1. Konstytucyjna zasada równości i zakaz dyskryminacji art. 32
określana zasadą równości
Wszyscy wobec prawa są równi.
Istotą zasady równości jest przyjęcie że wszyscy są równi wobec prawa a więc mają prawo do równego traktowania przez organy władzy publicznej.
Równemu traktowaniu podlegają podmioty do których w równym stopniu odnosi się istotna cecha lub które znalazły się w obiektywnie identycznej sytuacji.
W Konstytucji określono też zakaz dyskryminacji kogokolwiek w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Popełnieniem zakazu dyskryminacji jest równość praw kobiet i mężczyzn w życiu rodzinnym politycznym, społecznym i gospodarczym wyraźnie konstytucyjnie zaakceptowana.
2. Kto w myśl Konstytucji podlega odpowiedzialności karnej art. 42.1
Odpowiedzialności karnej podlega ten, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.
Wymiar gwarancyjny ma konstytucyjne określenie odpowiedzialności karnej. Ponosi ją ten tylko kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie popełnienia czynu.
3. Zasady domniemania niewinności i obrony art. 42.2 , 42.3
W myśl zasady domniemania niewinności każdego uważa się za niewinnego dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem Sądu . Każdy przeciwko komu prowadzone jest postępowanie karne ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.
4. Prawo do Sądu niezawisły Sąd i sędzia art.45
Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez Sąd właściwy , niezależny , bezstronny i niezawisły . .
Sprawiedliwe rozpatrzenie sprawy to takie , które opiera się wyłącznie na ustaleniach faktycznych i obowiązującym prawie .
Jawność oznacza zapewnienie swoiście pojmowanej społecznej kontroli orzeczeń .
Sąd niezależny to taki , który w sferze orzekania wolny jest od wpływu jakichkolwiek innych podmiotów .
Sędzia niezawisły to taki , który orzeka według swojego uznania ale w ramach obowiązującego prawa i w oparciu o ustalenia dowodowe poczynione w sprawie .
5. Skarga konstytucyjna art.79.1
- skarga konstytucyjna (jeśli wszystkie środki odwoławcze wykorzystano bezskutecznie).
Składamy skargę konstytucyjną . Do złożenia skargi konstytucyjnej uprawniony jest każdy kogo konstytucyjne wolności i prawa zostały naruszone ostatecznym orzeczeniu lub ostatecznej decyzji . Przedmiotem skargi jest zakwestionowanie konstytucyjności aktu prawnego , którego przepisy stanowiły prawną podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia.
6. Zasada kontroli instancyjnej art.78 ,176
Zasada kontroli instancyjnej sprowadza się do możliwości zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji.
Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Ustrój i właściwość sądów oraz postępowania przed sądami określają ustawy.
7. Przypadki skrócenia kadencji Sejmu - art. 98 , art.155 ust. 2 , art. 225
Istnieją trzy przypadki skrócenia kadencji Sejmu i jeden przedłużenia .
Kadencja Sejmu i Senatu trwa 4 lata
Skrócenie kadencji Sejmu :
- Sejm sam może skrócić swoją kadencję podejmując uchwałę większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów ,
- Skrócenie kadencji Sejmu następuje w przypadku braku powodzenia trzech kolejnych procedur zmierzających do wykreowania Rządu ,
- Prezydent może skrócić kadencję Sejmu jeżeli w ciągu 4 miesięcy od wniesienia do Sejmu projektu ustawy budżetowej ustawa ta nie zostanie przedłożona Prezydentowi do podpisu w ciągu 14 dni ,
Przesłanka fakultatywna Prezydent zarządzając skrócenie kadencji Sejmu , zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie później niż na 15 dzień po dniu przeprowadzenia wyborów . (atr 98.5)
8. Etapy tworzenia Rządu - art. 154 ust. 1 i 2 , ust. 155
Etapy kreowania Rządu :
- Prezydent desygnuje ( wskazuje ) Prezesa Rady Ministrów ,
- Premier przedstawia Prezydentowi skład Rządu ,
- Prezydent powołuje członków zarządu i odbiera od nich przysięgę ,
Art. 154 ust. 2
- Premier wygłasza w Sejmie wystąpienie programowe tzw. expose i składa wniosek o wyrażenie przez Sejm wotum zaufania ,
- Sejm udziela Rządowi wotum zaufania bezwzględną większością głosów przy udziale co najmniej połowy ustawowej liczby posłów .
