Psychologia polityki - wg Stanisława Kuśmierskiego zajmuje się zastosowaniem wiedzy psychologicznej do badania i wyjaśniania procesów psychologicznych człowieka, dotyczących jego związków z otoczeniem politycznym, kształtowaniem się jego dyspozycji wobec władzy politycznej i uczestniczenia w tej władzy.
P pol- to studium zjawisk politycznych w obszarze psychologii i wykorzystania wiedzy psychologicznej w polityce.
P pol - jest interdyscyplinarna, głównie bazuje na psychologii społecznej i socjologii
Psychologia polityki- narodziny i rozwój dyscypliny do II wojny światowej.
Początek nastąpił w XIX wieku. Psychologia Narodowa ( W. Wundt- zainteresowanie materiałami folkloru - bajki). Psychologia tłumu- przedstawiciele: Gustav LeBon ( dzieło: Psychologia tłumu) oraz G. Sighele ( dzieło: Tłum zbrodniczy). Przedstawiali teorie psychologiczne tłumu- Sighele uważał, iż tłum jest zawsze zbrodniczy natomiast LeBon, iż nie zawsze. Uwidacznia się wpływ Freudyzmu. Wg Freuda w tłumie wyłącza się sumienie. Powstają psychobiografie polityków- zwraca się uwagę na kwestie osobowości ( tym różni się od biografii). Powstaje szkoła chicagowska ( H. Caswell, dzieło: Psychopatologia i Polityka)- definicja człowieka politycznego.
Psychologia polityki- rozwój dyscypliny po II wojnie światowej.
trzy okresy rozwoju:
I okres - lata '40 u '50 XX wieku - tzw. era osobowości i kultury- dominuje spojrzenie na osobowość polityków -psychobiografie Hitlera, Lutra.. Wg. poglądów z tamtego okresu czynniki socjalizujące kształtują się w dzieciństwie. Teza: człowiek jest socjalizowany w zależności od kultury. Przedstawiciele: Eric Erriccson. P. Benedit
II okres - Lata '60 i '70 - era postaw i zachowań wyborczych; początek badań sondażowych (przejście z badań jakościowych na ilościowe). Badania opinii publicznej. Badano preferencje wyborcze i zachowania oraz rolę kampanii wyborczych [zwłaszcza massmedia] w kształtowaniu postaw i zachowań. Człowiek polityczny- homopoliticus.
III okres - lata '80 i '90 - era ideologii i konfliktów, badania dotyczące podstawy konfliktów- badania socjalizacji politycznej, psychologia polityczna-badanie zjawisk psychologicznych zachodzących podczas transformacji ustrojowej
Metody badawcze w psychologii polityki.
Podejście idiograficzne: polega na analizowaniu ludzkiego zachowania w pogłębionych studiach jednostkowych (zakładających niepowtarzalność ludzkiej osoby) prowadzących do odkrycia praw odnoszących się tylko do danego konkretnego przypadku.
Podejście nomotetyczne polega na badaniu grup ludzkich (w których, jak się zakłada, jednostki mają wiele wspólnych cech), co umożliwia odkrycie praw ogólnych i stosujących się do wszystkich.
Badania jakościowe, zwane też motywacyjnymi, skoncentrowane są na pojedynczych osobach lub małych grupach celowo dobranych osób i dotyczą na ogół czynników trudno wymiernych. Polegają na rozmowie osoby badanej lub niewielkiej grupy osób badanych z udziałem osoby prowadzącej badanie, inicjującej i sterującej przebiegiem rozmowy lub dyskusji na określony z góry temat. Badania jakościowe maja na celu wyjaśnić i zrozumieć motywy postępowania, dotrzeć do nie ujawnianych w sposób bezpośredni przyczyn zachowania, ustalić i zinterpretować głęboko ukryte przekonania i emocje. Udzielają odpowiedzi na pytanie "jak?, dlaczego?". Nie interesują nas liczby, lecz skojarzenia związane z markami lub produktami, motywy, które kierują zachowaniem konsumentów. Badania tego rodzaju pozwalają bardzo szczegółowo odtwarzać stereotypy, wzory myślenia, oceniania lub reagowania, sposoby wyrażania myśli, nieuświadomione motywy, zwyczaje i przyzwyczajenia.
