAGA!!-> Przedawkowanie powoduje uszkodzenie wątroby i nerek, wymioty, niepokój, halucynacje, wstrząs i porażenie ośrodka oddechowego, a w następstwie tego śmierć.

-Działanie i zastosowanie mirystycyny: -jest naturalnym insektycydem; -jest związkiem o działaniu słabo antydepresyjnym; -wykazuje działanie psychoaktywne (działanie psychoaktywne ujawnia się dopiero po podaniu dużo większej dawki niż jest używana w kuchni).

-DZIAŁANIE I ZASTOSOWANIE ANETOLU: -przeciwbólowe; -sekretolityczne i sekretomotoryczne (wzmagające czynności wydzielnicze błony śluzowej); -antybakteryjne, przeciwgrzybiczo, wiatropędne i przeciwfermentacyjnie; -pobudzające ruchy migawkowe nabłonka układu oddechowego; -rozszerzające oskrzela i oskrzeliki; -znieczulające i rozkurczowe na mięśnie gładkie; -pobudzające trawienie; -mlekopędne (przechodzi do mleka matki i oddziałuje na niemowlęta); -wykrztuśne

+Indeks fenolowy: składnik olejku (indeks fenolowy): karwakrol (21-30); Tymol (19-30); eugenol (8-9); fenol (1); anetol (0,4).

+Cykliczne związki zawierające heteroatom w pierścieniu (tzn. atom inny niż atom węgla, najczęściej N, O lub S) oraz odpowiednią liczbę podwójnych wiązań.

+np. pirydyna, pirymidyna, imidazol, pirol, tiofen, furan, butyloftalid(liście seler lub pietruszka???, sedanolid(owoce kminku)

+ Salicylan metylu - ester metylowy kwasu o -hydroksybenzoesowego, bezbarwna lub żółtawa ciecz o silnej, charakterystycznej woni.

Pozyskiwany jest gaulterii pełzającej;

- Stosowany w lecznictwie wyłącznie miejscowo. Łatwo i szybko przenika przez nieuszkodzoną skórę wywierając działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Ponadto wywołuje miejscowe przekrwienie skóry, rozszerza naczynia krwionośne - działa rozgrzewająco.

-Związek wykazuje słabe działanie przeciwbakteryjne i złuszczające.

-Jest trujący po przypadkowym zażyciu doustnym !

+Cynameina= Benzoesan benzylowy +Cynamonian benzylowy

- Zawiera także inne estry kwasu cynamonowego, wolne kwasy cynamonowy i benzoesowy oraz farnezol i wanilinę - związki o Działa przeciwbakteryjnie, przeciwpasożytniczo, przeciwzapalnie, wzmaga ziarninowanie ran.

-Stosowany w trudno gojących się ranach, dermatozach, owrzodzeniach , oparzeniach i odmrożeniach.

-Jest skuteczny w przypadku zakażeń gronkowcowych i paciorkowcowych oraz, pomocniczo, w leczeniu świerzbu.

LAKTONY - wewnątrzcząsteczkowe estry hydroksykwasów, w których grupa estrowa występuje w ugrupowaniu cyklicznym. Laktony otrzymuje się w kondensacji (estryfikacji) wewnątrzcząsteczkowej

+Glukozynolany: 1. Glukozynolany gromadzone są w wakuolach komórek roślinnych, w separacji od enzymu- mirozynazy,

-Enzymatyczna hydroliza glukozynolanów może mieć miejsce tylko w przypadku naruszenia struktur komórkowych, co umożliwia bezpośredni kontakt mirozynazy i glukozynolanów.

2. Aktywność mirozynazy regulowana jest przez stężenie kwasu askorbinowego, które wpływa na pH środowiska komórki,

-Wysokie stężenie kwasu askorbinowego jest inhibitorem mirozynazy, niskie aktywuje ją

Przy uszkodzeniu komórki, a zwłaszcza wakuoli, stężenie kwasu askorbinowego spada i następuje aktywacja mirozynazy.

+Izosiarkocyjaniany: W wyniku hydrolizy zawsze powstaje D-glukoza, jon SO42-, oraz aglukon (olejek gorczyczny). Typowymi produktami hydrolizy glukozynolanów są tiocyjaniany, izotiocyjaniany i nitryle.

+np. Izosiarkocyjanian allilu (korzeń chrzanu, nasiona gorczycy czarnej); synalbina i synapina (nasiona gorczycy białej); izosiarkocyjanin p-hydroksybenzylu

+ Rola glukozynolanów w roślinach:

-Ochrona roślin przed zjadaniem przez zwierzęta roślinożerne oraz przed infekcją przez organizmy patogeniczne.

-Owady mogą „uzależnić” się od glukozynolanów

- Podwyższona zawartość glukozynolanów w liściach rzepaku zwiększa atrakcyjność roślin dla chrząszczy pchełki rzepakowej i larw bielinka rzepnika.

-Glukozynolany kapustowatych są stymulatorami składania jaj

-U tantnisia krzyżowiaczka (Plutella maculipennis) liczba składanych jaj jest wprost proporcjonalna do stężenia synigryny.