Art.154 ust. 3
W drugim etapie wyboru Premiera i Ministrów dokonuje Sejm bezwzględną większością głosów a Prezydent jedynie formalnie ich powołuje i odbiera od nich przysięgę.
III etap - art.155 ust. 1 Prezydent powołuje Premiera i na jego wniosek Ministrów i odbiera od nich przysięgę , natomiast Sejm udziela Rządowi wotum zaufania .
Sejm udziela wotum zaufania zwykłą większością głosów .
9. Konstruktywne wotum nieufności - art. 158 !!!
Konstruktywne wotum nieufności udzielone Rządowi przez większość Sejmową stanowi akt wyboru nowego Premiera .
Wniosek o wyrażenie Rządowi wotum nieufności Rządowi może wnieść grupa min 46 posłów . Powinien on zawierać imiennie określonego kandydata na stanowisko Prezesa Rady Ministrów .
Udzielenie wotum nieufności Rządowi przez Sejm oznacza więc nie tylko dymisję Rządu ale jest również aktem wyboru nowego Prezesa Rady Ministrów .
10. Wotum zaufania dla urzędującej Rady Ministrów art.160
Prezes Rady Ministrów może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie Radzi Ministrów wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania Radzie Ministrów następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
11. Wotum zaufania wobec pojedynczego Ministra art.159.1
Wotum zaufania wobec pojedynczego Ministra nie ma konstruktywnego charakteru. Wniosek może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów.
12. Przypadki Rady Ministrów art. 162
Dymisja rządu następuje na I posiedzeniu nowo wybranego Sejmu
Dymisja rządu następuje w przypadku nie uchwalenia wotum zaufania (dla urzędu R.M. 162)
Dymisja rządu następuje w przypadku uchwalenia wotum nieufności
Dymisja rządu następuje w przypadku Rezygnacji Prezesa rady Ministrów
Prezydent przyjmuje dymisję i powierza ustępującemu rządowi dalsze pełnienie funkcji do czasu powołania nowej Rady Ministrów.
Prezydent może odmówić przyjęcia dymisji rządu w przypadku rezygnacji premiera.
13. Kto i związku z czym udziela rządowi udziela rządowi absolutorium art. 226
Rząd zobowiązany do przedłożenia Sejmowi w ciągu 5 m-cy od zakończenia roku budżetowego sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej.
Sejm ocenia to sprawozdanie i podejmuje uchwałą o udzieleniu lub odmowie udzielenia rządowi absolutorium.
Odmowa nie oznacza dymisji rządu.
Zasady zastępowania Prezydenta przez Marszałka Sejmu art. 131
Marszałek Sejmu -zadania podzielone na dwie części
Zastępuje Prezydenta w sprawowaniu urzędu. Zastępstwo to może mieć charakter tymczasowy tzn. do czasu powrotu Prezydenta na zajmowane stanowisko względnie zastępstwo obejmować może czas do wyboru nowego Prezydenta.
Marszałek Sejmu:
zwołuje posiedzenie Sejmu
przewodniczy obradom
reprezentuje Izbę a także ma głos decydujący co do porządku dziennego obrad
dba o spokój, porządek obrad Sejmu
Wicemarszałkowie nie są organami Sejmu natomiast wykonują zadania Marszałka.
15.Czym jest Zgromadzenie Narodowe i jakie posiada kompetencje art. 114, 130, 131.ust2.ust4 , 140, 145 ust 2
Zgromadzenie Narodowe
Wspólnie obradujące Sejm i Senat w przypadkach określonych w Konstytucji pod przewodnictwem Marszałka Sejmu lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu.