Badania jakościowe stosuje się najczęściej, aby:
wykryć przyczyny leżące u podstaw zachowania konsumenta, których nie można poznać przy stosowaniu pytań bezpośrednich,
dokonać wstępnych badań rynku, kategorii produktów lub koncepcji przed przejściem do badań ilościowych,
rozeznać nowy rynek lub rynek mało znany,
uzyskać szersze spojrzenie i lepiej zrozumieć problem, w wyjaśnianiu którego zawiodły badania konwencjonalne,
pobudzić aktywność twórczą, wykorzystując kreatywność uczestników do rozwoju koncepcji produktu czy reklamy.
Badania Ilościowe
Badania ilościowe to sondaże kwestionariuszowe przeprowadzane na stosunkowo dużych próbach respondentów, najczęściej reprezentatywnych dla populacji celowej, z wykorzystaniem metod statystyczno - matematycznych przy doborze próby i obliczeniach wyników. Polegają na gromadzeniu danych, zbieranych od respondentów za pomocą formularzy - kwestionariuszy ankiet i wywiadów. Określona liczba respondentów, dobrana według reguł statystyki, odpowiada na zawarte w kwestionariuszach pytania. Na podstawie danych zebranych w taki sposób można odpowiedzieć na pytanie:
Ile - w przybliżeniu - osób w interesującej nas populacji zna daną markę, oglądało film reklamowy, używa produktu, posiada jakąś rzecz...
Umożliwiają zatem ustalenie, jak często rozmaite opinie i fakty występują w danej zbiorowości. Badania ilościowe stosuje się wtedy, gdy na podstawie wyników uzyskanych na danej próbie chcemy wnioskować o pewnej populacji, większej niż badana próba (np. populacji ogółu dorosłych mieszkańców Polski, populacji konsumentów określonej kategorii produktów, populacji gospodyń domowych w wieku 18-35 lat itp.). Wnioskowanie na podstawie wyników badań ilościowych podlega zasadom statystyki matematycznej, pozwala więc zazwyczaj nie tylko uzyskać pewne oszacowania liczbowe dla populacji generalnej, ale również określić błąd statystyczny, jakim obarczone są te oszacowania.
Badania ilościowe mogą mieć charakter badań syndykatowych, realizowanych dla określonego konsorcjum firm lub z własnej inicjatywy agencji badawczej, bądź omnibusowych, kiedy jeden kwestionariusz obejmuje różne tematy badane na zlecenie różnych klientów, lub też, częściej, badań "ad hoc", realizowanych na zlecenie wyłącznie jednego klienta.
Ze względu na populację objętą badaniem, badania ilościowe można podzielić na sondaże konsumenckie, w których przedmiotem badania są osoby lub gospodarstwa domowe, sondaże typu business-to-business, w których przedmiotem badania są podmioty gospodarcze (firmy) oraz badania dystrybucyjne obejmujące placówki handlowe i usługowe (sklepy, hurtownie, oddziały banków itp.).
Badania ilościowe mogą być realizowane różnymi technikami: wywiadu bezpośredniego (twarzą w twarz), wywiadu telefonicznego, komputerowego, ankiety pocztowej, audytoryjnej i elektronicznej.
Badania Dokumentacyjne
Są to badania danych ze źródeł wtórnych, pozyskiwane z tzw. "drugiej ręki". Dane pozyskiwane są z oficjalnych statystyk, publikacji urzędowych, z książek i periodyków, z informacji prasowych, gromadzonych przez różne instytucje, stowarzyszenia, banki danych, agencje badawcze i konsultingowe, itd. Pewne dane można uzyskać z publikowanych w monitorach urzędowych sprawozdań finansowych, z zestawień i rankingów przedsiębiorstw, branż, itp.
Eksperyment laboratoryjny, naturalny, wywiad pogłębiony
Geograficzne i religijne uwarunkowania polskiego charakteru narodowego
Położenie geograficzne Polski sprzyjało ukształtowaniu sie takich cech charakteru narodowego Polaków, jak bezpośredniość, gościnność, łatwość w nawiązywaniu stosunków z cudzoziemcami oraz umiłowanie wolności.