-Samice: bielinka kapustnika i bielinka rzepnika za pomocą chemoreceptorów rozpoznają liście rośliny żywicielskiej (glukobrassicyna działa najsilniej)

+Wanilina (3-metoksy-4-hydroksybenzaldehyd) -roślina wanilia

+Olejki czosnkowe (siarczek diallilu; disiarczek diallilu, Alliinaallicyna)

KWASY AROMATYCZNE:

+kwas benzoesowy (C6H5COOH) - najprostszy aromatyczny kwas karboksylowy. Zbudowany jest z pierścienia benzenowego zawierającego jedną grupę karboksylową. W temperaturze pokojowej występuje w postaci białych, igłowatych kryształów. W czasie ogrzewania łatwo sublimuje. Występuje w olejkach: hiacyntowy, goździkowym i tuberozy.

+Kwas fenylooctowy- występuje w olejku z kwiatów pomarańczy

CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH SUROWCÓW I OLEJKÓW ETERYCZNYCH:

!!!!Ważniejsze surowce olejkowe:

-Alantolakton- Oman lekarski

-Anetol - Biedrzeniec anyż, Koper włoski

-apiol (myrystycyna)- pietruszka zwyczajna

-Azulen- Krwawnik lekarski

-Borneol, kamfora, cyneol- rozmaryn lekarski

-Chamazulen, α-bisabolol- rumianek pospolity

-Cytral- Melisa lekarska

-Estry borneolu, seskwiterpeny- kozłek lekarski

-Ftalidy- Lubczyk ogrodowy

-izosiarkocyjanian allilu- gorczyca czarna

-kariofilen, cyneol- topola zwyczajna

-Karwon- kminek zwyczajny

-Linalol- kolendra siewna

-linalol, octan linalilu- lawenda wąskolistna

-Mentol- Mięta pieprzowa

-Metylochawikol, sabinen- Bylica estragon

-pinen (α, β)- jałowiec pospolity

-Synalbina- Gorczyca biała

-Tujon, tujol- Bylica piołun

-Tujon (α i β)- Szałwia lekarska

-Tymol (karwakrol)- Tymianek pospolity, majeranek ogrodowy

-α-felandren- arcydzięgiel litwor

-α-pinen- sosna zwyczajna

-β- azaron- kopytnik zwyczajny

Olejek anyżowy - otrzymywany z owoców biedrzeńca anyżu (Pimpinella anisum L.) metodą destylacji z parą wodną.

-jest środkiem smakowym i aromatycznym, wykorzystywanym w przemyśle spożywczym, perfumeryjnym i farmaceutycznym oraz spirytusowym .

-ułatwia trawienie i zmniejsza napięcie mięśni gładkich

-jest stosowany w przypadkach nieżytów dróg oddechowych (składnik preparatu galenowego Spiritus Amonii anisatus i tabletek Azarina

Olejek estragonowy - wydestylowany z ziela bylicy estragon metodą destylacji z parą wodną.

-ESTRAGON FRANCUSKI: Metylochawikol (estragol);Pineny; Kamfen; Limonen; O-cymen; Aldehyd p-metyl- oksycynamonowy; Felandren

- ESTRAGON ROSYJSKI: Sabinen; ၡ-pinen; Myrcen; Trans-anetol; Mentol; Kwas anyżowy

Działanie i zastosowanie

- pobudza wydzielanie soków trawiennych

- wzmaga wydzielanie żółci przez wątrobę

- poprawia trawienie i przyswajanie pokarmów

- spazmolityczne(rozkurczowe),

- odkażające

- jako lek żółciopędny i przeciwskurczowy

- jako środek aromatyczny poprawiający trawienie

- jako przyprawa

MIĘTA (Mentha sp.)

> GRUPA MENTOLOWA

> GRUPA KARWONOWA

Mięta pieprzowa : surowce: liście - suche 1,5 - 3,0% olejku; - świeże 0,7 - 1,0% olejku; ziele - suche 0,5 - 1,5% olejku; - świeże 0,1 - 0,5% olejku

Rasy chemiczne olejku miętowego:

Skład chemiczny olejku handlowego mięty pieprzowej i japońskiej-> wg. Mnie to jest zbędne i nie będę tego przepisywać;/

Znaczenie i wykorzystanie pochodnych mentolu:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Surowce olejkowe i olejki roślinne, Ogrodnictwo, II Semestr MGR
Surowce olejkowe i olejki roślinne ćw
Surowce olejkowe i olejki roślinne wykład
SYLABUS Technologie informacyjne Ogrodnictwo SGGW dr Marek Wierzbicki, Ogrodnictwo 2011, INFORMATYKA
O.Z. egzamin, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
pytania do rozwiązania, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
opcje testu, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
OZ sady, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
egz ogr zrownowazone, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
Sensoryka, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
biolo molo yolo zebrane + odp, OGRODNICTWO SGGW, biologia molekularna
test- rozwiązany, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
egz ogr zrownowazone, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
ogrodnictwo ogĂllne, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
ogr. zrównoważne- cz.sadownicza(1), OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
Surowce olejkowe i glik naserc
Opracowane pytania, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone
Sensoryka 2, OGRODNICTWO SGGW, ogrodnictwo zrównoważone

więcej podobnych podstron