Uprawnienia Zgromadzenia Narodowego
Wobec Z.N. Prezydent składa przysięgę art130
Z.N. uznaje trwałą niezdolność Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia; uchwała podjęta większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego art. 131.2 pkt4
Z.N. podejmuje uchwałę o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu art. 145.2
Z.N. zwołane w celu wysłuchania orędzia Prezydenta art.140
16.Nadzór judykacyjny Sądu Najwyższego art. 183
Sąd Najwyższy sprawuje nadzór w zakresie orzekania nad sądami powszechnymi, wojskowymi. Jest to tzw. nadzór judykacyjny.
Tak rozumiany nadzór nie stanowi ingerencji w niezależność orzeczniczą sądów powszechnych i wojskowych.
Formy tego nadzoru to chociażby rozpatrywanie środków odwoławczych od orzeczeń sądów powszechnych i wojskowych w prawem przewidzianych sytuacjach czy podejmowanie uchwał wyjaśniających zagadnienia prawne budzące wątpliwości w praktyce orzeczniczej.
17. Konstytucyjne kompetencje Sądów Administracyjnych art184
Sądy Administracyjne to Wojewódzkie Sądy Administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny.
Sądy Administracyjne sprawują kontrolę administracji publicznej.
Naczelny Sąd Administracji sprawuje nadzór nad Wojewódzkim Sądem Administracyjnej.
Kontrola ta obejmuje m.in. badania zgodności z ustawami uchwał organów samorządowych terytorialnego oraz aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.
Funkcjonowanie sądów administracyjnych przy uwzględnieniu kryterium instancyjności dopiero od początku 2004r nie łamie tego wymogu konstytucyjnego ze względu na określony w art. 236.2 czas na dostosowanie struktury sądownictwa administracyjnego.
18. Zakres Kompetencji Trybunału Konstytucyjnego art. 188,189,193,131
Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego orzeka w sprawach:
Orzeka w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją
Zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody ustawowej
Zgodności legalności przepisów prawa z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami byle były stanowione przez centralne organy państwowe
Zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
Skargi konstytucyjnej
Art. 189
Tryb. Konst. Rozpatruje spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa.
Art. 193
dotyczy pytań prawnych, odpowiedzi na pytania prawne.
Każdy Sąd może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym co do zgodności z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawami aktu prawnego jeżeli od orzeczenia Trybunału zależy treść przyszłego rozstrzygnięcia Sądu.
Art.131
Gdy Prezydent RP nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta RP rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu.
Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta RP.
19. Czym jest niezawisłość sędziowska i jakie są jej konstytucyjne gwarancje. Art. 178-181
Sędziowie podlegają Konstytucji i ustawom.
Zapewnienie sędziom odpowiednich warunków pracy i wynagrodzenia.
Zakaz przynależności do partii politycznych , związków zawodowych oraz zakaz prowadzenia działalności publicznej nie dającej się pogodzić z niezależnością sądów i niezawisłością sędziów.
Powoływanie sędziów przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa
Sędziowie powoływani są na czas nieoznaczony.
Sędziowie są nieusuwalni co do zasady.
Immunitet sędziowski
Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
20. Prawny charakter i konsekwencje orzeczeń trybunału Konstytucyjnego art. 190 ust. 1, 2 i 3
- orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne ,
- orzeczenia TK publikowane są w tym organie urzędowym w którym wcześniej publikowany był akt normatywny , którego orzeczenie dotyczy ,
- orzeczenia TK wchodzą w życie w dniu ich publikacji ,
- orzeczenia zapadają większością głosów,
21. Sytuacja prawna sędziów TK - art. 194, 195
- są niezawiśli podlegają tylko Konstytucji a nie ustawom , wiąże się z konsekwencjami prawnymi orzeczeń Trybunału , który mogą mieć wymiar kasacyjny wobec ustaw ,
- wybierani są na 9 lat , ponowny wybór jest niedopuszczalny ,
- sędziowie TK wybierani są przez Sejm - ( 15 sędziów) .