Cechą charakterystyczną stał się dualizm w rozwoju gospodarczym starego kontynentu. Linią podziału stała się Łaba. Na zachód od tej linii europa rozwijała się szybko zmierzając w stronę systemu kapitalistycznego, wzrostem znaczenia mieszczaństwa i miast, tworzeniem manufaktur, kompanii handlowych itp., natomiast na wschód od Łaby następowało ponowne pogłębienie stosunków feudalnych, co pociągnęło za sobą spadek znaczenia miast i mieszczaństwa oraz upośledzenie stanu chłopskiego.
P
J
l
P
Cechy charakterystyczne tłumu
Jedność działania i odczuwania tłumu, zanika poczucie własnej odrębności, tworzy sie „ dusza zbiorowa tłumu” oddziaływująca na jednostki tłumu. Uczucia i myśli i działania wszystkich zaczynają mieć własny, wspólny kierunek.
Intelekt tłumu jest znacznie obniżony w stosunku do poziomu inteligencji poszczególnych jednostek. Decyzje podejmowane w tłumie są, wiec zwykle prymitywne i najprostsze.
Tłum jest uczuciowy nie racjonalny. Tłum jest impulsywny. Uczucia tłumu są zwykle proste i przesadne, nieraz gwałtowne. Tłum może ulegać niskim instynktom, ale może też być wyjątkowo moralny i pociągać do moralności wszystkich członków.
Jednostka w tłumie nabywa poczucia niezwyciężonej potęgi, dzięki czemu czasem pozwala sobie na upust tych namiętności, które, będąc sama, z pewnością by stłumiła.
Zanika poczucie odpowiedzialności. Tłum jest anonimowy, jest, wiec nieodpowiedzialny.
Tłum jest zaraźliwy - podatny na sugestie. Zaraźliwość, a konkretnie zaraźliwość uczuć i czynów uczestników jest typowym zjawiskiem występującym w tłumie. Osoba w tłumie jest podatna na sugestie i ma zmniejszony stan świadomości i w dużym stopniu stłumione racjonalne myślenie.
Każda osoba stając sie częścią tłumu zstępuje kilka stopni niżej w rozwoju kulturowym
Tłum kieruje się najniższymi podnietami, instynktami; nie myśli, jest pozbawiony logiki ;popada w skrajności - może być w jednej chwili patriotyczny, aby za chwilę stać się zbrodniczym.
TŁUM
to zgromadzenie ludzi, blisko siebie skupionych, związanych silną więzią psychiczną przejawiającą się, we wspólnym spontanicznym zachowaniu
12. Pojęcie, źródła, struktura i warstwy świadomości politycznej
Świadomość polityczna- ogół wiedzy danej jednostki na tematy polityczne, całokształt zdobytej wiedzy.
- wiedza oraz ustosunkowanie się społeczeństwa do polityki, przy czym to ustosunkowanie sprowadza się do ocen i postaw wobec celów i zasad życia politycznego i instytucji je regulujących oraz ewentualnych postulatów dotyczących zmiany tych zasad.
Źródła świadomości politycznej: - własne doświadczenia grup i jednostek, własna aktywność poznawcza, całokształt praktyki społeczno politycznej
Struktura świadomości politycznej: - wiedza o polityce - ocena wartości, motywacje, emocje - wzory zachowań odziedziczone-patriotyzm, religia współczesne-wielość partii politycznych, wybory demokratyczne, tolerancja polityczna
Warstwy świadomości politycznej
- potoczna- poglądy, przekonania wynikające z codziennego doświadczenia ludzi.
- teoretyczna ( refleksyjna )- zawiera wiedzę wytworzoną w ramach nauk społecznych. Są teorie prawdziwe i hipotezy.
- mieszana- zawiera elementy świadomości potocznej i teoretycznej- jest obecnie dominująca
Funkcje świadomości: poznawcza (sposób rozpoznawania otoczenia) oraz praktyczna (odkrywanie praktycznych sposobów działania adekwatnych do wiedzy i doświadczenia)
13. Pojęcie, budowa i typy postawy politycznej
Postawa polityczna - względnie trwały stosunek jednostek lub grup społecznych do podmiotów polityki i ich działań, systemu politycznego i jego składników, elit politycznych, idei i wartości politycznych oraz decyzji politycznych.
- jest to trwała dyspozycja w stosunku do danego przedmiotu (osoby), do emocjonalnego reagowania na ten przedmiot oraz do jego oceniania i ewentualnie do zachowania tego przedmiotu.
komponenty:
1. Poznawczy - oznaczającego całokształt wiedzy dotyczący obiektu
2. Emocjonalny- oceniający lub inaczej zwanego afektywnego obejmujący emocje wobec przedmiotu, obejmującego uczucia wobec danego obiektu, takie jak np. radość, miłość, zachwyt, szacunek oraz ich przeciwieństwa;
3. behawioralnego - z dyspozycją do zachowania wobec tego przedmiotu: np. chciałbym coś zrobić wobec tego przedmiotu.
Te 3 elementy przejawiają się w każdej postawie, ale w różnych proporcjach np. w postawie ucznia wobec szkoły dominuje element poznawczy, natomiast matki wobec dziecka emocjonalny.
Postawy:
postawa pełna; występują wszystkie 3 komponenty,
postawa niepełna - brak jednego z 3 komponentów,
postawa nieświadomości- jeżeli brak jest komponenty poznawczego,
postawa doświadomości
14. Podstawy, składowe i poziomy myślenia politycznego
Myślenie polityczne - termin ten używany jest do określenia procesów myślowych tych sfer życia społecznego, które dotyczą życia politycznego.
przejawem myślenia politycznego jest formułowanie sądów . Sprawdzamy na pdst. wyrażanych sądów (formułowanie sądów):
Diagnostycznych ─ dotyczą opisu danego zjawiska, sytuacji, jak jest,
Wyjaśniających ─ ma na celu określenie dlaczego dana sytuacja zaistniała, jakie są jej przyczyny i kto za to odpowiada. Dlaczego tak jest jak jest
Prognostycznych ─ odpowiada na pytania związane z przyszłością rozwoju danej sytuacji.
Oceniających ─ ma na celu wyrażenie opinii na temat danej sytuacji.
Normatywnych ─ ma na celu odpowiedź na pytanie: jak powinno być?
Myślenie polityczne nie jest tylko formułowaniem sądów. Podstawową funkcją procesów przetwarzania informacji w umyśle jest kształtowanie obrazu danego obszaru rzeczywistości.
Myślenie: obrazowe ( odwoływanie się do obrazu, który człowiek ma w głowie) oraz myślenie zdaniowe ( ktoś wypowiada sądy, używa zdań utartych i zasłyszanych)
Poziomy myślenia politycznego:
-sekwencyjny - widzimy oderwane obrazy, nie łączymy ich w całość,
-linearny - łączenie zjawisk, skutków,
-systemowy - polityka to pewien system np.: polityka rolna
Fazy konfliktu:
1. Faza pierwsza - to okres kiedy mówimy, że „coś jest nie tak”. To faza przeczuć, drobnych napięć, okres, w którym czasem objawy złego samopoczucia mieszają się ze zwiastunami awantury.
2. Faza druga - to faza wzajemnej wrogości. Mamy do czynienia z narastającymi zarzutami, negatywnymi uwagami o ocenami.
3. Faza kulminacyjna - rozładowanie napięcia w awanturze. Ta faza jest bardzo krótka i najczęściej bardzo daleka od rozsądku. Nienawiść i żal prowadzą do agresji.
4. Faza czwarta - wyciszenie. Jeśli strony utrzymują ze sobą komunikacje, często są w stanie spokojnie rozważyć problemy i oddzielić emocje od faktów.
5. Faza piąta - porozumienie. Faza ta pozwala na skonfrontowania stanowisk, rozpatrzenie wzajemnych interesów, co umożliwia dalsze współdziałanie i egzystencję
Ekstremizm polityczny, nacjonalizm
Ekstermizm polityczny oznacza, po pierwsze poglądy o skrajnym natężeniu , po drugie sposób politycznej aktywności cechujący się forsowaniem wąsko pojętych interesów własnych , bez respektowania interesów innych grup społecznych oraz nieustępliwością wraz ze stosowaniem przemocy w osiąganiu celów.