22. Zasady odpowiedzialności Prezydenta przed Trybunałem Stanu art. 145
Prezydent , może ponieść odpowiedzialność konstytucyjną za popełnione przestępstwa oraz delikt konstytucyjny ( naruszenie konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub zakresem urzędowania w sposób zawiniony ale nie będący przestępstwem.
Uchwała podejmowana jest przez Zgromadzenie Narodowe większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek grupy min.140 członków Zgromadzenia .
23. Zasady odpowiedzialności członków Rządu przed Trybunałem Stanu art. 156
Członkowie Rządu mogą ponieść odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem oraz za delikty konstytucyjne .
Uchwała podejmowana jest przez Sejm większością co najmniej 3/5 ustawowej liczby posłów na wniosek min. 115 posłów lub Prezydenta .
24. Czym są akty urzędowe Prezydenta - art. 144 ?
Akty urzędowe Prezydenta stanowią uzewnętrznienie realizacji jego kompetencji .
Akty urzędowe to przede wszystkim akty prawne stanowione przez Prezydenta ale też inne czynności urzędowe wykonywane w formie pisemnej .
Do swej ważności akty urzędowe wymagają kontrasygnaty (współ podpisania ) Prezesa Rady Ministrów
Prerogatywy Prezydenckie to akty urzędowe Prezydenta nie wymagają kontrasygnaty .
25. Czym jest Rada Gabinetowa i jakie posiada kompetencje - art. 141
W sprawach szczególnej wagi Prezydent Rzeczypospolitej może zwołać Radę Gabinetową . Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej . Radzie Gabinetowej nie przysługują kompetencje Rady
26. Uprawnienia Prezydenta w zakresie obronności państwa
Prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. Zwierzchnictwo sprawowane jest za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.
Prezydent:
mianuje szefa Sztabu Generalnego, dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony.
mianuje na czas wojny na wniosek Prezesa RM Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych.
na wniosek Ministra Obrony Narodowej nadaje stopnie wojskowe
27. Kompetencje prezydenta w zakresie polityki zagranicznej art. 133
ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
mianuje i odwołuje ambasadorów
przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji przy nim akredytowanych
Prezydent zobowiązany jest do współdziałania z Prezesem RM i właściwym Ministrem w zakresie polityki zagranicznej.
28. Domniemanie kompetencji RM art. 146ust2
Domniemanie kompetencji RM:
Założenie, przyjęcie, że do rządu należą sprawy z zakresu polityki państwa, które nie zostały zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządowych.
29. Jakie uprawnienia posiada Prezes RM art. 148
Prezes RM
reprezentuje RM
kieruje pracami RM
wydaje rozporządzenia
zapewnia wykonywanie polityki RM i określa sposoby jej wykonywania
koordynuje i kontroluje pracę członków RM
sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach
jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej
30. Ustrojowe usytuowanie NIK (art. 202)
NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej. Obliguje inne organy do działania z nią. W związku z tym inne organy kontrolne zobowiązane są do współdziałania z Izbą, czego wyrazem jest min. obowiązek:
udostępniania Izbie wyników kontroli na żądanie
przeprowadzania wspólnych czynności kontrolnych pod kierownictwem Izby
realizacji doraźnych kontroli na zlecenie Izby
31. Obszar i kryteria kontroli obligatoryjnej i fakultatywnej art. 203
Uprawnienia obligatoryjne art. 203ust1.
NIK kontroluje
działalność organów administracji rządowej
NBP
Państwowe osoby prawne i inne państwowe jednostki organizacyjne
Uprawnienia fakultatywne NIK art. 203ust2,3.
Może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego
32. Jakich przedłożeń dokonuje NIK w stosunku do Sejmu art. 204
NIK przedkłada Sejmowi:
Analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej
Opinię w przedmiocie absolutorium dla RM
Informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia określone w ustawie
2. NIK przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.
33. Jakie uprawnienia posiada Rzecznik Praw Obywatelskich po wyjaśnieniu sprawy
Jeżeli postępowanie wyjaśniające doprowadziło do ustaleń wskazujących na naruszenie prawa Rzecznik Praw Obywatelskich nie posiada w tym względzie uprawnień wprost decyzyjnych, a jedynie inicjujące, postulatywne.