Partie uznawane za ekstremistyczne sa bardzo hermetyczne ich członkowie nieufnie nastawieni do osób spoza własnego grona , a niektóre, np. grupy terrorystyczne ,, działają nielegalnie.
Czynniki psychologiczne opisywane w kategoriach predyspozycji do podjęcia ekstermistycznej aktywności politycznej:
-właściwości osobowościowe i warunki w jakich się kształtują
-cechy intelektualne oraz rozwój moralny
-rys patologiczny
-warunki społeczne, które skłaniają człowieka do przyjmowania poglądów i/lub [podejmowania działań ekstermistycznych..
Ekstremizm polityczny to wyznawanie skrajnych poglądów przez osoby, partie polityczne i inne organizacje oraz stosowanie radykalnych środków dla osiągnięcia zakładanych celów politycznych, ideowych czy ekonomicznych.
Ekstremiści mogą zarówno reprezentować poglądy lewicowe (ekstremizm lewicowy, np. anarchizm, trockizm, maoizm), jak i prawicowe (ekstremizm prawicowy, np. nacjonalizm, faszyzm, neonazizm).
Ekstremizm cechuje terror indywidualny i zbiorowy (zabójstwa, podkładanie bomb, podpalenia itp.), przemoc, zamachy wojskowe (pucze), mające na celu zastraszenie, sparaliżowanie bądź wyeliminowanie przeciwników politycznych.
Autorytaryzm, totalitaryzm
Autorytaryzm jest orientacją cechującą się przesadnym uleganiem autorytetom, przy jednoczesnej wrogości w stosunku do osób uważanych za położone niżej w hierarchii.
Najbardziej znaną analizę autorytaryzmu przedstawili Adorno, Frenkel-Brunswik, Lewinson i Sanford (1950). Zakładali oni, że skłonności autorytarne mają swoje źródło w specyficznych wzorach socjalizacji w dzieciństwie. Wzorce owe cechują się tym, że jedno z rodziców, zwykle ojciec, stosuje bardzo surową dyscyplinę w stosunku do dziecka, silnie karząc wszystkie nawet najdrobniejsze przewinienia.
W tym miejscu należy wspomnieć, że biografowie Hitlera dość często podnoszą kwestię wychowania przyszłego kanclerza III Rzeszy w dość surowej, patriarchalnej rodzinie, której głową był urzędnik celny, Alois Hitler, surowo karzący swoje dzieci (Hitler miał siostrę i brata, z którymi po dojściu do władzy nie utrzymywał prawie żadnych kontaktów).
Opierając się na psychoanalizie, Adorno i współpracownicy twierdzili, że taki sposób wychowania prowadzi do wyparcia „naturalnych” skłonności agresywnych wobec rodziców i późniejszego ich przenoszenia na inne, „bezpieczniejsze” obiekty (członków grup obcych, wszelkiego rodzaju odstępców od obowiązujących w społeczeństwie norm). Jednocześnie rozwija się postawa lęku i wielkiego poszanowania autorytetów, gdyż symbolizują one postacie rodziców.
Adorno i współpracownicy pojmowali autorytaryzm jako syndrom osobowościowy, sprawiający, że niektóre osoby są bardziej podatne na przyjmowanie faszystowskich i rasistowskich przekonań, szczególnie pochodzących od autorytetów obdarzonych prestiżem.
Autorytaryzm
to skłonność ulegania osobom o większym autorytecie oraz do poniżania jednostek o mniejszym
autorytecie.
Ludzie o osobowości autorytarnej charakteryzują się cechami:
@ są zazwyczaj słabiej wykształceni,
@ skwapliwie podporządkowują się autorytetom, jednak zachowują się agresywnie wobec osób, które
spostrzegają jako stojące niżej na drabinie społecznej; czyli podlizują się tym na górze i nie szczędzą
kopniaków tym na dole.
@ chętnie przyjmują konwenanse i zasady społeczne i stosują się do nich.
@ są bezwzględni wobec tych, którzy łamią zwyczaje społeczeństwa.
@ postrzegają świat w biało-czarnych barwach nie uznając żadnych odcieni szarości.
@ przypuszczalnie są silnie uprzedzeni wobec członków grup mniejszościowych.
Aronson twierdzi, ze osobowość autorytarna posiada cechy:
ma sztywne poglądy,
uznaje konwencjonalne wartości,
nie toleruje słabości tak u siebie jak i u innych,
przejawia silną skłonność do karania,
jest podejrzliwa i ma niezwykły respekt dla władzy. Gabennesch
utrzymuje, że autorytaryzm to bezrefleksyjny konformizm w stosunku do zewnętrznych autorytetów, sztywna
konwencjonalność i obmowa bliźnich. Każdy z nas ma pewne skłonności do zachowań autorytarnych, w
pewnych okolicznościach każdy z nas może boleśnie krzywdzić członków grup o niższym statusie. Często to
doprowadza do poczucia zagrożenia, dyskryminacji, konfliktów społecznych, frustracji i agresji. Osoby silniej
autorytarnie
12. WYMIENIĆ TYPY PRZYWÓDZTWA POLITYCZNEGO.
Uwzględniając typy sytuacji można wymienić 2 typy przewodzenia:
Przywództwo „bliskie" oparte na bezpośrednim interpersonalnym kontakcie i !
Przywództwo "odległe", - którego wpływie ulegają osoby dla przywódcy całkowicie anonimowi.
Typy przywództwa: kolegialne /organy kierownicze, partie są wieloosobowe./ jednoosobowe - partie faszystowskie i komunistyczne.
autokratyczny — przywódca sam określa cele grupowe i czynności do wykonania, wydaje rozkazy i
polecenia, częściej stosuje kary niż nagrody. Ilość pracy wykonywanej w grupie jest największa, ale jakość
mierna. Występuje niska motywacja do pracy. Stosunki wewnątrz grupowe cechuje agresja lub apatia. Istnieje
duże niezadowolenie członków grupy z kierowania autokratycznego a wielu przeżywa silne frustracje.
demokratyczny - przywódca zachęca grupę do podejmowania decyzji tak w sprawie celów grupowych, jak
i sposobów ich osiągania. Pomaga w trudnościach, ale grupa sama decyduje. Jest obiektywny w nagradzaniu i
karaniu. Ilość wykonanej pracy pod kierownictwem demokratycznym jest mniejsza, ale jakość jest wyższa.
Występuje większa motywacja do pracy. Stosunki wewnątrz grupowe oparte są na przyjaźni i życzliwości.
Istnieje duże zadowolenie w uczestnictwie w grupie.
liberalny - Przywódca pozostawia wszelką swobodę członkom grupy w podejmowaniu decyzji. Stara się nie
ingerować, chyba, że jest o coś pytany. Nie dokonuje ocen, .chyba, że jest o to proszony. Taka grupa ma
najgorsze efekty pracy pod względem ilości i jakości. W takich grupach powstają nieformalne struktury, w
których przywódcom zostaje jeden z członków i kieruje zwykle w sposób autokratyczny. Czionkowie krytykują
ten rodzaj kierowania i chcą być kierowani demokratycznie.
WYMIENIĆ PSYCHOLOGICZNE TYPY PRZYWÓDCÓW POLITYCZNYCH
Lasswell - klasyczna typologia:
FEORETYK, - tworzy ideologię społeczno - polityczną, określa znaczące wartości, do których należy dążyć, .ch rangę, wzajemne powiązania, wyjaśnia powody, dla których warto podejmować aktywność polityczna, objaśnia rzeczywistość, interpretuje fakty, zdarzenia i procesy społeczno - polityczne - np. K. Marks \GITATOR
- namawia do działania mobilizuje zwolenników do politycznych akcji, stara się pozyskiwać nowych zwolenników, wzbudza entuzjazm, pracuje na rzecz pozyskiwania poparcia dla idei, które sformułował teoretyk ilbo celów związanych z potrzebami danej grupy społecznej. - M.Luter King.. Wałęsa.