Formy oddziaływania Rzecznika to np. wystąpienie, czy wnioski o wszczęcie postępowania karnego, cywilnego bądź administracyjnego albo wniosek do Trybunału Konstytucyjnego.
34. Zasada wolności informacyjnej art. 54
Każdy ma zapewnioną wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.
Zabroniona jest:
- cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy.
Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.
35. Na czym polega prawo dostępu do informacji publicznej (art. 61)
Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.
Scieżki dostępu do inf. publ. to: BIP, wyłożenie lub wywieszenie inf.publ w miejscu ogólnodostępnym
36. Przesłanki i zasady wprowadzenia st. nadzwyczajnych (art. 229,230,232)
Stan wojenny art. 229
wprowadzany jest przez Prezydenta RP na wniosek RM w formie rozporządzenia. Wprowadzany jest na całym lub części terytorium państwa.
Przesłanki wprowadzenia st. wojennego:
w razie zewnętrznego zagrożenia państwa
zbrojnej napaści na terytorium RP
dla realizacji zobowiązań sojuszniczych
Stan wyjątkowy (art230)
wprowadza Prezydent na wniosek RM na części lub całym terytorium państwa. Może być wprowadzony na czas do 90 dni z możliwością przedłużenia za zgodą Sejmu na czas do 60 dni.
Przesłanki konstytucyjne wprowadzenia stanu wyjątkowego:
Zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa
Bezpieczeństwo obywateli
Bezpieczeństwo porządku publicznego
Stan klęski żywiołowej (art. 232)
Rząd może wprowadzić st. klęski żywiołowej na całym lub części terytorium państwa. Może on być wprowadzony na czas nie dłuższy niż 30 dni.
Przesłanki konstytucyjne wprowadzenia stanu klęski żywiołowej:
- Zapobieganie, przeciwdziałanie lub usuwanie skutków katastrof naturalnych lub awarii technicznych.
Przedłużenie klęski żywiołowej może następować za zgodą Sejmu.
37. Uprawnienia Sejmu w obrębie stanu wojennego i wyjątkowego (art. 231)
Rozporządzenie o wprowadzeniu ST. wojennego czy wyjątkowego Prezydent RP jest obowiązany przedłożyć Sejmowi w ciągu 48 godzin. Sejm rozpatruje takie rozporządzenie i może je uchylić bezwzględną większością głosów przy udziale minimum połowy ustawowej
liczby posłów.
38. Wolności i prawa człowieka i obywatela w stanach nadzwyczajnych
Art. 233.ust1 określa:
Kategorie wolności i praw, które nie mogą być ograniczone w związku z wprowadzeniem stanu wojennego lub stanu wyjątkowego:
godność człowieka
obywatelstwo
ochrona życia
humanitarne traktowanie
ponoszenie odpowiedzialności karnej
dostęp do sądu
dobra osobiste
sumienie i religia
petycje
10.rodzina i dziecko
Art. 233ust.2 określa
Kategorie przesłanek, które nie mogą stanowić samoistnej przesłanki wprowadzenia ograniczenia wolności i praw w stanie wojennym i stanie wyjątkowym:
Niedopuszczalne jest ograniczenie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia lub majątku.
Art. 233 ust.3 określa
Kategorie wolności i praw, które mogą podlegać ograniczeniom w stanie klęski żywiołowej:
wolność działalności gospodarczej
wolność osobista
nienaruszalność mieszkania
wolność poruszania się i pobytu na terytorium RP
prawo do strajku
prawo własności
wolność pracy
prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
u w a g a
Jeden z artykułów który będzie na teście , jest zamieszczone poniżej
Prawo do swobodnego decydowania o czasie sjesty po świątecznym obżarstwie
Art. 0001 Konstytucji I roku Administracji BSW
Każdy , niezależnie od rasy , koloru skóry , poglądów i innych dupereli ,
ma prawo po uciechach podniebienia do porządnego i niczym nie zakłóconego odpoczynku .
Prezydent wszystkich reniferów …..
Mikołaj