• ADMINISTRATOR.- Skoncentrowany np. na poprawie ustawodawstwa pełni głównie funkcje organizacyjne i reformatorskie. - np. M. Thatcher../Można wymienić tu jeszcze: manipulatorów i protagonistów./ D. Katz wyróżnia 3 typy przywódców: 1. zajmują się formułowaniem celów kolektywnych, określają kierunek polityki krajowej i międzynarodowej,;
Przywódca charyzmatyczny, przywódca transformacyjny, to lider grupowy, który obdarzony jest charyzmą (zobacz też: styl kierowania). Badania nad ludźmi charyzmatycznymi pozwoliły ustalić, że posiadają oni wiele wspólnych cech, umiejętności i właściwości psychologicznych.
Zdanie badaczy jest podzielone co do tego, czy charyzma jest cechą osobowości, rolą społeczną czy zależy od ducha czasów.
Osoby charyzmatyczne:
Budzą nadzieję na zmiany, w związku z czym ludzie obdarzają ich dużym zaufaniem.
Dążenie do przejmowania odpowiedzialności na siebie.
Wzrost (charyzmatyczni liderzy zwykle są wysocy);
Pochodzenie z małej rodziny (badacze nie precyzują pojęcia "mała rodzina" o rodzinie wielodzietnej mówi się, gdy jest w niej co najmniej trójka dzieci). Wybitni przywódcy polityczni zwykle byli najstarszymi, rzadziej środkowymi dziećmi. Stosunkowo rzadko stają się wybitnymi przywódcami dzieci najmłodsze i jedynacy. (O zależności między cechami osobowości a kolejnością urodzenia zobacz: kolejność narodzin.)
Brak zaburzeń emocjonalnych. Pod tym pojęciem rozumie się przede wszystkim brak zaburzeń zachowania. Nie jest to cecha tożsama ze zdrowiem psychicznym. Liderzy cechują się jednak tym także, że stosują dojrzałe mechanizmy obronne oraz są zrównoważeni emocjonalnie (w ujęciu Hansa Eysencka). (Niektóre wyjątki: Hitler czy Stalin, Jimi Jones, David Koresh).
Max Weber uważał, że co prawda jeden z rodzajów władzy oparty jest na charyzmie, to prędzej czy później władza musi być "produkowana" w zwykły sposób, to znaczy przy pomocy biurokracji.
Wydaje się, że przywództwo charyzmatyczne związane jest przede wszystkim z indywidualnymi rysami przywódcy, którego członkowie grupy chcą słuchać, ufają mu i wierzą w jego nieprzeciętne zdolności. Niektóre ujęcia jednak podnoszą rolę wpływu sytuacji na przywództwo charyzmatyczne. Grupa społeczna wytwarza "zapotrzebowanie" na pewne zmiany i w związku z tym poszukuje osoby, która to zapotrzebowanie zaspokoi. Staje się nią osoba obdarzona charyzmą. Jednak po osiągnięciu celu grupy lider traci władzę. W tym sensie Martin Luther King lub Maksymilian Robespierre nie staliby się przywódcami, gdyby nie żyli w miejscu i czasie, w którym powstało odpowiednie zapotrzebowanie społeczne. Taki pogląd oznacza także, że traktowanie charyzmy jako cechy osobowości jest uproszczeniem, a osoby, które pełnią rolę liderów charyzmatycznych, mogą swoją popularność utracić. Za tymi poglądami przemawia np. historia popularności Lecha Wałęsy.
Autorytarna osobowość, osobowość charakteryzująca się bezkrytycznym podporządkowaniem się autorytetom, skłonnością do przyjmowania postaw antydemokratycznych, konserwatyzmem poglądów i obyczajów, nietolerancją, sztywnością rozumowania, kultem siły, a także tendencją do podziału świata na “swoich” i “obcych”. Uwarunkowania osobowości autorytarnej tkwią najczęściej w środowisku wychowawczym, w którym dominuje surowa dyscyplina i tłumienie uczuć. Po raz pierwszy pojęcia osobowość autorytarna użył E. Fromm do określenia osób podatnych na ideologię faszystowską. 1950 badacze z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley (Th. Adorno, E. Frenkel-Brunswik, D. Levinson, R. Sanford) spopularyzowali pojęcie, tworząc tzw. skalę F (skala faszyzmu) do pomiaru osobowości autorytarnej.
